ပွင်ႈၵႂၢမ်းၶၢဝ်ႇ

ၸဝ်ႈၼွႆႉ (သေႃးယၼ်ႇတ) ဢွၼ်ႁူဝ် ၵူၼ်းၼုမ်ႇ 30 ၵေႃႉ ပိုၼ်ႉပွႆႇပုၼ်ႈလီသုၼ်ႇတူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ႁင်းၽႂ်မၼ်း ၶဝ်ႈထိူၼ်ႇယိပ်းၵွင်ႈ တႃႇတေႃႇသူႈဢဝ်ၶိုၼ်းမိူင်းၵွၼ်းၶေႃ၊ ယိူင်းဢၢၼ်းတႃႇ ပူၵ်းပွင်ၽွင်းငမ်း ထၢင်ႇႁၢင်ႈ ၶိုင်သၢင်ႈၵမ်ၸႃတႃၸဝ်ႈၵဝ်ႇၶိုၼ်း၊ လႆႈဢဝ်ၼိူဝ်ႉလိူတ်ႈသၢႆၸႂ် ဝၢၼ်ႇႁဵတ်းၸိူဝ်ႉၽၼ်းၽုၵ်ႇၾင်မႃး ပိူဝ်ႈႁႂ်ႈမိူင်းႁဝ်း လႆႈမီးလွင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းထၢင်ႇႁၢင်ႈ ၵတ်းယဵၼ်ႁိၼ်ႉၼွၼ်း ၽွင်းငမ်းႁင်းၶေႃႈ - ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ...

မိူင်းထႆးၼႆႉ ပဵၼ်မိူင်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ လူၺ်ႈလၢႆးဢုပ်ႉပိူင်ႇၽွင်းငမ်းလူၺ်ႈ လွၵ်းပိူင်ၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊမႃး ယဝ်ႉၵေႃႈ ပဵၼ်မိူင်းယႂ်ႇ ၵႂၢင်ႈမၢႆထီႉ 50 ၶွင်လုမ်ႈၾႃႉ။ မီးႁူဝ်ၵူၼ်း ယူႇသဝ်းမွၵ်ႈ 70 လၢၼ်ႉ ပဵၼ်မိူင်းဢၼ်ႁူဝ်ၵူၼ်းၼမ်ႈသုတ်းထီႉ 20 ၶွင်လုမ်ႈ ၾႃႉထႅင်ႈလူး ၵွၼ်ႇ (Wikipedia )။ ပေႃးဢဝ် တင်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမၢၵ်ႇမီးဝႃႈၼႆၸိုင် မိူင်းထႆးၼႆႉ ပဵၼ်မိူင်းမၢၵ်ႈမီး(သထေး) ထီႉ...

တႃႇပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼႂ်းမိူင်းတႆး ပေႃးတေဢမ်ႇလႆႈလုတ်ႈႁၢမ်း သုၼ်ႇလႆႈႁဵၼ်းၼၼ်ႉ ပိူင်လူင်မၼ်း ဝၢၼ်ႈမိူင်းႁဝ်း  လူဝ်ႇလႆႈၵတ်းယဵၼ် ဢွၼ်တၢင်း။ သင်ဝႃႈ ၼႂ်းမိူင်းႁဝ်း တိုၵ်ႉမီးပၢင်တိုၵ်းသိုၵ်းသိူဝ်တေႃႇၵၼ် ဢမ်ႇဢုပ်ႇဢူဝ်းၵႄႈလိတ်ႈ ပၼ်ႁႃ ၵၢၼ်မိူင်းၵၼ်လႆႈၸိုင် ၵၢၼ်ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ တႃႇလုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼႂ်းမိူင်းတႆးၼႆႉ ၶႅၼ်းတေၼႃႇလိူဝ်ၼႆႉထႅင်ႈ ဢမ်ႇႁၢင်ႉ - မႄႈၶူး ႁၢၼ်ၼူၼ်း ႁူင်းႁဵၼ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈတႆး ပၢင်ၵမ်ႉၵေႃႇ လၢတ်ႈ။ ပေႃးမႃး...

“ၽႅၼ်ၾႃႉသႂ် (CLEAR Sky Strategy)” ၽႅၼ်ၵၢၼ် ထႆး လၢဝ်း မၢၼ်ႈ ႁူမ်ႈမိုဝ်းၵႄႈလိတ်ႈပၼ်ႁႃ မွၵ်ႇၵႂၼ်း ၶၢမ်ႈလႅၼ် ဢၼ်ၵိူတ်ႇၶိုၼ်ႈယိုတ်ႈယၢဝ်းႁၢဝ်ႈႁႅင်း သူင်ႇၽူလ်တုမ်ႉယွၼ်ႈတေႃႇပၢႆးယူႇလီလႄႈလွင်ႈ ပဵၼ်ယူႇၶွင် ၵူၼ်းမိူင်းၼႂ်းဝူင်းၵႂၢင်ႈ လူၺ်ႈတီႈၶိုၵ်ႉလူင်မၼ်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈပွတ်းႁွင်ႇၶွင်မိူင်းထႆး ထိုင်တီႈႁွင်ႈၵၢၼ် လူင်ၽူႈၼမ်း ၼႂ်း ဢႃႊသျဵၼ်ႊ လႆႈၸႅင်ႈတိူၼ်ပၼ်ႁႃဢၼ်ၵိူတ်ႇၶိုၼ်ႈထိုင်ၶၵ်ႉတီႈ 3။ ပိုၼ်ႉတီႈမႆႈႁွၼ်ႉလႄႈမွၵ်ႇၵႂၼ်းၶၢမ်ႈလႅၼ်ဢၼ်ၵိူတ်ႇၶိုၼ်ႈၼႂ်းမိူင်းထႆး မၢၼ်ႈ လႄႈ...

မိူင်းတႆးၼႆႉ မီး 50 ၸႄႈဝဵင်းပၢႆ ၼႂ်းၼၼ်ႉ ဝဵင်းတီႈဢၼ် ၵိူတ်ႇဢွၵ်ႇမႃး တိူၵ်ႈၵမ်ႇမထၢၼ်း မူႇလမိၼ်းၵုၼ်း ဢွၼ်တၢင်း သုတ်းပိူၼ်ႈသမ်ႉ ပဵၼ်ဝဵင်းလၢင်းၶိူဝ်းယဝ်ႉ။ ယၢမ်းလဵဝ် သုၼ်တိုဝ်းၵမ် ၵမ်ႇမထၢၼ်း မူႇလမိၼ်းၵုၼ်း ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈ ဝဵင်း လၢင်းၶိူဝ်းၼႆႉသေ ၽႄႈၸွတ်ႈတူဝ်ႈမိူင်းတႆးပတ်းပိုၼ်ႉမႃးၼႆႉ မီးၵႂႃႇ 36 တိူၵ်ႈယဝ်ႉ။ တိူၵ်ႈၵမ်ႇမထၢၼ်း...

သင်ဝႃႈ ပိုတ်ႇၵႂၢမ်းတၵ်ႉၵၼ် လွင်ႈၸိုဝ်ႈဝဵင်းမႃးမွၵ်ႈသွင်သၢမ်ၶေႃႈၼႆၸိုင် ၸွင်ႇတေမီးၽႂ် တွပ်ႇလၢတ်ႈၵၼ်မႃး ယူႇႁိုဝ် ၼေႃ! - မိူၼ်ၼင်ႇ ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ ၵႆႉတၵ်ႉၵၼ်ဝႃႈ မိူင်းဢမ်ႇၼိမ်ၼႆႉ ပဵၼ်မိူင်းလႂ်ဢေႉ? မိူင်းငႃးသႆး ၶဝ်ႈငၢႆႈဢွၵ်ႇ ယၢပ်ႇလူး ပဵၼ်မိူင်းလႂ်ဢေႉ? မိူင်းဢမ်ႇၵိၼ်ၵေႃႈ မဝ်းလူး ပဵၼ်မိူင်းလႂ်? ၼႆၸိူဝ်းၼႆႉ မၢင်ၵေႃႉ ၸိူဝ်းတေႁူႉသေ တွပ်ႇလၢတ်ႈမႃးၵေႃႈ...

ပေႃးဢဝ်ၵႂၢမ်း ၵပ်းထုၵ်ႇတႆး မီးဝႆႉဝႃႈ “ၾိင်ႈၵဝ်ႇယႃႇႁႂ်ႈႁၢႆ - လၢႆးမႂ်ႇႁႂ်ႈၶိုတ်းၵၢပ်ႈ” ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ မၼ်းၵေႃႈ ထုၵ်ႇမႅၼ်ႈယူႇ။ ၶေႃႈၵႂၢမ်းဢၼ်ဝႃႈ “ၾိင်ႈၵဝ်ႇယႃႇႁႂ်ႈႁၢႆ” ၼႆၼၼ်ႉ ယူႇတီႈ ၵူၼ်းမိူင်းတႆး ၸိူဝ်းပဵၼ်ၸၢဝ်းပုတ်ႉထတႄႉ တေဢွၼ်ၵၼ်ႁၵ်ႉသႃ မႅတ်ႇပႅင်းဝႆႉ ပွႆးၶၢမ်ႇသၢင်ႇလွင်းၼႆႉ ပဵၼ်ပိူင်ယႂ်ႇသုတ်း ဢၼ်ၼိုင်ႈယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ ပွႆးၶၢမ်ႇသၢင်ႇလွင်းၼႆႉ တေလႆႈဝႃႈ ပဵၼ်ပွႆးၾိင်ႈၵိုၵ်းပိုၼ်းၵူၼ်းမိူင်းတႆးမႃး ပၢၼ်သိုပ်ႇပၢၼ်...

“ႁူင်းႁဵၼ်းဢွၼ်ႇ ႁူင်းႁဵၼ်းဢွၼ်ႇမီးလင်လဵဝ် မီးႁိမ်းပႃႇမႆ့ၶဵဝ်…”သဵင်ႁွင့်ဝွၵ်းၵႂၢမ်းဢွၼ်ႇ လင်မေႃးမႃးတီႈ ၸလွပ်ႈ(သႃလႃး) ဢၼ်မီးယူႇၼႂ်းၵႄႈလွႆတီႈၼိုင်ႈၼၼ့်။ ၸိူင်းႁူဝ်ၼႆ့ ၵမ်းဢွၼ်တၢင်းသုတ်း လႆႈငိၼ်းသဵင်ဝွၵ်းလုၵ်ႈဢွၼ်ႇဢွၵ်ႇမႃးလႄႈ ၼႂ်းၸႂ်ႁပ့်ႁူႉလႆႈဝႃႈ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇတႆး လႆႈသွၼ်ႁဵၼ်းလိၵ်ႈတႆး...  လွင်ႈၼႆ့ယဝ့် ၸၼ်ၸႂ်ၶႂ်ႈတူၺ်းၸိူင်းတေႃႇပေႃးသုတ်း။ ၼႂ်းၸိူင်းႁူဝ်ၼႆ့  ၼႄၾၢင်ႁၢင်ႈ ၵူၼ်းမိူင်းတႆး ၺႃးတဵၵ်းတဵင်ပေႉၵိၼ်ၽွင်းပၢၼ်ပီ 1990 ၼၼ့်သေ လႆႈႁၼ်ဝႃႈတေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ် သိုၵ်းမၢၼ်ႈပေ့ၵိၼ်လူလၢႆၵူၼ်းမိူင်း ဢမ်ႇထၢတ်ႇဢမ်ႇဝၢႆး။ ဢၼ်ထၢင်ႇၸႅင်ႈလႄႈ ဢၼ်လီတိူဝ့်ဢူၵ်းထိုင်ၸႂ်သေပိူၼ်ႈၼႂ်းၸိူင်းၼႆ့တႄ့ 1.ဢၼ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ပႂ်ႉႁႄ့တၢင်း...

ၸဝ်ႈသူၼ်ဢွႆႈ ၼႂ်းထုင်ႉမၢဝ်း ၾင်ႇမိူင်းတႆး - မိူင်းၶၢင် ဢွၼ်ၵၼ်မႆႈၸႂ် ၵူဝ်ၾင်ႇမိူင်းၶႄႇ တေႃႉဢွႆႈၶဝ်ႈၵႂႃႇယဝ်ႉ ဢမ်ႇပၼ် ငိုၼ်းၶိုၼ်း ၵူဝ်လူမ်ႇၼီႈဢၼ်ၶဝ်ၵမ်ႉထႅမ်တိုၼ်းလၢင်းမႃး ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 2 ပီပူၼ်ႉမႃးၼႆႉ ဝႃႈၼႆ။ တႄႇဢဝ် ႁူဝ်လိူၼ်ၻီႊသႅမ်ႊပိူဝ်ႊ 2022 ၼႆႉမႃး တၢင်းၾင်ႇမိူင်းၶႄႇ ႁပ်ႉသိုဝ်ႉဢွႆႈတၢင်းထုင်ႉမၢဝ်း မိူၼ်ၼင်ႇ တၢင်းထုင်ႉလွႆ ႁူဝ်သိူဝ် ၼႂ်းၸႄႈမိူင်းၶၢင်၊...

သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ယိုတ်းမိူင်းမႃး ၶၢဝ်းတၢင်းၸမ် 2 ပီၼႆႉ ဝၢၼ်ႈမိူင်းဢၼ်ယၢမ်ႈၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႂ်ႇသုင်မႃးၼိုင်ႈလုၵ်ႈ သမ်ႉပေႃးလူႉၵွႆၵူၼ်ႇပင်းတႂ်ႈၼႃႈတႂ်ႈတႃ။ၵူၼ်းမိူင်းဢၼ်ယၢမ်ႈလႆႈယူႇၵတ်းယဵၼ်လွတ်ႈၽေးၶဵၼ်မႃးတႃႇသေႇၼၼ်ႉၵေႃႈ  ယၢမ်းလဵဝ် သူပ်းၵိၼ်မၢၵ်ႇႁူထွမ်ႇၵၢင်ႇ၊ ၼွၼ်းၶိုင်ႈတိုၼ်ႇၶိုင်ႈ ဢမ်ႇတွၼ်ႉမီးလွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈ မႃးသေပွၵ်ႈ။ ပေႃးပဵၼ်ဝဵင်းတီႈဢၼ်မီးၸုမ်ယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇယူႇသဝ်း ယိင်ႈၶႅၼ်းတွၼ်း - လၢပ်ႇယူႇၼိူဝ် ၶေႃးယူႇတႂ်ႈဝႆႉယူႇတႃႇသေႇ။ ၼႂ်းမိူင်းတႆးၼႆႉ တီႈဝဵင်းမူႇၸေႊ လႄႈၼမ်ႉၶမ်း ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းႁွင်ႇၼႆႉ မီးၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ တူင်ႉၼိုင် ယူႇသဝ်းဝႆႉၼမ်သုတ်း။ ပၼ်ႁႃၵေႃႈမီးၼမ်သုတ်းသေ...

ၸၢဝ်းပုတ်ႉထႁဝ်း ၶဝ်ႈၸႂ်ၵၼ်ဝႃႈ လိူၼ် 12 ၵူႈပီ မီးၾိင်ႈႁဵတ်းၵုသုလ် လူႇၽႃႈသၢင်ႇၵၢၼ်းလႄႈ ႁွင်ႉဝႃႈ ပွႆးၵထိၼ်(ၵထိင်ႇ) ၼႆၵၼ်။ သတ်ႉထႃး ၸိူဝ်းမီးၸေတၼႃးၵေႃႈ ႁဵတ်းပွႆးလူႇၵထိၼ်ၵၼ် ပဵၼ်မူၼ်ႈပဵၼ်သိူဝ်း။ ၼၼ်သေတႃႉ ၵွပ်ႈသင်ႁွင်ႉ ၵထိၼ်ၼႆၼၼ်ႉတႄႉ မီးၵေႃႉႁူႉမၼ်း တေဢမ်ႇၼမ်၊ ဢမ်ႇဝႃႈ ၵူၼ်းလမ် ဢမ်ႇဝႃႈၸဝ်ႈမုၼ် (လိူဝ်သေၽူႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းၶဝ်)။ ၵထိၼ် မႃးတီႈပႃႇလိ...

ပွင်ႈၵႂၢမ်း -ၸၢႆးထုၼ်းလႃႉ တႆးႁဝ်းတႄႇလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉမႃးၸဵမ်မိူဝ်ႈပီ 1958  ၼၼ်ႉသေ မီးယိူင်းဢၢၼ်းဝႃႈ "ၵွၼ်းၶေႃၼႆယူႇ" ၵူၺ်းၵႃႈဝၼ်းမိူဝ်ႈ ၼႆႉသမ်ႉ ယိူင်းဢၢၼ်းၵေႃႈ လႅၵ်ႈလၢႆႈၵႂႃႇလၢႆၸိူဝ်ႉလၢႆ ပိူင်လၢႆမဵဝ်း၊ ၼိုင်ႈၸုမ်းႁူႉၼိုင်ႈဢၼ် ၼိုင်ႈၵေႃႉႁၼ်ၼိုင်ယၢင်ႇ တေပႆသဵၼ်ႈတၢင်း လႂ်တေႉတေႉဢမ်ႇႁူႉသေ ၊ မိူၼ်ႁိူဝ်းဢမ်ႇမီးတႃႈ တႃႇတေၵိုတ်းၸွတ်ႇ၊ မိူၼ်တေဢဝ်မိူင်းတႆးလူင်ႁဝ်း လွင်ႈၵႂႃႇၸွမ်းၼမ်ႉၸႅဝ်ႈ ဢဝ်လူမ်းထွင်းပဝ်ႇဝႃႈ ၵႂႃႇၸွမ်းႁွၼ်ႇၼမ်ႉ သၢႆလူမ်း ၊...

လုင်းဢိင်ႇတၵ ဢႃယုမွၵ်ႈ 50 ပီ ၼႆႉ မႃးမီးတီႈ ဢိူင်ႇမိူင်းငေႃႉ ၵျွၵ်ႉမႄး လႆႈပီပၢႆ၊ ၽွင်းႁႃၵိၼ်လဵင်ႉတွင်ႉယၢပ်ႇ သမ်ႉလႆႈ ၽၢတ်ႇဝၢၼ်ႈယၢၼ်ႁိူၼ်းမႃး ယူႇသဝ်းဝႆႉတီႈဢၼ်ဢမ်ႇၸႂ်ႈဝၢၼ်ႈၵိူတ်ႇမိူင်းၼွၼ်းဝႆႉ။ တေၵႂႃႇႁႃႁဵတ်းၵိၼ်ၵၢၼ်ႁႃၵိၼ်လဵင်ႉတွင်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈ၊ ပဵၼ်ဢၼ်ၵိၼ်းၸႂ်တႃႇလဵင်ႉၼႃႈႁိူၼ်း။ မၼ်းၸၢႆးၼႆႉ ယဵပ်ႇၺႃးမၢၵ်ႇမႅင်းၾင်လိၼ် မိူဝ်ႈပီ 2021  တေႃႇယၢမ်း လဵဝ် ၸၢၵ်ႇမၢၵ်ႇယင်းတိုၵ်ႉၶမ်ဝႆႉၼႂ်းၼိူဝ်ႉၼႂ်းတူဝ်မၼ်းဝႆႉ၊ တေၵႂႃႇယူတ်းယႃဢဝ်ဢွၵ်ႇတီႈႁူင်းယႃၵေႃႈ...

ၶွမ်ႊပၼီႊၶုတ်းၶမ်းထုင်ႉၼႃးႁႆးလူင် ဢိူင်ႇမိူင်းလဵၼ်း တႃႈၶီႈလဵၵ်း ယင်းပႆႇၵိုတ်းယင်ႉၵၢၼ်ၶုတ်းၶမ်း ႁိုင်ၼၢၼ်းမႃး 10 ပီယၢဝ်း 20 ပီၸမ်၊ ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 4-5 ပီမႃးၼႆႉ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၼႃးႁႆးလူင် ထူပ်းၽေးၼမ်ႉလုပ်ႇထူမ်ႈယွၼ်ႉၵၢၼ်ၶုတ်းၶမ်းၼႆႉမႃး ႁၢဝ်ႈႁႅင်းၶႂ်ႈဝႃႈၵူႈပီ၊ မၢင်ပီ ၼမ်ႉလုပ်ႇထူမ်ႈထိုင် 2-3 ပွၵ်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈမီး။ တင်ႈတႄႇပီ 2004 မႃး ၶွမ်ႊပၼီႊလၢႆလၢႆဢၼ်မႃးၶုတ်းၶမ်း တီႈႁူဝ်ၼမ်ႉၶမ်း...

ထွႆႈၵႂၢမ်းဢၼ်ဝႃႈ “ၵွမ်ႇမိဝ်ႇၼိတ်ႉ” ၼႆႉႁၢႆလၢႆၵႂႃႇ 30 ပီပၢႆ တင်ႈတႄႇ  1989 တၢင်း ပီႈၼွင်ႉၵူဝ်းၵၢင်ႉ ဝႃႉ တႆးၶဝ်ဢွၼ်ၵၼ်ၽိုၼ်ႉဝၢႆႇပႃႇတီႇၵွမ်ႇမိဝ်ႇၼိတ်ႉမၢၼ်ႈ (CPB) ၼႂ်း ပီၼၼ်ႉ။ ၼႂ်းလုမ်ႈၾႃႉၵေႃႈ မွၵ်ႇၼႃႈၵွမ်ႇမိဝ်ႉၼိတ်ႉၼႆႉသဝ်ႈမွင် ၵႂႃႇၼႂ်းပီ 1991 မိူဝ်ႈၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်သူဝ်ႇဝိယႅတ်ႉ (USSR) လႆႈတႅၵ်ႇယၢႆႈၵႂႃႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈၼႂ်းပီ 2022 ၼႆႉထွႆႈၵႂၢမ်းၼႆႉၶိုၼ်းၽုတ်းဢွၵ်ႇမႃး။ ၵဝ်ပဵၼ်ၵွမ်ႇမိဝ်ႇၼိတ်ႉ...