ထိုင်ၶၢဝ်းၽွမ်ႉၵၼ် လုၵ်ႉတိုၵ်းၽူႈၶဵၼ် ၵွပ်ႇၵူႈၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ

ပႃႇတီႇမႂ်ႇသုင်ၸိုင်ႈတႆး လႄႈ ၶွင်ႇသီႇဢဝ်ၶိုၼ်းၸိုင်ႈတႆး တူၵ်းလူင်းလႆႈၸႂ် ပိူဝ်ႈတႃႇၵိုတ်းတိုၵ်းၵၼ်ယဝ်ႉ ဝႃႈၼႆလႄႈ ပေႃႈမႄႈၵူၼ်းမိူင်းတႄႉ ၸူမ်းသိူဝ်းၵၼ်ပေႃးၸမ် ၶႂ်ႈလိုမ်းတုၵ်ႉလိုမ်းယၢၵ်ႈယဝ်ႉ။

ၵူၺ်းၵႃႈ လွင်ႈတုၵ်ႉတၢင်းယၢၵ်ႈ ဢၼ်ပဵၼ်မီးယွၼ်ႉပၢင်တိုၵ်းသိုၵ်းသိူဝ်ၼႆႉ ပႆႇထၢတ်ႇပႆႇၵိုတ်းလႄႈ တိူၵ်ႈတီႈၶႂ်ႈလိုမ်းပႅတ်ႈမၼ်းၵေႃႈ တေႃႈဢမ်ႇၸၢင်ႈလိုမ်းလႆႈသႄႈ။

ၵွပ်ႈၼႆ သိုၵ်းတႆးသွင်ၽၢႆႇ ၵိုတ်းတိုၵ်းၵၼ်ၵႂႃႇၼႆႉ လီတေႉတေႉယူႇ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ၵွမ်ႉၵိုတ်းတိုၵ်းၵၼ်ၵွၺ်း ပႆႇယဝ်ႉၵၢၼ်၊ ပႆႇႁၢၼ်ႉၸႂ်လႆႈ တႃႇၵူၼ်းမိူင်း၊ ပႆႇၵုမ်ႇထူၼ်ႈတႃႇ ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်းသႄႈ။

ၵူၼ်းမိူင်း ဢၼ်လႆႈတၢႆမၢတ်ႇ ဢၼ်လႆႈပၢႆႈၽၢတ်ႇ ဢၼ်လႆႈလူႉႁၢမ်း ၼႃႈၵၢၼ် တိုၵ်ႉမီးယူႇဢမ်ႇထၢတ်ႇလႄႈ တေႃႈၼင်ႇပွႆးၾိင်ႈပွႆးထုင်း ယင်းဢမ်ႇသိူဝ်းလႆႈႁဵတ်းၵၼ်။

ဢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်လၵ်းထၢၼ် လွင်ႈဝႃႈၵိုတ်းတိုၵ်းၵွႆး ပႆႇပႃႈၵုမ်ႇထူၼ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဝၢႆးၵိုတ်းတိုၵ်းယဝ်ႉ တေႁဵတ်းႁိုဝ် ႁူမ်ႈၵႅတ်ႇၶႄၵူၼ်းမိူင်း၊ တေႁဵတ်းႁိုဝ် ႁူမ်ႈၵႅတ်ႇၶေလိၼ်မိူင်းၼႆ တေလႆႈၶႆႈၸႂ်ႁၢင်ႈႁႅၼ်း လုၵ်ႉႁဵတ်းလူင်းမိုဝ်းၵွၼ်ႇ ၸင်ႇတေၵိုင်ႇတင်း ၸိုဝ်ႈသဵင်သွင်တပ်ႉသိုၵ်းယဝ်ႉ။

လိူင်ႈသိုၵ်းၼႆႉ ပဵၼ်တႃႇၵမ်ႉယွင်ပၢႆးမိူင်းဢိူဝ်ႈ ဝႃႈၼႆသေတႃႉ တပ်ႉသိုၵ်းၼႆႉ ပေႃးႁႅင်ႉယၢၼ်ႁၢင်ႇၵၼ်တင်းပၢႆးမိူင်းၼႃႇတႄႉၵေႃႈ ဢၼႃႇၵၢတ်ႈမၢၼ်ႈမိူင်း ၸၢင်ႈၽိူဝ်ႈဝဝ်းယဝ်ႉ။

ပေႃးၸႂ်ႈသိုၵ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၵေႃႈ ၽၼ်ငဝ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ၸၢင်ႈႁၢႆပႅတ်ႈၵွၼ်ႇ။ ၼႂ်းဝၼ်းမိူဝ်ႈလဵဝ် ပူၵ်းၸွမ်ပိဝ် ဢၼ်ဝႃႈ တေၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉပႅတ်ႈ ၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇသိုၵ်းသိူဝ်ၼႆသေ တိုၵ်းယူႇႁူးၽႂ်တၢင်းမၼ်း၊ ၶေႃႈသဵင်ဢၼ်ဝႃႈ တေၵေႃႇသၢင်ႈ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၾႅတ်တရႄ တီႊမူဝ်ႊၵရေႊၸီႊ ၼၼ်ႉၵေႃႈ လင်ႁူၼ်ႈဢမ်ႇထၢတ်ႇ။

ၵူၺ်းၼၼ်သေတႃႉ ၽၢႆႇလင်ပၢင်တိုၵ်း ၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇသိုၵ်းၼၼ်ႉ မီးဝႆႉၽူႈၵူၼ်း ဢမ်ႇၼၼ် ၸုမ်းၸၢဝ်း ၶိုင်ၵေႃႇၵၢၼ်ၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇၶုၼ်သိုၵ်းယူႇ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ႁဵတ်းၵႅင်ႈဢမ်ႇႁၼ်သေ တေလပ်းတႃပႅတ်ႈ ဢမ်ႇလႆႈသႄႈ။

ထႅင်ႈၽၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈ ယူႇတႂ်ႈၶေႃႈဢၢင်ႈဢၼ်ဝႃႈ ၾႅတ်တရႄတီမူဝ်ၶရေၸီသေ လိၵ်းလွၵ်းၶိုင်ၶႂၢၵ်ႈသၢပ်ႇၼမ်ႉလႅၼ်လိၼ် ၶၢမ်ႈပၵ်းၶၢမ်ႈပိူင် ဢၢၼ်းတႅမ်ႈၽႅၼ်ႇတီႈမႂ်ႇႁင်းၵွၺ်းတူဝ်ၵဝ်ႇၵေႃႈ မီးယူႇယဝ်ႉလႄႈ တေႁဵတ်းႁူၼူၵ်ႇတႃမွတ်ႇ ၵွတ်ႇၵႆႇတူၺ်းၵွၺ်း ဢမ်ႇလႆႈသႄႈ။ ၵႃႈတၵ်းတေလႆႈ လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၵႅတ်ၶေ ႁႂ်ႈပေႃးၵိုင်ႇတင်း သလေႇၸိုဝ်ႈသဵင်တူဝ်ၵဝ်ႇယူႇယဝ်ႉ။

တိုၵ်းၵၼ်တၢၼ်ႇႁိုဝ်ၵေႃႈ ၵမ်းလိုၼ်းတေၵႂႃႇသုတ်းတီႈ ပၢင်ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်ၵွႆး ၵမ်ႈၽွင်ႈတေဝႃႈၼၼ်ယူႇ၊ ၸႂ်ႈယဝ်ႉ ၼႂ်းမိုဝ်းဢမ်ႇမီးဢၼ်ဝၵ်ႉလႆႈငၢမ်လႆႈ တေဢဝ်သင်ၵႂႃႇဢုပ်ႇ။

မႃႇႁႅင်းဢူၺ်းလီ ဢမ်ႇၵွၼ်ႈ ဢမ်ႇၵႅၼ်ႇ တေၸႂ်ယႂ်ႇၸုမ်းလႂ် ႁွင်ႉႁႃဢုပ်ႇ။ ၶေႃႈၵႂၢမ်းဢၼ်ဝႃႈ တင်းတိုၵ်းတင်းဢုပ်ႇၼၼ်ႉ လီဢဝ်ၸႂ်ႉတိုဝ်းလူင်းမိုဝ်း တႃႇလုၵ်ႉတိုၵ်းၵဵၼ်ၽူႈၶဵၼ် ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႈယူႇယဝ်ႉ။ ဢၼ်ၼႆႈၸင်ႇ တေပဵၼ်ၵၢၼ်လီ ဢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈပေႃႈမႄႈၵူၼ်းမိူင်း ႁၢၼ်ႉၸႂ်ယဝ်ႉ။

ပေႃးတူၺ်းၸွမ်းၸုမ်းၸၢဝ်း ၸိူဝ်းဢၼ်တိုၵ်းၵေႃႈတိုၵ်း ၾၢႆႇၼိုင်ႈသမ်ႉႁၢင်ႈႁႅၼ်းပႃး တႃႇဢုပ်ႇဢူဝ်းၼၼ်ႉၼႆ လႆႈႁၼ်ၶဝ် ႁၢင်ႈႁႅၼ်းတူၵ်းလူင်းၵၼ်ဝႆႉ တူဝ်ႈတၼ်းယူႇတၢၼ်ႇတၢၼ်ႇယဝ်ႉ။

မိူၼ်ၸိူင်ႉဝႃႈ 1) လၵ်းမိူင်း 2008 ၼီႈၼႆႉ ပူတ်းပႅတ်ႈယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼႆ ပၢင်ဢုပ်ႇဢူဝ်း ဢမ်ႇၼၼ် ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ ဢၼ်တေၸၢင်ႈပဵၼ်မီးမႃးမိူဝ်းၼႃႈၼၼ်ႉ တိုၼ်းတေဢမ်ႇယၼ်ၼိူဝ် လၵ်းမိူင်း 2008။

2) ပၢင်ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၢၼ်မိူင်းတင်းသဵင်ႈၼႆႉ တေလႆႈမုင်ႈၼႃႈၸူး လိူင်ႈၵေႃႇသၢင်ႈ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၾႅတ်ႊတရႄႊတီႊမူဝ်ႊၵရေႊၸီႊ ၼႆလႄႈ တေလႆႈၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈ လၵ်းမိူင်းမႂ်ႇ။ တေၸႂ်ႉတိုဝ်း လွၵ်းလၢႆးၵူၼ်းမိူင်းပဵၼ်ယႂ်ႇ (civil supremacy) ၼႆလႄႈ တပ်ႉသိုၵ်းၼႆႉ တေဢမ်ႇလႆႈၶဝ်ႈပႃးၼႂ်းၵၢၼ်မိူင်း။

3) ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈ ၸူဝ်ႈၶၢဝ်းပိၼ်ႇပႅင်ႈလႅၵ်ႈလၢႆႈ ဢၼ်တေပဵၼ်မီးမႃးမိူဝ်းၼႃႈၼႆႉ ဢမ်ၸႂ်ႈ ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်း… ဢဝ်ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႈ လႆႈႁၼ်တူၵ်းလူင်းလႆႈၸႂ်ၵၼ်ဝႆႉ ၸႅင်ႈလႅင်းယူႇယဝ်ႉ။ ဢၼ်ၼႆႈပွင်ႇဝႃႈ ယၢမ်းၶွင်ႇသီႇသိုၵ်း ပုတ်းပင်းၵႂႃႇၼၼ်ႉ ယႃႇႁႂ်ႈလႆႈမီးလွၵ်းပဝ်ႇလိူင်ႈပၢႆးမိူင်းလႄႈ ၸင်ႇလူင်ႈၼႃႈၶိုင်ႁႅၼ်းဝႆႉထႃႈ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၼႂ်းၶၵ်ႉၵၢၼ်မဵဝ်းၼင်ႇၼႆ ၾၢႆႇႁဝ်းႁႃး ၶဝ်ႈပႃးဝႆႉမွၵ်ႈၵႃႈႁိုဝ်၊ ႁၢင်ႈႁႅၼ်းတူဝ်ႈတၼ်းဝႆႉယဝ်ႉၼႄႇ၊ ၾၢႆႇသိုၵ်းၽၢႆႇမိူင်း ၶဝ်ႈၶိုင်ႁူမ်ႈမိုဝ်းၵၼ်ဝႆႉ ထိုင်ၶၵ်ႉလႂ်ၼႆ ယူႇတီႈပေႃႈမႄႈၵူၼ်းမိူင်း ႁူႉပွင်ႇၸႅင်ႈလႅင်းၸွမ်းၸင်ႇ တေၸၢင်ႈဢိင်လင်ၽင်ၼွင်ႈၵၼ် ႁူမ်ႈတိုၵ်းႁူမ်ႈတၢႆလႆႈယဝ်ႉဢေႃႈ။