ၽွင်းၶၢဝ်း ႁႅင်းလူမ်းမႆႈသုင်ၼႃႇၼႆႉ လီလႆႈႁူႉဝႆႉ

ပေႃးရႃႇသီႇဢုတု မႆႈႁႅင်းလိူဝ်မႃးဢႃးလႃးၸိုင် ဢၼ်ၵူႈၵေႃႉၸၢင်ႈပဵၼ်လႆႈၼႆႉ မီး 2 ယၢင်ႇ – မိူၼ်ၼင်ႇ ဢူၼ်ႈၼူၼ်း ႁိူဝ်ႉ မွႆႈယွၼ်ႉမႆႈႁႅင်း (Heat Exhaustion) လႄႈ ပဵၼ်လူမ်း ယွၼ်ႉမႆႈႁႅင်း (Heat Stroke) ။

ဢူၼ်ႈၼူၼ်းႁိူဝ်ႉမွႆႈ ယွၼ်ႉမႆႈႁႅင်း (Heat Exhaustion) ၼႆႉသမ်ႉ တေၼႄၾၢင်ႁၢင်ႈၸိူင်ႉႁိုဝ်ၼႆ မိူၼ်ၼင်ႇ – ၸႂ်သၼ်ႇ ၸႂ်ဝႆ ၸႂ်ဢမ်ႇၼိမ်၊ ႁူဝ်ၶႆႈ ႁူဝ်မဝ်း ဢမ်ႇသိူဝ်းၸႂ်၊ ပေႃႇပိုၼ်ႉၶၼ် (ၼူၶိုၼ်ႈ)၊ ဢူၼ်ႈဢွၼ်ႇ ဢမ်ႇၶႂ်ႈၵႂႃႇၶႂ်ႈပႆ ဢမ်ႇၶႂ်ႈယုၵ်ႉၶႅၼ် ယုၵ်ႉမိုဝ်း၊ တွင်ႉမႆႈၼမ်ႉ လိူဝ်ႁႅင်း ၶေႃးႁႅင်ႈ၊ ၼိူဝ်ႉလိူတ်ႇ ၼိူဝ်ႉမႆႈႁႅင်း လူမ်းမႆႈၼႂ်းတူဝ်သုင် ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ပဵၼ်လူမ်းယွၼ်ႉမႆႈႁႅင်း (Heat Stroke) ၼႆႉသမ်ႉ တေပဵၼ်ႁိုဝ်ၼႆ မိူၼ်ၼင်ႇ – ႁႅင်းလူမ်း မႆႈၼႂ်းတူဝ်ၵိုင်ႉ ၵၢင်ႉသုင်၊ ၽိဝ်ၼင်ႁႅင်ႈသေ လိူတ်ႇလိူတ်ႇမႆႈမႆႈ ယိပ်းၵမ်းတူၺ်း ပေႃးၵၢႆးသႅပ်ႉသႅပ်ႉ၊ ၼမ်ႉၼႂ်း တူဝ်ႁႅင်ႈ ထိုင်တီႈမႆႈယူႇၵေႃႈ ႁိူဝ်ႇပေႃးဢမ်ႇတႅၵ်ႇ၊ လူးလႃး ၵႂင်ပူၵႂင်ပႃ ၊ ပဵၼ်လူမ်းလိုမ်းတူဝ် ၸၢင်ႈပဵၼ်ငၢၼ်းၸၵ်ႉ ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ပေႃးႁၼ်ၵူၼ်းပဵၼ် ၾၢင်ႁၢင်ႈၸိူင်ႉၼၼ် တေလႆႈႁဵတ်းႁိုဝ် –

ပေႃးပဵၼ်ၼႂ်းလႅတ်ႇ တေလႆႈၶၢႆႉၵူၼ်းပဵၼ်ၶဝ်ႈႁူမ်ႈ တီႈၵတ်းယဵၼ် ပိုတ်ႇၽတ်ႉလူမ်းပၼ် ဢမ်ႇၼၼ် ပေႃးပဵၼ်တီႈ ဢမ်ႇမီးၾႆးၾႃႉ ႁႂ်ႈဝီးပၼ် ၊ ယႃႇပေပၼ်ၵူၼ်းမႃး ဢုမ်ႇတူၺ်း ထိုင်တီႈပေႃးဢမ်ႇလႆႈလူမ်း။

ဢဝ်ၵူၼ်းပဵၼ်ၼၼ်ႉ ၼွၼ်းလူင်းၼိူဝ်ပိုၼ်ႉသေ ယုၵ်ႉတိၼ်မၼ်းၶိုၼ်ႈဝႆႉ ပၼ်သုင်သုင်ၽွင်ႈ၊ ပေႃးၵူၼ်း ပဵၼ်ၼုင်ႈ ၶူဝ်းၵပ်ႉဝႆႉ တေလႆႈလိတ်ႈမၢၵ်ႇတုမ်ႇ ၵႄႈပၼ်ႁႂ်ႈၵူၼ်းပဵၼ်ယူႇငၢႆႈလူမ်ၸႂ်၊ ဢဝ်ၽႅၼ်ႇၸုပ်ႉ ၼမ်ႉပၼ်ႈၼမ်ႉႁႂ်ႈယူတ်းသေ ၸဵတ်ႉပၼ်ၸွမ်းၵွင်ႇၵေႃႈ ၶေႃး ၵိင်ႇႁႄႉသွင်ၾၢႆႇလႄႈ ငၢမ်ႈၶႃလူင် လွင်း တွင်ႇၼွင်ႈလႄႈ ၽႃႇတိၼ်ၽႃႇမိုဝ်း ၸိူဝ်းၼႆႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈလူမ်းမႆႈၼႂ်းတူဝ်ဢွၵ်ႇ ၊ ပေႃးၵူၼ်းပဵၼ်ၼၼ်ႉ ႁူႉတူဝ်ယူႇၸိုင် ႁႂ်ႈလဵင်ႉပၼ်ၼမ်ႉၵတ်း ဢမ်ႇၼၼ် ၼမ်ႉထၢတ်ႈၵိူဝ်။

ဝၢႆးၼၼ်ႉ ႁိပ်ႈၼႅတ်ႈၸႅင်ႈလၢတ်ႈတီႈ ႁွင်ႈယႃ ၊ ႁူင်းယႃ ဢၼ်မီးႁိမ်းၸမ်သုတ်း ဢမ်ႇၼၼ် တီႈမေႃယႃ ၊ မေႃလုမ်းလႃး ၵူၼ်းပဵၼ်ၼႂ်းဝၢၼ်ႈ ၼႂ်းပွၵ်ႉဝႆးဝႆး – ၾၢႆႇပၢႆးယူႇလီ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇပၼ်ၾၢင်ႉဝႆႉ ၼင်ႇၼႆ။

ႁွင်ႈၵၢၼ် ၾၢႆႇၾိင်ႈၾႃႉရႃႇသီႇ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႆႉဝႃႈ – ၼႂ်းလိူၼ်ဢေႊပရိူဝ်ႊလႄႈ လိူၼ်မေႊ တေထိုင်ၼႆႉ ၼႂ်းမိူင်းတႆးပတ်းပိုၼ်ႉလႄႈ မိူင်းထႆးပွတ်းႁွင်ႇ (တွၼ်ႈၼိူဝ်) ႁႅင်းလူမ်းမႆႈ တေပုင်ႈသုင်ႁႅင်း ၸၢင်ႈထိုင် 42-45 ၻီႊၵရီႊသႄႊလ်သီးယႅတ်ႉသ်။ ပဵၼ်ယွၼ်ႉသၢႆလူမ်းမႆႈ ဢႄႊၼီႊၺူဝ်ႊ လတ်းၽၢၼ်ႇၼႂ်းၸဵင်ႇၸၢၼ်း ဝၼ်းဢွၵ်ႇၵုၼ်ၶဵဝ်ဢေႊသျိူဝ်ႊ ဝႃႈၼႆ။

ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ ယူႇတီႈ ၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ ပဵၼ်လွင်ႈမႆႈဢူၵ်းမႆႈၸႂ် ယွၼ်းၾၢၵ်ႇၾၢင်ႉထိုင် ပီႈၼွင်ႉႁဝ်း ၶႃႈၵူႈၵေႃႉ ႁႂ်ႈၾၢင်ႉယူႇ – ၵိၼ် – ၵႂႃႇ – ပႆ ၊ ႁႂ်ႈလတ်းၽၢၼ်ႇ ၶၢမ်ႈပူၼ်ႉၽေးလူမ်းမႆႈလူင်ၼႆႉ လႆႈလီငၢမ်း သေၵမ်း။

1. ပေႃးတေဢွၵ်ႇၼွၵ်ႈႁိူၼ်း ႁႂ်ႈသႂ်ႇသိူဝ်ႈၶႅၼ်ယၢဝ်းၼိူဝ်ႉမၢင် – ႁႂ်ႈတိုဝ်းၵုပ်းၵၢင်ႈၸွင်ႈ – သႂ်ႇၽႃႈပူၵ်ႉပၢၵ်ႇ – ၵူဝ်လႅတ်ႇမႆႈၽတ်ႉၽိဝ်ၼင်သႅပ်ႇၶႅမ်ႈ
2. ၵႆႉၵႆႉၵိၼ်ပၼ်ၼမ်ႉဢုၼ်ႇ၊ ယႃႇပေလႃႈလီႈၵိၼ်ၼမ်ႉၵတ်းလၢင်ႈ ဢၼ်ပႃးၼမ်ႉၶႅင် ဢမ်ႇၼၼ် ဢၼ်ၸႄႈယဵၼ်ဝႆႉ – ၸၢင်ႈပဵၼ်ၶေႃးၸဵပ်း
3. လုၵ်ႉတီႈမႆႈမႃး ယႃႇပေၵိုင်ႉၵၢင်ႉလဵၼ်ႈၼမ်ႉ ၵူဝ်ပဵၼ်သဵၼ်ႈလိူတ်ႈ ၼႂ်းဢွၵ်းဢေႃၶၢတ်ႇ(Heat Stroke)
4. ပေႃးဢမ်ႇမီးၵၢၼ်လမ်ႇလွင်ႈ လွင်ႈယႂ်ႇလိူဝ်ႁႅင်း ယႃႇပေဢွၵ်ႇတဝ်ၼႂ်းလႅတ်ႇမႆႈ
5. သင်ဝႃႈ ၵႂႃႇႁဵတ်းၵၢၼ်ၵေႃႈ ၶတ်းၸႂ်ယူႇတႂ်ႈႁူမ်ႈမႆႉ ႁူမ်ႈႁိူၼ်း
6. ႁႂ်ႈမေႃလိူၵ်ႈၼုင်ႈ သိူဝ်ႈၶူဝ်းသႅၼ်းၼိူဝ်ႉၽႃႈမၢင် ဢၼ်ၵတ်းလီယဵၼ်လီ ဢၼ်လႆႈလူမ်း
7. ပေႃးႁိူဝ်ႇဢွၵ်ႇယမ်းတင်းတူဝ် – ႁႂ်ႈဢဝ်ၽႃႈၽႅၼ်ႇဢၼ်ႁႅင်ႈၼၼ်ႉၸဵတ်ႉပၼ်။ ယႃႇပွႆႇယမ်းဝႆႉ- ၵူဝ်ပဵၼ်လူမ်းမႆႈၶမ် – ဢႆ – ပဵၼ်ဝတ်း – ၼၢဝ် ဢမ်ႇယူႇလီ။

တူဝ်မႆႈ ၸႂ်ယႃႇမႆႈ ႁႂ်ႈလႆႈၵတ်းယဵၼ်လွတ်ႈၽေးၶဵၼ်သၽႃႇဝ ႁႅင်းလူမ်းမႆႈလူင်ၼႆႉ သေၵမ်း။