ၵူၼ်းမိူင်း ထုင်ႉၾၢႆႇဢွၵ်ႇ၊ ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇလႃႈသဵဝ်ႈ၊ ထုင်ႉၾၢႆႇၸၢၼ်း ဝဵင်းတၢင်ႉယၢၼ်း ၵူဝ်လႆႈ ႁဵတ်းသိုၵ်း ဢၼ်ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ လႄႈ ဢွၼ်ၵၼ်ပၢႆႈၶဝ်ႈ ၸုမ်းပီႇတူႉၸိတ်ႉ ပူဝ်ႇမူၼ်း။
တင်ႈတႄႇ ႁၢင်လိူၼ်မေႊမႃး ၸုမ်းဢူၺ်းလီသိုၵ်းပွတ်းႁွင်ႇ ဢၼ်မီးသိုၵ်းၶၢင်၊ သိုၵ်းပလွင်ႈ၊ သိုၵ်းၶႄႇၵူဝ်းၵၢင်ႉတင်း သိုၵ်း SSPP ၵဵပ်းသိုၵ်း။ ၸုမ်းပူဝ်ႇမူၼ်း ႁိုဝ် ပီႇတူႉၸိတ်ႉမၢၼ်ႈပၢင်ႇ တူင်ႉၼိုင် ထုင်ႉၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ တေႃႇထိုင် ၾၢႆႇႁွင်ႇတၢင်ႉယၢၼ်းၼၼ်ႉ ၵေႃႈၵဵပ်းသိုၵ်း။ ၵူၼ်းမိူင်းသမ်ႉ ၵူဝ်လႆႈ ၶဝ်ႈႁဵတ်းသိုၵ်းၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းလႄႈ ဢွၼ်ၵၼ် ၶဝ်ႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်သိုၵ်း ၼႂ်းၸုမ်းပီႇတူႉၸိတ်ႉ။
“သိုၵ်းဢၼ်ၵဵပ်းၵူၼ်းယူႇမိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ပဵၼ်သိုၵ်းလွႆ တင်း ၵူဝ်းၵၢင်ႉ ဢေႃႈ။ တႆးၵေႃႈၵဵပ်းဢေႃႈ။ ၵူၼ်းမိူင်းပိုၼ်ႉတီႈတႄႉ ဢွၼ်ၵၼ်ပၢႆႈၶဝ်ႈဝဵင်း။ ၵမ်ႈၽွင်ႈသမ်ႉ ၵူဝ်လႆႈႁဵတ်းသိုၵ်းလႄႈ ပၢႆႈၶဝ်ႈ ၵႂႃႇၼႂ်းၸုမ်းပီႇတူႉၸိတ်ႉဢေႃႈ။ ႁဝ်းပဵၼ်တႆးၶႃႈၼႃႇ ၶႂ်ႈႁဵတ်းသိုၵ်းတႆးၵူၺ်းဢေႃႈ။ ပေႃးႁဵတ်းသိုၵ်းတႆး သမ်ႉၵူဝ်လႆႈၵႂႃႇယိုဝ်းသိုၵ်းတႆးၶိုၼ်း လႄႈ ပၢႆႈဢေႃႈ” – ပႃႈယိင်းၼႂ်းဢိူင်ႇ မိူင်းတွမ်း ဢၼ်ပႃးလုၵ်ႈ ပၢႆႈမႃးယူႇတၢင်ႉယၢၼ်းၼၼ်ႉလၢတ်ႈ။
ၾၢႆႇဢွၵ်ႇဝဵင်းလႃႈသဵဝ်ႈတၢင်း ထုင်ႉမိူင်းႁႅတ်ႈ၊ မိူင်းယေႃ၊ မိူင်းၵႅတ်ႈ၊ မၢၼ်ႈမၢၵ်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ မီးသိုၵ်းၶၢင် KIA သိုၵ်းၶႄႇ ၵဝ်ႈၵၢင်ႉ MNDAA သိုၵ်းလွႆ TNLA သိုၵ်း SSPP လႄႈၸုမ်းပီႇတူႉၸိတ်ႉမၢၼ်ႈပၢင်ႇ ဢၼ် ပူဝ်ႇမူၼ်း ဢွၼ်ႁူဝ်။
ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈလၢတ်ႈဝႃႈ ဢၼ်တူင်ႉၼိုင်ထိုင်တၢင်း မိူင်းမႃး မိူင်းတွမ်း ၼမ်ႉမူသႄႈ တေႃႇပေႃးႁွတ်ႈၵႂႃႇ ၾၢႆႇႁွင်ႇတၢင်ႉယၢၼ်းတႄႉ မီးၸုမ်းပျီႇတူႉၸိတ်ႉပူဝ်ႈမူၼ်း၊ တင်ႈတႄႇသိုၵ်းလွႆ TNLA ၽိုတ်ႉလူင်းမႃး သိုၵ်း SSPP ၵေႃႈ လုၵ်ႉၾၢႆႇၸၢၼ်းတၢင်းၵႃး မိူင်းယႆ – တၢင်ႉယၢၼ်းသေ ၸီးၶိုၼ်ႈၵႂႃႇၶိုၼ်းတေႃႇ ပေႃး ထိုင်မိူင်းယေႃ ၼႆယဝ်ႉ။
“ပေႃး ႁဝ်းဢမ်ႇ ၶိုၼ်ႈၵႂႃႇ ပိူၼ်ႈသမ်ႉ ၽိုတ်ႉသေ တူင်ႉၼိုင်မႃးယူႇတိၵ်းတိၵ်း၊ ၵွပ်ႈၼၼ် ႁဝ်းၶႃႈ ၵေႃႈ တႄႇ ပီ 2020 မႃး ၶိုၼ်ႈၵႂႃႇ တၢင်းထုင်ႉၼၼ်ႉၶိုၼ်း၊ ပေႃးၶိုၼ်ႈၵႂႃႇၵေႃႈ ၵၢၼ်ၵဵပ်းၶဝ်ႈ ၵဵပ်းငိုၼ်း ၵဵပ်းၵူၼ်းသိုၵ်းမႂ်ႇတႄႉ သိုၵ်းၸုမ်းလႂ်ၵေႃႈ တိုၼ်းမီးပိူင်ႈမၼ်းယဝ်ႉၶႃႈ။ ပေႃးဢႃယု တဵမ် 18 ၵႃႈတေလႆႈဢဝ်ႁဵတ်းသိုၵ်းယဝ်ႉၶႃႈ” – ၽူႈမီးၸၼ်ႉ SSPP ဢၼ်တူင်ႉၼိုင်ယူႇၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းတၢင်ႉယၢၼ်း ၼၼ်ႉလၢတ်ႈၼႄၼင်ႇၼႆ။
ၼႃႈႁိူၼ်းၽႂ်ၵေႃႈတေႃႇတူဝ် တႃႇမီးၵူၼ်းလိူဝ်သႄ သူင်ႇၵႂႃႇႁၢပ်ႇၵၢၼ်သိုၵ်းတႅၼ်းၼႃႈႁိူၼ်းယၢပ်ႇလႄႈ လႆႈၶၢၼ်းငိုၼ်း ၵၼ်သေ ၸၢင်ႈၵၼ်ၵႂႃႇၵေႃႈမီး။ ပူႇၵႄႇ ဢမ်ႇၶႂ်ႈဢွၵ်ႇၸိုဝ်ႈၵေႃႉၼိုင်ႈလၢတ်ႈဝႃႈ – ” ၼိုင်ႈၵေႃႉ 40-50 သႅၼ်။ ပေႃးၼိုင်ႈႁိူၼ်းလႆႈသႂ်ႇ 120000 ပျႃး တေႃႇထိုင် 200000 ပျႃး ဢိူင်ၼိူဝ် ဝၢၼ်ႈၵႂၢင်ႈ ႁိူၼ်းၼမ် ႁိူၼ်းဢႄႇ” ယဝ်ႉဝႃႈၼႆ။
မီးၶၢဝ်ႇဝႃႈ သိုၵ်းဢၼ်ယူႇၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၼႆႉ ၵူၼ်းၶၢင်ၵေႃႈ သိုၵ်းၶၢင်ၵဵပ်း၊ ၵူၼ်းတႆးၵေႃႈ သိုၵ်းတႆးၵဵပ်း၊ ၵူၼ်းလွႆၵေႃႈ သိုၵ်းလွႆၵဵပ်း ၶၢၼ်းငိုၼ်း ၵဵပ်းၶွၼ်ႇၵေႃႈ မိူၼ်ၼၼ်။ တီႈမိူင်းယေႃသမ်ႉ ၼိုင်ႈႁိူၼ်း လႆႈသႂ်ႇငိုၼ်း (ၼိုင်ႈဝူင်ႈၵၢတ်ႇ 5 ဝၼ်း) ၼိုင်ႈႁဵင်၊ ၸုမ်းလႂ် ၶဝ်ႈဝၢၼ်ႈမႃးၵေႃႈ ၵူဝ်မႃးႁဵတ်းသိုၵ်း/ ပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်း ၼႂ်းဝၢၼ်ႈ လႄႈ ဢဝ်ပူၵ်ႉငိုၼ်းတမ်းပၼ်ယူႇ တိၵ်းတိၵ်းယဝ်ႉဝႃႈၼႆ။
တႄႇပီ 2010 မႃး ၸုမ်းပီႇတူႉၸိတ်ႉ ပူဝ်ႇမူၼ်းသမ်ႉ ပေႃးၵဵပ်းသိုၵ်းလႆႈသိုၵ်းမႂ်ႇၼမ်မႃး၊ ၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ငဝ်ႈငုၼ်းတိူင်းသိုၵ်း ၸဵင်ႇႁွင်ႇဝၼ်းဢွၵ်ႇ ယမၶ ဢၼ်ပၵ်းတီႈလႃႈသဵဝ်ႈသမ်ႉ ၵႆႉယွၼ်းဢဝ်ၵႂႃႇ ၸႂ်ႉၼႂ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈလႄႈ ၵူၼ်းၸိူဝ်းဝႄႈသိုၵ်းထိူၼ်ႇ ၼၼ်ႉ သမ်ႉၵႆႉလႆႈယဵၼ်းၵႂႃႇ ပဵၼ်ႁႅင်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ လႄႈ ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈၶမ်ၸႂ် – မိူၼ်လဵင်ႉလုၵ်ႈၽူႈၸၢႆးမႃးၵေႃႈ တႃႇၵႂႃႇႁဵတ်းသိုၵ်းၵူၺ်းယဝ်ႉႁိုဝ်ဝႃႈၼႆ။
