Tuesday, March 19, 2024

ၸဝ်ႈသိူဝ်ၶၢၼ်ႇၾႃႉ ၽူႈပွင်သၢင်ႈၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ

Must read

ၸဝ်ႈသိူဝ်ၶၢၼ်ႇၾႃႉ ၽူႈပွင်သၢင်ႈၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ၵၼ်သၢမ် ၵၼ် (3) တွၼ်ႈ (င) /သိုပ်ႇမႃးၽိုၼ်ပူၼ်ႉ တွၼ်ႈ (င)

Photo by – SHAN/ ၸဝ်ႈသိူဝ်ၶၢၼ်ႇၾႃႉ

ထိုင်မႃး 1317 တူဝ်မၼ်းၸဝ်ႈလႄႈ ၸဝ်ႈၼွင်ႉသၢမ်လူင်ၾႃႉ လႆႈၸတ်းႁႅၼ်းသိုၵ်းပဵၼ်သွင်ငႃးသေယဝ်ႉ ၶိုၼ်ႈလွမ်ႉ ၼွင်သႄ ၊ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၽူႈၵွၼ်းၵၢၼ်ၽွင်းငမ်းၼွင်သႄ ယုၼ်ၵူၺ်ႉ (Governor General Yun Kuei) ဢမ်ႇတၼ်းႁူႉတူဝ်သေ ထုၵ်ႇလွမ်ႉဝႆႉလႄႈ လႆႈၵူမ်ႈၼွမ်းယွမ်းၵၢၼ်ႉပၼ်။ ၸင်ႇလႆႈၸႂ်ႉ ယုၼ်ၵူၺ်ႉလႄႈ ၽွင်းၶဵဝ်မၼ်းၸဝ်ႈၸူဝ်းပႃးၵၼ်ၵႂႃႇၸူးတီႈ ဝဵင်းလူင်ႁေႃသႅင်ပီႇၵိင်း (ပိူၺ်ႇၵျိင်း) သေလၢတ်ႈဝႃႈ- “ႁဝ်းဢၢမ်းၶွႆပီႈၼွင်ႉၶႄႇ၊ ၶႂ်ႈယိူင်ႈပီႈၼွင်ႉၶႄႇ ပဵၼ်ၵွၼ်ႈၼိုင်ႈၸုမ်းလဵဝ်လႄႈ ၸင်ႇလႆႈမႃးယွၼ်း ၶိုၼ်းၼမ်ႉလိၼ်ႁိၼ်ၽႃ ၸူဝ်ႈပူႇပၢၼ်မွၼ်ႇ။ ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈတၢင်းပီႈၼွင်ႉၶႄႇ တေဢမ်ႇမီးတၢင်းၽိတ်းႁူၸႃႉၸႂ်ၼိူဝ် လွင်ႈလိူတ်ႇ မႆႈတူဝ်ၵဝ်ႇသေ တေပွႆႇၽႃႈပၼ်ၶိုၼ်း”ယူႇ-ၼႆယဝ်ႉ။

- Subscription -

တၢင်းပိူၺ်ႇၵျိင်းၵေႃႈ ၽဝ်ႇၼၼ်ႉ မီးလွင်ႈသုၵ်ႉဢူၼ်ယုင်ႈယၢင်ႈဝႆႉ ၵွပ်ႈဝႃႈလၢႆၾၢႆႇလၢႆတၢင်း တိုၼ်းဢမ်ႇၶႂ်ႈယူႇတႂ်ႈ ဢေႃးၸႃႇ ဢႃႇၼႃႇ မွင်ႊၵူဝ်း ဢၼ်ပဵၼ်ၸဝ်ႈပဵၼ်ၸွမ်ဝႆႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပိူင်႞ ၽွင်းၶဵဝ်ဢၼ်သူင်ႇၵႂႃႇၼၼ်ႉၵေႃႈ မီးလွင်ႈၾၢင်ႁၢင်ႈလႅပ်ႈ လီလႅတ်းသႅဝ်း မေႃလၢတ်ႈၵႂၢမ်းထုၵ်ႇ။ ၶႄႇၶဝ်ၸင်ႇဝႃႈ- “မၵ်းမၼ်ႈၸဝ်ႈသိူဝ်ၶၢၼ်ႇၾႃႉ ပဵၼ်ၶုၼ်ငမ်းမိူင်း ၼႂ်းလၢၼ်ႉၸဝ်ႈပတ်း ပိုၼ်ႉ”။ ၶဝ်ယင်းယွင်ႈဢၢမ်းထႅင်ႈဝႃႈ- “ၼမ်ႉၵတ်ႉသိူဝ်ၶၢၼ်ႇၾႃႉၼႆႉ ဢမ်ႇၵၢၼ်ႉသၢမ်ပီႈၼွင်ႉ- ၸဝ်ႈသႅင်ၶႆႇ၊ ၸဝ်ႈသႅင်ၵမ်ႇ၊ ၸဝ်ႈ သႅင်သႂ်ၶဝ်”- ၼႆယဝ်ႉ။

မိူဝ်ႈပႆႇႁၢင်ႈသိုၵ်းၶိုၼ်ႈတိုၵ်းသိမ်းဢဝ် ၼွင်သႄ ၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈသိူဝ်ၶၢၼ်ႇၾႃႉ ႁွင်ႉဢုပ်ႇလၢတ်ႈၼႄတီႈ ၽူႈၵွၼ်းသိုၵ်း ဢိၵ်ႇၽူႈ ၵွၼ်းၵၢၼ်မၼ်းၸဝ်ႈဝႃႈ- “ၽွင်းဢၼ်ၶႄႇတိုၵ်ႉလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉမွင်ႊၵူဝ်းယူႇၼႆႉ ၾၢႆႇၶႄႇၶဝ်ၵေႃႈတႅၵ်ႇယၢႆႈႁိူင်ႈၵိူင်း ပဵၼ်လၢႆၾၢႆႇလၢႆ ၸုမ်းဝႆႉ။ ၵွပ်ႈဝႃႈၸုမ်းၶႄႇၶဝ်ၼင်ႇၵၼ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇၶဝ်ႈၵၼ်၊ ပဵၼ်ဝႆႉဢၢႆႈဝႃႈၸီႇ ယီႈဝႃႈႁုင်ယူႇလႄႈ ဢဵၼ်ႁႅင်းသိုၵ်းၶႄႇၼႆႉ ဢမ်ႇ ပေႃးမီး လွင်ႈၶွတ်ႇမၼ်ႈပၼ်ႈၵႅၼ်ႇၼႅၼ်ႈၼႃၵၼ်။”

ၵွပ်ႈၼၼ် ၸဝ်ႈသိူဝ်ၶၢၼ်ႇၾႃႉ ၸင်ႇလၢမ်းၼပ်ႉသွၼ်ႇလႆႈဝႃႈ- ဢဵၼ်ႁႅင်းၶႄႇၶဝ် ဢမ်ႇပဵၼ်ပၵ်းၼိုင်ႈၸိုင်ႈလဵဝ်ၵၼ်၊ ပဵၼ်ဢၼ် လူမ်လၢမ်ၽူင်ႉယၢႆႈဝႆႉ ၼႆသေ ၸင်ႇဢဝ်တိုဝ်ႉတၢင်းလီၼၼ်ႉ ၶိုၼ်ႈတိုၵ်းဢဝ် ၼွင်သႄ လႄႈလႆႈၽႅၼ်ႇလိၼ်မႃးၶိုၼ်းယူႇယဝ်ႉ။

1318 မၼ်းၸဝ်ႈလႆႈဢွၼ်သိုၵ်းလူင်းမႃးတၢင်း ၵဵင်းႁုင်ႈ သေ လႆႈႁူႉဝႃႈ-ၸဝ်ႈၶုၼ်မင်းရၢႆး (ၵေႃႉတႄႇတင်ႈ ၵဵင်းတုင်၊ ၵဵင်းႁၢႆး၊ ၵဵင်းမႆႇ) လႆႈၸၢမ်ႇပူႈၼွၼ်းၽႄးၵႂႃႇပီၵၢႆၼၼ်ႉယဝ်ႉ ၼႆလႄႈ ၸင်ႇလႆႈသိုပ်ႇလူင်းမႃးတၢင်း မိူင်းၽႃသိူဝ်ႇတွင်း (လူင်ၾႃႉၿၢင်း-မိူင်းလၢဝ်း)၊ ၵဵင်းသႅၼ်၊ ၵဵင်းႁၢႆး၊ လမ်းပုၼ်း၊ လမ်းပၢင်း။ သိုပ်ႇလူင်းမႃးတၢင်းမေႃႇလမႅင်ႇ၊ မိူင်းတႃႈမၢဝ်း (မုတ်ႉတမ)၊ ပႃႇၵိူဝ်၊ တႃႈၵုင်ႈ တႃႈဝၢႆ။ ၵူႈတီႈၵေႃႈ ဢိင်ၼိူဝ်မၼ်းၸဝ်ႈမႃးလူၺ်ႈႁႅင်းသိုၵ်း၊ ႁႅင်းမဵတ်ႉတႃႇ ႁႅင်းသၸ်ႉၸႃႇလႄႈၵူမ်ႈၼွမ်းႁူမ်ႈႁွမ်းပၼ် လီလီ။ ဢမ်ႇပေႃးလႆႈႁၢင်ႈသိုၵ်းယႂ်ႇလူင်တိုၵ်းတေႃးသင်ၵႃႈႁိုဝ်။

သိုပ်ႇပၼ်ႁႅင်းထႅင်ႈ ၵၼ် (3) တွၼ်ႈ (ၸ)

ၶေႃႈမုလ်း – ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ မၢႆ 009, September

ဢၢၼ်ႇယဝ်ႉႁူမ်ႈပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင်တီႈၼႆႈ

- Subscription -
- SHAN's Apps -spot_img

ၶၢဝ်ႇလိုၼ်းသုတ်း