UNODC ၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉပိုတ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ ၸုမ်းၽူႈပူၼ်ႉပႅၼ်မၢႆမီႈ တၢင်းသႆႊၿိူဝ်ႊရ် (Cyber) ၼႅင်ႈသၢၼ် ဢွၼ်ႊလၢႆႊ ၽႄႈႁႅင်းယူႇၼႂ်းဢေႊသျိူဝ်ႊ ပွတ်းလႅၼ်လိၼ်ၶႄႇလႄႈထႆးၼၼ်ႉ လႆႈယူၵ်ႉ ထၢၼ်တီႈမၼ်ႈၶဝ်ႈပၵ်းယူႇၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈၼမ်မႃးသေဢမ်ႇၵႃး သၢင်ႈလွင်ႈသုၵ်ႉယုင်ႈ တေႃႇ ၸိူဝ်းပဵၼ်ယိူဝ်ႇပၢႆႈၼီႈ ႁႂ်ႈလႆႈယၢပ်ႇယၢၵ်ႈထႅင်ႈလူးၵွၼ်ႇ။
ႁွင်ႈၵၢၼ်ၶၢဝ်ႇ VOA ဢၢင်ႈဢိင် ၽိုၼ်ႁၢႆးငၢၼ်းၶွင် ႁွင်ႈၵၢၼ်ယႃႈမဝ်းၵမ်လႄႈၵဵဝ်ႇၵပ်းၵၢၼ်ႁဵတ်း ၽိတ်း ၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ (UNODC) သေပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႃႈ ၶိူဝ်းၶၢႆႇ ၸုမ်းၸိူဝ်းပူၼ်ႉပႅၼ်ၵူတ်းမၢႆ ဢၼ်မီးဢူငဝ်း ၶႄႇလႄႈထႆႇဝၼ်ႊ ၸႂ်ႉပိုၼ်ႉတီႈၼႂ်းထုင်ႉမႄႈၼမ်ႉၶွင် လႄႈ ၾိလိပ်းပိၼ်ႊသ် ပိူဝ်ႈတႃႇတူင်ႉၼိုင်လွၵ်ႇလႅၼ်ၵိၼ်တၢင်းဢိၼ်ႊတိူဝ်ႊၼဵတ်ႉလႄႈ သၢင်ႈလွင်ႈလူႉသုမ်းသေႁၢႆ ၵႂႃႇယဝ်ႉ လၢႆႁဵင်လၢၼ်ႉတေႃႊလႃႊ ဢမေႊရိၵႃႊ လူၺ်ႈၸုမ်းၽူႈပူၼ်ႉပႅၼ်မၢႆမီႈၸိူဝ်းၼႆႉ ယင်းလႅပ်ႈတေၶၢႆႉထၢၼ်တီႈႁဵတ်းၵၢၼ်ၶဝ်ႈၵႂႃႇၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈၼမ်တိူဝ်းလိူဝ်မႃး။
ႁၢႆးငၢၼ်းလၢတ်ႈဝႃႈ ပဵၵ်ႉသမ်ႉမီႈၵၢၼ်ၽဵဝ်ႈလၢင်ႉၼႂ်းၵမ်ႊပူႊၶျႃႊလႄႈၾိလိပ်းပိၼ်ႊသ် ၵႂႃႇၽွင်ႈယဝ်ႉသေတႃႉ ၸုမ်းပူၼ်ႉပႅၼ်ပၵ်းပိူင်မၢႆမီႈ ၸိူဝ်းၵိုတ်းယူႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ယင်းတိုၵ်ႉလွၵ်ႇလႅၼ် လူၺ်ႈဢမ်ႇၵူဝ်ၽႂ်၊ မၢင်ၸိူဝ်း ယူႇၼႂ်ႈၵုမ်းၵမ်ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈ။
ထၢၼ်တီႈမၼ်ႈၵၢၼ်တူင်ႉၼိုင်ၵူၼ်းႁၢႆႉၸိူဝ်းၼႆႉမူၵ်းတူဝ်ယူႇၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈ ၸိူင်ႉၼင်ႇ မျႃႉဝၻီႇ ဢၼ်ပဵၼ်မိူင်းတိတ်းၶွပ်ႇလႅၼ်လိၼ်ၵၼ်တင်းမႄႈသွတ်ႇ ၶွင်ထႆး ႁူမ်ႈတင်းၼႂ်းတူင်ႇတၢင်ႇပိုၼ်ႉတီႈ လႅၼ်လိၼ် ပွတ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇၶွင်မၢၼ်ႈ ဢၼ်ပဵၼ်ပိုၼ်ႉတီႈပူၵ်းပွင်ၽွင်းငမ်းၶိုၵ်ႉတွၼ်းဝႃႉ လႄႈၵဝ်ႈၵၢင်ႉ တင်းလႅၼ်လိၼ် ထုင်ႉယုၼ်ႊၼၢၼ်ႊၶွင်ၶႄႇ။
ၽႅၼ်ႇတီႈၶွင် UNODC ၸီႉၸႅင်ႈၼႄတီႈတင်ႈၶွင် ၶႃႊသီႊၼူဝ်ႊ ထၢၼ်တီႈမၼ်ႈၵၢၼ်တူင်ႉၼိုင် ဢၼ်ထုၵ်ႇ ၽဵဝ်ႈလၢင်ႉပႅတ်ႈ ႁိုဝ် ထုၵ်ႇႁၢႆးငၢၼ်းဝႃႈၵဵဝ်ႇၶွင်ႈၵၼ်တင်းၸုမ်းပူၼ်ႉပႅၼ် မၢႆမီႈတၢင်း Cyber (ပဵၼ်ၸုတ်းသီ လႅင်) ၼႂ်းၵမ်းပူႊၶျႃႊ လၢဝ်း မၢၼ်ႈ။
မိူင်းမၢၼ်ႈပဵၼ် မိူင်းဢၼ်မီးၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼမ် ယိုတ်းပိုၼ်ႉတီႈၽွင်းငမ်း လမ်ႇလွင်ႈလႄႈ မၢင်ၸုမ်းႁဵတ်းႁႃၵိၼ်တင်းၶိူဝ်းၶၢႆႇၸုမ်းပူၼ်ႉပႅၼ်မၢႆမီႈ လူၺ်ႈၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ ၼႂ်းပိုၼ်ႉ တီႈၸွမ်းလႅၼ်လိၼ်ထႆးလႄႈၶႄႇ ၸွမ်းၼင်ႇဢၼ်လႆႈၸီႉၼႄမႃးၼႂ်းႁၢႆးငၢၼ်းၵေႃႈ ပဵၼ်ၸုမ်းယိပ်း ၵွင်ႈဢၼ်မီး ၸိုဝ်ႈသဵင်မႃးယၢဝ်းႁိုင် ၼႂ်းထႃၼၽူႈၵႃႉယႃႈမဝ်းၵမ် သတ်းပႃႇႁႃယၢပ်ႇ ၵႃႉၵူၼ်း ႁူမ်ႈပႃးတင်း ပဵၼ်ၸဝ်ႈၶွင်ၶႃႊ သီႊၼူဝ်ႊၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၽွင်းငမ်း – ဝႃႈၼႆ။
ၵၢၼ်ၵႄႈလိတ်ႈတၵ်းလႆႈပိုင်ႈဢိင်ၵၢၼ်ႁူမ်ႈမိုဝ်းဝူင်ႈၵၢင်ၸိုင်ႈမိူင်း
ႁၢႆးငၢၼ်းၶွင် UNODC ၸီႉၸမ်ႈၼႄဝႃႈ ၸုမ်းၸိူဝ်းမိူင်းလၢႆၸၢတ်ႈၸိုင်ႈမိူင်းယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ မီးၵူၼ်းလၢႆမိုၼ်ႇ ၵေႃႉတူဝ်ႈဢေႊသျိူဝ်ႊလႄႈၼႂ်းတွၼ်ႈၵုၼ်တင်းလၢႆ ထုၵ်ႇလွၵ်ႇႁႂ်ႈၶဝ်ႈၵႂႃႇႁဵတ်းၵၢၼ်ၸွမ်းၵႅင်ႊပူၼ်ႉပႅၼ်ၵူတ်း မၢႆ ၼႂ်းၸုတ်းတီႈသုၼ် ႁဵတ်းၵၢၼ်ၶွင်ၵူၼ်းႁၢႆႉၸိူဝ်းၼႆႉ လူၺ်ႈၵမ်ႈၼမ်ပဵၼ်ၵူၼ်းၼုမ်ႇသၢဝ် ဢၼ်မီးၵၢၼ် ႁမ်ႈႁဵၼ်းသုင် လူၺ်ႈၶဝ်ႈၸႂ်ဝႃႈ မႃးႁဵတ်းၵၢၼ်ထုၵ်ႇၵူတ်းမၢႆၸွမ်း ၶွမ်ႊမၼီႊ ထဵၵ်ႉၼူဝ်ႊလူဝ်ႊၵျီႊ ဢၼ်လႆႈၵႃႈၸၢင်ႈသုင်။ ၵွႆးၵႃႈလိုၼ်းသုတ်း ၸင်ႇႁူႉဝႃႈ မႃးႁဵတ်းၵၢၼ်လွၵ်ႇလႅၼ်ပိူၼ်ႈလႄႈ ဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈ သုတ်း ၸိူဝ်းၶဝ်ႈတၵ်းလႆႈၸၢႆႇၵႃႈထၢႆႇတူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ပဵၼ် 3,000-6,000 တေႃႊလႃႊ ဢမေႊရိၵႃႊ (မွၵ်ႈ 1 ထိုင် 2 သႅၼ်ၿၢထ်ႇထႆး) ၸင်ႇပွၵ်ႈၶိုၼ်းလႆႈ။
ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈလီ မီးမၢင်ၸိူဝ်း ဢၼ်တင်ႈၸႂ်ၶဝ်ႈၵႂႃႇႁဵတ်းၵၢၼ်လွၵ်ႇလႅၼ်လႄႈယင်းႁွင်ႉၸူဝ်းဢူၺ်းၵေႃႉ ႁိုဝ် ၵူၼ်းၼႂ်းမုင်ႉႁေႃႁိူၼ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇၵႂႃႇႁဵတ်းၵၢၼ် လူၺ်ႈလၢႆးလႆႈၶွင်ၵူၼ်းၸိူဝ်းၼႆႉ ၶိုၼ်ႈယူႇၸွမ်းပိုၼ်ႉတီႈႁဵတ်း ၵၢၼ် လႆႈသူၼ်ႇဝႅင်ႇလူၺ်ႈၵၢၼ်လွၵ်ႇလႅၼ်တီႈၵူၼ်းထုၵ်ႇပဵၼ်ယိူဝ်ႇၵေႃႈမီးၼမ်ယူႇ။
တၢင်းႁွင်ႈၵၢၼ်ၶၢဝ်ႇဝီႊဢူဝ်ႊဢေႊ (VOA) လႆႈတိတ်းတေႃႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈမႃး ပိူဝ်ႈတႃႇယွၼ်းတၢင်းႁၼ် ၵွႆးၵေႃႈ ဢမ်ႇလႆႈႁပ်ႉၵၢၼ်တွပ်ႇသင် ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈလီ တင်းၶႄႇလႄႈၸိုင်ႈမိူင်းဢေႊသျိူဝ်ႊ ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်း ဢွၵ်ႇ မၢင်ၸိုင်ႈမိူင်း ႁၼ်ၽွမ်ႉၸွမ်းတႃႇတေႁဵတ်းၵၢၼ်ႁူမ်ႈမိုဝ်းၵၼ်ၵႄႈလိတ်ႈပၼ်ႁႃ ၵႅင်ႊလွၵ်ႇလႅၼ် ႁိုဝ် ၵႅင်ႊၶွၼ်ႊသဵၼ်ႊတိူဝ်ႊရ် ဢၼ်မီးၸုတ်းတႄႇမႃးတီႈၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီးၶႃႊသီႊၼူဝ်ႊၼႂ်းၵမ်ႊပူႊၶျႃႊ ဢွၼ်ၼႃႈတေ ပိၼ်ႇပဵၼ်ၵၢၼ်လွၵ်ႇလႅၼ် မိူဝ်ႈၶၢဝ်းၽွင်း တၢင်းပဵၼ် ၶူဝ်ႊဝိၻ်ႉ-19 လၢမ်းၽႄႈ လႄႈ ဢဝ်ပဵၼ်ၵၢၼ်လွၵ်ႇ လႅၼ် ၵူၼ်းၼမ်းငိုၼ်းမႃးလူင်းတိုၼ်းၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီး ဢၼ်ဢမ်ႇမီးတႄႉ ႁိုဝ် မၢင်လွင်ႈၵေႃႈ ပိၼ်ႇၾၢင်ႁၢင်ႈၵၢၼ် ႁဵတ်းၵႅင်ႈသၢင်ႈလွင်ႈၵိူဝ်းလီတၢင်းၸူႉသၢဝ်ယဝ်ႉ လွၵ်ႇယိူဝ်ႇႁႂ်ႈဢူၼ်းငိုၼ်းမႃးပၼ် (romance scam) ၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၵဝ်ႉငဝ်ႈတေႃႁၢၵ်ႈမၼ်း။
ထုၵ်ႇလွၵ်ႇလႅၼ်ၼမ်လႄႈ ၶႂ်ႈယွၼ်းတၢင်းၸွႆႈထႅမ်
ၸေႊရေႊမီႊ ၶၵ်းလၢသ်ႉ ၽူႈတႅၼ်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၶွင် UNODC ဢၼ်မီးသူၼ်ႇၼႂ်းၵၢၼ်ႁဵတ်းဢွၵ်ႇႁၢႆးငၢၼ်းၽိုၼ် ၼႆႉ ၵၢဝ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ ၸုမ်းလွၵ်ႇလႅၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၽွင်းတိုၵ်ႉၵႂႃႇၵုမ်ႁူဝ်ၵၼ်ယူႇၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ ဢၼ်ၸိူဝ်းၶဝ် ႁၼ်ဝႃႈ ၽိဝ်ပိူၵ်ႇဝၢင် ၶေႃႈမုလ်းတီႈႁၢႆးငၢၼ်းၼႆႉဝႃႈ ထၢၼ်တီႈမၼ်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်တင်းလၢႆ တၵ်းမီးလုၵ်ႈၵူင်းလဵၵ်း တိတ်းတင်ႈလႄႈ ဢဝ်ၵူၼ်းယိပ်းၵွင်ႈပႂ်ႉ ပၵ်းတႃလွမ်လူယူႇၵူႈမိူဝ်ႈ ပိူဝ်ႈဢမ်ႇႁႂ်ႈၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉ လၵ်ႉပၢႆႈၼီဢွၵ်ႇၵႂႃႇလႆႈ။
ဝီးဢူဝ်ႊဢေႊ လႆႈႁပ်ႉဝီႊၻီႊဢူဝ်ႊ ၼႄထိုင်ႁႂ်ႈႁၼ်ဝႃႈ ႁၢင်ႈၵူၼ်းထႆးၵမ်ႈၽွင်ႈထုၵ်ႇၵုမ်းတူဝ် ၼႂ်းၵမ်မိုဝ်း ၽူႈယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇပႂ်ႉလွမ်လူယူႇႁွပ်ႈႁွပ်ႈပိုၼ်ႉတီႈ ဢွၵ်ႇၵႂၢမ်းသင်ႇ ပၢႆးၼႂ်းၽွင်းဢၼ်ၸိူဝ်းၵူၼ်းထုၵ်ႇမတ်ႉမိုဝ်း ၵွပ်ႈဝႃႈ ၸိူဝ်းၶဝ်ဢမ်ႇသၢင်ႈယွတ်ႈၶၢႆလႆႈ လူၺ်ႈၵၢၼ်လွၵ်ႇလႅၼ်ပိူၼ်ႈၼင်ႇပဝ်ႈမၢႆၶဝ်မၵ်းတမ်းဝႆႉ။
ႁၢႆးငၢၼ်ၶွင်ယူႊဢႅၼ်ႊ(UN) ၵၢဝ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ သူၼ်ႇယႂ်ႇၽူႈၸိူဝ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ၸွမ်းၵႅင်ႊလွၵ်ႇလႅၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉ လုၵ်ႉတီႈမိူင်းထႆးသေၶၢမ်ႈလႅၼ်လိၼ်ၶဝ်ႈၵႂႃႇ မိူင်းထႆးပဵၼ်တင်း “ၸိုင်ႈမိူင်းႁူဝ်တၢင်းလႄႈၸုတ်းၽၢၼ်ႇ” ပုၼ်ႈတႃႇၵၢၼ်လၵ်ႉလွပ်ႈၵႃႉၶၢႆမၼုသ်း ဢၼ်ပူၼ်ႉပႅၼ်ၵူတ်းမၢႆ။
UNODC လၢတ်ႈဝႃႈ ပဵၵ်ႉသမ်ႉမီးယိူဝ်ႇလၢႆၵေႃႉ လူၺ်ႈၸဝ်ႈၼႃႈတီႈၽွင်းတၢင်ၸိုင်ႈ ႁိုဝ် ၼႂ်းတူင်ႇဝူင်း ၶဝ်ႈထိုင်ၵၢၼ်ၸွႆႈထႅမ် ၵႂႃႇထၢႆႇတူဝ်ဢွၵ်ႇမႃးလႆႈၵေႃႈ ယင်းမီးထၢၼ်တီႈမၼ်ႈဢၼ်ႁၢင်ႇၵႆႇၼႂ်းမိူင်းထႆး လႄႈၸိူဝ်း ထုၵ်ႇပဵၼ်ယိူဝ်ႇ ဢမ်ႇၸၢင်ႈၶဝ်ႈထိုင်ၸွႆႈထႅမ်လႆႈ။
တီႈမႃး ….UNODC: Cyber Scam Bases Creep More Deeply into Myanmar
