တွၼ်ႈ (ၵ)
မိူဝ်ႈၼၼ်ႉၸမ်း – ပဵၼ်လၵ်းၼီႈပီၶရိတ်ႉ 1291 ၼီႈ (ပီတႆး 1385)
တီႈဝဵင်းဝၢႆ ဝဵင်းငဝ်ႈႁေႃၶမ်းၸဝ်ႈၶုၼ်ၾၢင်ၶမ်း ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းႁွင်ႇႁိမ်းမႄႈၼမ်ႉၵႄးမၢဝ်း။
ၼႂ်းႁၢင်ႈၼႂ်းႁေႃၼႆႉ ပႃးၵၼ်တူင်ႉတိုၼ်ႇ တဵၼ်ႈသၢၼ်ႈၵၼ်ယူႇ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဢွၵ်ႇၶၢဝ်ႇဝႃႈ – ၼၢင်းၾႃႉလူင်ၸဝ်ႈၼၢင်းဢွၼ်ႇ တေၵိူတ်ႇလဵင်ႉလုၵ်ႈ။
မၼ်းၵေႃႈ ၵိုင်ႇတင်းတူင်ႉတိုၼ်ႇၵၼ်ယူႇ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ ၸဝ်ႈၼိူဝ်ႁူဝ်ၼႆႉ ဢႃယုၵႄႇၵိူင်ႈယဝ်ႉ။ လုၵ်ႈၸၢႆးၵေႃႉတေသိုပ်ႇပုတ်ႈတိၼ်တၢင်မိုဝ်းၵေႃႈယင်းပႆႇမီး။ မီးဝႆႉလုၵ်ႈယိင်းလၢႆလၢႆ။ မိူၼ်ၼင်ႇၶဝ်ၸဝ်ႈ (4) ၼၢင်း –
(1) ၸဝ်ႈၼၢင်းယေႈၶမ်းလူင် ဢႃယု 25
(2) ၸဝ်ႈၼၢင်းဢီႇၶမ်းလႅင် ဢႃယု 21
(3) ၸဝ်ႈၼၢင်းဢၢမ်ဢေႃႈ ဢႃယု 18
(4) ၸဝ်ႈၼၢင်းသႅင်ဢႆႇ ဢႃယု 15
ၸဝ်ႈၼၢင်းယေႈၶမ်းလူင်တႄႇၼႃႈႁိူၼ်း ၸဵမ်မိူဝ်ႈဢႃယုလႆႈ (17) သေ ၵႂႃႇမီးတၢင်းၼွင်သႄ ၸဝ်ႈၽူဝ် ၸဝ်ႈ ၼၢင်းၼႆၵေႃႈ ၵႃႉၶၢႆယူႇတၢင်းပုၼ်ႉ။
ၸဝ်ႈၼၢင်းဢၢမ်ဢေႃႈၵေႃႈ ၵႂႃႇၵူပ်ႉၵူႈၵၼ်တင်းၸဝ်ႈၸၢမ်ႇၾႃႉ မိူင်းၵွင်သေ မီးယူႇၼႂ်းမိူင်းၵွင်။
ၼၢင်းသႅင်ဢႆႇတႄႉဝၢႆးသေ မႄႈၸဝ်ႈလပ်ႉလွႆငိုၼ်းလွႆၶမ်းၵႂႃႇၸဵမ်မိူဝ်ႈဢႃယုတိုၵ်ႉလႆႈ (5)ပီၼၼ်ႉ ၼပ်ႉယမ်ပိုင်ႈ ဢိင်ၸဝ်ႈၼၢင်းယေႈၶမ်းလူင်ပဵၼ်ၼင်ႇမႄႈဢွၵ်ႇၶိၼ်ႈသေ ၵႂႃႇယူႇၸွမ်းပီႈၶူၺ် ပီႈ ၼၢင်းတီႈၼွင်သႄ။
ယွၼ်ႉလူၺ်ႈဢမ်ႇမီးလုၵ်ႈၸၢႆးၼၼ်ႉလႄႈ ၵူႈပႃႈၵူႈၾၢႆႇၵေႃႈ ဢွၼ်ၵၼ်တိုၵ်းသူၼ်း ၸဝ်ႈႁေႃၶမ်း ထိုင်တီႈပႃးတင်း တူဝ်ၸဝ်ႈၼၢင်းဢီႇၶမ်းလႅင် တုၵ်းယွၼ်းႁႂ်ႈၸဝ်ႈၼိူဝ်ႁူဝ် ၶႆႈၸႂ်ႁႃထႅင်ႈၵူပ်ႉၵူႈမႂ်ႇ။ ၸင်ႇဝႃႈ ပူၼ်ႉမႃးသွင်ပီၼႆႉ ၸဝ်ႈ ၶုၼ်ၾၢင်ၶမ်းၸင်ႇလႆႈ ႁူမ်ႈမိင်ႈၵၼ်တင်း ၼၢင်းဢွၼ်ႇဢၼ်ပဵၼ် ဢူၺ်းၵေႃႉႁၵ်ႉၸဝ်ႈၼၢင်းဢီႇ မႃးပဵၼ်ၼၢင်းၾႃႉ။
ဝၢႆးၼၼ်ႉတၢင်းမိူင်းပူးၵမ်ႇ ၵေႃႈသူင်ႇမွပ်ႈၸဝ်ႈၼၢင်းၸိင်ႇမႃးပဵၼ်ၼၢင်းၽႃႉထႅင်ႈ။ ၼၢင်းၾႃႉၸိင်ႇ တႄႉမိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃး (6) လိူၼ်ၵူၺ်း လႆႈၵိူတ်ႇလဵင်ႉမႃးလုၵ်ႈၸၢႆးဢွၼ်ႇ “ၸဝ်ႈပူးၶမ်း” လႄႈ ပႃးၵၼ်ႁူမ်ၸူမ်းတင်းဝၢၼ်ႈတင်းမိူင်း။ သင်ဝႃႈ ၼၢင်းၾႃႉဢွၼ်ႇဢမ်ႇမီးလုၵ်ႈၸၢႆးတႄႉ ၼၢင်း ၾႃႉၸိင်ႇၼႆႉ ႁူႉတေပဵၼ်ဝႆႉတီႈၸႂ်ယႂ်ႇ၊ တွၼ်ႈတႃႇၶႃႈဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်း တင်းလၢႆယူႇ။
ၵေႃႉဢၼ်ဢမ်ႇတူင်ႉတိုၼ်ႇယွၼ်ႈၸႂ်သင်ၼႆႉတႄႉ တေမီးၸဝ်ႈႁေႃၶမ်း ၸဝ်ႈၶုၼ်ၾၢင်ၶမ်းၵူၺ်း။ ယွၼ်ႉဝႃႈ မီး လုၵ်ႈၸၢႆးဢွၼ်ႇၸဝ်ႈပူးၶမ်းဝႆႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပိူင်ၼိုင်ႈတႄႉ ဢဝ် 2 – 3 လိူၼ်ပူၼ်ႉမႃး ၼႆႉဢမ်ႇပေႃးသူႈလီၸႂ်။ လႆႈ ၸႂ်ယႂ်ႇၸဝ်ႈ ယိင်းၸဝ်ႈၼၢင်းဢီႇၶမ်းလႅင် ၸွႆႈလူၸွႆႈတူၺ်းပၼ်ၼႃႈ ၵၢၼ်တႃငၢၼ်းတင်းသဵင်ႈ။
ၵေႃႉဢၼ်လႆႈႁၼ်တူင်ႉတိုၼ်ႇယွၼ်ႈၸႂ်လိူဝ်ပိူၼ်ႈသမ်ႉ ပဵၼ်ၸဝ်ႈၼၢင်းၸိင်ႇ ၊ ယွၼ်ႉဝႃႈ – ၶႂ်ႈႁႂ်ႈ လုၵ်ႈၸၢႆးၸဝ်ႈ လႆႈၶိုၼ်ႈပဵၼ်ၸဝ်ႈၵႅမ်မိူင်း။ ပေႃးၼၼ်ၸင်ႇ ၼင်ႇဢၼ်တၢင်း မိူင်းပူးၵမ်ႇဢဵၼ်း ဢၢၼ်းဝႆႉႁႂ်ႈၸၢင်ႈလႆႈပဵၼ် ၸဝ်ႈ ၼိူဝ်ႁူဝ်တင်းလၢႆၼႂ်းမိူင်းတႆးၵဝ်ႈႁၢႆးႁေႃသေ ၶဵင်ႇတႃႉပႃး (3) ပီႈၼွင်ႉဢၼ်ႁိူင်းယူႇတွၼ်ႈၵၢင်မိူင်းမၢၼ်ႈၼၼ်ႉတေ ပဵၼ်မႃး။
ၵူၺ်းၵႃႈ ၵၢင်ၸႂ်မၼ်းၼၢင်းဢမ်ႇလႆႈႁပ်ႉၼင်ႇဢၼ်ၶႂ်ႈပဵၼ်။ ၶၢဝ်ႇငၢဝ်းဢွၵ်ႇမႃးဝႃႈၸဝ်ႈၼၢင်းဢွၼ်ႇ ၵိူတ်ႇႁၼ်ၼႃႈ လုၵ်ႈၸႃၽႄ (3) ၸၢႆးၼႆလႄႈ ၸဝ်ႈၼၢင်းၸိင်ႇ သမ်ႉပေႃးဢူၼ်ႈ ၼူၼ်းမွႆႈၸႂ် ၵႂႃႇလုမ်းလုမ်း။ ၵေႃႉၸူမ်းသိူဝ်းလိူဝ်ပိူၼ်တႄႉပဵၼ်ၸဝ်ႈယိင်း “ ၸဝ်ႈၼၢင်းဢီႇၶမ်းလႅင်” ၵူၺ်းယဝ်ႉ။ ႁိပ်ႈၼႅတ်ႈ တိူင်ႇပၢင်ႇဢုပ်ႇၵုမ် ၽူႈၸိူဝ်းဢၼ်မေႃၶၢတ်ႈတၵ်ႉၼပ်ႉႁူႉ (မေႃၵႃႇလႃး) ၶဝ်သေသႂ်ႇၸိုဝ်ႈပၼ် သဵင်ၵမ်း လဵဝ်ဝႃႈ –
(1) ၶုၼ်ဢၢႆႈငမ်းမိူင်း
(2) ၶုၼ်ယီႈၶၢင်ၶမ်း
(3) ၶုၼ်သၢမ်ၵွၼ်းငိုၼ်း
ဝႃႈၼႆၵူၺ်းၵေႃႈ – ၶုၼ်သၢမ်ၵွၼ်းငိုၼ်းၼႆႉ ဝၢႆးမႃးၵမ်ႈၼမ်ႁွင်ႉဝႃႈ – ၶုၼ်သၢမ်လူင် – ၼႆယဝ်ႉ။
သိုပ်ႇပၼ်ႁႅင်းထႅင်ႈ တွၼ်ႈ ( ၶ)
ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ 001 November 2017
