ယိင်းႁတ်းႁၢၼ် ၸွႆႈၵၢၼ်ပူၵ်းပွင်ဝၢၼ်ႈသူၼ် လူၺ်ႈၼမ်ႉၸႂ်ၸေႇတၼႃႇ

ၼႂ်းမိူင်းတႆးၼႆႉ ၽူႈႁၢပ်ႇၵၢၼ် ၼႃႈဝၢၼ်ႈတႃသူၼ် ၼႃႈဢိူင်ႇတႃမိူင်း ၵမ်ႈၼမ် ပဵၼ်ၽူႈၸၢႆး ႁၢပ်ႇႁဵတ်းသၢင်ႈ တူင်ႉ ၼိုင်။ ဢမ်ႇဝႃႈ ၵၢၼ်မိူင်း၊ ၵၢၼ်သိုၵ်း ပဵၼ်ၽူႈၸၢႆး ဢွၼ်ႁူဝ်ၼမ်းၼႃႈမႃး။ လွင်ႈၼႆႉဢမ်ႇမီးၽႂ်မၵ်းမၼ်ႈဝႆႉသေတႃႉပဵၼ်ၵၢၼ်ယုမ်ႇယမ် ၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်းမႃး ပၢၼ်သိုပ်ႇပၢၼ်ဝႃႈ- “ၽူႈၸၢႆးၶႃႈလၢႆးသမ်းပိင်းၼႆႉ လူဝ်ႇပဵၼ်ၽူႈၼမ်းဢိူဝ်ႈ။ ၼႃႈႁိူၼ်း ၼိုင်ႈလင်ၼႆႉ လူဝ်ႇလႆႈမီး ပေႃႈၸဝ်ႈႁိူၼ်းဢိူဝ်ႈ ” ၼႆၸိူဝ်းၼႆႉ။

ၵၢပ်ႇယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၸိူင်ႉၼၼ်ယဝ်ႉ ပေႃးလဵပ်ႈႁဵၼ်းတူၺ်း မိူင်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇၼႆ ၸၢႆးတင်းယိင်းၼႆႉ ပိူၼ်ႈဝႆႉ ၽဵင်ႈပဵင်း ၵၼ်ၵူၺ်း ဢမ်ႇမီးၽႂ်ယူႇသုင်ယူႇတႅမ်ႇ ဢမ်ႇမီးၽႂ်ယူႇၼႃႈယူႇလင် ပိူၼ်ႈတေဢဝ်ၼမ်ႉၵတ်ႉဝႃႈၵူၺ်း ၵၢၼ်ပဵၼ်ၽူႈၼမ်းၼႆႉ။ ၽႂ်မီးၼမ်ႉၵတ်ႉတဵမ်ထူၼ်ႈၵေႃႈ ၵေႃႉၼၼ်ႉ ထုၵ်ႇလိူၵ်ႈပဵၼ်ၽူႈၼမ်းၵႂႃႇ။ ၽႂ်ဢမ်ႇမီးၼမ်ႉၵတ်ႉတဵမ်ထူၼ်ႈၵေႃႈ ဢမ်ႇထုၵ်ႇလိူၵ်ႈပဵၼ် ၽူႈၼမ်းၼၼ်ႉၵူၺ်း။

ၽူႈၼမ်း မိူင်းပိူၼ်ႈသမ်ႉ မေႃပိုတ်ႇပၼ် တိုဝ်ႉတၢင်း ၵူၼ်းၼုမ်ႇလႄႈ ၼၢင်းယိင်း ႁႂ်ႈလႆႈၶူင်ႈသၢင်ႈပၢႆးဝူၼ်ႉမႂ်ႇမႂ်ႇ ဢွၵ်ႇမႃး၊ ႁႂ်ႈမီးသုၼ်ႇတိုဝ်ႉတၢင်းလဵပ်ႈႁဵၼ်းလႆႈတဵမ်ထူၼ်ႈလႄႈ ႁႂ်ႈမီးသုၼ်ႇလၢတ်ႈၸႃလႆႈတဵမ်ထူၼ်ႈထႅင်ႈ ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ မိူင်းပိူၼ်ႈၼၼ်ႉ ၸင်ႇၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႃး ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၽူႈတူင်ႉၼိုင် ၵၢၼ်မိူင်းၵေႃႉၼိုင်ႈ ယၢမ်ႈလၢတ်ႈၼႄဝႃႈ – ၵၢၼ်မိူင်းၼႆႉ တေဢဝ်ၵူၼ်းၼုမ်ႇ ၶိုၼ်ႈႁဵတ်းမူတ်းမူတ်း ၵေႃႈ ပႆႇလႆႈ။ တေ ဢဝ်ၵူၼ်းထဝ်ႈ ဢႃယုယႂ်ႇသေ သိုပ်ႇႁဵတ်းၵႂႃႇတိၵ်းတိၵ်းၵေႃႈ ပႆႇလႆႈ။ ပေႃးတေဢဝ်ၵူၼ်းၼုမ်ႇ ၶိုၼ်ႈႁဵၼ်း မူတ်းၸိုင် လွင်ႈ ပိုၼ်းပဵၼ်မႃး ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၶဝ်ဢမ်ႇႁူႉထိုင်မူတ်း၊ ယွၼ်ႉပဵၼ်ၵူၼ်းၼုမ်ႇလႄႈ ၸႂ်ၶဝ်တေဝႆး တႅပ်းတတ်းဝႆး။ ပေႃးတေဢဝ် ၵူၼ်းထဝ်ႈ ဢႃယုယႂ်ႇသိုပ်ႇႁဵတ်းၵႂႃႇထႅင်ႈၸိုင် ပိုၼ်းႁူႉၵၢၼ်မိူင်းၵႅၼ်ႇၶႅင်ယူႇသေတႃႉ ၵူၺ်းၵႃႈ လွင်ႈႁဵတ်း လွင်ႈသၢင်ႈလွင်ႈ ၵႂႃႇလွင်ႈပႆ လွင်ႈလႅတ်းၽၢႆးၾၢႆၼႆႉ တေဢမ်ႇၶိုတ်းၵူၼ်းၼုမ်ႇၶဝ်လႆႈယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ ၵူၼ်းၼုမ်ႇတင်း ၵူၼ်းထဝ်ႈၼႆႉ ထုၵ်ႇ လီၶူၼ်းၶဝ်ႈႁူမ်ႈသၢင်ႈၵႂႃႇၸွမ်းၵၼ် ၼၼ်ႉယဝ်ႉ တၢင်းယိူင်းဢၢၼ်းႁဝ်း ဢၼ်ၶႂ်ႈထိုင်ၼၼ်ႉ မၼ်းတိုၼ်း တေၽႅဝ် – ၼႆယဝ်ႉ။

မိူၼ်ၼႆႉ ၼင်ႇၵဝ်ႇ ပေႃးတူၺ်းပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်းၵေႃႈ မိူၼ်ၼင်ႇ ပႃႇတီႇႁူဝ်သိူဝ် SNLD ၼႆႉ မိူဝ်ႈပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ ပီ 2020 ၼၼ်ႉ ၶဝ်ၶတ်းၸႂ်ပၼ်တီႈယူႇ ၼၢင်းယိင်းလႄႈ ၵူၼ်းၼုမ်ႇမႃးၼမ်။ မိူဝ်ႈပီၼၼ်ႉ ၼေႃႇၽူႈတႅၼ်းၶဝ်ႈလိူၵ်ႈတင်ႈ တင်းမူတ်း 132 တီႈၼင်ႈ။ ၼႂ်းၼၼ်ႉ တႃႇၼၢင်းယိင်း မီး 29 % ။ ၵူၼ်းၼုမ်ႇသမ်ႉ 24 % ၼႆယဝ်ႉ။

ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ ပေႃးမႃးတူၺ်း ၸွမ်းဝၢၼ်ႈၼွၵ်ႈၼႃးပၢင်ႇႁဝ်းၶႃႈ ယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ ၸဵမ်ၼၢင်းယိင်းလႄႈ ၵူၼ်းၼုမ်ႇ ၶဝ်ႈႁူမ်ႈၸွႆႈ ထႅမ်မႃး ၵၢၼ်ၼႃႈဝၢၼ်ႈတႃသူၼ် မႃးၼမ်ယဝ်ႉ။ ၼင်ႇႁိုဝ် မူႇဝၢၼ်ႈပေႃးတေမီးပၵ်းမီးပိူင် ပေႃးတေယူႇႁူမ်ႈ ၵၼ် ၵႂႃႇၸွမ်း ၶၢဝ်းႁိုင်လႄႈ ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ ။

မိူၼ်ၼင်ႇ တီႈဝၢၼ်ႈသၢႆးၶၢဝ် ၼႂ်းဢိူင်ႇႁူဝ်ပၢင်ႇ ဝဵင်းၵႃလီႉ ၸႄႈဝဵင်းၵုၼ်ႁဵင် ၸႄႈတွၼ်ႈလွႆလႅမ် ၸိုင်ႈတႆးပွတ်း ၸၢၼ်းၼႆႉ ၵေႃႈ မီးယိင်းႁတ်းႁၢၼ် ဢႃယု 30 ပၢႆ ၵေႃႉၼိုင်ႈ ၸိုဝ်ႈႁွင်ႉ မေႃသွၼ် ၼၢင်းယိင်းၼွင်ႉ မၼ်းၼၢင်းၼႆႉ ပဵၼ် ၽူႈတူင်ႉၼိုင် ၼႂ်းၼႃႈဝၢၼ်ႈတႃသူၼ် မႃးတႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈ။ ဢမ်ႇဝႃႈ ၵၢၼ်ပဵၼ်မေႃသွၼ်၊ ၵၢၼ်ပူၵ်းပွင်ၼႂ်းမူႇဝၢၼ်ႈ၊ ၵၢၼ်တူင်ႇဝူင်းလႄႈ ပၢႆပႃး ၵၢၼ်တႅပ်းတတ်း (ၽူႈႁူႉႁၼ်ၸွမ်း/ သၢၵ်ႈသေႇ) ပၼ်ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ ႁႂ်ႈမီးလွင်ႈၽဵင်ႇပဵင်း ၸိူဝ်းၼႆႉမႃး။

မေႃသွၼ် ၼၢင်းယိင်းၼွင်ႉ လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ – “ၶႃႈပဵၼ်ၽူႈၶဝ်ႈၸုမ်း ၵေႃႇမတီႇဝၢၼ်ႈသၢႆးၶၢဝ်မႃးၼႆႉ တင်ႈတႄႇ ဢႃယု 20 ပီၼၼ်ႉသေ ႁၢၼ်ႉတေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ် မီးၶၢဝ်းတၢင်း 10 ပီပၢႆ။ ဢၼ်လႆႈၶဝ်ႈၸွႆႈ ပူၵ်းပွင်ၼႂ်းမူႇဝၢၼ်ႈမႃးသမ်ႉ ပဵၼ်မေႃသွၼ်၊ ၸုမ်းဝူင်းမဵတ်ႉတႃႇ၊ ပဵၼ်ပႃး ၽူႈႁူႉႁၼ်ၸွမ်သေ တႅပ်းတတ်းတြႃးပၼ်ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈႁဝ်း လွင်ႈႁိမ်သူၼ်ႁႆႈ ၼႃးၵၼ် ၸိူဝ်းၼႆႉဢေႃႈ”- ဝႃႈၼႆ။

တႄႇဢဝ် ပီ 2010 ၼၼ်ႉမႃး ႁၢၼ်ႉတေႃႇထိုင် ယၢမ်းလဵဝ် ၶၢဝ်းတၢင်း 10 ပၢႆၼႆႉ ဢၼ်ယူႇတီႈ မေႃသွၼ် ၼၢင်းယိင်းၼွင်ႉ လႆႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈၸွႆႈမႃး မိူၼ်ၼင်ႇ ပၼ်ႁႃလွင်ႈသူၼ်ႁႆႈၼႃး မီး 3 ပွၵ်ႈ၊ လွင်ႈတႅပ်းမႆႉယႃႉထိူၼ်ႇ 2 ပွၵ်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉ။

“လွင်ႈပၼ်ႁႃ သူၼ်ႁႆႈၼႃးၼၼ်ႉ ၸူဝ်ႈၶဝ်ႈၵၢပ်ႇၶဝ်ႈမႃးၼႆႉ ပီႈၼွင်ႉၼင်ႇၵၼ် ႁိမ်ၵၼ်လႄႈ ႁဝ်းၶႃႈ ႁွင်ႉၶဝ်မႃးဢုပ်ႇၵၼ်သေ ၸႅၵ်ႇပၼ်ၵၼ်။ ပေႃးဝႃႈ ဢုပ်ႇၵၼ်ဢမ်ႇလႆႈ ၵေႃႇမတီႇႁဝ်းၶႃႈ တေၵိုတ်ႉဝႆႉသေ တေဢဝ်ႁဵတ်းပဵၼ်ၶွင်ဝၢၼ်ႈ။ သင်ဝႃႈ ၸုမ်း ပွင်ၵၢၼ်တႅပ်းတတ်းယဝ်ႉလႄႈ ဢမ်ႇဢဝ်ၸိုင် တီႈသူၼ်ႁႆႈၼၼ်ႉ ၽႂ်တေဢမ်ႇလႆႈဢဝ်သေ ၵေႃႉ ႁဵတ်းၼႆဢေႃႈ။ ၵဵဝ်ႇၵပ်း လွင်ႈတႅပ်းမႆႉ ယႃႉထိူၼ်ႇ တီႈႁူဝ်ၼမ်ႉႁဝ်းၶႃႈၼၼ်ႉ ၶႃႈႁဝ်းလႆႈၸွႆႈတႅတ်းတတ်းပၼ် မီး 2 ပွၵ်ႈ။ ၼၼ်ႉၵေႃႈ ၵိုတ်းယင်ႉၵႂႃႇ ယဝ်ႉ”- ဝႃႈၼႆ။

ဝၢၼ်ႈသၢႆးၶၢဝ်ၼႆႉ တင်းမူတ်းမီးလင်ႁိူၼ်း 115 လင် ယူႇၼႂ်းဢိူင်ႇႁူဝ်ပၢင်ႇ ဝဵင်းၵႃလီႉ တေယၢၼ်ဝဵင်းၵႃလီႉ 8 လၵ်း ယဝ်ႉၵေႃႈ တေယၢၼ်ဝဵင်းၵုၼ်ႁဵင်မွၵ်ႈ 16 လၵ်း။ ယွၼ်ႉပဵၼ်ဝၢၼ်ႈၵႆဝဵင်းဝႆႉၵေႃႈ ၸႂ်ႈလႄႈ လွင်ႈၾႆးၾႃႉ ၸိူဝ်းၼႆႉ ပႆႇႁွတ်ႈထိုင် ႁၢၼ်ႉ တေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ်။

ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ မိူဝ်ႈပီ 2020 ၼၼ်ႉ ယူႇတီႈ မေႃသွၼ် ၼၢင်းယိင်းၼွင်ႉ ႁူမ်ႈလူၺ်ႈ ၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းဝၢၼ်ႈသေ တၢင်ႇလိၵ်ႈယွၼ်း ၾႆးသူဝ်ႊလႃႊမႃး တီႈၾၢႆႇပူၵ်းပွင်မုၼ်းလႅင်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ (ကျေးလက်) ၶဝ်ၼၼ်ႉ။

“ယွၼ်ႉဝၢၼ်ႈႁဝ်းၶႃႈၼႆႉ ၵႆဝဵင်း ၼမ်ႉၵေႃႈဢမ်ႇၽႅဝ် ၾႆးၾႃႉၵေႃႈ ဢမ်ႇထိုင်လႄႈ မိူဝ်ႈပီ 2020 ၼၼ်ႉ ၶႃႈဢုပ်ႇၸွမ်းၵူၼ်း ဝၢၼ်ႈသေ တၢင်ႇယွၼ်းၾႆးသူဝ်ႊလႃႊမႃး တႃႇလင်ၶႃးႁိူၼ်း 100 ပၢႆ တီႈၾၢႆႇ(ကျေးလက်) ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၶဝ်လူင်းမႃးပၼ် 60 လင် ႁၢၼ်ႉတေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ် တိုၵ်ႉၸႂ်ႉၾႆးသူဝ်ႊလႃႊၵၼ်ယူႇ”- ဝႃႈၼႆ။

ၼွၵ်ႈလိူဝ်ၼၼ်ႉ ၶႂ်ႈတုၵ်းယွၼ်းထိုင်ဝႃႈ သင်ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈသၢႆးၶၢဝ် တေၶၢႆႉၵႂႃႇယူႇတၢင်ႇတီႇတၢင်ႇလႅၼ်သေ တီႈလိၼ်သူၼ်ႁႆႈ ၼႃး ဢၼ်ၵိုတ်းဝႆႉၸိူဝ်းၼႆႉ ယႃႇၶၢႆပၼ်ၵူၼ်းတၢင်ႇၶိူဝ်း။ သင်ဝႃႈ ပဵၼ်လႆႈတႄႉ ဢၢပ်ႈဝႆႉပၼ်တီႈဝၢၼ်ႈသေ ၽႂ်လႂ်ႁၢပ်ႇထၢမ်း ၵၢၼ်တီႈဝၢၼ်ႈဝႆႉၵေႃႈ ႁႂ်ႈၵူၼ်းဝၢၼ်ႈပုတ်ႈၵၼ်သေ ႁဵတ်းၵိၼ်ၵႂႃႇ။ သင်ၸိူဝ်ႉ ၶၢႆပၼ်တၢင်ႇ ၶိူဝ်းၶဝ်ယဝ်ႉ ၵူၼ်းတီႈၵိူတ်ႇမႃး တၢင်းလင်ၼႆႉ ၶဝ်တေဢမ်ႇမီးႁႆႈသူၼ်ၼႃး တႃႇဢွင်ႈတီႈႁဵတ်းႁႃၵိၼ်ၶဝ်ယဝ်ႉလႄႈ တေပဵၼ်ဢၼ်ယၢပ်ႇၽိုတ်ႇ တႃႇၵူၼ်း သႅၼ်းလင် ဝႃႈၼႆ။

ယဝ်ႉၵေႃႈ တိုၵ်းသူၼ်းထိုင်ပႃးဝႃႈ မိူဝ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်းပႆႇသုၵ်ႉၼၼ်ႉ လၢတ်ႈႁင်းၵၼ်ၵေႃႈလႆႈ ယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ လၢတ်ႈႁင်းၵၼ် ၵေႃႈ ၶႂ်ႈယၢပ်ႇလႄႈ ယွၼ်ႉၼၼ် ႁႂ်ႈႁူမ်ႈမိုဝ်းၵၼ် ယူႇၵႂႃႇၸွမ်းၵၼ် ၼင်ႇပၵ်းပိူင်မူႇဝၢၼ်ႈတၢမ်းဝၢင်းမီးဝႆႉပၼ်ၼၼ်ႉသေၵမ်း မေႃသွၼ် ၼၢင်းယိင်းၼွင်ႉ သိုပ်ႇလၢတ်ႈၼႄၼင်ႇၼႆ။