တိုၵ်းတေႃးၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇယၢမ်းၼႆႉ ၸင်ႇတေၸၢင်ႈၵတ်းယဵၼ်မိူဝ်းၼႃႈ

တွၼ်ႈတႃႇဝူင်ႈၼႆႉ ႁဝ်းၶႃႈ တေမႃးဢုပ်ႇၸွမ်းႁူဝ်ၶေႃႈ ဢၼ်ဝႃႈ လွင်ႈတူင်ႉၼိုင် သၢၼ်ၶတ်း တေႃႇၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇၼႆႉ ၸွင်ႇမၼ်းတေယွၼ်ႈထိုင်တီႈၸုမ်းယိပ်းဢႃႇၼႃႇၶဝ်ၼၼ်ႉ မွၵ်ႈၵႃႈႁိုဝ်ၼႆၼၼ်ႉ။

တႄႇဢဝ် ဝၼ်းတီႈ 4 မႃးၸိူဝ်းၼႆႉ ၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ပတ်းပိုၼ်ႉ ၵူၼ်းၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း၊ ၵူၼ်းၵူႈထၢၼ်ႈ၊ ၵူၼ်းၵူႈႁွင်ႈၵၢၼ်၊ ၵူၼ်းၵူႈသႅၼ်းသႅၼ်း ဢွၼ်ၵၼ်မႃးဢွၵ်ႇၼႄၵၢင်ၸႂ် ၶွမ်ႈၶတ်းတေႃႇၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶဝ်။

ၽိူဝ်ႇမႃးၼႄၵၢင်ၸႂ်ၵၼ်ယဝ်ႉၼႆ လႆႈႁၼ်တႅၵ်ႇယႅၵ်ႈၵၼ်မီးယူႇ သွင်ၾၢႆႇ။ ၸုမ်းတၢင်းၾၢႆႇၼူၵ်ႉလႅင် NLD ၶဝ်ၼၼ်ႉ မႃး လိူၵ်ႈၶေႃႈၵႂၢမ်းဢၼ်ဝႃႈ (စုရေးလွတ်) ၼႆ 3 ၶေႃႈ တီႈပွင်ႇတႄႉၵေႃႈ ပွင်ႇဝႃႈ 1 ႁႂ်ႈပွႆႇပၼ် ၼၢႆးဢွင်ႇသၢၼ်းသူႉၵျီႇလႄႈ တင်း ၸွမ်ၸိုင်ႈ ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈႁူဝ်ၼႃႈၸုမ်းၵၢၼ်မိူင်း ၸိူဝ်းၽူႈၼမ်းၼၼ်ႉ ၼႆႉပဵၼ် “စု”။

“ရေး” ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉတႄႉ ႁႂ်ႈမၵ်းမၼ်ႈၽွၼ်းၵၢၼ်လိူၵ်ႈတင်ႈ 2020 ၼၼ်ႉသေ ႁႂ်ႈလႆႈၽေႃႇၼမ်ႉၼႄတူဝ်။ ဢၼ်ဝႃႈ “လွှတ်” ၼၼ်ႉတႄႉ ႁႂ်ႈႁွင်ႉပၼ်ပၢင်ၵုမ်တႅၼ်းၽွင်း ပွၵ်ႈထူၼ်ႈသၢမ် ယဝ်ႉၵေႃႈ ႁႂ်ႈၶွတ်ႇႁႅၼ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမႂ်ႇပၼ် ၶဝ် တေမီး 3 ၶေႃႈၼႆႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ မိူဝ်ႈလဵဝ် ၵူၼ်းမိူင်း  ၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ပတ်းပိုၼ်ႉ ဢၼ်ႁူမ်ႈႁွင်ႉ၊ ႁူမ်ႈႁဵတ်းယူႇၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈလၢႆးၼႆ။

ပႅၵ်ႉသမ်ႉဝႃႈ မၼ်းမီး 3 ၶေႃႈ ၶဝ်တေဝႃႈ “စုရေးလွှတ်” ၼႆသေတႃႉၵေႃႈ ၸိူဝ်းဢၼ်ၵူၼ်းၼုမ်ႇသႅၼ်းဢႃယုလဵၵ်ႉ ဢႃယု 18 လူင်းတႂ်ႈၶဝ် ၵမ်ႈၼမ် မႃးၶဝ်ႈႁူမ်ႈပႃးၸွမ်းသေ ယုၵ်ႉတိၼ် ယုၵ်ႉမိုဝ်း ဢဝ်လၢႆး ၾၢင်ႁၢင်ႈၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ သၢၼ်ၶတ်း ယူႇၼၼ်ႉ သမ်ႉပဵၼ်လၢႆးၵတ်းၵတ်းယဵၼ်ယဵၼ်သေ ႁႂ်ႈထိုင်တီႈလီငၢမ်းၼၼ်ႉ ႁွင်ႉဝႃႈ CDM Civil Disobedience Movement  ပွင်ႇဝႃႈ လွင်ႈတူင်ႉၼိုင် သၢၼ်ၶတ်းတေႃႇၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇ လူၺ်ႈတၢင်းငမ်းယဵၼ်ၼၼ်ႉ။ ဢၼ်ဢွၼ်ႁူဝ်လွင်ႈတူင်ႉၼိုင် ဢၼ်ၼႆႉသမ်ႉ ပေႃးတေ မႃးတူၺ်း မၼ်းတေပဵၼ်ၼေႃႇတႅၼ်းၶိူဝ်း Gen Z ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ Generation-Z ။

Generation ၼႆႉ ပေႃးတေမႃးတူၺ်းတႄႉ မိူဝ်ႈဢွၼ်တၢင်း ပိူၼ်ႈတေႁွင်ႉဝႃႈ Generation X မိူဝ်ႈ 1960 ပၢႆ တေႃႇထိုင် 1980 ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ဝၢႆးလင်ၼႆႉသမ်ႉ မႃးပဵၼ် Generation Y တႄႇဢဝ် 1980 မႃး တေႃႇထိုင် ၸမ် 2000 ၸိူဝ်းၼႆႉ။

မႃးၾၢႆႇၼႆႉတႄႉ တေပဵၼ် Generation Z ၸိူဝ်းဢၼ်လူင်ႉလႅၼ်ႇၾၢႆႇပၢႆး IT သေဢမ်ႇၵႃး ၸဵမ်မိူဝ်ႈၵိူတ်ႇမႃးၵေႃႈ ၼႂ်း ဢွၵ်းၼႂ်းတူဝ်ၶဝ် ပေႃးမီးပႃးမႅင်း ဢၼ်ႁူႉၸၵ်းၾၢႆႇ IT ၼႆႉမႃးသေ မိုတ်ႈမိတ်ႈဝႆႉယဝ်ႉ။

လူင်ႉလႅၼ်ႇၾၢႆႇ IT ၵူၺ်းဢမ်ႇၵႃး လၢႆးဝူၼ်ႉလႄႈ တၢင်းႁဵတ်းၶဝ်ၵေႃႈသမ်ႉၶိုၼ်းလၢၵ်ႇလၢႆးသေ ၵူၼ်းၵူႈပၢၼ်ပၢၼ် သႅၼ် ၵူႈပၢၼ်ပၢၼ် ၶဝ်ၼႆႉ ပဵၼ်ဢၼ်လႅတ်းသႅဝ်း၊ ၽႂ်းၽၢႆ၊ လၢႆးလႂ်တေထိုင်တီႈၼႆ ၸွမ်းၼင်ႇၶဝ်ၵွင်ႉၵၢႆၵၼ် ၵတ်ႉၶႅၼ်ႇၼၼ်ႉ သေယဝ်ႉ။ လွင်ႈဢၼ်တေဢဝ်မႃးႁူမ်ႈၵၼ် တေဢွၼ်ႁူဝ် ပိူဝ်ႈတႃႇတေၶွမ်ႈၶတ်း လွၵ်းပိူင်ၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇၼႆႉၵေႃႈ ထိုင် တီႈလီငၢမ်းတႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈ။

ပေႃးတေမႃးတူၺ်းလၢႆးဢၼ် CDM ဢၼ်ၼေႃႇတႅၼ်းၶိူဝ်း Gen Zၶဝ် မၼ်းၵေႃႈ တေမီးၶေႃႈယိူင်းဢၢၼ်းယူႇ 3 ၶေႃႈ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇ (စုရေးလွှတ်) ၶဝ်ဢွၼ်ႁူဝ် NLD ၶဝ်ဢွၼ်ႁူဝ်ၼၼ်ႉ။

ၾၢႆႇ CDM ၼႆႉ ယိူင်းဢၢၼ်းၶဝ်ပဵၼ်သင်ၼႆ 1 ပိူဝ်ႈတႃႇသၢၼ်ၶတ်း လွၵ်းပိူင် ၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇ။ 2 ပိူဝ်ႈတႃႇသၢၼ်ၶတ်းလွင်ႈ တဵၵ်းတဵင်။ 3 ပိူဝ်ႈတႃႇ တေႁူမ်ႈမိုဝ်းၵၼ်သေ ၶဝ်ႈပၢင်တိုၵ်းၵႂႃႇ ႁၢၼ်ႉတေႃႇထိုင်ပေႃးလႆႈလီ တႃႇ ၼိူဝ်ႉလိူတ်ႈ သၢႆၸႂ် ၼင်ႇၵႃႈပွင်ပဵၼ် လႆႈ။

ဢိင်ၼိူဝ် 3 ၶေႃႈၼႆႉသေယဝ်ႉ ၶဝ်သမ်ႉႁွင်ႉသႅၼ်ႇၼႄၸိူင်ႉႁိုဝ် – ၶေႃႈၶၢၼ်ပၢၵ်ႇ ၶဝ်တႄႉ 1 တႃႇတေလႆႈတီႊမူဝ်ႊၶ ရေႊသီႊ။ 2 တႃႇတေပူတ်းယႃႉပႅတ်ႈလွၵ်းပိူင် ၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇ။ 3 ၼင်ႇႁိုဝ် ႁူဝ်ၼႃႈၵၢၼ်မိူင်းၸိူဝ်း ဢၼ်လႆႈထုၵ်ႇတီႉၺွပ်း ၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈၸဵဝ်းလွတ်ႈပူၼ်ႉဢွၵ်ႇမႃး။ 4 ပိူဝ်ႈတႃႇတေပူတ်းယႃႉပႅတ်ႈပၵ်းပိူင်လၵ်းမိူင်း 2008 ။ 5 ၼင်ႇႁိုဝ် တေပေႃႇပဵၼ်မႃး မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၾႅတ်ႊၻရႄႊတီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊ ဢၼ်ဝႆးၼႆ တေမီးယူႇ 5 ၶေႃႈၼႆႉ။

ဢၼ် သႅၼ်းလုၵ်ႈသႅၼ်းလၢၼ်ၶဝ်မႃးႁဵတ်းယူႇၸိူင်ႉၼႆၼႆႉ  ယၢမ်းလဵဝ်ၵူၼ်းလူင်ဢမ်ႇၶဝ်ႈပႃးဢမ်ႇပဵၼ်ယဝ်ႉၼႆ ဢွၼ်ၵၼ်ႁူႉပွင်ႇၸႂ်ၵၼ်မႃး။  ၸင်ႇဝႃႈ ပၢင်လုၵ်ႉႁိုၼ်ႇၼႄၵၢင်ၸႂ်ၼႆႉ ထိုင်တီႈၵူၼ်းမီးမႃးဢၢၼ်ႇလၢၼ်ႉယဝ်ႉ။

ပေႃးၼႆ ဢၼ်ၶဝ်ႁဵတ်းၼႆႉ ၸွင်ႇမၼ်းထုၵ်ႇမႅၼ်ႈၸွမ်းလွင်ႈတၢင်းၼႄႇ။ ပေႃးတေမႃးတူၺ်းၸွမ်း ဢဝ်မၢႆမီႈၸိုင်ႈမိူင်းဝႃႈ ၵေႃႈ မၼ်းသမ်ႉတူၵ်းထုၵ်ႇဝႆႉ ။ပေႃးမႃးတူၺ်းၾိင်ႈမိူင်းၾၢႆႇၽူႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်ၶုၼ်မိူင်းဢၼ်ႁွင်ႉ နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဉပဒေ    ဢၼ်ပူင်ပၢႆးဝႆႉ မိူဝ်ႈပီ 2013 လိူၼ်မၢတ်ႉၶျ် 8 ဝၼ်းၼၼ်ႉလႄႈသင် ၸွမ်းၼင်ႇၾိင်ႈမိူင်းတႅၼ်းၽွင်း မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ (ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ဉပဒေ) မၢႆထူၼ်ႈ 5 ၸိူဝ်းၼၼ်ႉလႄႈသင် တီႈၵၼ် 4 ၼၼ်ႉ ၼႄဝႆႉပႃး တီႈမတ်ႉ တႃ 10  ပေႃးမႃးတူၺ်းမၢႆတီႈ  ဂ  ၼၼ်ႉ ၸိူဝ်းပဵၼ်ၽူႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်ၶုၼ်မိူင်းၼႆႉ မီးပုၼ်ႈၽွၼ်းတႃႇဝႆႉၼၵ်းတေႃႇၽွၼ်းပၢင်ႈၶွင်ၸိုင်ႈ မိူင်းလႄႈ ၵူၼ်းမိူင်း ပႃးဝႆႉၸႅင်ႈလႅင်း။

ၵမ်းၼႆႉ တီႈမၢႆ ဌ ၼၼ်ႉၵေႃႈ သမ်ႉၼႄဝႆႉၸိူင်ႉႁိုဝ်ၼႆ ၸိူဝ်းပဵၼ်ၽူႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်ၶုၼ်မိူင်းၶဝ်ၼႆႉ မီးပုၼ်ႈၽွၼ်း တႃႇၼပ်ႉယမ်ၵူၼ်းမိူင်း တေမီး 2 ၶေႃႈ။ 1 တေလႆႈဝႆႉ ၼၵ်းတေႃႇၽွၼ်းပၢင်ႈၶွင်ၸိုင်ႈမိူင်းလႄႈ တေႃႇၵူၼ်းမိူင်း။ 2 မီးပုၼ်ႈၽွၼ်းပိူဝ်ႈတႃႇတေၼပ်ႉယမ်တေႃႇၵူၼ်းမိူင်းပႃးဝႆႉၸႅင်ႈလႅင်း။

သင်ဝႃႈ ယၢမ်းမိူဝ်ႈလဵဝ် ၽိူဝ်ႇမႃးႁဵတ်း CDM ဢၼ်ၵူၼ်းၼုမ်ႇသႅၼ်းလဵၵ်ႉၶဝ် ဢွၼ်ႁူဝ်ႁဵတ်းယူႇၼၼ်ႉ ၸိူဝ်းပဵၼ်ၽူႈႁၢပ်ႇ ၵၢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈတင်းမူတ်းတင်းသဵင်ႈ ဢမ်ႇၵိုတ်းသေႁွင်ႈၵၢၼ် ၵမ်းလိုၼ်းမႃးတေႃႇထိုင်ပလိၵ်ႈယေးၵေႃႈယင်းပႃးမႃး။

ပေႃးၼႆ ဢၼ်ၶဝ်မႃးႁဵတ်းၼႆႉ ၸွင်ႇမၼ်းၽိတ်းတင်းၾိင်ႈမိူင်းမၢႆမီႈၸိုင်ႈမိူင်းႁႃႉ ဢၼ်ၶဝ်ဢွၵ်ႇမႃးၼႄၵၢင်ၸႂ်ၸွမ်း ၵူၼ်းမိူင်းၼႆႉ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ ၶဝ်ၵေႃႈမီးၵၢင်ၸႂ်ပိူဝ်ႈတႃႇၶႂ်ႈႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းလႆႈလီလႆႈပဵၼ်၊ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ ၶဝ်ၼပ်ႉယမ်တေႃႇၵၢင် ၸႂ်ၵူၼ်းမိူင်းသေမႃးႁဵတ်းၵၢၼ်လႄႈ ဢၼ်ၼႆႉမၼ်းတိုၼ်းတူၵ်းထုၵ်ႇပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ် မႅၼ်ႈၸွမ်းတြႃး ၶွင်ၸိုင်ႈမိူင်း ယူႇ ၾၢႆႇၸုမ်းၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇပၵ်းပိူင် ၾၢႆႇၸိုင်ႈမိူင်းၶဝ်ၵေႃႈ ဢွၵ်ႇၼႄၸႅင်ႈလႅင်းၵၼ်ဝႆႉ။

ၵူၺ်းၵႃႈ ၼႂ်းဢၼ်ပဵၼ်ယူႇၸိူင်ႉၼႆၼႆႉ လွင်ႈဢၼ်လီမႆႈၸႂ်သမ်ႉ မီးသင်ၼႆ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼႂ်းဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ   တီႈတၢင်းၵုၼ်ႁဵင်ႁိုဝ်ႉ၊ မိူင်းပၼ်ႇႁိုဝ်ႉ ပႃးၸဵမ်တင်းၼမ်ႉၸၢင်၊ လၢႆးၶႃႈ ၸိူဝ်းၼႆႉ ႁႃတီႉႁႃၺွပ်းၵၼ်ယူႇယႂ်းယႂ်း ယဝ်ႉ။

ဢၼ်ဝႃႈ တီႉၵၼ် ၺွပ်းၵၼ်ၼၼ်ႉတႄႉ ၶဝ်တေၼႄလွင်ႈတၢင်းဝႃႈ 1 ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဢမ်ႇၸွမ်းမၢႆမီႈ ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 ဢၼ်ႁဵတ်း ႁႂ်ႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉသိင်ႇဝႅတ်ႉလွမ်ႉလႄႈ တုမ်ႉတိူဝ်ႉမုၵ်ႉၸုမ်းၵူၼ်း တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းသေ ၶဝ်တေဢဝ်လွင်ႈတင်းၼႆႉ တီႉၺွပ်း ။ၵူၺ်း ဝႃႈၼၼ်သေတႃႉၵေႃႈ တီႈယိူင်းဢၢၼ်းလိုၵ်ႉလိုၵ်ႉႁဝ်း ပဵၼ်ဢီႈသင်ၼႆ ႁဝ်းၶႃႈၵေႃႈ ႁူႉယူႇ။ ၼင်ႇႁိုဝ် ပေႃႈမႄႈ ၵူၼ်းမိူင်း ၼင်ႇႁိုဝ် ၵူၼ်းၼုမ်ႇသႅၼ်းလဵၵ်ႉၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ တင်းမူတ်း တင်းသဵင်ႈ တေဢမ်ႇဢွၼ်ႁူဝ် ၼႄၵၢင်ၸႂ်ၶွမ်ႈၶတ်း တေႃႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈယိုတ်းဢႃႇၼႃႇၼၼ်ႉၵူၺ်း ႁဝ်းၶႃႈၵေႃႈႁူႉၵၼ်ယူႇ။

ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၶဝ်ႁဵတ်းၸိူင်ႉၼၼ်လႄႈ ယူႇတီႈၸိူဝ်းၵူၼ်းၼုမ်ႇလႄႈတင်းပေႃႈမႄႈၵူၼ်းမိူင်း လုၵ်ႉႁဵတ်း CDM ၼႆႉ ႁဝ်းၶႃႈ တေငိူင်ႉပၢႆႈယဝ်ႉၼႄႇ ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ တေယွၼ်းၼွမ်းယဝ်ႉၼႄႇ ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ တေဢမ်ႇႁဵတ်းယဝ်ႉၼႄႇ တေၵိုတ်း ယိုဝ်းပႅတ်ႈယဝ်ႉၼႄႇ ပေႃးတေမႃးထၢမ်ၸိူင်ႉၼၼ်။ ဢၼ်ႁဝ်းၵူၼ်းမိူင်းတင်းသဵင်ႈ ဢမ်ႇၸႅၵ်ႇၼိူဝ်ႉလိူတ်ႈ၊ ဢမ်ႇၸႅၵ်ႇ ၼႃႈတီႈ၊ ဢမ်ႇၸႅၵ်ႇထၢၼ်ႈၵူၼ်း၊ ဢမ်ႇၸႅၵ်ႇႁွင်ႈၵၢၼ်ၵၼ်သေ ဢွၼ်ၵၼ်သၢၼ်ၶတ်းယူႇတင်းမူတ်းတင်းသဵင်ႈၼႆႉ ပိူဝ်ႈ တႃႇသင်?။

ပိူဝ်ႈတႃႇ ပူတ်းယႃႉပႅတ်ႈဢႃႇၼႃႇၶဝ်၊ ပိူဝ်ႈတႃႇပူတ်းယႃႉလွၵ်းပိူင်ၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇ၊ ပိူဝ်ႈတႃႇပူတ်းယႃႉပႅတ်ႈလၵ်းမိူင်း 2008 ၊ ၸမ်းႁႂ်ႈဝႃႈတိုၵ်ႉမီးလၵ်းမိူင်း 2008 ၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈၼႆႉ တေတႄႇဢုပ်ႉမိူင်း ပေႃးၶဝ်တႄႇဢုပ်ႇမိူင်းယူႇ ဢၼ် ႁဝ်းၶႃႈ ၶႂ်ႈလႆႈဝႃႈ သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်တီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊ၊ ၶႂ်ႈလၢတ်ႈသင်လၢတ်ႈ၊ ၶႂ်ႈတႅမ်ႈသင်တႅမ်ႈ၊ ၶႂ်ႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ၸိူင်ႉ ႁိုဝ် ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ၊ ၶႂ်ႈၽွတ်ႈႁႅၼ်းမုၵ်ႉၸုမ်းၸိူင်ႉႁိုဝ်ၽွတ်ႈလႆႈ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉမၼ်းတေဢမ်ႇမီးယဝ်ႉ။

ဢၼ်ႁၢႆႉၸႃႉလိူဝ်ၼၼ်ႉတႄႉ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈတိုၵ်ႉမီး 2008 ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈတိုၵ်ႉမီးၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇလႄႈ တႃႇတေၵေႃႇသၢင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈ တုမ်ၸိုၼ်ႈၸၢင်ႇ ဢၼ်ၶွပ်ႈတဵမ်ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ 70 ပီပၢႆမႃး ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈတၢင်းဝႃႈ ပဵၼ်မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၵူၺ်း တိုၼ်း တေဢမ်ႇထိုင်လႆႈတီႈယိူင်းမၢႆလႄႈ လွၼ်ႉၵႅၼ်မၼ်းသေပွၵ်ႈ။

ပေႃးတေမႃးတူၺ်းဝၼ်းမိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ပေႃးတင်းဝႃႈ ၵူၼ်းမိူင်းတင်းသဵင်ႈ ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈ လုၵ်ႈႁဵၼ်းၵူၼ်းၼုမ်ႇ တင်းမူတ်း တင်းသဵင်ႈၼႆႉ ႁူမ်ႈၵၼ်သေ သိုပ်ႇႁဵတ်း CDM ၼႆႉၵႂႃႇ ၵတ်းၵတ်းယဵၼ်ယဵၼ် လူၺ်ႈဢမ်ႇၸႂ်ႉလၢႆးႁၢဝ်ႈႁႅင်းသေ တေႃႇသူႈ ၵႂႃႇ ဢမ်ႇႁိုင် ဢမ်ႇတၼ်းတဵမ်လိူၼ် ၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇၼႆႉ တၵ်းတေလႆႈယွၼ်းၼွမ်းငူပ်ႉငီႉၸွမ်းၾၢႆႇၼႄၵၢင်ၸႂ်ၼႆႉ ႁဝ်းၶႃႈ တိုၼ်း ႁတ်းဝႃႈၶႃႈ။

ၵူၺ်းၵႃႈ ၸိူဝ်းဢၼ်ယူႇၶႅပ်ႇၶၢင်ႈ ၸိူဝ်းဢၼ်ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႃႈ ႁဝ်းပဵၼ်ၸုမ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉဢိူဝ်ႈ ႁဝ်းဢုပ်ႇၵုမ်ၵၢၼ်မိူင်းလႄႈ ႁဝ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇသေ လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉမႃးသေယဝ်ႉ ၶႅပ်ႇၶၢင်ႈၵူၼ်းမိူင်းဝႆႉဢိူဝ်ႈ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ သမ်ႉတေလႆႈပၼ်ဢဵၼ် ပၼ်ႁႅင်းၶဝ်ႈပႃးတူင်ႉၼိုင်ယူႇၾၢႆႇၼိုင်ႈ။

ၵွၼ်ႇပႆႇဝႃႈ ပႆႇပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းသိုၵ်းသိူဝ်လႄႈ ႁဝ်းၶႃႈ ၶိုၼ်းတေပႆႇၶဝ်ႈပႃးၸွမ်းဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉတႄႉ တေဢမ်ႇတူၵ်းထုၵ်ႇ။ ယၢမ်းဢၼ် ၵူၼ်းမိူင်းတိုၵ်ႉလုၵ်ႉႁိုၼ်ႇယူႇ ႁိုၼ်ႈႁိုၼ်ႈၼႆႉ ယူႇတီႈၸုမ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၶဝ်သမ်ႉ တေၵွတ်ႇၵႆႇသေ ပႂ်ႉတူၺ်းဢၼ် ဝႃႈၼၼ်ႉတႄႉ ပဵၵ်ႉသမ်ႉဝႃႈ ႁဝ်းမီးယိူင်းဢၢၼ်းသုင် မီးၽႅၼ်ၵၢၼ်လိုၵ်ႉၼႂ်းလႄႈ ႁဝ်းပႆႇၶဝ်ႈပႃးဝႃႈၼၼ် သေ တႃႉၵေႃႈ ၼင်ႇႁိုဝ် ပေႃႈမႄႈၵူၼ်းမိူင်း ပေႃးတေမီးတီႈၸႂ်ဢုၼ်ႇ၊ ၼင်ႇႁိုဝ်ပေႃႈမႄႈၵူၼ်းမိူင်းတေမီး တေပဵၼ်တီႈလွင်ႈ ၸႂ်ယႂ်ႇၼၼ်ႉ တၵ်းတေလႆႈၼႄၾႆးၶဵဝ် ပိူဝ်ႈတႃႇတေႁူမ်ႈမိုဝ်းၸွမ်းၵၼ်ယူႇယဝ်ႉ။

ႁဵတ်းသင်လႄႈဝႃႈၼႆ ၼႂ်းဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ လႆႈႁၼ်ၾၢႆႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈသိုၵ်းၶဝ်ၼႆႉ ႁၢင်ႈႁႅၼ်းမႃး ၾိင်ႈမိူင်းဢၼ်ၼိုင်ႈ ဢၼ် တေမႃးတုမ်ႉတိူဝ်ႉတေႃႇ ၵူၼ်းမိူင်းတင်းသဵင်ႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်ဢီႈသင်ၼႆ။

ပဵၼ်ၸိုင်ႈမိူင်းၾၢႆႇႁူမ်ႇလူမ်ႈCyber ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ  Cyber Law ဢမ်ႇႁိုင် ဢမ်ႇၼၢၼ်း တေႁဵတ်းဢွၵ်ႇမႃးယဝ်ႉ ။ တႃႇတေ တမ်းဝၢင်းလႆႈ Cyber Law ၾၢႆႇႁူမ်ႇလူမ်ႈ Cyber ဢၼ်ၼႆႉ ၶဝ်ငူပ်ႉငီႉထၢမ်ထိုင် ဢဝ်ၶေႃႈၵၢင်ၸႂ်တီႈ UMFCCI   လႄႈတင်း ငဝ်ႈငုၼ်းၸုမ်း ၵၢၼ်ၶွမ်ႊ MCF သွင်ဢၼ်ၼႆႉယဝ်ႉ။

သင်ၸိူဝ်ႈဝႃႈ UMFCCI  လႄႈ MCF ၼႆႉ ႁၼ်ထိုင်လီ ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ ပၼ်ၶေႃႈမၢႆဝႃႈ ထုၵ်ႇလီႁဵတ်းယူႇ ၼႆတႄႉၸိုင် Cyber Law ၼႆႉဢမ်ႇႁိုင် တေဢွၵ်ႇမႃးယဝ်ႉ။ ပေႃးမႃးတူၺ်း Cyber Law  ဢၼ်ၼႆႉ တေမီးယူႇ ၵၼ် 1 တေႃႇထိုင် ၵၼ် 17 မတ်ႉ တႃမၼ်းတေမီးယူႇ 89 ၶေႃႈ မတ်ႉတႃၽႄမၼ်းတေမီးဢၢၼ်ႇပၢၵ်ႇမၼ်း။

ၸွမ်းၼင်ႇမတ်ႉတႃ 27 တေႃႇထိုင် 31 တႅမ်ႈဝႆႉၼၼ်ႉ ၵူၼ်းတႃႇတေႁဵတ်းၵၢၼ်ၾၢႆႇၵပ်းသၢၼ်ၼႆႉ တႃႇတေလႆႈ မၢႆၾၢင် လၢႆႊသိၼ်ႊၾၢႆႇၵပ်းသၢၼ် ႁႂ်ႈလႆႈႁဵတ်းၵၢၼ် ၾူၼ်းႁိုဝ် ဢိၼ်ႊထိူဝ်ႊၼႅတ်ႊႁိုဝ် တင်းမူတ်းတင်းသဵင်ႈၼႆႉ တေလႆႈႁဵတ်းပၼ် ၼင်ႇၶဝ်ၸႂ်ႉ တေလႆႈယိုၼ်ႈပၼ်ၼင်ႇၶဝ်ယွမ်း တေလႆႈဢိုတ်းပၼ် ၼင်ႇၶဝ်ႁၢမ်ႈၼၼ်ႉ ၸင်ႇတေလႆႈ လၢႆႊသိၼ်ႊမႃး။

ၵမ်းၼႆႉ ပေႃးတေမႃးတူၺ်း ၸွမ်းၼင်ႇမတ်ႉတႃ 36 တေႃႇထိုင် 47 ၼၼ်ႉၼႆၸိုင် ၵၢၼ်ၶပ်ႉလိၵ်ႈ ပေႃႉလိၵ်ႈၼႂ်းၶွမ်း ၵၢၼ် ႁဝ်းတၢင်ႇ Post ၼိူဝ်ၼႅင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉႁိုဝ်ႉ၊ ႁဵတ်းပၢင်ၵုမ်ၵၼ်ဢွၼ်ႊလၢႆႊ မုၵ်ႉၸုမ်းႁိုဝ်ႉ၊ ႁူပ်ႉထူပ်းတွင်ႈထၢမ် သိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇႁဝ်းၶႃႈႁဵတ်း ယူႇယၢမ်းမိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉႁိုဝ်ႉ ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ သိုပ်ႇဢဝ်ၾၢႆႇ File ဢၼ်မီးယူႇၼိူဝ်ၼႅင်ႈၼၼ်ႉ ႁိုဝ်ႉ လူတ်ႇဢဝ် Install ဢၼ်မီးၼႂ်းၶွမ်း၊ ဢၼ်မီးတီႈ Internet ၼၼ်ႉႁိုဝ်ႉ ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ ႁဝ်းၶႃႈသၢင်ႈ Network မႂ်ႇမႂ်ႇ ႁိုဝ်ႉ ဢဝ်ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ တင်းမူတ်းတင်းသဵင်ႈၼႆႉ တိုၼ်းၸၢင်ႈၽိတ်းၾိင်ႈမိူင်းမၢႆမီႈဢၼ်ၶဝ်တမ်းဝၢင်းဝႆႉၼၼ်ႉ ၵူႈဢၼ် ယဝ်ႉ။

ဢၼ်လႂ်သေဢမ်ႇဝႃႈ ပေႃးတင်းဝႃႈၶဝ်မီးၵၢင်ၸႂ် မီးၶေႃႈဢၢင်ႈပိူဝ်ႈတႃႇ ၶႂ်ႈတီႉ ၶႂ်ႈၺွပ်းယူႇၼႆ ဢဝ်ဢၼ်လႂ် ႁဵတ်း ၼႃႈတိူဝ်ႈမၼ်းသေ တီႉၺွပ်းလႆႈ မၼ်းတိုၼ်းၸႅင်ႈလႅင်းဝႆႉၶႃႈယဝ်ႉ။

ၼွၵ်ႈသေၼၼ်ႉ ပေႃးတေမႃးတူၺ်း မတ်ႉတႃ 43 ၼႆၸိုင် ၵၢၼ်ၸႂ်ႉတိုဝ်းၶွမ်း၊ ၾူၼ်း၊ ဢိၼ်ႊထိူဝ်ႊၼႅတ်ႊ တေႁဵတ်းသင် ၵေႃႈလီယဝ်ႉ တိုၼ်းၸၢင်ႈၽိတ်းၶွင်ႈတေႃႇမၢႆမီႈၶဝ် တိုၼ်းၸၢင်ႈပဵၼ်လိူင်ႈယူႇ မၼ်းတိုၼ်းၼႄႉၼွၼ်း ၶဝ်ၵေႃႈ ၸီႉၸမ်ႈ ဝႆႉၵမ်းသိုဝ်ႈယဝ်ႉ။

ၼွၵ်ႈလိူဝ်ၼၼ်ႉ တီႈမတ်ႉတႃ 51 တီႈၼၼ်ႉ Service ဢၼ်ၶဝ်ပၼ်ႁဝ်းဝႆႉသေ ႁဝ်းမီးသုၼ်ႇၸႂ်ႉၼၼ်ႉလႄႈသင် ဢိၼ်ႊထိူဝ်ႊၼႅတ်ႊတင်းလူင် ဢၼ်ႁဝ်းၸႂ်ႉ ၼၼ်ႉလႄႈသင် ၶဝ်ၶႂ်ႈဢိုတ်းယၢမ်းလႂ်၊ ႁၢမ်ႈယၢမ်းလႂ် ၶဝ်ၶႂ်ႈမႃးၽဵဝ်ႈဢဝ် ယၢမ်းလႂ်ၵေႃႈ ၶဝ်တိုၼ်းမီးသုၼ်ႇႁဵတ်း။

ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ မၼ်းပဵၼ်ၶွင်ၶဝ်တမ်းဝၢင်းဝႆႉပၼ်ၵူၺ်း ၶွင်ၶဝ်လူတ်းဝၢင်းဝႆႉပၼ်ၵူၺ်းၼႆ ၶဝ်ၶိုၼ်းတႅမ်ႈၼႄဝႆႉၸႅင်ႈလႅင်း။ ၸင်ႇဝႃႈ ပေႃးတေမႃးတူၺ်း ၾိင်ႈမိူင်းၾၢႆႇႁူမ်ႇလူမ်ႈ ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ Cyber Law ဢၼ်ယူႇတီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၸုမ်းသိုၵ်း ယိုတ်းဢႃႇၼႃႇၼႆႉ ဢၼ်ၶဝ်တေႁဵတ်းဢွၵ်ႇမႃးၼႆႉၼႆၸိုင် မၼ်းႁၢႆႉၸႃႉလိူဝ်မၢႆမီႈ Electronic မၢႆမီႈ 66 (က) ဢၼ်ႁဵတ်းၶဵၼ်တေႃႇ ၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇၶဝ်၊ ႁဵတ်းၶဵၼ်တေႃႇၵူၼ်းပၼ်ၶၢဝ်ႇၶဝ်၊ ႁဵတ်းၶဵၼ်တေႃႇၵူၼ်းၵၢၼ်မိူင်းၶဝ် တင်းမူတ်း တင်းသဵင်ႈ ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈပႃးတင်း ၵူၼ်းၸိူဝ်းဢၼ်တူင်ႉၼိုင်  Activate ၶဝ် တင်းမူတ်းတင်းသဵင်ႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉၼႆႉ ပေႃးတေမႃးတႅၵ်ႈၵၼ်ၼႆ ႁၢႆႉၸႃႉလိူဝ်ၼၼ်ႉ ပၢၵ်ႇပုၼ်ႈႁဵင်ပုၼ်ႈ။

ၸင်ႇဝႃႈ ၾိင်ႈမိူင်းၾၢႆႇႁူမ်ႇလူမ်ႈၼႆႉ ပေႃးတင်းဝႃႈ ပဵၼ်ႁဵတ်းမႃးတႄႉၼႆ ၸိူဝ်းၵူၼ်းၵႂႃႇၼႄၵၢင်ၸႂ်လႄႈ ထၢႆႇႁၢင်ႈၼၼ်ႉ လႄႈသင် ၸိူဝ်းဢမ်ႇၵႂႃႇၼႄၵၢင်ၸႂ်ၵေႃႈ ထၢႆႇႁၢင်ႈၵူၼ်းၵႂႃႇၼႄၵၢင်ၸႂ်သေ တၢင်ႇၶိုၼ်ႈၼိူဝ်ဢိတ်ႊထိူဝ်ႊၼႅတ်ႊသေယဝ်ႉ ပိုၼ်ၽႄႈပၼ်ၵၼ်ၼၼ်ႉလႂ် ၸိူဝ်းဢၼ်သူင်ႇၶၢဝ်ႇတေႃႇၵၼ် ၸိူဝ်းဢၼ်လၢတ်ႈတေႃႇၵၼ် ၸိူဝ်းဢၼ်ၸႂ်ႉတိုဝ်းၾူၼ်း တင်းမူတ်းတင်းသဵင်ႈၼႆႉ တိုၼ်းတေၸၢင်ႈတီႉၺွပ်း ဢဝ်လိူင်ႈမူတ်းမူတ်းယဝ်ႉ။

ဢဝ်ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ၼင်ႇႁိုဝ် တေဢမ်ႇပဵၼ်မႃးၼႆႉ ႁဝ်းၶႃႈ ၸၢင်ႈႁႃလၢႆးၵႄႈလိတ်ႈဝႃႈ တေၸၢင်ႈဢဝ်လၢႆးလႂ် ၵႅတ်ႇၶႄ ႁႄႉၵၢင်ႈပၼ်လႃႇ မီး VPN ဢၼ်ဝႃႈတူင်ႉၼိုင်သၢၼ်ၶတ်းတေႃႇၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇလူၺ်ႈလၢႆးၵတ်းယဵၼ်ၼႆႉ ဢၼ်လဵဝ်ၵူၺ်း ၸင်ႇတေၵႂႃႇႁၢမ်ႈၶဝ်လႆႈ။

ၸင်ႇဝႃႈ ၵၢၼ်ဢၼ်ၼႆႉ ဢမ်ႇလိူၵ်ႈသႅၼ်းဢမ်ႇလိူၵ်ႈဢႃယု ဢမ်ႇလိူၵ်ႈထၢၼ်ႈၵူၼ်း ဢမ်ႇလိူၵ်ႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း ဢမ်ႇလိူၵ်ႈၼႃႈ တီႈ ႁဝ်းၶႃႈ ၵူႈၵေႃႉ ၸိူဝ်းပဵၼ်ၵူၼ်းၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆႉ တိုၼ်းမီးပုၼ်ႈၽွၼ်ႈ တိုၼ်းမီးသုၼ်ႇလႆႈပိူဝ်ႈတႃႇတေလုၵ်ႉ သၢၼ်ၶတ်းႁူမ်ႈၶဝ်ႈပႃးယူႇ ၵူႈၵေႃႉ ၶိင်းၵူၼ်း ၼႆႉၸင်ႇတေထိုင်လႆႈယိူင်းဢၢၼ်း ဢၼ်ႁဝ်းဝႃႈ ႁႂ်ႈပေႃႉယွႆႈပႅတ်ႈ ယႃႉလူႉ ပႅတ်ႈ 2008 လႄႈ ၶႂ်ႈၵေႃႇသၢင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် တေၸင်ႈၽႅဝ်မႃးသေ သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ် ၵူၼ်းၵေႃႈ တေဢမ်ႇၵၼ်ႉ သုမ်းယဝ်ႉ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ယွၼ်းတေႃႉတၢႆႇၶႂ်ႈၼႄၵၢင် မွၵ်ႈၼႆႉသေ ၵူႈၵေႃႉၶိင်းၵူၼ်းႁႂ်ႈ လွတ်ႈၽေးၶဵၼ် ၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇ ၶဝ်လႄႈ တၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 ၵၼ်သေၵမ်း ယွၼ်းသူးဝႆႉပၼ်ၼင်ႇၼႆသေ ယွၼ်းၶွတ်ႇယွတ်ႈပၢႆၵႂၢမ်းဝႆႉတီႈၼႆႈၶႃႈ။

မႂ်ႇသုင်ၶႃႈ

ႁိုၼ်းၵႃယၢင်း