Friday, March 29, 2024

ၵိၼ်လဝ်ႈ ၸွင်ႇၸွႆႈယူတ်းယႃ ၵႅတ်ႇၵင်ႈတၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 လႆႈတႄႉႁိုဝ်?

Must read

ၵၢၼ်ၽႄႈလၢမ်း ၸိူဝ်ႉမႅင်းတၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ-19 ၼႆႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈပီႈၼွင်ႉၵူၼ်းမိူင်း ၸၢဝ်းလူၵ်ႈ တူၵ်းၸႂ်လႂ်တိုၼ်ႇၽိုၼ်ႉသၢၼ်ႈ ယုပ်းၽၢၼ်ႈယၢၼ်ႈၵူဝ်ႁႄၵၼ်။ ပေႃးဝႃႈၶၢဝ်ႇလွင်ႈတၢင်းပဵၼ်ၼႆႉ ၸိုဝ်ႈယႂ်ႇလိုဝ်းလင်မႃးယဝ်ႉၵေႃႈ မီးၵူၼ်းတူၵ်ႇတၵ်ႉလၢမ်းၶၢတ်ႈၵၼ်ဝႃႈ ပေႃးၵိၼ်ၸိူင်ႉၼၼ်ၸိူင်ႉၼႆ ၸွႆႈယူတ်းယႃတၢင်းပဵၼ်ႁၢႆလႆႈ ဢမ်ႇၼၼ် ၵႅတ်ႇၵင်ႈတၢင်းပဵၼ်လႆႈ – ဝႃႈၼႆၵၼ်။

Photo:by www.praram9.com

မိူဝ်ႈၽွင်းႁူဝ်လိူၼ်မၢတ်ႊၶျ် 2020 ရေႃးၵႃႇတၢင်းပဵၼ် COVID-19 တႄႇလိုဝ်းလင်မႃးၼၼ်ႉ လႆႈႁၼ်တူင်ႇဝူင်းတႆးၵမ်ႈၽွင်ႈ ဢွၼ်ၵၼ်ၵိၼ်လဝ်ႈ၊ လၢတ်ႈဝႃႈ ပေႃးၵိၼ်လဝ်ႈ ၸွႆႈႁႄႉၵင်ႈ တၢင်းပဵၼ်ၸိူဝ်ႉမႅင်းဝႆးရသ်ႉၶူဝ်ႊရူဝ်ႊၼႃႊ၊ တၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊရူဝ်ႊၼႃႊ ဢမ်ႇၸပ်းႁဝ်းလႆႈ၊ ၸပ်းၵေႃႈ ၺႃးလဝ်ႈၶႃႈႁႅမ်ၸိူဝ်ႉမႅင်းတၢႆဢွင်ႉပႅတ်ႈ၊ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ လဝ်ႈမၼ်းမႆႈ၊ တၢင်းပဵၼ်ဢၼ်ၼႆႉ ဢမ်ႇယူႇတီႈမႆႈလႆႈ- ဝႃႈၼႆ။

- Subscription -

ၵူၺ်းၵႃႈ မိူဝ်ႈၽွင်းၼၼ်ႉ ၶၢဝ်ႇဢၼ်တၢင်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈထႆး ဢွၵ်ႇဝႆႉဝႃႈ ၵူၼ်းၸပ်းတၢင်းပဵၼ်ၼႆႉ ၵမ်ႈၽွင်ႈလုၵ်ႉမႃးတီႈ ၵုမ်းမူႇၶဝ်ႈ ဝႅင်းလဝ်ႈပၢင်လဵဝ်ၵၼ်၊ ၸႂ်ႉၵွၵ်းလဝ်ႈႁူမ်ႈၵၼ်၊ သူႇလႅၼ်းယႃႈ ႁူမ်ႈလႅၼ်းလဵဝ်ၵၼ် ၸိူဝ်းၼႆႉသေ တၢင်းပဵၼ်ၽႄႈၸပ်းၵၼ်မႃးၼၼ်ႉၵေႃႈ လိုဝ်းလင်ယူႇ၊ တၢင်းထႆးၶႂ်ႈဝႃႈဢဝ်ဢွၵ်ႇမႃးတူၵ်ႇလၢတ်ႈၵူႈဝၼ်း။ လွင်ႈၼႆႉ ပီႈၼွင်ႉတႆးၵမ်ႈၽွင်ႈတေဢမ်ႇလႆႈ တူၺ်းၶၢဝ်ႇထႆး ဢမ်ႇလႆႈႁူႉၵၼ်ႁိုဝ်? ဢမ်ႇၸၢင်ႈဝႃႈ။

ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉ ဝႅပ်ႉသၢႆႉထႆး ၵုင်းထဵပ်ႈထုရၵိတ်ႇ ယၢမ်ႈဢွၵ်ႇဝႆႉဝႃႈ- ဝၢႆးသေႁွင်ႈၵၢၼ်လူင် ပၢႆးယူႇလီ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဢွၵ်ႇမႃးဝႃႈ “ဢႅလ်ႊၵေႃႊႁေႃႊ (လဝ်ႈ) ဢၼ်မီးႁႅင်းလိူဝ် 70% ၸၢင်ႈၶႃႈၸိူဝ်ႉ မူင်ႈမႅင်းလႆႈ ၼႆၼၼ်ႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈပီႈၼွင်ႉၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်းၵမ်ႈၽွင်ႈ ဢွၼ်ၵၼ်ၶုၵ်းၶူၼ်ႉဝူၼ်ႉလႆႈ ဝႃႈ ပေႃးဝႃႈၵိၼ်လဝ်ႈၼမ် ၸွႆႈၶႃႈၸိူဝ်ႉမူင်ႈမႅင်းတၢင်းပဵၼ်လႆႈ ၼႆၵၼ်။

ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉ ၸုမ်းပၢႆးယူႇလီလုမ်ႈၾႃႉ (WHO) တင်း ႁွင်ႈၵၢၼ်လူင်ပၢႆးယူႇလီ (မိူင်းထႆး) လၢတ်ႈဝႃႈ- ဢႅလ်ႊၵေႃႊႁေႃႊ ႁိုဝ် လဝ်ႈ ဢၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၵိၼ်ၼၼ်ႉ တၢင်းႁႅင်းမၼ်းမီး 40% ၵူၺ်း၊ သင်ဝႃႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇၵိၼ်လဝ်ႈၼမ်ၼမ် ႁႂ်ႈႁႅင်းလဝ်ႈပေႃးမီးထိုင် 70% ၸိုင် ယႃႇဝႃႈၸိူဝ်ႉမႅင်းတၢင်းပဵၼ် ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 တေတၢႆလူးၵွၼ်ႇ၊ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၸၢင်ႈပဵၼ်ႁူင်းၶဝ်ႈၸဵပ်းသေ ႁၢၵ်ႈဢွၵ်ႇလိူတ်ႈယဝ်ႉ ၸၢင်ႈပဵၼ်လူမ်းပဵၼ်လႅင်ႉပဵၼ်သျွတ်ႉယဝ်ႉ ထိုင်သၢႆၸႂ်လူႉတၢႆယွၼ်ႉမၼ်းလူးၵွၼ်ႇ- ၼႆယဝ်ႉ။

Photo:by news.trueid.net မေႃယႃယိင်း ၽၼ်းၼၽႃး ၵိတ်ႇတိရတ်ႉတၼၽႆးၿုလ်း

ႁွင်ႈၵၢၼ်လူင်ပၢႆးယူႇလီ မေႃယႃယိင်း ၽၼ်းၼၽႃး ၵိတ်ႇတိရတ်ႉတၼၽႆးၿုလ်း ၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇ ႁွင်ႈၵၢၼ်လူင်ပၢႆးၸႂ် သပ်းလႅင်းလၢတ်ႈဝႃႈ- “ၵႃႈၵွၼ်ႇပူၼ်ႉမႃးၼႆႉ ၵၢၼ်ၵိၼ်လဝ်ႈၼႆႉ ၵႅတ်ႇၵင်ႈ လႆႈတၢင်းပဵၼ် ႁိုဝ် ၶႃႈၸိူဝ်ႉမူင်ႈမႅင်းဝႆးရသ်ႉလႆႈ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ယင်းပႆႇမီးၶေႃႈမုလ်းတၢင်း ပၢႆးသႅၼ်ႉလႂ်ဢွၵ်ႇမႃး။ ၵၢၼ်ၵိၼ်လဝ်ႈၼႆႉ ယင်းႁဵတ်းႁႂ်ႈတပ်းလူႉၵွႆ၊ ႁႅင်းၵမ်ႉတူဝ်လူတ်းယွမ်း၊ တူဝ်ၶိင်းဢမ်ႇမီးႁႅင်း တႃႇၵႅတ်ႇၵင်ႈတၢင်းပဵၼ်သေ ၸၢင်ႈၸပ်းတၢင်းပဵၼ်ငၢႆႈၵူၺ်းဢမ်ႇၵႃး ၵိၼ်ယႃႈယႃႁႄႉၵင်ႈတၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 ၵေႃႈ ဢမ်ႇတိူဝ်ႉ ဢမ်ႇမီးၽွၼ်းပၢင်ႈ-ဝႃႈၼႆ။

လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ၽွင်းတိုၵ်ႉၵုမ်းတူဝ်ၵဵပ်းတူဝ် ၶဝ်ႈ Quarantine ဝႆႉ ယူႇၵေႃႉလဵဝ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇထုၵ်ႇလီၵိၼ်လဝ်ႈၼမ် ဢမ်ႇၼၼ် ၵိၼ်ထပ်းၵၼ်ၶၢဝ်းယၢမ်းႁိုင်၊ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ ပေႃးၵိၼ်လဝ်ႈ ၼမ်လူၼ်ႉပူၼ်ႉလိူဝ်ၵႂႃႇ မၼ်းၸၢင်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈမဝ်း လိုမ်းႁၢင်ႈလိုမ်းတူဝ်သေ ပိၼ်ႈလူမ်ႉ၊ တိူဝ်ႉဝၢတ်ႇၸဵပ်း ၸိူဝ်းၼႆႉ။ လိူဝ်ႈသေၼၼ်ႉ ၸၢင်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈထူၺ်ႈၸႂ်ၵပ်ႉ ပဵၼ်လူမ်းလိုမ်းတူဝ်လႄႈ ပေႃးဝႃႈယူတ်းယႃဢမ်ႇတၼ်းၶိုၼ်း ၸၢင်ႈထိုင်တီႈလူႉတၢႆလူးၵွၼ်ႇ-ၼႆယဝ်ႉ။

ၽွင်းတၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ-19 ၽႄႈလၢမ်းယူႇၼႆႉ သင်ဝႃႈပီႈၼွင်ႉၵူၼ်းမိူင်းၵူႈၵေႃႉၵူႈၵူၼ်း ငိူင်ႉဝႄႈလဝ်ႈ၊ ဢမ်ႇၵိၼ်လဝ်ႈၸိုင် ပဵၼ်ၵၢၼ်ႁၵ်ႉသႃပႂ်ႉပႃးဝႆႉ ၸွမ်းၼင်ႇပိူင်တိုဝ်းၵမ် လၢႆးၵႅတ်ႇၵင်ႈတၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 မိူၼ်ၼင်ႇ ၵေႃႉၼိုင်ႈလႄႈၵေႃႉၼိုင်ႈယူႇႁၢင်ႇၵၼ်၊ လူတ်းၵၢၼ်ၽႄႈလၢမ်းၸိူဝ်ႉမႅင်းတၢင်းပဵၼ်၊ ၵူၼ်းတိတ်းယိၼ်ႉလဝ်ႈ မီးတိုဝ်ႉတၢင်းတိုတ်းလဝ်ႈ၊ ဢွၵ်းဢေႃလႄႈတူဝ်ၶိင်းလိုဝ်ႈလႆႈယင်ႉလီသေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈပၢႆးယူႇလီၶိုၵ်ႉၶႅမ်ႉမႃး-ၼႆယဝ်ႉ။

Photo:by www.hfocus.org မေႃယႃၸၢႆး ၶၸွၼ်သၵ်ႇ ၵႅဝ်ႉၸရတ်ႇ

မေႃယႃၸၢႆး ၶၸွၼ်သၵ်ႇ ၵႅဝ်ႉၸရတ်ႇ ၵႅမ်ႁူဝ်ပဝ်ႈႁွင်ႈၵၢၼ်ၾၢႆႇၵုမ်းၵမ်တၢင်းပဵၼ် လၢတ်ႈဝႃႈ- “ၵၢၼ်ၵိၼ်လဝ်ႈ ၵိၼ်ပီႊယိူဝ်ႊၸိူဝ်းၼႆႉ မၼ်းႁဵတ်းႁႂ်ႈၸၢင်ႈၸပ်းတၢင်းပဵၼ် ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 ငၢႆႈလူးၵွၼ်ႇ။ ပိူင်လူင်မၼ်း ၵူၼ်းၸိူဝ်းၵိၼ်ယူႇတႃႇသေႇၼၼ်ႉ မီးတိုဝ်ႉတၢင်းၸပ်းငၢႆႈလိူဝ်ပိူၼ်ႈ၊ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ ပေႃးၵိၼ်ၶဝ်ႈၵႂႃႇၼႂ်းတူဝ်ၼႂ်းၶိင်း မၼ်းၶဝ်ႈၵႂႃႇယူႉလူႉၵဝ်းလႅဝ်ႁႅင်းၵမ်ႉတူဝ်ၵူၼ်းႁဝ်း၊ ႁဵတ်းႁႂ်ႈမဵတ်ႉလိူတ်ႈၶၢဝ် ဢၼ်ႁဵတ်းၵၢၼ်ၶႃႈၸိူဝ်ႉမူင်ႈမႅင်း ဢမ်ႇႁဵတ်းၵၢၼ်လႆႈတဵမ်တဵမ်ထူၼ်ႈထူၼ်ႈ၊ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၸပ်းၸိူဝ်ႉမႅင်းလႆႈငၢႆႈ- ဝႃႈၼႆ။

မၼ်းၸၢႆးလၢတ်ႈပႃးဝႃႈ- “လွင်ႈဢူၺ်းၵေႃႉၵၼ်ၵိၼ်လဵင်ႉမူၼ်ႈၵျေႃႇၵၼ်လႄႈသင်၊ ၵႂႃႇဢႅဝ်ႇတီႈ ပၢင်မူၼ်ႈသိူဝ်းၸိူဝ်းၼႆႉလႄႈသင် ၶႅၼ်းထႅင်ႈႁႅင်းၸၢင်ႈၸပ်းငၢႆႈလိူဝ်ပိူၼ်ႈ၊ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ ပေႃးမီးသေ ၵေႃႉၵေႃႉမီးၸိူဝ်ႉမႅင်းတၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 ဝႆႉၸိုင် မွၵ်ႈယိပ်းၵွၵ်းယိပ်းၵႅဝ်ႈယိပ်းဝၢၼ်ႇလႄႈသေ ပိူင်ပိူင် ၸိူဝ်းၼႆႉႁူမ်ႈၵၼ်ၵူၺ်းၵေႃႈ တိတ်းၸပ်းၵၼ်လႆႈယဝ်ႉ”- ဝႃႈၼင်ႇၼႆ။

ၵႂၢမ်းထမ်း ပုတ်ႉထၶမ်းၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈႁေႃး သင်ႇသွၼ်ပွၼ်ႈဝႆႉ ပိူဝ်ႈတႃႇၵူၼ်းၸိူဝ်းၵိုတ်းတၢင်းလင် တိုဝ်းၵမ်ႁဵတ်းၸွမ်း မိူဝ်ႈပၢၼ်ၸဝ်ႈတိုၵ်ႉမီးမိူင်းၵူၼ်းၼၼ်ႉ ၸီႉၸမ်ႈဝႆႉ ၵၢၼ်ၵိၼ်လဝ်ႈ မီးတၢင်းၽိတ်း 6 ပိူင်။ ၼႂ်းၼၼ်ႉ 1.ၶူဝ်းၶွင်ငိုၼ်းတွင်းယူပ်ႈယွမ်း။ 2.ၸၢင်ႈလႆႈထဵင်မေႃး ၽိတ်းၽႅၵ်ႇတႅၵ်ႇၵၼ်။ 3.ၸၢင်ႈၸပ်းတၢင်းပဵၼ်ရေႃးၵႃႇ။ 4.ၸၢင်ႈပွႆႇၼႄတီႈႁူမ်ႇတူမ်းတူဝ်ၵဝ်ႇသေ လႆႈလီဢူၵ်းလီဢၢႆပိူၼ်ႈ။ 5.ၺၢၼ်ႇထိုင်ႉ ပၺ်ႇၺႃႇၼိုၵ်း ႁႅင်းဢွၵ်းဢေႃဢေႇ လႂ်ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

တၢင်းၽိတ်းလွင်ႈၵိၼ်လဝ်ႈႁူၵ်းပိူင်ၼႆႉ ၼႂ်းပပ်ႉလိၵ်ႈသင်ႇၵႃႇလေႃးဝႃႇတ တႅမ်ႈပဵၼ်ဝွၵ်းဝႆႉ တႃႇႁႂ်ႈတွင်းငၢႆႈ လွတ်ႈဢၢၼ်ႇဢူမ်သူပ်းဝႆႉဝႃႈ 1.ဢုတ်ႉၸႃႇယူပ်ႈယွမ်းမႃး။ 2.ၵႆႉထဵင်ၸႃးလၢၼ်ႇပိူၼ်ႈ။ 3.ၵႆႉပဵၼ်ၸဵပ်းရေႃးၵႃႇ။ 4.ၸိုဝ်ႈဢမ်ႇသႃႇလိုဝ်းႁူင်။ 5.ဢမ်ႇႁႄႉလူမ်ႈတူဝ်ၶိင်း။ 6.ၺၢၼ်ႇတၼ်ပိင်းထိုင်ႉထူၼ်ႈ။ ၽူႈၵိၼ်ၶိူင်ႈမဝ်းယွင်ႇ ၵႆႉၽိတ်းဝွင်ႇႁူၵ်းတၢင်းၼႆႉယဝ်ႉ-ၼႆယဝ်ႉ။

ဢိင်ၶေႃႈမုလ်းၾၢႆႇထႆး

bangkokbiznews.com

thestandard.co/covid-19

ပပ်ႉသင်ႇၵႃႇလေႃးဝႃႇတ ၾၢႆႇတႆး

ဢၢၼ်ႇယဝ်ႉႁူမ်ႈပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင်တီႈၼႆႈ

- Subscription -
- SHAN's Apps -spot_img

ၶၢဝ်ႇလိုၼ်းသုတ်း