သဵင်ၶၢင်းတၢတ်ႇၾႃႉႁူဝ်ႈ ဝၢႆးတႅပ်းသီႇတႅပ်း ႁိုင်မႃး 20 ပီပၢႆ လီမၢႆပဵၼ်ဝၼ်းသုၼ်ႇလႆႈၸိုင်ႈတႆး

ၸၢႆးယီႈၽူင်း

ၵႄးၼမ်ႉပၢင် တႅၵ်ႇပဵၼ် လၢႆၵႄး၊ လႆလတ်းႁူၺ်ႈလတ်းလွႆ၊ ပဵၼ်ၶၢဝ်းႁႅင်ႈၶၢဝ်းႁွင်လႄႈ ၵႄးၼမ်ႉသႂ်သွမ်ႇ ႁိၵ်ႈႁၢၼ်ႇသရေႇၼမ်ႉပၢင် ဢမ်ႇယွမ်းသေၶႅၵ်း မိူၼ်ယင်းပၢၵ်ႇၶၢၼ်ဝႃႈ ၵဝ်တိုၵ်ႉပဵၼ်ၵႄးၼမ်ႉပၢင်ယူႇၼႆသေ လႆႈလူင်းယူႇဝိုၼ်ႈဝိုၼ်ႈ။ ရူတ်ႉၶိူင်ႈမိူင်းၶႄႇ ဢွၼ်ႇ ဢၼ်ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈၶီႇၵႂႃႇၼၼ်ႉၵေႃႈ ၶႅင်ႇတႃႉၵႄးၼမ်ႉပၢင်သေ လူင်းၸွမ်းၶျွင်းၼမ်ႉပၢင် ဢမ်ႇၽၢတ်ႇဢမ်ႇယၢၼ် မုင်ႈၸူးတၢတ်ႇၾႃႉႁူဝ်ႈသေ လမ်းၵၼ်လူင်ၵႂႃႇ ၾုၼ်ႇမုၵ်ႉပေႃး ပဵၼ် ၵဵၼ်ပဵၼ်ႁမ်း။

ၸဝ်ႈၶိုၼ်းသႂ် ၸႂ်ယဵၼ် ၽူႈၵေႃႇတင်ႈၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ ယၢမ်ႈတိုၵ်းသူၼ်းဝႃႈ – “ဝၼ်းတီႈ 16 ၊ လိူၼ်ႁူၵ်း (16^th June ) ဝၼ်းၼႆႉ ၵူႈပီ လီမၢႆပဵၼ်ဝၼ်းသုၼ်ႇလႆႈ ၵူၼ်းၸိုင်ႈတႆး” – ဝႃႈၼႆ။

မိူဝ်ႈပီ 1997/6/16 (လိူၼ်ၼႆႉ ၶွပ်ႈတဵမ် 22 ပီ) ၼၼ်ႉ ယၢမ်ႈပဵၼ်မႃး ပိုၼ်းႁၢႆႉၸႃႉလူင် တီႈႁိမ်းတၢတ်ႇၾႃႉႁူဝ်ႈ။ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ ၺႃးၶႃႈတၢႆ 28 ၵေႃႉ၊ ပႃးၶူးသွၼ် (ၸေႇတၼႃႇ) ၼႂ်းႁူင်းႁဵၼ်း လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၼိုင်ႈၵေႃႉ။ ယၢမ်းလဵဝ်သမ်ႉ မီးၶၢဝ်ႇဝႃႇ တၢတ်ႇၾႃႉႁူဝ်ႈၼႆႉ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ တမ်းၽႅၼ် တေပၼ်ၶႂၢင်ႉ ႁဵတ်းႁူင်းၾႆးၾႃႉ လႄႈ ၸင်ႇမႃး ဝၢင်းၽႅၼ် ၵႂႃႇဢႅဝ်ႇယဵမ်ႈ တူၺ်းထုင်ႉ တၢတ်ႇၾႃႉႁူဝ်ႈ – –

ဝၼ်းတီႈ 7/5/2019 ၼႆႉ ႁဝ်းၶႃႈႁူပ်ႉၵၼ်တီႈ တၢင်းၽႄဝၢၼ်ႈၼႃးသေႇ (ဝူင်ႈၵၢင် ၵႃလီႉ – ၵုၼ်ႁဵင်) ၽိူဝ်ႇပီႈၼွင်ႉ ဢၼ်တေၸွမ်းသူင်ႇလုၵ်ႉတၢင်း ဝဵင်းၵုၼ်ႁဵင်သေ မႃးထိုင် ၶၢဝ်း ယၢမ်း ၸမ်တေၶႂ်ႈတဵင်ႈ။ တွႆႇႁႃၵၼ်လႃႈ လႄႈ ႁူပ်ႉၵၼ်လႃႈၵူၺ်းၼင်ႇၵဝ်ႇ ဢမ်ႇၸႂ်ႈလႄႈ ဝႃႈ ၵေႃႉလႂ်ၽႂ်တူၵ်းလိုၼ်း။

ၶၢဝ်းႁဝ်း ၽႄဢွၵ်ႇဝၢၼ်ႈၼႃးသေႇသေ လူင်းၵႂႃႇ ၸွမ်းသၢပ်ႇ ၼမ်ႉပၢင် တွၼ်ႈတၢင်းဢွၵ်ႇ ၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၶၢဝ်း ၵိၼ်ၶဝ်ႈသေတႃႉ ၽႂ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇတူၵ်ႇႁႃၶဝ်ႈဝၼ်း။ ၼႂ်းၸႂ်ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈ ၵေႃႈ ၶႂ်ႈလၼ်းၵၼ်းလိူဝ် မၢၵ်ႇရူတ်ႉၶိူင်ႈလႅၼ်ႈ ယဝ်ႉ။

ဢၼ်ၶႂ်ႈၵႂႃႇတၢတ်ႇၾႃႉႁူဝ်ႈၼႆႉ မီးယူႇ သွင် – သၢမ်လွင်ႈ – (1) ၶႂ်ႈၵႂႃႇလဵပ်ႈႁဵၼ်းတူၺ်း တီႈ ၵူၼ်း ဝၢၼ်ႈ 28 ၵေႃႉ ၺႃးၸုမ်းမိူၵ်ႈမႂ်ႈၶႃႈတၢႆ ၊ ၽဝ်ၶဝ်ၵိုၵ်းလေႃႉ ၵိုၵ်းဝူဝ်း။ (2) လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမီးၽႅၼ် ပၼ်ၶွမ်ႊပၼီႊ မဝ်ႁဵတ်းႁူင်းၾႆးၾႃႉ တီႈၼမ်ႉတူၵ်း တၢတ်ႇၾႃႉႁူဝ်ႈ။ (3)  ၶႂ်ႈႁၼ် တၢင်းႁၢင်ႈလီ တၢတ်ႇလူင် ၾႃႉႁူဝ်ႈၵေႃႈပႃး။

ၵူၼ်းပႅတ်ႇၵေႃႉ ၶီႇရူတ်ႉၶိူင်ႈ 4 လမ်း၊ ၸဝ်ႈၽူႈၸႂ်လီ ဢၼ်ၸွမ်းသူင်ႇႁဝ်းၶႃႈၼၼ်ႉဝႃႈ တႃႇတေ ထိုင်တၢတ်ႇၾႃႉႁူဝ်ႈ တေႁိုင် မွၵ်ႈ 2 ၸူဝ်ႈမူင်းပၢႆပၢႆ ဝႃႈၼႆ။ တၢင်းၵႃး ဢမ်ႇထိုင် လႆႈ လႄႈ ၶီႇရူတ်ႉၶိူင်ႈၵႂႃႇ၊ ယင်းလႆႈလူင်းဢီးပဵၼ်ၵမ်း ပဵၼ်ၵမ်း။

ယွၼ်ႉပႆႇထိုင်တၢတ်ႇလႄႈ ၵႄးၼမ်ႉပၢင် လႆလူင်းယူႇၼိမ်ၼိမ်၊ ၵူၼ်းႁႃပႃ မဵတ်းပႃ ၶီႇႁိူဝ်း ဝၢၼ်ႇၶႄ ဢမ်ႇလႆႈႁၼ်။ ယူႇယူႇ ႁၼ်ၵူၼ်း ၶၢမ်းႁႆႈ ၶူႈႁႆႈ ထႅပ်းမႆႉ ၽဝ်ယုမ်း ၽဝ်ၶိူဝ်း ပဵၼ်တီႈပဵၼ်ႈတီႈ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပဵၼ်သၢပ်ႇၼမ်ႉပၢင်လႄႈ ထိူၼ်ႇၶိူဝ်းၽိူဝ်မႆႉ ၶဵဝ်ၸမ်ႉ တူၺ်း တၢင်းလႂ် လႅပ်ႈၵႄးၼမ်ႉပၢင်လူင်ၵႂႃႇၵူႈတီႈ။

ၽွင်းပီ 96-97 ၼၼ်ႉ ထုင်ႉၼႆႉ ဝၢၼ်ႈၵူၼ်း ၾၢႆႇတူၵ်းၼမ်ႉပၢင် ၾၢႆႇဢွၵ်ႇၼမ်ႉပၢင် ႁၢမ်းမူတ်း၊ ၺႃးလိုပ်ႈႁေႃႈ ၶၢႆႉၵႂႃႇ ႁိမ်းတၢင်းလူင် ၶူဝ်လမ် – ၵုၼ်ႁိင်း – ၵႃလီႉ ( တၢင်းလူင် တူၼ်ႈတီး – ၵဵင်းတုင်) သဵင်ႈသဵင်ႈ။ ယၢမ်းလဵဝ် ဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမၢင်ဝၢၼ်ႈၵေႃႈ မီးမႃးၶိုၼ်း ၽွင်ႈ၊ ဢၼ်ဢွၵ်ႇႁၢင်ႈမူႇဝၢၼ်ႈၶိုၼ်း လင်ႁိူၼ်း မီး 10 – 20 လင်တႄႉ မီးယူႇ ဝၢၼ်ႈ႞သွင် ဝၢၼ်ႈၵူၺ်း။ ႁွႆးမိူင်းလူႉ မိူင်းႁၢမ်း ႁွႆးႁူၵ်ႉ ၸူၵ်ႉၸႂ် တိပ်ႇတၼ်ၸွမ်း ဝၢၼ်ႈဢၼ်ပႆႇပဵၼ် ဝၢၼ်ႈၵူၼ်းၶိုၼ်းတႄႉ မီးယူႇလၢႆလၢႆဝၢၼ်ႈ။

တွၼ်ႈတႃႇၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈတႄႉ ဢဝ်ၽၢၼ်ႁဵတ်းမီး ဢဝ်ၶီႁဵတ်းသိူဝ်း တိူဝ်ႉၸႂ်ၸွမ်း ပိုၼ်း ႁၢင်ႈႁၢႆႉလူင် ပီၵဝ်ႈႁူၵ်းၵဝ်ႈၸဵတ်း တိပ်ႇတၼ် ၸႂ်တုၵ်ႉယူႇ သေတႃႉ မုင်ႈၵႂႃႇ ၶၢင်ႈတၢင်း ႁၼ်ပႃႇၽၵ်းၵုတ်ႇ ၽၵ်းၼၢမ် မွၵ်ႇၼၢမ်ပဝ် ၽၵ်းလိူဝ်ႇ ပူင်ႇၶဵဝ်ႁၢင်ႈလီ ၸႂ်ၶႂ်ႈၵိုတ်း ရူတ်ႉၶိူင်ႈ သေ လူင်းပိတ်း ဢဝ်ၵေႃႈ ဢွၵ်ႇမႃးပဵၼ်ၵမ်း ပဵၼ်ၵမ်း။

ၵူၺ်းၵႃႈ ၵႄးၼမ်ႉပၢင်သမ်ႉ ၶဵင်ႈၼႃႈၶဵင်ႈတႃလႆႈလူင်းယူႇ ၼိမ်ၸိုင်ႈၸိုင်ႈလႄႈ ၸႂ်ဢၼ်ၶႂ်ႈလူင်း လမ်ႁွႆ ၵဵပ်းႁွႆ ၼမ်ႉႁတ်းၼမ်ႉႁၢၼ် ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈတႄႉ ႁႅင်ႈႁႅတ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸႂ်ဢၼ်ၶႂ်ႈဢႅမ်ႉ ႁွႆႁုင် ၵိုၵ်းၵပ်းၽၵ်းၵုတ်ႇဢုပ်ႉ ၽၵ်းလိူဝ်ႇၵႅင် ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁိုဝ် ႁတ်း ဢႃႈပၢၵ်ႇ တေႃႇၽႂ်လႃးလႃးယဝ်ႉလႃႇ။

ၽူႈၼမ်းတၢင်းႁဝ်းၶႃႈ ၵိုင်ႉၵၢင်ႉၵိုတ်းရူတ်ႉၶိူင်ႈ၊ သဵင်ၼမ်ႉၵေႃႈ ငိၼ်းယူႇ ႁူဝ်ႈႁူဝ်ႈယဝ်ႉလႄႈ ၼႂ်းၸႂ် ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈတႄႉ ဝူၼ်ႉဝႃႈ ထိုင်တၢတ်ႇၾႃႉႁူဝ်ႈ ဢၼ်ဝႃႈ ၼၼ်ႉယဝ်ႉၵႂႃႈ ၵမ်းၼႆႉ ၼႆ —

ၼႅတ်ႈႁွင်ႉပၢဝ်ႇ ထၢမ်ဝႃႈ – “ထိုင်ယဝ်ႉၶႃႈၼေႃႈ” ၼႆ ၊ ၼႂ်းၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇတၢင်း ၵေႃႉၼိုင်ႈ ယုမ်ႉသေတွပ်ႇဝႃႈ “ပႆႇၸႂ်ႈၶႃႈ- ၼႆႉပဵၼ် ၵွင်းမူး ၸဝ်ႈၵၢင်းသိူဝ် ဝၢၼ်ႈဢၼ် ၸဝ်ႈၵၢင်းသိူဝ် မႃးတိုဝ်းၵမ်သေ တႅမ်ႈလိၵ်ႈတႅမ်ႈလၢႆး ဢွၵ်ႇမႃးၼမ်ၼမ် ၼၼ်ႉ ပဵၼ်တီႈၼႆႈယဝ်ႉၶႃႈ ”- ၼႆဝႃႇ။

ႁိူဝ်ႇ !!  ၶိုၼ်ႈမၢၵ်ႇလၢင်း ပိတ်းပႃးမၢၵ်ႇမူင်ႈ ဢၼ်ဝႃႈ ၼၼ်ႉ ၵမ်းၼႆႉယဝ်ႉႁေး။ ပိုၼ်းၸဝ်ႈ ၵၢင်းသိူဝ်ၵေႃႈ ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈ ယၢမ်ႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းမႃး ယူႇတၢၼ်ႇတၢၼ်ႇလႄႈ ၸင်ႇထၢမ်ၶိုၼ်းဝႃႈ

• (ထၢမ်) ၼႆႉ ပဵၼ်ဝၢၼ်ႈၼႃး ၶႃႈၼေႃႈ။ ၶုမ်ၵုတ်းမၼ်းၸဝ်ႈၶႃႈလူး၊ တူင်ႈၼႃးမႅင်းၸိုင်းမၼ်းၸဝ်ႈၶႃႈလူး … ၼႆ သေ ထၢမ်ဢေႃႇတူဝ်ၵႂႃႇ ယိုတ်ႈယိုတ်ႈယႂ်းယႂ်း။
• (ထွပ်ႇ) ၼၼ်ႉၶႃႈၼႃႇ (ယုမ်ႉသေ မိူၼ်လၢတ်ႈဝႃႈ လႅပ်ႈၶႂ်ႈႁူႉၼႃႇၽႅဝ်) – – ၼႆသေ ၸီႉလူင်းၵႂႃႇတၢင်းပုၼ်ႉ

ၸင်ႇၸူဝ်းၵၼ်ၵႂႃႇတူၺ်း ၵႂႃႇၵၼ်ႇတေႃးဝႆႈသႃ ၵမ်းလဵဝ်။ တီႈၼၼ်ႈ ဢၼ်လၢၵ်ႇလၢႆးတႄႉ ၵၢၼ်းႁၢပ်ႇ ၶၢပ်ႈတူဝ် ၸဝ်ႈၵၢင်းသိူဝ်ၼၼ်ႉ ၵႂၢမ်းတေႃႇၵႂၢမ်း ၶႆႈၵၼ်မႃးဝႃႈ- တွၼ်ႈငဝ်ႈ ဢဝ် ပၵ်းဝႆႉ ၾၢႆႇ ႁူဝ်ၶုမ်၊ တွၼ်ႇပၢႆ ဢဝ်ပၵ်းဝႆႉ ႁၢင်ၶုမ်။ ယၢမ်းလဵဝ် ဢွၵ်ႇၶိုၼ်း ပဵၼ် မႆႉမွင်ဝႆႉ သွင် ၵေႃ ။ ၵေႃႁူဝ်ၶုမ်တႄႉ ဢွၵ်ႇဝႆႉ မိူၼ်မႆႉမွင် တၢင်ႇၵေႃယူႇ။ ၵေႃႁၢင်ၶုမ်ၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉပိုၼ်း မီးမႃးဝႃႈ ဢဝ်ပၢႆ ပၵ်းၼႆလႄႈ ၵိင်ႇမႆႉမွင်ၼၼ်ႉ တေလမ်ႇလူင်းတၢင်းတႂ်ႈဝႆႉ – ဝႃႈၼႆ။

လိူဝ်ၼၼ်ႉ လႆႈႁၼ်ပႃးတူင်ႈၼႃး “မႅင်းၸိုင်း” ၸဝ်ႈၵၢင်းသိူဝ် ၼမ်ႉမေႃႇ ဢၼ်ၸဝ်ႈ ၵၢင်းသိူဝ် တၵ်းၵိၼ် တၵ်းၸႂ်ႉလႄႈ ႁေႃသိၼ် တီႈၸဝ်ႈၵၢင်းသိူဝ် တိုဝ်းၵမ် တႅမ်ႈလိၵ်ႈတႅမ်ႈလၢႆး ၸိူဝ်းၼႆႉ။

လွင်ႈၸဝ်ႈၵၢင်းသိူဝ်တႄႉ ယွၼ်းလိုဝ်ႈဝႆႉသေ သိုပ်ႇၶၢဝ်းတၢင်းၵႂႃႇ တၢတ်ႇၾႃႉႁူဝ်ႈထႅင်ႈ ၵွၼ်ႇ။

လုၵ်ႉတီႈဝၢၼ်ႈၼႃး (တီႈၸဝ်ႈၵၢင်းသိူဝ် ပၢႆႈႁေႃ ၶမ်းမၢၼ်ႈသေ မႃးသေႃႉယူႇတိုဝ်းၵမ် တႅမ်ႈလိၵ်ႈတႅမ်ႈလၢႆး) ၼၼ်ႉသေ သိုပ်ႇၶၢဝ်းတၢင်းထႅင်ႈ၊ ၼႂ်းၸႂ်ႈၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈ ထၢင်ႇဝႃႈ တေလူင်းထိုင်ၵမ်းလဵဝ်။ ၵူၺ်းၵႃႈ သမ်ႉဢမ်ႇၸႂ်ႈ၊ တၢင်းၵေႃႈ သမ်ႉၶႂ်ႈယၢပ်ႇ၊ မီးမႆႉလူမ်ႉ တဵင်တၢင်း၊ ၶိူဝ်းၵိတ်ႇၶိူဝ်းၼၢင် သဵၼ်ႈတၢင်းၵေႃႈ ၵႂႃႇၸွမ်းႁွႆးတိၼ်ဝူဝ်းၵႂၢႆး လွၼ်ႉလွၼ်ႉ ယဝ်ႉလႄႈ ၼႂ်းၸႂ်တႄႉ လွမ်ယွၼ်းသူးဝႃႈ ယႃႇႁႂ်ႈရူတ်ႉၶိူင်ႈလႅဝ် ၊ ယႃႇႁႂ်ႈၼမ်ႉမၼ်းရူတ်ႉ ၶိူင်ႈမူတ်းၵူၺ်းလႃႈ ၼႆ တၢင်းၵႂႃႇ တၢင်းၵၢဝ်ႇယူႇႁဵတ်းၼၼ်။

ၵႂႃႇထႅင်ႈ ႁိမ်း ၸူဝ်ႈမူင်း ရူတ်ႉၶိူင်ႈ ဢၼ်လႅၼ်ႈတၢင်းၼႃႈ ၵိုတ်းလႄႈ ထိူၼ်ႇယုမ်းၵေႃႈ ၼႃ ၸမ်ႉဝႆႉ။ သဵင်ၼမ်ႉၵေႃႈလင်မေႃး ယူႇႁူဝ်ႉႁူဝ်ႉ လႄႈ ၼႅတ်ႈၵိုတ်းရူတ်ႉၶိူင်ႈငွၵ်ႈငေႃတူၺ်း။ ထိုင်တႄႉယဝ်ႉၵမ်းၼႆႉ ။

ႁဝ်းၶႃႈၵႂႃႇလိုဝ်ႈတီႈႁၢတ်ႇသၢႆး ၾၢႆႇတႂ်ႈ ၼမ်ႉတူၵ်းၼၼ်ႉသေ ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်။ ၶီႇလူတ်ႉမႃး ၸွမ်းတၢင်းၶၢဝ်းယၢဝ်းသေတႃႉ ၽႂ်ပဵၼ်ၽႂ် ဢမ်ႇတၼ်းလႆႈတၵ်ႉၼၢႆ ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်လီလီ။

သြႃႇႁဝ်းယူႇလီယူႇၶႃႈၼေႃႈ ၸွင်ႇၸႂ်ႈ ၽူႈတႅၼ်းၶဵတ်ႇလိူၵ်ႈတင်ႈမၢႆ (1) ဝဵင်းၵုၼ်ႁဵင် သြႃႇ ၸၢႆးၸၢမ်ႇထုၼ်းႁဝ်းၶႃႈ ႁႃႉၼႆႉ။ မိူဝ်ႈၵႆႈဢၢင်ႈတေ တၵ်ႉၵၼ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇတၼ်းလႆႈတၵ်ႉၼၢႆ ဝၢင်းၶႂၢင်းပၼ်ၽွင်ႈၶႃႈ။

တွပ်ႇ  – ၸႂ်ႈၶႃႈဢေႃႈ။

ထၢမ်  – တီႈၼႆႈပဵၼ်တီႈလႂ်ၶႃႈ။

တွပ်ႇ  – တီႈၼႆႈတၢတ်ႇၾႃႉႁူဝ် ၶဝ်ႈပႃးၼႂ်းဝၢၼ်ႈ ႁူဝ်ယၢၼ်ႈ ဢိူင်ႇၵဵင်းလူမ်းဢေႃႈ။

ထၢမ်   – တၢတ်ႇၼႆႉ တိုၼ်းမိူၼ်ၼႆတႃႇသေႇၶႃႈႁႃႉ၊ တၢင်းမိူဝ်ႈလဵၵ်ႉ ၸွင်ႇမၼ်းပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵၼ်ၶႃႈ။

တွပ်ႇ – ၶၢဝ်းၼႆႉတႄႉ ပဵၼ်ၶၢဝ်းၼမ်ႉယွမ်းၽွင်ႈၶႃႈၼႃႇ။ ပႅၵ်ႇတႄႉ ဢမ်ႇပႅၵ်ႇပိူင်ႈသင် ။

ထၢမ်  – ႁဵတ်းႁိုဝ် ပႅင်းမႅပ်ႇဝႆႉ ႁႂ်ႈပေႃးမိူၼ်ၼႆၶႃႈလႃႇ။

တွပ်ႇ   – တွၼ်ႈတၢင်းၼိူဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈလီ ႁိမ်းႁွမ်းၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈလီ ႁဝ်းၶႃႈ ဢမ်ႇပၼ်ပွႆႇ မၢၵ်ႇဢဝ်ပႃၶႃႈ။ ဝၢၼ်ႈၵူၼ်းၵေႃႈ မီးၼႂ်းၵုၼ်၊ ၼႃးၵေႃႈႁဵတ်းၼႂ်းၵုၼ် ၶႃႈဢေႃႈ တၢင်းၼိူဝ် ၼႆႉ။ ပေႃးတီႈၼႆႈၵူၼ်ႇပင်းၵေႃႈ ၼမ်ႉဢၼ်လူင်းတၢင်း တၢတ်ႇပုၺ် တၢင်းပုၼ်ႉ ဢၼ်ပႂ်ႉ ၸႂ်ႉၼမ်ႉ၊ ၸဝ်ႈၼႃးမီးယူႇ 5-6 ဢိူင်ႇ တၢင်းပုၼ်ႉၼမ်ႉၵေႃႈတေႁႅင်ႈ။

ထၢမ်  – လႆႈငိၼ်းဝႃႈ တီႈၼႆႈ မီးၶွမ်ႊပၼီႊ တေမႃးႁဵတ်းၾၢႆ ၼႆ ပေႃးၼၼ် တေႁဵတ်း ႁိုဝ် ၶႃႈလႃႇ။

တွပ်ႇ  – ပေႃးတႃႇၸႂ်ႉၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ ဢဝ်မၼ်းႁဵတ်းမၼ်းတႄႉ ၵူၼ်းမိူင်းၵေႃႈတေၽွမ်ႉယူႇ။ ပေႃးဢမ်ႇတုမ်ႉတိူဝ်ႉသၽႃႇဝ တႄႉ။ ပေႃးတုမ်ႉတိူဝ်ႉတႄႉ ႁဝ်းၶႃႈၵေႃႈဢမ်ႇၽွမ်ႉ၊ ၵူၼ်းမိူင်း ၵေႃႈႁူႉတေဢမ်ႇၽွမ်ႉ။ သမ်ႉထႅင်ႈတႃႇတေလႆႈၾႆးၾႃႉ တီႈၵဵင်းတွင်းၵေႃႈ ႁဝ်းၶႃႈ ၶတ်းၸႂ် ဝႆႉယူႇ။

ထၢမ်  – ပဵၼ်ၶွမ်ႊပၼီႊဢၼ်လႂ်ၶႃႈလႃႇတေၶႂ်ႈမႃးႁဵတ်း။

တွပ်ႇ  – တွၼ်ႈၼႆႉတႄႉ ပဵၼ်ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈ ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၼႆႉ ၶပ်းၶိုင်ၶႃႈဢေႃႈ ႁဝ်းၶႃႈဢမ်ႇ ပေႃးလႆႈႁူႉၸွမ်းလီ၊ ပဵၼ်တွၼ်ႈၽႂ်တွၼ်ႈမၼ်းဝႆႉၶႃႈလႄႈ၊ တေလႆႈတၢင်ႇယွၼ်းဢေႃႈ။ ႁဝ်းၶႃႈၵေႃႈ တိုၵ်ႉထတ်းတူၺ်း ၶေႃႈ မုၼ်းမၼ်းလီလီယူႇ၊ ႁဝ်းၶႃႈၵေႃႈပႆႇႁူႉၸွမ်းလီ။ ဢၼ်ႁဵတ်းတီႈ ၵုၼ်ဢေႃ ၾၢႆႇၼိူဝ်ဝဵင်း ၵုၼ်ႁဵင်တႄႉ ပဵၼ်ၶွမ်ႊပၼီႊ ႁၢႆးပႃ ဢေႃႈ။ ဝုၼ်ႇလူင် ႁႂ်ႈလူင်းထတ်းတူၺ်း ၊ ႁဝ်းၶႃႈၵေႃႈ ထတ်းတူၺ်းယဝ်ႉၶႃႈ။

ထၢမ် – ၸွင်ႇၶႂ်ႈႁႂ်ႈ ထုင်ႉၼႆႉ ပဵၼ်ပိုၼ်ႉတီႈဢႅဝ်ႇယဵမ်ႈတွင်ႈတဵဝ်းယူႇၶႃႈႁႃႉ။

တွပ်ႇ – ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၼႆႉ ၶဝ်ႈပႃး ၼႃႈလိၼ် ဢၼ် ၸုမ်းလူင်းလၢႆးမိုဝ်း NCA ဝႆႉယူႇၵေႃႈ မိူၼ်ႁၢင်ႈ မၼ်း ဢမ်ႇမၼ်ႈလီတႄႉတႄႉ။ သင်ဝၢၼ်ႈမိူင်းလီမႃးတႄႉ ႁႃတီႈလၢတ်ႈဢမ်ႇ မီးယဝ်ႉ။ တေႃႈလဵဝ်သမ်ႉဢမ်ႇပေႃးထၢင်ႇႁၢင်ႈ ၵႂႃႇမႃးလႆႈလွတ်ႈလႅဝ်း။ တီႈတႄႉ ပိုၼ်ႉတီႈၼႆႉ ဢၼ်မိူၼ်တၢတ်ႇႁၢႆးပေႃႈၵေႃႈမီးတၢင်းၼမ်ဢေႃႈ။

ထၢမ်   – လႆႈႁူႉဝႃႈၽူႈတႅၼ်းႁဝ်း ပဵၼ်ၵူၼ်းၸႃႇတီႉ ထုင်ႉၼႆႉ ၼႆၼေႃ။

တွပ်ႇ  – ၸႂ်ႈၶႃႈဢေႃႈ ၶႃႈပဵၼ်ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈႁူဝ်ယၢၼ်ႈဢေႃႈ။ မိူဝ်ႈဢွၼ်တၢင်း ဝၢၼ်ႈၼႆႉ လင်ႁိူၼ်းၵူၼ်းမီး 100 ပၢႆဢေႃႈ။ တေႃႈလဵဝ် ဝၢၼ်ႈၼႆႉ ဢမ်ႇမီးယဝ်ႉ။

ထၢမ်  – သမ်ႉလႆႈၶၢႆႉၵႂႃႇတၢင်းလႂ်ၶႃႈလႃႇ။

တွပ်ႇ  – မိူဝ်ႈၽွင်းမိူင်းသုၵ်ႉၼၼ်ႉၶႃႈၼႃႇ ၺႃးလိုပ်ႈၶၢႆႉမူတ်းဢေႃႈ။ ၽွင်းၼၼ်ႉၶႃႈတိုၵ်ႉ ပဵၼ် မေႃသွၼ် ႁူင်းႁဵၼ်းမူႇလတၢၼ်းယူႇ ထုင်ႉၼႆႉဢေႃႈ။

ထၢမ်   – ႁဵတ်းသင်သမ်ႉလိုပ်ႈၶၢႆႉၶႃႈလႃႇ။

တွပ်ႇ   – ၽွင်းၼၼ်ႉ ပဵၼ် ပီ 1996 – 97 လူင်ပွင်ၸိုင်ႈသိုၵ်း ႁဵတ်းတႅပ်း 4 တႅပ်းၼၼ်ႉ ၼႃႇ ။ ၶဝ်ၵေႃႈလိုပ်ႈ ဝၢၼ်ႈၵေႃႈႁၢမ်းမူတ်း။ ၸွမ်းတၢင်း ဢၼ်ႁဝ်းမႃးၼႆႉ မၢင်ဝၢၼ်ႈ မီး လင်ႁိူၼ်း 40-50 ၊ 70-80 ၼႆၵေႃႈ ယၢမ်းလဵဝ် မီးယူႇ 4-5 လင် မိူၼ်သူၸဝ်ႈႁၼ်ၼၼ်ႉ ၶႃႈၼႃႇ။ မိူၼ်ၼင်ႇ ၼႂ်းၵုၼ် ၾၢႆႇၼိူဝ်ၼႆႉၵေႃႈ လင်ႁိူၼ်း မီး 100 – 100 ပၢႆ တေႃႈလဵဝ် မီးမွၵ်ႈ 10 လင် ။ ဢမ်ႇၵွမ်ႉၵႃႈ တီႈၼႆ ၵူၺ်း ၶႃႈထၢင်ႇ ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းၵုၼ်ႁဵင် ႁဝ်းၼႆႉ 4 ပုၼ်ႈ ၵိုတ်း မွၵ်ႈၼိုင်ပုၼ်ႈၵူၺ်း။ 50% ပၢႆႈၵႂႃႇမိူင်းပိူၼ်ႈ၊ 25% ပၢႆႈၶဝ်ႈယူႇၼႂ်းဝဵင်း ဢၼ်ၵိုတ်းၼႆႉမွၵ်ႈ 25% ၵူၺ်းယဝ်ႉ။

ထၢမ်   – တႅပ်း 4 တႅပ်း သမ်ႉပဵၼ်သင်ၶႃႈ။

တွပ်ႇ  – ႁဝ်းၶႃႈလႆႈႁူႉၽွင်းၼၼ်ႉတႄႉ တႅပ်းလွင်ႈၵပ်းသိုပ်ႇၵူၼ်းမိူင်း၊ တႅပ်းၶဝ်ႈၼမ်ႉ တၢင်းၵိၼ်၊ တႅပ်းၶၢဝ်ႇတႅပ်းငၢဝ်း၊ တႅပ်းလွင်ႈၵမ်ႉၸွႆႈၵၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉၼၼ်ႉၼႃႇ။

ထၢမ်  – ႁဵတ်းသင်လႄႈ ၶဝ်ႁဵတ်းတႅပ်း 4 တႅပ်းၶႃႈလႃႇၽွင်းၼၼ်ႉ။

တွပ်ႇ  – တႄႇမၼ်းတႄႉ ပဵၼ်ပၼ်ႁႃဢွၼ်ႇၵူၺ်း။ တၢင်းဝၢၼ်ႈၽၢႆႇ ဢိူင်ႇၵဵင်းလူမ်းၼၼ်ႉ ၼႃႇ ၾၢႆႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈသိုၵ်း ၼႄးဝႃႈ ၵူၼ်းၶဝ် ၺႃးသိမ်းပႅတ်ႈ 6 ၵေႃႉ ၼႆသေ မႃးတွပ်ႇ တႅၼ်း ၶိုၼ်း တီႈၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ ၺႃးဢဝ်တၢႆ 10 ပၢႆ။ ၵမ်းၼႆႉ တၢင်းၾၢႆႇၼႆႉၵေႃႈ ၵႂႃႇတွပ်ႇ တႅၼ်း ၶိုၼ်းတီႈ ႁူဝ်လွႆၽၢင်လၢင်း။ ၵဝ်တွပ်ႇမႂ်း မႂ်းတွပ်ၵဝ်ႇ ႁဵတ်းၼႆသေ။ ၾၢႆႇလူင်ပွင် ၸိုင်ႈသိုၵ်း ၸင်ႇၵႂႃႇမင်တီႈ သၢႆးၶၢဝ် ( ၺႃးႁႅမ်တၢႆ 29 ၵေႃႉ) တၢင်း တီႈတၢတ်ႇၾႃႉႁူဝ်ႈ (ၺႃးႁႅမ်တၢႆ 28 ၵေႃႉ) တီႈၼႆႈ ၼၼ်ႉၼႃႇၼေႃႈ။ လူႉသုမ်းၵႂႃႇၼမ်ဢေႃႈ တင်းလေႃႉ တင်းဝူဝ်း ၸိူဝ်းလွတ်ႈၵေႃႈလွတ်ႈ ၸိူဝ်းဢမ်ႇလွတ်ႈ ၵေႃႈ ဢမ်ႇလွတ်ႈ ၺႃးၽဝ်ၵိုၵ်းၵၼ် ႁဵတ်း ၼၼ်ၶႃႈယဝ်ႉ။ တႄႇၼၼ်ႉမႃးႁေလႄႈ ဝၢၼ်ႈၵေႃႈ ၺႃး လိုပ်ႈႁေႃႇ ႁၢမ်းၵႂႃႇ ဝၢၼ်ႈ ယဝ်ႉဝၢၼ်ႈႁဵတ်းၼႆ။

ထၢမ်  – ၼႂ်းပီႈၼွင်ႉ ၵူၼ်းႁူႉ ၸၵ်းၶႃႈလူး မီးယူႇၶႃႈႁႃႉ ၸိူဝ်းၺႃးၶႃႈတၢႆ။

တွပ်ႇ   – မီးတင်းၼမ်ၶႃႈ။ မိူၼ်ၼင်ႇ ၵူၼ်းႁူႉၸၵ်းၵေႃႉၼိုင်ႈ သြႃႇမၵေႃႉၼိုင်ႈ( ဢမ်ႇတူၵ်ႇၸိုဝ်ႈ) ၽွင်းၶဝ်လိုပ်ႈၶၢႆႉဝၢၼ်ႈၼၼ်ႉ ၶဝ်သမ်ႉပွၵ်ႈ မိူဝ်းဢဝ်ၶူဝ်းထႅင်ႈၵမ်းၼိုင်ႈ။ ၸုမ်းၼိုင်ႈသမ်ႉ မိူဝ်းတၢင်းတူၵ်းၼမ်ႉ ၸုမ်းၼိုင်ႈ ဢၼ်ပႃး သြႃႇမ ၼၼ်ႉဝႃႈ – “ၶႃႈပဵၼ်ၵျွင်း သြႃႇမ လူင်ဢမ်ႇပဵၼ်သင်ၵႂႃႈ မႃးႁဝ်းမိူဝ်းတၢင်းၼႆႉ” – ၼႆ ပႃးၵူၼ်း/လေႃႉဝူဝ်း 20 ပၢႆ သေ ပွၵ်ႈမႃးတၢင်းၼႆႉ တၢင်းဢၼ်ႁဝ်းမႃးၼႆႉၼႃႇ။  ပဵၼ်တႆးလွၼ်ႉလွၼ်ႉယဝ်ႉၶႃႈ ၸိူဝ်းၺႃးၶႃႈတၢႆၼႆႉ။ ၼႂ်းပီႈၼႂ်းၼွင်ႉႁဝ်း ႁိူၼ်းလင်လဵဝ် ပႃးၵႂႃႇ 5-6 ၵေႃႉၵေႃႈမီးဢေႃႈ။

ထၢမ်  – ၼင်ႇႁိုဝ်မၼ်းတေဢမ်ႇပဵၼ်ထႅင်ႈ လွင်ႉႁၢႆႉၸႃႉလူင်ၸိူင်ႉၼႆ ယၢမ်းလဵဝ် ၶူးႁဝ်း ၵေႃႈ ၶဝ်ႈၼႂ်းပႃႇတီႇ ပဵၼ်ၽူႈတႅၼ်း ယဝ်ႉလႄႈ သမ်ႉၶႂ်ႈႁဵတ်းႁိုဝ် ပူၵ်းပွင် ပိုၼ်ႉတီႈ ပေႃး ၶိုၼ်ႈ ယႂ်ႇ မၼ်ႈၵိုမ်းၵႂႃႇၶၢဝ်းယၢဝ်းၶႃႈလႃႇ။

တွပ်ႇ  – တေႃႈလဵဝ် မူႇၸုမ်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၼႆႉၵေႃႈ လူင်းလၢႆးမိုဝ်း NCA လႄႈ ၵူၼ်းမိူင်း ႁဝ်းၵေႃႈယူႇသႃႇမႃးယူႇ။ ဢၼ်တႃႇတေ ၶိုၼ်းႁုၼ်ႈမုၼ်း မိူၼ်ၵဝ်ႇၶိုၼ်းၵေႃႈ မၼ်းတေ ဢမ်ႇငၢႆႈ။ ဢိင်ၼိူဝ် ႁဝ်းၶႃႈ ပဵၼ်ၽူႈတႅၼ်းသေ ဢၼေႇပႃႇတီႇႁဝ်းၶႃႈ ဢဵၼ်းဢၢၼ်း ႁဝ်းၶႃႈ ၶႂ်ႈမူၼ်ႉမႄး ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း (လၵ်းမိူင်း) ၼၼ်ႉၼႃႇ၊ တႃႇပူၵ်းပွင်ပိုၼ်ႉတီႈ ၶိုၼ်ႈ ယႂ်ႇမႂ်ႇသုင်သေလႄႈ ၸင်ႇၶဝ်ႈလိူၵ်ႈတင်ႈ ပဵၼ်ၽူႈတႅၼ်းၽွင်းမႃး။ ၼႂ်းၵၢၼ်ပူၵ်းပွင် ၼႆႉၵေႃႈ သၽႃဝ ၵေႃႈယႃႇႁႂ်ႈ လူႉလႅဝ် ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းသူၼ် ဢၼ်ပိုင်ႈဢိင် ယူႇၸွမ်းတူင်ႈ ၸွမ်းၼႃး ၸွမ်းၼမ်ႉႁွင်ႈၼမ်ႉၵႄးၵေႃႈ ႁႂ်ႈပေႃးၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႃးၸွမ်းၼၼ်ႉၼႃႇ

ယိၼ်းၸူမ်းၶွပ်ႈၸႂ်ယႂ်ႇၼမ်တႄႉၶႃႈဢေႃႈသြႃႇႁဝ်း — ႁႃးၶႃႈ သြႃႇတပေး ၼင်ႈဢုပ်ႇ ၵၼ်ယူႇႁိမ်းတၢတ်ႇၾႃႉႁူဝ် ၼႆႉ ႁိုင်မႃးတၢၼ်ႇတၢၼ်ႇ တူၺ်းၼမ်ႉၵေႃႈ သမ်ႉ တႃႉလီ ၶႂ်ႈ လူင်းလုၺ်း။ ၵူၺ်းၵႃႈ သမ်ႉလူဝ်ႇသိုပ်ႇၶၢဝ်းတၢင်းထႅင်ႈ တႃဝၼ်းၵေႃႈ သုတ်ႉၵႂႃႇၾၢႆႇပုၼ်ႉ လွႆယူႇတိၵ်းတိၵ်းလႄႈ ၵႃႈလႆႈၸူဝ်းၵၼ် သႂ်ႇၵေးထွႆ ပွၵ်ႈၶိုၼ်းတၢင်းလင်။

ၽွင်းပဵၼ်ပိုၼ်းႁၢႆႉၸႃႉလူင် တၢတ်ႇၾႃႉႁူဝ် 16 ဝၼ်း 6 လိူၼ် 1996 ၼၼ်ႉ – ဢမ်ႇၵွမ်ႉ ၵႃႈ ပဵၼ်ထုင်ႉၼႆႉၵူၺ်း – ၵဝ်ႉငဝ်ႈသုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းၸိုင်ႈတႆး၊ ၸုမ်းၼၢင်းယိင်းတႆး ၊ သိုဝ်ႈ ၶၢဝ်ႇ ၵွၼ်းၶေႃ ၶဝ်ႁူမ်ႈၵၼ်ဢွၵ်ၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ဝႃႈ ဝၢၼ်ႈတႆး ၺႃးႁေႃႈလိုပ်ႈ 1400 ဝၢၼ်ႈ၊ ၼႂ်း 11 ၸႄႈဝဵင်း (မိူင်းတႆးပွတ်းၵၢင် ၊ ပွတ်းၸၢၼ်း၊ ပွတ်းဢွၵ်ႇသမ်ႉ ၼႂ်းၸႄႈ ဝဵင်းမိူင်းပဵင်း) ၊ ၼၢင်းယိင်းဢၼ်ၺႃးၵၼ်ႉၸၼ် ႁူၵ်းပၢၵ်ႇပၢႆ ၊ ဢၼ်ၺႃးၶႃႈတၢႆၵေႃႈၼမ်၊ ၵျွင်းမုၼ်ၸဝ်ႈၵေႃႈ ႁၢမ်းၵႂႃႇလၢႆလင်  လႄႈ ၵိုၵ်းၵပ်းပိုၼ်းႁၢႆႉၸႃႉၸိုင်ႈတႆး ဝႆႉဝႃႈ “ပီ 96-97 ပီငရၢႆးလူင်” မႃး ႁၢၼ်ႉတေႃႇထိုင်ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ။