ထၢႆႊဝၼ်ႊ (Taiwan) ဝၢႆးသိုၵ်းလူၵ်ႈၵမ်း 2

ၵၢၼ်ၵေႃႇၵၢၼ်ႁၢဝ်ႈႁႅင်းၼႂ်းမိူင်းဢူႇသၢင်း မိူင်းၶႄႇ ပဵၼ်ငဝ်ႈႁႅၵ်ႈတႄႇလိူင်ႈ ၵၢၼ်လူမ်ႉပိၼ်ႈၶွင်ၶိူဝ်းႁေႃၶမ်းသျိင် ၽွင်းပႃႊတီႊၶွမ်ႊမိဝ်ႊၼိတ်ႉၶႄႇၶဝ်ႈမႃးမီးဢမ်းၼၢၸ်ႈၼႂ်းၶႄႇၽႅၼ်ႇလိၼ်ယႂ်ႇ မိူဝ်ႈ 1949 ပႃႊတီႊၵူၵ်းမိၼ်တင် ၸုမ်းၵၢၼ်မိူင်း မိူင်းၸိူဝ်းႁၵ်ႉၸၢတ်ႈ ၶွင်ၶႄႇ ဢၼ်ပဵၼ်ၾၢႆႇသၢႆႉၵေႃႈ ပႃးၵၼ်ထွႆပၢႆႈဢွၵ်ႇမိူင်းၶႄႇ ၽႅၼ်ႇလိၼ်ယႂ်ႇ လႆလူၼ်ႉၶဝ်ႈမႃးမိူင်းမၢၼ်ႈ မိူင်းတႆး ပိူဝ်ႈဝၢင်းၽႅၼ်ၵၢၼ်တေႃႇသူႈ တႃႇတိုၵ်းဢဝ်ၶိုၼ်းမိူင်းၶႄႇ ၽႅၼ်ႇလိၼ်ယႂ်ႇ။

ဝၢႆးၼၼ်ႉ ၵူၼ်းၶိူဝ်းၶႄႇ  1 လၢၼ်ႉ 5 သႅၼ်ပၢႆ ပၢႆႈၶဝ်ႈၵႂႃႇတင်ႈထိၼ်ႇထၢၼ်တီႈၵုၼ်ထႆႇဝၼ် ၼႂ်းၽွင်းပၢၼ် မဝ်ၸိုဝ်တူင်း မီးဢမ်းၼၢၸ်ႈတဵမ်တီႈၼႂ်းၶႄႇၽႅၼ်ႇလိၼ်ယႂ်ႇ ၽူႈၼမ်းၸိုင်ႈမိူင်းတင်း 2 ၶႄႇ ၽူႈၼမ်း ၶွမ်ႊမိဝ်ႊ ၼိတ်ႉ တင်း ၽူႈၼမ်းၾၢႆႇဢၼ်မီးၸွမ်ၸိုင်ႈ Republic ၼိူဝ်ၵုၼ်ထၢႆႊဝၼ်ႊ (Taiwan) ၶွင်ၶႄႇ ႁိမ်ၵၼ်ပဵၼ် ၾၢႆႇတူဝ်တႅၼ်း ၵူၼ်းမိူင်း။ ယွၼ်ႉၼၼ်ႉ သဵင်ၶွင်ၸၢဝ်းၸၢတ်ႈၼႂ်းလူၵ်ႈ(လုမ်ႈၾႃႉ) ၵမ်ႈၼမ် ၵဵင်ၶၢမ်ဢူငဝ်းၶွင်ၶႄႇၽႅၼ်ႇလိၼ်ယႂ်ႇ လႄႈၸင်ႇယွမ်းႁပ်ႉၶႄႇၽႅၼ်ႇလိၼ်ယႂ်ႇ။

ၼႂ်းငဝ်းလၢႆးၼင်ႇၼၼ် မၢၼ်ႈႁၼ်တိုဝ်ႉတၢင်းတႃႇဢဝ်သိုၵ်းၶဝ် ၶဝ်ႈမႃးၼႂ်းမိူင်းတႆးပဵၼ်ၶေႃႈဢၢင်ႈမႃးၸွႆႈလိုပ်ႈႁေႃႈ ၶႄႇၽိူၵ်ႇ (ၵူၵ်ႉမိၼ်တင်) ဢွၵ်ႇမိူင်းတႆး။ ယွၼ်ႉၵွပ်ႈဢွၼ်ၼႃႈတေႁဵတ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆႉ မီးၶေႃႈတူၵ်းလူင်း လႆႈၸႂ် ၵၼ်ဝႆႉဝႃႈ ၽႂ်တေဢမ်ႇလႆႈတေႃႉဢဝ်သိုၵ်းပူၼ်ႉပႅၼ်ၶဝ်ႈမိူင်းၽႂ်။

ထိုင်မႃးၼႂ်းပီ 1950 မိူဝ်ႈၶႄႇၽိူၵ်ႇ ၵၢၼ်ႉသိုၵ်း ထွႆလူၼ်ႉၶဝ်ႈမႃးပၵ်းတပ်ႉၼႂ်းမိူင်းတႆးပွတ်းဢွၵ်ႇၶူင်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၼႃႈ တိူဝ်ႈၶေႃႈဢၢင်ႈ မၢၼ်ႈဢဝ်သိုၵ်းပူၼ်ႉပႅၼ်ၶၢမ်ႈမိူင်းၶဝ်ႈမႃးၼႂ်းမိူင်းတႆး ၼႂ်းပီ 1952 သေ ပၵ်းတပ်ႉၶဝ် ၼႂ်းမိူင်းတႆး ၶႂ်ႈၸွတ်ႇၵူႈတီႈယဝ်ႉ လိူဝ်သေယႃႉလူႉလႅဝ်ပိူင်ပူၵ်းပွင်ၽွင်းငမ်းၼႂ်းမိူင်းတႆးဢၼ်မီးဝႆႉယူႇၵဝ်ႇၵဝ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ ယင်း ပၢႆမၵ်းတမ်းဝၢင်းပိူင်ၽွင်းငမ်းၶဝ် လူၺ်ႈဢမ်းၼၢၸ်ႈသိုၵ်းထႅင်ႈလူးၵွၼ်ႇ ၾၢႆႇၼိုင်ႈ ၸဝ်ႈၾႃႉၵေႃႈ ဢမ်ႇမီးသိုၵ်း တႃႇၵႅတ်ႇၶႄဝၢၼ်ႈမိူင်း ဢမ်ႇမီးႁႅင်း တေတႃႇတၢၼ်ႈသၢၼ်ၶတ်း တင်းၶႄႇၽိူၵ်ႇလႄႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈ။ တင်းၶႄႇၽိူၵ်ႇ လႄႈ သိုၵ်းမၢၼ်ႈၸင်ႇမႃးႁဵတ်းၶုၼ်ၼိူဝ်တႆး။

ဝၢႆးၼႆႉတပ်ႉသိုၵ်းၶႄႇၽိူၵ်ႇၵေႃႈ ပၢႆႈလႆၶဝ်ႈပၵ်းထင်ယူႇၼႂ်းမိူင်းထႆးတေႃႇထိုင် 05/04/1961 ၶႄႇထၢႆႊဝၼ်ႊ (Taiwan) ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ တပ်ႉသိုၵ်းၵူၵ်းမိၼ်တင် KMT (ၶႄႇၽိူၵ်ႇ) ထွၼ်တပ်ႉဢွၵ်ႇ ၼႂ်းမိူင်းတႆးမူတ်းယဝ်ႉ။ 

ထိုင်မႃး 11/04/1961 ဢမေႊရိၵႃႊ တင်း ထၢႆႊဝၼ်ႊ (Taiwan) ႁူမ်ႈၵၼ်ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႃႈ သိုၵ်းၶႄႇၽိူၵ်ႇ ၸိူဝ်းၵိုတ်းၶၢင်ႉယူႇ ၼႂ်းမိူင်းထႆး မွၵ်ႈ 6000 ၵေႃႉၼၼ်ႉ ဢမ်ႇၵဵဝ်ႇၶွင်ႈသင်ၵၼ်တင်း လူင်ပွင်ၸိုင်ႈဢမေႊရိၵႃႊ။ ဝၢႆးသေၼၼ်ႉ ထၢႆႊဝၼ်ႊ (Taiwan)ၵေႃႈ ၵေႃႇႁၢင်ႈသၢင်ႈတူဝ်ပူၵ်းပွင်ၸိုင်ႈမိူင်း ၵူၼ်းမိူင်းလႆႈမီးလွင်ႈယူႇလီၵိၼ်လီ ယူၵ်ႉမုၼ်းပၢႆးပၺ်ၺႃ ယူၵ်ႉမုၼ်းၵၢၼ်ထဵၵ်ႉၼူဝ်ႊၵျီႊ ႁဵတ်းႁႂ်ႈသူင်ႇၶၢႆဢွၵ်ႇၶူဝ်းၵုၼ်ႇသိၼ်ၵႃႉလၢႆၸိူဝ်ႉလၢႆပိူင် သူင်ႇၶၢႆဢွၵ်ႇၼွၵ်ႈမိူင်းလႄႈ ပဵၼ်ၶိူင်ႈမိုဝ်းဢၼ်ၶိုတ်းၵၢပ်ႈတၼ်းပၢၼ် ဢမ်ႇၵွမ်ႉၼႂ်းဢေႊသျိူဝ်ႊၵွႆး ယင်းလႆႈသူင်ႇၶၢႆဢွၵ်ႇထိုင် ၼႂ်းယူႊရူပ်ႉ လၢႆယၢင်ႇ။

ဢမ်ႇၵွမ်ႉၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီးၵွႆး ၵၢၼ်သိုၵ်းၵေႃႈဢမ်ႇပဵၼ်သွင်ႁွင်းၽႂ် ဢမ်ႇဝႃႈၶႄႇၽႅၼ်ႇလိၼ်ယႂ်ႇ ၶႂ်ႈၶွပ်ႈငမ်းၵုမ်းၵမ် ၵေႃႈ ဢမ်ႇလႆႈ ယင်းၶတ်းၸႂ်တေၶႂ်ႈပိုၼ်ပၢဝ်ႇၵွၼ်းၶေႃလူးၵွၼ်ႇ ၾၢႆႇၼိုင်ၵေႃႈ မီးဢမေႊရိၵႃးၸွမ်းၵမ်ႉၸွမ်းထႅမ် ပိူဝ်ႈ ႁႄႉၵင်ႈ ဢူငဝ်းၶႄႈၽႅၼ်ႇလိၼ်ယႂ်ႇတေၽႄႇၵႂၢင်ႈၼႂ်းၵုၼ်ဢေႊသျိူဝ်ႊဝၼ်းဢွၵ်ႇ ႁူမ်ႈတင်း ၵူဝ်ႊလီႊယိူဝ်ႊ ႁွင်ႇ။

ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈလီ တွၼ်ႈတႃႇတႆးႁဝ်းလူးဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ ယႃႇဝႃႈတေလႆႈသူၼ်ႇၼိုင်ႈၶွင်ထၢႆႊဝၼ်ႊ (Taiwan)လႃႈ ၸိူဝ်းႁဝ်းယင်း တိုၵ်ႉၵႂင်ပူၵႂင်ပႃယူႇၼႂ်းထမ်ႈ ပႆႇႁၼ်တၢင်းဢွၵ်ႇထမ်ႈ။ ၶႄႇၽိူၵ်ႇဢွၵ်ႇမိူင်းတႆး မိူင်းထႆးၵႂႃႇ မိူဝ်ႈ 1961 ထိုင်ဝၼ်း မိူဝ်ႈၼႆႉ ၼပ်ႉၶၢဝ်းတၢင်း 62 ပီလုၵ်ႉတီႈၵုၼ်ထၢႆႊဝၼ်ႊ (Taiwan) ဢမ်ႇပႆႇမီးသင် ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉထၢႆႊဝၼ်ႊ (Taiwan) ပဵၼ်မိူင်းၵုၼ်လဵၵ်ႉလဵၵ်ႉ ဢွၼ်ႇ မီးၵူႈယၢင်ႈ။

ဢမ်ႇဝႃႈၵၢၼ်မိူင်း ၵၢၼ်သိုၵ်း ၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီး ၵၢၼ်ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ ၵၢၼ်ထဵၵ်ႉၼူဝ်ႊလူဝ်ႊၵျီႊ တင်းၸၼ်ႉၵူၼ်း ပဵၼ်ဢၼ် ပိူင်ႈၵၼ်တင်းႁဝ်းၾႃႉလႄႈလိၼ် ပႅၵ်ႉသမ်ႉပဵၼ်ၵုၼ်လဵၵ်ႉလဵၵ်ႉဢွၼ်ႇၵွႆးၼႆသေတႃႉၵေႃႈ ၶႄႇၽႅၼ်ႇလိၼ်ယႂ်ႇၶႂ်ႈ ႁုပ်ႈဢဝ် လႄႈ ဢၢၼ်းႁုပ်ႈဢဝ်ၶဝ်ႈပဵၼ်ၽႅၼ်ႇလိၼ်ယႂ်ႇၵေႃႈဢမ်ႇငၢႆႈ ၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈ ဢဵၼ်ႁႅင်းၵၢၼ်သိုၵ်းဢဵၼ်ႁႅင်း တၢင်းထဵၵ်ႉၼူဝ်ႊၵျီႊသုင် ၽၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈသုၵ်ႉယူႇတႂ်ႈပိၵ်ႇဢမေႊရိၵႃးဝႆႉယူႇ ၵေႃႈႁင်းမၼ်း ၸင်ႇဝႃႈၶႄႇၽႅၼ်ႇလိၼ် ယႂ်ႇ ဢိုၼ်ဢမ်ႇၶဝ်ႈ ၶၢႆးဢမ်ႇဢွၵ်ႇ ပဵၼ်ၵၢင်ႈၶမ်ၶေႃလူင်ဝႆႉယူႇ။

ႁဝ်းလူး မိူဝ်ႈလႂ်တေပဵၼ်ၼၼ် ဢမ်ႇဝႃႈၼမ်ႉၵတ်ႉပၺ်ၺႃ တၢင်းႁူႉတၢင်းမေႃ ၼမ်ႉၸႂ်ႁၵ်ႉၸၢတ်ႈ ပၢႆးဝူၼ်ႉ တၢင်းႁၼ်ႁဝ်းတေႃႇယၢမ်းၼႆႉယူႉၼႂ်းၸၼ်ႉလႂ်။