ၸွင်ႇပႃႈမီးၸိုင်ႈမိူင်းလႂ် ယွမ်းႁပ်ႉၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ပဵၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ?

ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ႁဝ်းၶႃႈၼႆႉ လႆႈထုၵ်ႇတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ယိုတ်းသိမ်းဢႃႇၼႃႇ မီးမႃးၶၢဝ်းတၢင်း 100 ဝၼ်း လိူဝ်ယဝ်ႉသေ တႃႉၵေႃႈ ႁၢၼ်ႉတေႃႇထိုင်ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶဝ်ၼၼ်ႉ ပဵၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၼႆ ပႆႇမီးၽႂ်မၵ်းမၼ်ႈ။

ၾၢႆႇၼိုင်ႈတၢင်းၼိုင်ႈ ပေႃႈမႄႈၵူၼ်းမိူင်းၵေႃႈ ႁၢင်ႈႁႅၼ်းတပ်ႉၵႅတ်ႇၶႄ သိုဝ်ႈၽႂ် တၼ်းမၼ်း ၸႄႈၽႂ်ဝဵင်းမၼ်းသေ သၢၼ် ၶတ်းယူႇ ၸိူဝ်းႁဵတ်း CDM သေ ၶွမ်ႈၶတ်းလွင်ႈဢမ်ႇလူင်းၵၢၼ် ဢမ်ႇၽွမ်ႉၸွမ်း ၼၸၵၶဝ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ မီးတင်းၼမ် တင်းလၢႆ။ မိူၼ်ၸိူင်ႉ မေႃသွၼ်ၶဝ် တီႈၸၼ်ႉထၢၼ်ႈငဝ်ႈ ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ ထၢၼ်ႈသုင် လၢတ်ႈသိုဝ်ႈသိုဝ်ႈၵေႃႈ တီႈၸၼ်ႉ သိပ်းလူင်းတႂ်ႈလႄႈ ၸိူဝ်းၸၼ်ႉၸွမ် ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ လႆႈထုၵ်ႇတၢင်းၾၢႆႇၼၸၵၶဝ် ပူတ်းပႅတ်ႈတင်းၼမ်တင်းလၢႆ။

မိူၼ်ၸိူင်ႉ မေႃသွၼ်ၸၼ်ႉၸွမ် တေမီးယူႇၵူၼ်းႁဵင်ပၢႆ လႆႈထုၵ်ႇပူတ်းပႅတ်ႈၵၢၼ် ၸိူဝ်းထၢၼ်ႈတႂ်ႈ ဢၼ်ပဵၼ် (အခြေခံပညာ) ၼႆၵေႃႈ မေႃသွၼ်ၶဝ်သႅၼ်ပၢႆ လႆႈထုၵ်ႇပူတ်းပႅတ်ႈ ။ ၵူၺ်းၵႃႈ သဵၼ်ႈသၢႆမၢႆၸိူဝ်းၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈဝႃႈ ပဵၼ်ဢၼ်တႄႉ မီး တႄႉ။  

ဢၼ်ပဵၼ်တႄႉ မီးတႄႉ သၢၼ်ၶတ်းတေႃႇၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈၼၼ်ႉ ၼမ်လိူဝ်ၼႆႉတႄႉတႄႉၵွၼ်ႇ။ ဢၼ်ၼႆႉတႄႉ ပွင်ႇဝႃႈ ၵူၼ်းမိူင်းဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉ ၸိူဝ်းဢၼ်တိုၵ်းတေႃးလူၺ်ႈတၢင်း လၢႆးႁုၵ်းႁၢႆႉ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇ လၢႆးၵႅၼ်ႇၶႅင် ဢဝ်တင်းၵွင်ႈ တင်းၵၢင်ႇသေ ပိုတ်းယိုဝ်းၵၼ် ၼင်ႇပွင်ပဵၼ်လႆႈၼၼ်ႉၵေႃႈမီး။

ၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈ သမ်ႉတေမီး NUG ဢၼ်ယူႇတီႈ CRPH ၶဝ် ဢွၼ်ႁူဝ်ၽွတ်ႈႁႅၼ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ယူႇတၢင်းမိူင်းၼွၵ်ႈသေ ၶတ်းၸႂ်ပိူဝ်ႈတႃႇ မိူင်းလုမ်ႈၾႃႉတေၵမ်ႉယၼ်ၶဝ် ႁႂ်ႈပဵၼ်မႃးလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ လႆႈဝႃႈမၼ်း ၵူႈၶႅင်ႇၵၼ်ဝႆႉ တေမီးယူႇသွင် ယၢင်ႇ – ၼႂ်းမိူင်းတေမီးယူႇ ၼၸၵၶဝ် ၼွၵ်ႈမိူင်းသမ်ႉ တေမီးယူႇ NUG ၶဝ် ၵူၺ်းၵႃႈ ပဵၼ်ႁိုဝ်ၵေႃႈယဝ်ႉ လွင်ႈယိုတ်းသိမ်း ဢႃႇၼႃႇ ၼႂ်းပီ 2021 ၼႆႉ မၼ်းပိူင်ႈၵၼ်တၢင်းမိူဝ်ႈ 1958, 1962 လႄႈ 1988 ၸိူဝ်းၼၼ်ႉမႃး။

မိူဝ်ႈယိုတ်းသိမ်းဢႃႇၼႃႇ မိူဝ်ႈ 3 ပွၵ်ႈ ပူၼ်ႉမႃးၸိူဝ်းၼၼ်ႉၼႆႉ ယူႇတီႈၵူၼ်းမိူင်း ဢမ်ႇပေႃး လုၵ်ႈႁိုၼ်ႇတူင်ႉတိုၼ်ႇသေ ယဝ်ႉ လၢတ်ႈသိုဝ်ႈသိုဝ်ႈမႃး ဢမ်ႇမီးလွင်ႈတုမ်ႉတွပ်ႇၶိုၼ်းႁႂ်ႈပေႃး မၼ်ႈၵႅၼ်ႇမိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇ ယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ ။ ၼင်ႇယၢမ်း မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉတႄႉ ၵူၼ်းမိူင်းတူင်ႈပဵင်းလႄႈ ၵူၼ်းမိူင်းသၼ်လွႆၼႆႉ ႁႂ်ႈဝႃႈပဵၼ်ႁွႆႈလဵဝ်ၵၼ်ၵႂႃႇသေၵေႃႈ တႃႇတေတိုၵ်း တေႃးၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉပႅတ်ႈၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇၼၼ်ႉ ပႅၵ်ႉသမ်ႉဝႃႈ ဢမ်ႇလႆႈၶဝ်ႈၵႂၢမ်းၵၼ်ၵေႃႈ ပဵၼ်ၸႂ်လဵဝ် သဵင်လဵဝ်ၵၼ်ဝႆႉၼႆ ယင်းၸၢင်ႈဝႃႈလႆႈ။ လၢႆးႁဵတ်းမၼ်းတေၸၢင်ႈပႅတ်ႈပိူင်ႈၵၼ်ယူႇဝႃႈၼႆသေတႃႉၵေႃႈ ၶေႃႈဢဵၼ်းဢၢၼ်း ပိူဝ်ႈတႃႇပူတ်းယႃႉ ပႅတ်ႈ လွၵ်းပိူင်ၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇၼႆႉတႄႉ တိုၼ်းမိူၼ်ၵၼ်ၵႂႃႇယဝ်ႉ။

ၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈ ယူႇတီႈၾၢႆႇ ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶဝ် ၼင်ႇႁိုဝ် ပိူၼ်ႈတေမၵ်းမၼ်ႈၶဝ် ပဵၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမႃး ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ဢၼ်ယိုတ်းတၢႆၵေႃႈမီး ဢၼ်တီႉၺွပ်းၵေႃႈမီး ဢၼ်ပူတ်းၵၢၼ်ပႅတ်ႈၵေႃႈမီး ၼင်ႇဝႃႈမႃးမိူဝ်ႈၵႆႈၼၼ်ႉ။  ၽွင်းၼင်ႇၼၼ် ၼင်ႇႁိုဝ် ပိူၼ်ႈတေသူၼ်ၸႂ်ၼၼ်ႉသမ်ႉ လွင်ႈယုၵ်ႉယွင်ႈ လွင်ႈပၼ်သုၼ်ႇတၼ်းႁဵင်း ၶိုၼ်ႈပၼ်ၸၼ်ႉတႃၶုၼ် ဢဝ်ၸဵမ် ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ႁဵတ်းမႃးသူၼ်းႁူၺ်းမႃး ပွင်ႇဝႃႈၾၢႆႇၼိုင်ႈလွၵ်ႇငိုတ်ႈၶႃႈတၢႆ၊ ၾၢႆႇၼိုင်ႈသမ်ႉ ယုၵ်ႉယွင်ႈ သူၼ်းႁူၺ်းသေ ပၼ်ႁႅင်း။

ၼႂ်းၼင်ႇၼၼ် ဢၼ်ၶဝ်သူၼ်းႁူၺ်းတေႃႇပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်းၼႆႉၵေႃႈ လႆႈႁၼ်မီးမႃး ၸႅင်ႈၸႅင်ႈလႅင်းလႅင်း။ တႄႇၸဵမ်မိူဝ်ႈၶဝ် ယိုတ်းသိမ်းဢႃႇၼႃႇ ၾႄႊၿိဝ်ႊရီႊဝၼ်းတီႈ 1 ၼၼ်ႉ ၶဝ်ႁူၺ်းႁွင်ႉပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်း ၸိူဝ်းဢွင်ႇပေႉပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈလႄႈသင်၊  ၸိူဝ်းဢမ်ႇဢွင်ႇပေႉပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈသေသမ်ႉ တႅမ်ႈလိၵ်ႈသၢၼ်ၶတ်းတေႃႇၸုမ်းၼူၵ်ႉယုင်းမႃးၸိူဝ်းၼၼ်ႉလႄႈသင်ၼႆ ႁႂ်ႈ ၵႂႃႇႁူမ်ႈပႃး ၼႂ်းၼၸၵၼၼ်ႉ ၶဝ်ႁူၺ်းႁွင်ႉမႃး တႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈ ၸိူဝ်းဢၼ်ၵႂႃႇၶဝ်ႈပႃးမီးသေတႃႉၵေႃႈ ၸိူဝ်းဢမ်ႇၵႂႃႇၶဝ်ႈ ၸွမ်းၶဝ် ဢမ်ႇၵႂႃႇၵဵဝ်ႇၶွင်ႈၸွမ်းၶဝ်ၼၼ်ႉ သမ်ႉၶႅၼ်းၼမ်လိူဝ်ၼၼ်ႉ။

မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ၶိုၼ်းမႃးထႅင်ႈၶၵ်ႉၼိုင်ႈ ဢဝ်ပႃးတင်း လွင်ႈငိုၼ်းတွင်းသေ သူၼ်းႁူၺ်းမႃးၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈတေလႆႈႁၼ် မီး မႃး။ မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 10/5/2021 ပူၼ်ႉမႃးၼႆႉ ယူႇတီႈ UEC ၵေႃၵမ်ၵၢၼ်လိူၵ်ႈတင်ႈ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ဢၼ်ၼၸၵၶဝ် ၶိုၼ်း ၽွတ်ႈႁႅၼ်းပၼ်ဝႆႉဢၼ်မႂ်ႇၼၼ်ႉ ၽိတ်ႈမွၵ်ႇထိုင် ပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်း တင်းသဵင်ႈ ႁႂ်ႈလႆႈၶဝ်ႈမိူဝ်းဢုပ်ႇဢူဝ်းၶဝ် ပေႃးထိုင်ဝၼ်း တီႈ 21 ၼႆႉမႃး တေဢုပ်ႇၵုမ်ၵၼ်တီႈ ၼေႇပျီႇတေႃႇ။

ယူႇတီႈႁူဝ်ပဝ်ႈ ဢမ်ႇၼၼ် ၽူႈၼမ်းၼႂ်း ဢမ်ႇၼၼ်ၽူႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်းၼိုင်ႈၵေႃႉ ႁႂ်ႈလႆႈ ၵႂႃႇၶဝ်ႈႁူမ်ႈပႃးၸွမ်း ႁႂ်ႈပၼ် သဵၼ်ႈၸိုဝ်ႈမၼ်း ဝၼ်းတီႈ17 ၼႆႉ ႁႂ်ႈပဵၼ်ၵမ်းလိုၼ်းသုတ်း ဝႃႈၼႆ။

ၼွၵ်ႈသေၼၼ်ႉသမ်ႉ တေမီးသင်ထႅင်ႈ မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 12/5/2021 ၼႆႉသမ်ႉ ၶဝ်ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇမႃးၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈငိုၼ်းတွင်း ဢၼ်ဝႃႈမႃးမိူဝ်ႈၵႆႈၼႆႉ ၸိူဝ်းဢၼ်ၶဝ်ႈ ၵၢၼ်လိူၵ်ႈတင်ႈသေ ယဝ်ႉၵႂႃႇ မိူဝ်ႈပီ 2020 လိူၼ်ၼူဝ်ႊဝႅမ်ႊပိူဝ်ႊ 8 ဝၼ်း ပူၼ်ႉမႃး ၼၼ်ႉ ၸိူဝ်းဢၼ်ၵႂႃႇၶဝ်ႈၵၢၼ်လိူၵ်ႈတင်ႈၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ ၼၸၵၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ဢမ်ႇမၵ်းမၼ်ႈပၢင်လိူၵ်ႈ တင်ႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ်လႄႈၼႆ ပိူဝ်ႈတႃႇတေၶဝ်ႈၵၢၼ်လိူၵ်ႈတင်ႈ ၸိူဝ်းဢၼ်လႆႈၵႂႃႇသႂ်ႇဝႆႉ ငိုၼ်း ဢႃႇမႃႉၶၢၼ်ႇၵျေး ငိုၼ်းလူင်ႈၼႃႈ ပိူဝ်ႈတႃႇ ၶဝ်ႈပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ ၼိုင်ႈၵေႃႉလႂ် 3 သႅၼ်ၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈၶိုၼ်းမႃးထုတ်ႇဢဝ်ၶိုၼ်း ဝႃႈၼႆ။

ဢၼ်ၼႆႉ ၵူၼ်းၶဝ်ႈပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈမီးဢၢၼ်ႇႁူဝ်ႁဵင်မၼ်း ၼိုင်ႈၵေႃႉလႂ် 3 သႅၼ်ပျႃးဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ မၼ်းၵေႃႈဢမ်ႇဢေႇ ။ၵူၺ်းၵႃႈ ဢၼ်ၼႆႉမၼ်းသမ်ႉ သၢၼ်ၶတ်းၸိူင်ႉႁိုဝ်ၼႆ ပေႃးဢဝ်ၸွမ်းမၢႆမီႈၵၢၼ်လိူၵ်ႈတင်ႈ ဢၼ်ယၢမ်ႈမီးမႃးၼၼ်ႉဝႃႈ လၢတ်ႈသိုဝ်ႈသိုဝ်ႈၵေႃႈ ဢဝ်ၸွမ်းလၢႆးၵၢၼ် ၵၢၼ်လိူၵ်ႈတင်ႈဢၼ်မီးတႂ်ႈ 2008 ၼၼ်ႉဝႃႈ ၵူၼ်းၼိုင်ႈၵေႃႉလႂ် ပေႃးမၼ်းၵႂႃႇ ၶဝ်ႈၵၢၼ်လိူၵ်ႈတင်ႈ သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ မၼ်းဢမ်ႇလႆႈသဵင်ၵမ်ႉယၼ် 8 % ၶိုၼ်ႈၼိူဝ် ပေႃးဢမ်ႇလႆႈမွၵ်ႈၼၼ်ႉ လွင်ႈၵမ်ႉယၼ် မၼ်းၼႆ ငိုၼ်းဢၼ်မၼ်းၵႂႃႇတၢင်ဝႆႉတႃႇၶဝ်ႈၵၢၼ်လိူၵ်ႈတင်ႈၼၼ်ႉ တေလႆႈၶၢမ်ႇသုမ်းပႅတ်ႈ 3 သႅၼ်ပျႃးၼၼ်ႉ။

မိူဝ်ႈလဵဝ် ယူႇတီႈ UEC ၶွင်ၼၸၵၼႆႉသမ်ႉ ၶိုၼ်းဝႃႈ ၸိူဝ်းဢၼ်ၶဝ်ႈပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ တင်းသဵင်ႈၼၼ်ႉ ၽူႈလႂ်ၽႂ်သေဢမ်ႇ ဝႃႈ ႁႂ်ႈလႆႈမႃးထုၵ်ႈဢဝ်ၶိုၼ်းငိုၼ်းၼိုင်ႈၵေႃႉလႂ် 3 သႅၼ်ပျႃးၶိုၼ်း ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ မၼ်းသၢၼ်ၶတ်းၵၼ်တင်း မၢႆမီႈၵၢၼ် လိူၵ်ႈတင်ႈ 2008 ။ ၾၢႆႇၼိုင်ႈ ၶဝ်ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႃႈ ၵႂႃႇၸွမ်းလၢႆးၵၢၼ် 2008 သေ ၶဝ်ၸင်ႇယိုတ်းသိမ်းဢႃႇၼႃႇ ၸိုင်ႈမိူင်းသေ ၵုမ်းၵမ်ဝႆႉ ဝႃႈၼၼ်။ ၾၢႆႇၼိုင်ႈသမ်ႉ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်းၼႆႉ ၶဝ်ၶိုၼ်းသၢၼ်ၶတ်းၶိုၼ်းလၢႆးႁဵတ်းၶဝ် ၶဝ်ၶိုၼ်းဢမ်ႇ ၵႂႃႇၸွမ်းလၢႆးတၢင်း 2008 တမ်းမီးဝႆႉၼၼ်ႉ လႆႈႁၼ်ၸႅင်ႈလႅင်းယဝ်ႉ။

တီႈတႄႉ ၵူၼ်းၼုမ်ႇၵေႃႈ ဢၼ်ၶဝ်ႈပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇပႃးၵူၺ်းဝႃႈ ငိုၼ်းၵႂႃႇတၢင်ဝႆႉ 3 သႅၼ်ၼၼ်ႉၵူၺ်း ၸရိတ်ႈဢၼ်မၼ်းလႆႈဢွၵ်ႇသဵင်ႈၸွမ်း ၶၢဝ်းၵၢၼ်သူၼ်းတုမ်လႄႈ ၼႃႈၵၢၼ်ၵူႈလွင်ႈလွင်ႈၼၼ်ႉ ၼိုင်ႈၵေႃႉလႂ် မၼ်း တေသဵင်ႈ ဢမ်ႇယွမ်း 10 သႅၼ် ထိုင် 100 သႅၼ် ၸိူဝ်းၸႂ်ႉၸၢႆႇလိူဝ်ၼၼ်ႉ ၶႂ်ႈမီး တေမီးယူႇ ဢဝ်ပိူင်ၵၢၼ်မၼ်းဝႃႈ တေ ဢမ်ႇလႆႈလိူဝ် 100 သႅၼ် ၽႂ်ၵေႃႈႁူႉၵႃႈတေသဵင်ႈၸွမ်းယူႇမွၵ်ႈၼၼ်ႉ ၵမ်ႈၼမ်ၼမ်။

ၽိူဝ်ႇဝႃႈတေပၼ်ၶိုၼ်း သမ်ႉဝႃႈ တေပၼ်ၶိုၼ်းဢၼ်ၵႂႃႇတၢင်ဝႆႉ 3 သႅၼ်ပျႃးၼၼ်ႉၵူၺ်း ၼႆႉၵေႃႈ ဢမ်ႇၸပ်းၸွမ်းပိူင် တြႃးမၼ်း။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပဵၼ်ႁိုဝ်ၵေႃႈယဝ်ႉ ၼၸၵၼႆႉ မၼ်းလၢတ်ႈမဵဝ်း ႁဵတ်းမဵဝ်းၼႆ မၼ်းတႅတ်ႈတေႃးယဝ်ႉ။  ၾၢႆႇၼိုင်ႈ မၼ်းဢိင်ပိုင်ႈ 2008 သေ ယိုတ်းသိမ်းဢႃႇၼႃႇ၊ ၾၢႆႇၼိုင်ႈသမ်ႉၶိုၼ်းဝႃႈ ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈဢၼ်မီးၸွမ်း 2008 ၼၼ်ႉ သမ်ႉ ဝႃႈ ဢမ်ႇမၵ်းမၼ်ႈယဝ်ႉ။

ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈဢၼ်ယၢမ်ႈမီးမႃး မိူဝ်ႈလိူၼ်ၼူဝ်ႊဝႅမ်ႊၿိူဝ်ႊ ဝၼ်းတီႈ 8 ၼၼ်ႉ တေလႆႈမၢႆထိုင်ဝႃႈ တိုၼ်းဢမ်ႇမီးယဝ်ႉ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၸိူင်ႉၼႆလႄႈ ငိုၼ်းၼႆႉတေၶိုၼ်းပၼ်ၶိုၼ်း ၶဝ်ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၵႂႃႇၼၼ်ႉ မိူၼ်တင်းဝႃႈ ၶဝ်လိုမ်းၼႃႈဢၢႆၶဝ် တႄႉ တႄႉၼႆ ႁဝ်းၶႃႈတႄႉ ႁၼ်ထိုင်ၸိူင်ႉၼၼ်။

ပဵၼ်ႁိုဝ် ၵေႃႈယဝ်ႉ ပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်း ဢၼ်ဢွင်ႇပေႉပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈမိူဝ်ႈ 2020 ပူၼ်ႉမႃၼႆႉ ပေႃးတေမႃးထတ်းတူၺ်းၼႆ 1) တေပဵၼ် NLD ၊ 2) တေပဵၼ်ပႃႇတီႇသၢင်ႇသီႈ၊ 3) တေပဵၼ်ႁူဝ်သိူဝ်၊ 4) တေမီး ANP ပႃႇတီႇရၶႅင်ႇၶဝ်လႄႈ ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈပႃး တင်း ပႃႇတီႇမွၼ်း ၊ၼွၵ်ႈလိူဝ်ၼၼ်ႉ ဢၼ်ၸိူဝ်းဢွင်ႇပေႉဢိတ်းဢီႈၵေႃႈမီးယူႇ မိူၼ်ၸိူင်ႉ ပႃႇတီႇပလွင်ႈ ပႃႇတီႇပဢူဝ်း လႄႈ တင်းပႃႇတီႇမိူင်းယၢင်းလႅင်ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ။

ၼႂ်းၸိူဝ်းၼင်ႇၼၼ် ပေႃးမႃးလဵပ်ႈႁဵၼ်းတူၺ်းဢၼ်ၵႂႃႇႁူမ်ႈမိုဝ်းၸွမ်း ၼၸၵ ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းၼႆႉ တေမီးယူႇ ပႃႇတီႇဢၼ် တေႃႇတႅၵ်ႉတႅၵ်ႇၶၢႆႇ ဢွၼ်ႁူဝ်၊ ပႃႇတီႇဢူးၶိၼ်ႇမွင်ႇသူၺ်ႇဢွၼ်ႁူဝ်လႄႈ ဢူးတဵင်းၺုၼ်ႇ ဢွၼ်ႁူဝ် ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ပႃႇတီႇသၢမ်ဢၼ် ဢၼ်ၶဝ်သၢမ်ၵေႃႉ ဢွၼ်ႁဵတ်းၼႆႉ ၼႂ်းပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈပူၼ်ႉမႃးၼၼ်ႉ ၶဝ်ဢမ်ႇဢွင်ႇပေႉ သေတီႈ သေ ၵေႃႉ။ တေႃႇၼင်ႇဢၼ် မၢၼ်းၺဵင်းမွင်ႇၵႂႃႇၶဝ်ႈပႃးၸွမ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ မိူဝ်ႈပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ မၼ်းလႆႈတၢင်တူဝ်ပႃႇတီႇ ၵူၼ်း မိူင်းယၢင်းၽိူၵ်ႇၶဝ်သေ ၵႂႃႇၶဝ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ၼႂ်းၸၼ်ႉမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ၶဝ်ဢမ်ႇဢွင်ႇပေႉမႃးသေၵေႃႉ။

ၸင်ႇဝႃႈ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈၼၸၵ ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ႁဵတ်းယူႇၼၼ်ႉ ပေႃးယူႇတီႈပႃႇတီႇ ပၢႆးမိူင်းၼႆၵေႃႈ မၼ်းတေမီးယူႇ 3 ထၢၼ်ႈ ဢၼ်တူၺ်းႁၼ်ထိုင်ၶဝ်ၼၼ်ႉ။ 1) ၼႆႉ ၵႂႃႇၽွမ်ႉႁူမ်ႈၸွမ်း ၼၸၵ ၵမ်းသိုဝ်ႈ မိူၼ်ၸိူင်ႉႁဝ်းၶႃႈလၢတ်ႈမႃး ပႃႇ တီႇသၢမ်သီႇဢၼ်ၼၼ်ႉ။ 2) တေမီးထႅင်ႈ ပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်းဢၼ် ႁၼ်ထိုင်တူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇဝႃႈ ယူႇလႅၼ်ၵၢင်ယူႇ ပေႃးမီးမႃး UEC ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ တင်းပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်းလႄႈ မၼ်းဢမ်ႇၸၢင်ႈၵၢင်းယၢၼ်ၵၼ်လႆႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈၵႂႃႇထဵင် လုမ်းလုမ်းဝႃႈ ဢမ်ႇၶဝ်ႈပႃးၸွမ်း ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၸိူင်ႉၼႆ တေၼႄၶေႃႈဢၢင်ႈဝႃႈ ဢမ်ႇဝူၼ်ႉတႃႇၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း ဢမ်ႇဝူၼ်ႉတႃႇဝၢၼ်ႈမိူင်း တႃႇၶၢဝ်း ၼႃႈသေယဝ်ႉ။ ၼႄၶေႃႈဢၢင်ႈဝႃႈ ႁႂ်ႈလႆႈမီးပုၼ်ႈပၢင်ႈၽွၼ်းလီ ပိူဝ်ႈတႃႇ ဝၢၼ်ႈႁဝ်း သူၼ်ႁဝ်း ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ ၸုမ်းႁဝ်း ၸၢဝ်းႁဝ်း ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ ၶိူဝ်းႁဝ်း မိူင်းႁဝ်း ဝႃႈၼၼ် ဢိတ်းဢီႈသေ ၵႂႃႇလူင်းၶဝ်ႈၸွမ်းပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ ၸိူင်ႉၼၼ်ၵေႃႈ တေမီးမႃး။

ထႅင်ႈၸုမ်းၼိုင်ႈၼၼ်ႉတႄႉ တိုၼ်းဝႃႈ သၢၼ်ၶတ်းလုမ်းလုမ်းသေ ဢမ်ႇမၵ်းမၼ်ႈ UEC ဢၼ်ၼၸၵ ၽွတ်ႈႁႅၼ်းပၼ် သေ ဢမ်ႇပၼ်ႁႅင်း ဢမ်ႇႁူမ်ႈမိုဝ်း တိုၼ်းသၢၼ်ၶတ်းတေႃႇၼၸၵၼၼ်ႉ တေမီးယူႇ 3 ၵိင်ႇၽႄ ။

ၵူၺ်းၵႃႈ ပဵၼ်ႁိုဝ်ၵေႃႈယဝ်ႉ ထိုင်မႃးဝၼ်းမိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ယူႇတီႈၼၸၵၼႆႉ မၼ်းတိုၼ်းၶတ်းၸႂ်ပိူဝ်ႈတႃႇ ၵူၼ်းမိူင်းလႄႈ ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈပႃးတင်း ၵူႈမိူင်းမိူင်းတေမၵ်းမၼ်ႈမၼ်းပဵၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ၊ ၵႃႈဢမ်ႇပဵၼ်ဢမ်ႇၸူး မၼ်းတိုၼ်းတေ ၶတ်းၸႂ်၊ ဢၼ်မၼ်းၶတ်းၸႂ်ၼၼ်ႉ ပိူဝ်ႈတႃႇသင်ၼႆ ငၢႆႈငၢႆႈမၼ်း ဢၼ်ၵူႈၵေႃႉႁူႉ မၼ်းၵူၺ်းပဵၼ်ပိူဝ်ႈတႃႇ ၸုမ်းသိုၵ်းၶဝ် ၵုမ်းၵမ်လႆႈဢႃႇၼႃႇ ၸိုင်ႈမိူင်း၊ ဢႃႇၼႃႇပွင်မိူင်းၵႂႃႇၼႃႈမိူဝ်းႁိုင် ပီယၢဝ်းၶၢဝ်းႁိုင်ၼၼ်ႉၵူၺ်းၼႆ မၼ်းတေၸႅင်ႈလႅင်း ယဝ်ႉ။

ၸင်ႇဝႃႈမၼ်းၶတ်းၸႂ် ၼင်ႇႁိုဝ် ပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်းၶဝ်တေသူၼ်ၸႂ်ၵၢၼ်လိူၵ်ႈတင်ႈ ဢၼ်မၼ်းတေႁဵတ်း ၼင်ႇမၼ်းပိုၼ် ၽၢဝ်ႇဝႃႈ ၶၢဝ်းတၢင်း 1 ပီ တိူၵ်ႈတီႈဝႃႈ ဢမ်ႇပဵၼ်ၼႆၵေႃႈ ၶၢဝ်းတၢင်း 2 ပီ ဢၼ်မၼ်းတေၶတ်းၸႂ်ႁဵတ်း မိူဝ်ႈၼၼ်ႉမႃး ၼင်ႇႁဝ်းၶႃႈ လၢတ်ႈမႃး မိူဝ်ႈဝူင်ႈပူၼ်ႉ မၼ်းတေပိၼ်ႇလႅၵ်ႈပိူင်မၢႆမီႈၵၢၼ်လိူၵ်ႈတင်ႈ။ ယဝ်ႉၵေႃႈ တေမူၼ်ႉမႄး သဵၼ်ႈ သၢႆမၢႆၽူႈပၼ်သဵင် ၸိူဝ်းမၼ်းဢမ်ႇၶႂ်ႈႁႂ်ႈပၼ်သဵင် ၸိူဝ်းတေသၢၼ်ၶတ်းမၼ်း ယႃႇႁႂ်ႈပေႃးလႆႈပၼ်။ ယဝ်ႉၵေႃႈ တေၵႂၢတ်ႇ လၢင်ႉပႅတ်ႈ ပႃႇတီႇၸိူဝ်းဢၼ်ဢမ်ႇ ဢဝ်ၵႂၢမ်းမၼ်း ၸိူဝ်းဢၼ်သၢၼ်ၶတ်းမၼ်း။

လၢင်းလၢင်းဝႃႈ ႁဵတ်းၼႆမႃးတိၵ်းတိၵ်းတီႉၺွပ်းၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်းၶဝ်ၼႆႉ လၢႆးၵၢၼ်ၸုမ်းသိုၵ်းယၢမ်ႈ ႁဵတ်းမႃး ၸဵမ်မိူဝ်ႈ ၵႃႈၵွၼ်ႇပူၼ်ႉမႃးၼၼ်ႉ မိူဝ်ႈလဵဝ် မိူဝ်းၼႃႈၵေႃႈ သမ်ႉတေၸၢင်ႈႁဵတ်းၼၼ်ထႅင်ႈယူႇ။

ယဝ်ႉၵေႃႈ တေသိုပ်ႇၶိုင်ႁဵတ်းႁႂ်ႈပႃႇတီႇဢၼ်ၸုမ်းသိုၵ်းၶဝ် ၵမ်ႉယၼ်ၼၼ်ႉ ဢွင်ႇပေႉမႃး ပေႃးဢွင်ႇပေႉမႃး ၸိူင်ႉၼၼ် ၵေႃႈ ႁူဝ်ပဝ်ႈၼၸၵ မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ တေပိၼ်ႇႁဵတ်းပဵၼ်မႃးၸွမ်ၸိုင်ႈမိူင်းၼႆ လၢႆးၵၢၼ်မၼ်းတေပဵၼ်မႃးၸိူင်ႉၼၼ်။

ပွင်ႇဝႃႈတႄႉ ထွၵ်ႇလွၼ်ႈပႅတ်ႈၶူဝ်းသိုၵ်းၶဝ်သေ သမ်ႉတေမႃးၼုင်ႈၽႃႈတူင်ႇ ၶိုၼ်းဢုပ်ႉပိူင်ႇၵၢၼ်မိူင်းၵႂႃႇ ႁႂ်ႈလႆႈမီးၼႂ်း မိုဝ်းၸုမ်းသိုၵ်းၶဝ်ၵႂႃႇတႃႇသေႇၼၼ်ႉၵူၺ်း။

ၵူၺ်းၵႃႈ တႃႇတေပဵၼ်မႃးၸိူင်ႉၼၼ် ၸွင်ႇမၼ်းငၢႆႈႁႃႉၼႆ မၼ်းၵေႃႈဢမ်ႇငၢႆႈ ။ၼင်ႇႁိုဝ် တေႁဵတ်းပဵၼ်လႆႈၸိူင်ႉၼၼ် ၶဝ် ၵေႃႈသမ်ႉမီး ယိူဝ်ႇတႃႇတေသႂ်ႇတီႈၶေႃမဵတ်း။ ယိူဝ်ႇဢၼ်လႂ်လႃႇၼႆ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼႂ်းဝၼ်းမိူဝ်ႈလဵဝ် ၶဝ်သုတ်ႉႁႃၸုမ်း ၸၢဝ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ ပိူဝ်ႈတႃႇတေဢဝ်ၵၢၼ်ၽွင်းငမ်းၼႃႈတီႈတူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ (ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချူပ်ရေးအခွင့်) တေႁူၺ်း ၸၼ် EAO ၶဝ်ယဝ်ႉ။

မိူၼ်ၸိူင်ႉ KNU လႄႈသင် KIA လႄႈသင် ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၶဝ်ၵေႃႈတူဝ်ႈတၼ်း ႁႅင်းသိုၵ်း ၶဝ်ၵေႃႈယႂ်ႇ လွင်ႈၶွတ်ႇမၼ်ႈၶဝ်ၵေႃႈ သမ်ႉ ၼႅၼ်ႈၼႃႇဢိတ်းၼိုင်ႈၼႆ ယူဝ်ၶႄးၸၢင်ႈ ႁူၺ်းၸၼ်ဢဝ်သွင်ၸုမ်းၼႆႉ ဢွၼ်တၢင်းသေ ဢုပ်ႇဢူဝ်း ။ မိူၼ်ၸိူင်ႉဝႃႈ တေပၼ်သူ Confederation ။ ဢၼ်ၼႆႉ မိူၼ်ၸိူင်ႉ AA ၸုမ်းရၶႅင်ႇၵေႃႈ ယၢမ်ႈယိုၼ်ႈယွၼ်းမႃး မဵဝ်းၼင်ႇၼႆ ႁူႉယူႇ EAO ၶဝ် လႆႈၸႂ် ၶဝ်တိုၼ်း မၵ်ႈမေႃးယဝ်ႉၼႆ ပေႃးဝႃးႁၼ်ထိုင်ၸိူင်ႉၼႆၵေႃႈ တေဢဝ်ၼႆႉ ပဵၼ်ယိူဝ်ႇတႃႇသႂ်ႇတီႈ ၶေႃဝဵၵ်းၶဝ်သေ ႁူၺ်းၸၼ်ဢဝ် EAO ၶဝ်။

ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၸိူင်ႉၼႆ EAO ၶဝ်ၵေႃႈ ၽွမ်ႉၸွမ်းၵႂႃႇယဝ်ႉ ယူႇတီႈပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်းၵမ်ႈၽွင်ႈၵေႃႈ သမ်ႉၶိုၼ်းၵႂႃႇမၵ်းမၼ်ႈ တေ လူင်းလိူၵ်ႈတင်ႈၸွမ်း သုၼ်ၵၢၼ်ၼၸၵၶဝ်ယဝ်ႉၼႆတႄႉ ပဵၵ်ႉသမ်ႉဝႃႈ မၼ်းဢမ်ႇပဵၼ်ႁူဝ်ပၢၵ်ႇ ႁႃႈသိပ်းလိူဝ်သေတႃႉ ၵေႃႈ ယွမ်းဢိတ်းဢိတ်းၵူၺ်းၵေႃႈ ၶဝ်တိုၼ်းတေလၢၵ်ႈၸၼ်ၵႂႃႇ၊ ႁိုၵ်ႉႁၢတ်ႉၵႂႃႇ၊ ႁဵတ်းၵႂႃႇၸွမ်း ၼင်ႇၶဝ်ၶႂ်ႈပဵၼ်ၶႂ်ႈမီး ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

မိူဝ်ႈယၢမ်းၼင်ႇၼၼ်မႃး ပေႃးႁဝ်းၶႃႈ ၵူၼ်းမိူင်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၸိူဝ်းဢၼ်ႁဵတ်းၵၢၼ်မိူင်းလႄႈသင် ၸိူဝ်းဢၼ်သူၼ် ၸႂ်ၵၢၼ် မိူင်းလႄႈသင် ပေႃႈမႄႈၵူၼ်းမိူင်း ၸိူဝ်းတူင်ႉတိုၼ်ႇႁူႉၸၵ်းၵၢၼ်မိူင်းၼၼ်ႉလႄႈသင် လိုမ်းဢၼ်ယိူင်းဢၢၼ်း မိူဝ်းၼႃႈ ႁဝ်းၵႂႃႇၶၢဝ်းယၢဝ်း၊ လိုမ်းဢၼ်ယိူင်းဢၢၼ်း ပိူဝ်ႈတႃႇၼေႃႇတႅၼ်းၶိူဝ်းႁဝ်းၶႃႈ တေသိုပ်ႇမီးလွင်ႈထၢင်ႇႁၢင်ႈ ၸွမ်းၾိင်ႈပိူင် ၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊၵႂႃႇ တႅတ်းတေႃးၼၼ်ႉ ပေႃးႁဝ်းဢမ်ႇတူၺ်းဢၼ်ၼၼ်ႉသေ တူၺ်းၸွမ်းၵၢၼ်ပွတ်းပွတ်း ဢၼ်တေ မီးၽွၼ်းလီၵမ်းသိုဝ်ႈ တႃႇၵူၼ်းဢိတ်းဢီႈၼၼ်ႉၵူၺ်းၼႆတႄႉ ဢၼ်ႁဝ်းၶႃႈမုင်ႈမွင်းမႃးဝႃႈႁႂ်ႈမီးလွင်ႈထၢင်ႇႁၢင်ႈပူတ်းပွႆႇ မီးသုၼ်ႇၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်ၼၼ်ႉ ယိုင်ႈၶႅၼ်းတေၵႆယၢၼ်ယဝ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈ ယွၼ်းထတ်းႁၼ် တၢင်ႇၼႄၵၼ် မွၵ်ႈၼႆႉသေ ႁႂ်ႈ လႆႈယွၼ်းၶွတ်ႇယွတ်ႈ ဝႆႉတီႈၼႆႈၶႃႈ။

မႂ်ႇသုင်ၶႃႈ

ႁိုၼ်း ၵႃယၢင်း

15/5/2021