ၾိင်ႈထုင်းပွႆးသၢင်ႇလွင်းတႆး ႁိူဝ်ႈႁိူင်း-ၼႄၾၢင်ႁၢင်ႈသႃသၼႃပုတ်ႉထၸဝ်ႈ လႅင်းပိူင်း

ပေႃးထိုင်ၶၢဝ်းႁႅင်ႈ/တူင်ႈပွင်ႇမႃး ၸွမ်းၼင်ႇၾိင်ႈထုင်း ၸၢဝ်းၶိူဝ်းတႆးမီးၼၼ်ႉ ၵူၼ်းမိူင်းၸိုင်ႈတႆး ပၢၼ်ပူႇမွၼ်ႇၼၢႆးယႃႈ ပၢၼ်သိုပ်ႇပၢၼ် ၼပ်ႉသွၼ်ႇပဵၼ်ၶၢဝ်းၵိၼ်ၶၢဝ်းတၢၼ်းသေ ဢဝ်လုၵ်ႈလၢၼ်ၶဝ်ႈ ႁၢပ်ႇၵိုတ်ႉၵၢၼ်သႃသၼႃ လူၺ်ႈႁဵတ်း ပွႆးသၢင်ႇလွင်း ၼုင်ႈပဵၼ်သၢင်ႇပဵၼ်ၸၢင်း။ ယၢမ်းလဵဝ် ဢိင်ၼိူဝ်ၾိင်ႈထုင်း ပွႆးသၢင်ႇလွင်းၽႄႈတိူၼ်းၵႂၢင်ႈၶႂၢင်မႃးသေ ၶႂ်ႈႁဵတ်းၸွတ်ႇတူဝ်ႈၼႂ်းၸိုင်ႈတႆး ပတ်းပိုၼ်ႉ ပွတ်းႁွင်ႇ ပွတ်းၵၢင် ပွတ်းၸၢၼ်း လႄႈ ပွတ်းဢွၵ်ႇ။

ဢိင်ၼိူဝ်ပီႈၼွင်ႉတႆးမိူင်းတႆးၶဝ်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်မိူင်းထႆးၼမ်သေ 9-10 ပီမႃးၼႆႉ ၼႂ်းၸိုင်ႈထႆးပွတ်းႁွင်ႇၵေႃႈ လၢႆလၢႆၸႄႈတွၼ်ႈ၊ မိူၼ်ၼင်ႇၸႄႈတွၼ်ႈၵဵင်းမႆႇ/ မႄႈႁွင်ႈသွၼ်/ ၵဵင်းႁၢႆး ပိုၼ်ႉတီႈမီးပီႈၼွင်ႉတႆး ယူႇသဝ်းၼမ်ၼၼ်ႉ ၼိုင်ႈပီပဵၼ်လၢႆလၢႆဝတ်ႉ လၢႆလၢႆတီႈ။ ႁဵတ်းႁႂ်ႈပွႆးသၢင်ႇလွင်းလၢမ်းၽႄႈတိူၼ်းထိုင် ၼႂ်းတူင်ႇဝူင်းတႆးမိူင်းထႆးသေ ပီႈၼွင်ႉၸိူဝ်ႉသၢႆတႆး ၼႂ်းမိူင်းထႆးၵေႃႈ ဢွၼ်ၵၼ်ႁဵတ်းပွႆးသၢင်ႇလွင်းမႃး လၢႆလၢႆပီထပ်းၵၼ်။ ၼႂ်းမိူင်းတႆးတႄႉ ပဵၼ်လၢႆတီႈလၢႆငွၼ်ႈ လၢႆဝၢၼ်ႈလၢႆဢိူင်ႇ လၢႆဝဵင်းလၢႆမိူင်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇၸၢင်ႈလၢတ်ႈ၊ တိုၼ်းပဵၼ်လၢႆတီႈယူႇ။

ၵဝ်ႉငဝ်ႈငိူၼ်ႈၼဵၼ်ႁူဝ်တီး တီႈမႃးပွႆးသၢင်ႇလွင်းၼႆႉ ၸဝ်ႈပေႃႈမုၼ်ထီး (မိူင်းၾၢင်) ယၢမ်ႈတႅမ်ႈသပ်းၸႅင်ႈၼႄဝႆႉ ၼႂ်းပပ်ႉမွၵ်ႇသဵဝ်ႈဝႃႈ- ပွႆးသၢင်ႇလွင်း ၵိူတ်ႇၶိုၼ်ႈမီးမႃး ဝၢႆးပုတ်ႉထၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈၶဝ်ႈၼိပ်ႉပၢၼ်ႇၵႂႃႇလႆႈမွၵ်ႈ 200 ပီပၢႆပၢႆ။ ၽွင်းၼၼ်ႉ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းဢသူဝ်ၵၽွင်းငမ်းဝၢၼ်ႈမိူင်း၊ မၼ်းၸဝ်ႈၼပ်ႉထိုဝ်ၵိူဝ်းလီယုၵ်ႉယွင်ႈ သႃသၼႃပုတ်ႉထ လူင်လၢင်သေ ႁဵတ်းတၢၼ်းၼမ်ႉမေႃႇ 84,000 (ပႅတ်ႇမိုၼ်ႇသီႇႁဵင်)၊ ၸေႇၻီႇၵွင်းမူး 84,000 ၊ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ပေႃးထိုင်လိူၼ် 12 မူၼ်းၵူႈပီၵေႃႈ တၢၼ်းၸီဝရသၢင်ႇၵၢၼ်း ၵၢပ်ႈသွမ်း ၸဝ်ႈရႁၼ်တႃဢၢၼ်ႇမိုၼ်ႇတူၼ်ၵူႈၼ်ႂ။

ပဵၵ်ႉသမ်ႉလႆႈႁႅၼ်းတၢၼ်း/ႁဵတ်းတၢင်းလီတင်းၼမ်ၵေႃႈ မၼ်းၸဝ်ႈပႆႇၶဝ်ႈၼႂ်းသၢႆမၢႆ (သႃသၼႃတႃယႃၻ) မိူၼ်ၼၢင်းဝိသႃၶႃ၊ ၽူႈမၢၵ်ႈမီးသထေးလူင်ဢၼႃထပိၼ်ၶဝ်။ မၼ်းၸဝ်ႈၸင်ႇဢဝ်လုၵ်ႈၸၢႆး ၸဝ်ႈမႁိၼ်တ ၶဝ်ႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်သႃသၼႃပုတ်ႉထလႄႈ ၸွမ်းၼင်ႇၾိင်ႈထုင်းၶုၼ်မီးၼၼ်ႉ ၸင်ႇၼုင်ႈၶူဝ်းၸဝ်ႈၸၢႆးၵႅမ်မိူင်း ၶိုၼ်ႈၶီႇမႃႉ၊ ၵႄႇမၢတ်ႈၽွင်းမိူင်း/ၸိူင်ႉၼၢင်းၶဝ်ၵင်ႈၸွင်ႈၽိူၵ်ႇၸွင်ႈၶမ်းပၼ်သေ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်း ၸင်ႇလွမ်ႉႁွပ်ႈၸွမ်း ၶၢင်ႈ/ၼႃႈ/လင် ဢဝ်လဵပ်ႈႁေႃၸဵတ်းႁွပ်ႈ ၸင်ႇဢဝ်မိူဝ်းတီႈဝတ်ႉလူင် ဢသူဝ်ၵရႃမ၊ ယဝ်ႉၼုင်ႈၽႃႈလိူင်သၢင်ႇၵၢၼ်း ပဵၼ်ရႁၼ်။

လုၵ်ႉတီႈၼၼ်ႈသေ ၸွမ်းၼင်ႇသႃသၼႃပုတ်ႉထၽႄႈတိူၼ်းထိုင်မိူင်းတႆးလႄႈ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းတႆးၵိူဝ်းလီပုတ်ႉထ ၸင်ႇယိူင်ႈႁဵတ်းၸွမ်းမႃးပၢၼ်သိုပ်ႇပၢၼ် ထိုင်တီႈယဵၼ်းပဵၼ်ၾိင်ႈထုင်းတႆးမႃးတေႃႇယၢမ်းလဵဝ်။ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢၼ်ၵမ်ႈၽွင်ႈဝႃႈ ယိူင်ႈၸွမ်းဢဝ်မိူဝ်ႈတီႈၸဝ်ႈၸၢႆးသိတ်ႉထတ်ႉထ ဢွၵ်ႇပၢႆႈႁၢင်ႈႁေႃၶဝ်ႈထိူၼ်ႇယၢမ်း ၵၢင်ၶိုၼ်းၼႆၵေႃႈမီး၊ ဢၼ်တႆးဝႃႈ ပေႃႈသၢၼ်ႈ/မႄႈသၢၼ်ႈ (ၵူၼ်းလုမ်းလႃးသၢင်ႇလွင်း) ၼၼ်ႉၵေႃႈ ဝႃႈပဵၼ်ဢမၢတ်ႈသၼ်ႇၼ (ဢၼ်ၵိူတ်ႇႁူမ်ႈၽၢၵ်ႈ ယၢမ်းလဵဝ်ၵၼ်တင်းပုတ်ႉထၸဝ်ႈ) ၸွမ်းၸဝ်ႈၵႂႃႇမိူဝ်ႈ ၶဝ်ႈထိူၼ်ႇ။ ၵွပ်ႈၸိုဝ်ႈဝႃႈ “သၼ်ၼ” ၼႆလႄႈ ဝၢႆးမႃးတႆးႁွင်ႉ ဝႃႈ “ဢၢႆႈသၢၼ်ႈ” ဝႃႈၼႆၵေႃႈမီး။

ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 9-10 ပီမႃးၼႆႉ ပွႆးသၢင်ႇလွင်းၼႂ်းထႆးၼမ်မႃး၊ ၵွပ်ႈပီႈၼွင်ႉတႆးလုၵ်ႉမိူင်းတႆးၶဝ်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်ၼႂ်း မိူင်းထႆးၼမ်မႃး။ သင်ၶၸဝ်ႈၵေႃႈပၼ်ႁႅင်း/ယုၵ်ႉမုၼ်း/ႁၵ်ႉသႃၾိင်ႈငႄႈပုတ်ႉထ၊ ၾၢႆႇၼိုင်ႈတၢင်းၼိုင်ႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈထႆးၵေႃႈ ယုၵ်ႉယွင်ႈပၼ်ႁႅင်း လွင်ႈႁၵ်ႉသႃၾိင်ႈထုင်းၶိူဝ်းၵူၼ်းၽ်ႂမၼ်းၵူၺ်းပႆႇပေႃး ယုၵ်ႉမုၼ်းပႃး လွင်ႈတွင်ႈတဵဝ်းဢႅဝ်ႇမိူင်း။ ပွႆးသၢင်ႇလွင်းတႆးၼႆႉၵေႃႈ ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈၸၢင်ႈၸုင်ၸ်ႂၵူၼ်းမိူင်းၼွၵ်ႈၶဝ်ႈမႃး ဢႅဝ်ႇမိူင်းထႆးလႆႈတင်းၼမ်သေ မီးသုၼ်ႇၸွႆႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီးမိူင်းထႆးတိူဝ်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ။

ၵဵဝ်ႇၵပ်းထွႆးၵႂၢမ်းဝႃႈသၢင်ႇလွင်းသေ မိူဝ်ႈတိုၵ်ႉမီးမိူင်းၵူၼ်းၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈပၢႆးမွၼ်း (သၶႁ) မေႃတႅမ်ႈၵႂၢမ်း/ ႁွင်ႉၵႂၢမ်းၸိုဝ်ႈယႂ်ႇ ၼႂ်းတူင်ႇဝူင်းတႆး ယၢမ်ႈၸီႉၸမ်ႈသပ်းၸႅင်ႈဝႃႈ- ထွႆႈၵႂၢမ်းဝႃႈ “သၢင်ႇလွင်း သၢင်ႇလွင်း”ၼႆႉ ႁွင်ႉလၢတ်ႈၵိုၵ်းၵပ်းၸပ်းသူပ်း ၸပ်းပၢၵ်ႇ ဢွၵ်ႇၾၢၵ်ႇၾင်ဢွၵ်း ၾင်လုပ်ႇတႆး (တႆးတႂ်ႈတၢင်းတူၵ်းၶူင်းၵမ်ႈၼမ်) မႃးပီယၢဝ်းၶၢဝ်းႁိုင် ၸဵမ်မိုၼ်ႉသိုၼ်းၵွၼ်ႇလႄႈ- လုၵ်ႉတီႈႁွင်ႉသၢင်ႇလွင်း၊ ႁႂ်ႈပိုၼ်ႉပႅတ်ႈသေမႃးႁွင်ႉဝႃႈ “လုၵ်ႈၵႅဝ်ႈ” ၼႆတႄႉ ႁူႉတၵ်းယၢပ်ႇယဵၼ်းလူင်လၢင်၊ တၵ်းၺႃးထတ်းသၢင် ၸီႉၼႄးပွင်ႉလႃႇၵေႃႈပဵၼ်လႆႈ။

ၸဝ်ႈၵွၼ်းဝတ်ႉတႃႈၵၻၢတ်ႇ (တုပီႈၼူၼ်း) လႄႈလၢႆလၢႆၸဝ်ႈလၢႆလၢႆၵေႃႉယၢမ်ႈၸီႉၸမ်ႈဝႃႈ ထွႆႈႁွင်ႉ “သၢင်ႇလွင်း” ၼႆႉ လုၵ်ႉတီႈၵႂၢမ်းမၢၼ်ႈ (သိၼ်ႇလွင်း) ၼၼ်ႉမႃး။ ပွင်ႇဝႃႈၼေႃႇတူၼ်ၸဝ်ႈမုၼ်ဢွၼ်ႇ။ ပီႈၼွင်ႉထႆး ယူၼ်း လၢဝ်း တႆးလိုဝ်ႉတႆးၶိုၼ်ၶဝ်တႄႉႁွင်ႉ “လုၵ်ႈၵႅဝ်ႈ”။ ႁဵတ်းသၢင်ႇလွင်းဝႃႈ- ဝူတ်ႇလုၵ်ႈၵႅဝ်ႈ။ ပွင်ႇဝႃႈလုၵ်ႈလၢင်းလီၸိုၼ်ႈၸၢင်ႇ ဢၼ်တႄႉ ပဵၼ်ယွတ်ႈၵႅဝ်ႈ ၼေႃႇတူၼ်- ဝႃႈၼႆ။

လွင်ႈပွႆးသၢင်ႇလွင်းၼႆႉ ၸွမ်းၼင်ႇၽူႈတႅမ်ႈလႆႈၵဵပ်းႁွမ်တွမ်တုမ်၊ လႆႈႁူႉငိၼ်း/တူဝ်ထူပ်းမႃးၽွင်ႈၼၼ်ႉ ၼႂ်းတူင်ႇဝူင်းတႆးႁဝ်းၵေႃႈ မီးတၢင်းႁၼ်ပိူင်ႈပႅၵ်ႇၵၼ်။ ၵမ်ႈၽွင်ႈဝႃႈ “ၵႃႈၸူဝ်ႈတႆးႁဝ်းတိုၵ်ႉႁၵ်ႉသႃၾိင်ႈထုင်း ႁဵတ်းပွႆးသၢင်ႇလွင်း၊ ပွႆးသၢင်ႇလွင်းတႆးတိုၵ်ႉႁိူင်းယူႇၼႆႉ ၶိူဝ်းတႆးႁဝ်းဢမ်ႇၸူမ်ႁၢႆလႆႈငၢႆႈငၢႆႈ၊ ၵွပ်ႈၾိင်ႈထုင်း ႁဝ်းဢမ်ႇႁၢႆ၊ ၶိူဝ်းႁဝ်းၵေႃႈဢမ်ႇတၢႆ။ ၵမ်ႈၽွင်ႈသမ်ႉဝႃႈ ၼင်ႇႁိုဝ်ၶိူဝ်းႁဝ်းတေဢမ်ႇႁၢႆၼၼ်ႉ မၼ်းဢမ်ႇယူႇတီႈ ၾိင်ႈထုင်းႁဝ်းဢမ်ႇႁၢႆ၊ မၼ်းယူႇတီႈႁဝ်းမီးဝၢၼ်ႈမီးမိူင်းၼၼ်ႉၵူၺ်း၊ ပေႃးႁဝ်းမီးဝၢၼ်ႈမိူင်း ၾိင်ႈထုင်းႁဝ်း ၶိူဝ်းႁဝ်းတၵ်းဢမ်ႇႁၢႆ။

ၵမ်ႈၽွင်ႈသမ်ႉႁၼ်ဝႃႈ- ဢၼ်ပွႆးသၢင်ႇလွင်းတႆးႁဝ်းႁိူင်းမႃးတိၵ်းတိၵ်းၼႆႉ ပေႃးဢဝ်ငဝ်းလၢႆးတႆးႁဝ်းၶဝ်ႈ ႁဵတ်းၵၢၼ်မိူင်းထႆးယူႇယၢမ်းလဵဝ် လီၼၵ်းၸႂ်တၢင်တႆးယူႇ၊ ၵွပ်ႈဝႃႈႁဵတ်းႁႂ်ႈၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီးတႆးႁဝ်းတူၵ်းတႅမ်ႇ။ မိူဝ်ႈၵူႈပွၵ်ႈ ၽွင်းဝၢၼ်ႈသႃႇမိူင်းလီ၊ ဝၢၼ်ႈမိူင်းၵတ်းယဵၼ်တႄႉ ပွႆးသၢင်ႇလွင်းၼႆႉ ၵိုင်ႇလႅပ်ႈၵၼ်တင်း ၶိူဝ်းတႆးႁဝ်းယူႇ။ ၵွပ်ႈဝႃႈပေႃးၶၢဝ်းႁႅင်ႈ ၶဝ်ႈထိုင်ယွင်ထိုင်ယေးယဝ်ႉၵၢၼ်ႁၢင်ႇၵႂႃႇ၊ ပဵၼ်ၶၢဝ်းယၢမ်းပဝ်ႇသေ ထွမ်ႇၶၢဝ်ႇပွႆးလၢမ်းတီႈၼၼ်ႈတီႈၼႆႈသေၵႂႃႇၶဝ်ႈ၊ ဢွၼ်ၵၼ်ၵႂႃႇၶဝ်ႈပွႆးလိူၼ်သီႇတီႈၼၼ်ႈတီႈၼႆႈၵူၺ်း၊ ႁဵတ်းပွႆးသၢင်ႇလွင်းၵေႃႈ တႆးႁဝ်းပဵၼ်ၵူၼ်းမီး တူင်ႈမီးၼႃး၊ မီးႁႆႈမီးသူၼ်၊ မီးၶူဝ်းၶွင်သတ်းလဵင်ႉ (ဝူဝ်း၊ ၵႂၢႆး၊ မႃႉ) ၸိူဝ်းၼႆႉလႄႈ ဢမ်ႇတုမ်ႉတိူဝ်ႉၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီးသင်။ ၵူၺ်းၵႃႈ ငဝ်းလၢႆးဢၼ်ပဵၼ်ယူႇဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ ၵွပ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်း ႁဝ်းဢမ်ႇၵတ်းယဵၼ်၊ ထူပ်းၺႃးၽေးလၢႆလၢႆပိူင်သေ ၵူၼ်းမီးပဵၼ်ၵူၼ်းၽၢၼ်၊ ဢွၼ်ၵၼ်ၶဝ်ႈမိူင်းထႆး ဢွၼ်ၵၼ်ႁႃငိုၼ်း။

ပေႃးတႆးႁဝ်းၵုမ်ႇႁဵတ်းပွႆးႁဵတ်းလၢမ်းယူႇတိၵ်းတိၵ်းၸိုင် ၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီးတႆးႁဝ်းဢမ်ႇၶိုတ်းၶိူဝ်းပိူၼ်ႈလႆႈ၊ ၶိူဝ်းပိူၼ်ႈ ၸၢင်ႈၵုမ်းပၢႆးမၢၵ်ႈမီးဝႆႉသေ ၶိူဝ်းႁဝ်းၸၢင်ႈပဵၼ်လုၵ်ႈၸၢင်ႈပိူၼ်ႈတိၵ်းတိၵ်း၊ ပေႃးပဵၼ်လုၵ်ႈၸၢင်ႈပိူၼ်ႈၵေႃႈ ၼင်ႇႁိုဝ်ႁဵတ်းၵၢၼ်တေပေႉပုၼ်ႈပိူၼ်ႈ၊ လႆႈၵႃႈတွပ်ႇတႅၼ်းၼမ်ၼၼ်ႉ လုၵ်ႈလၢၼ်ႁဝ်းတၵ်းတေဢွၼ်ၵၼ် ႁဵၼ်းလိၵ်ႈလၢႆးၵႂၢမ်းလၢတ်ႈပိူၼ်ႈ၊ ပေႃးလႆႈႁဵၼ်းပိုၼ်းပိူၼ်ႈၵေႃႈထၢင်ႇယႂ်ႇၶိူဝ်းပိူၼ်ႈ။ ၼွၵ်ႈသေၼၼ်ႉ တႆးၵမ်ႈၽွင်ႈၵေႃႈ ယွၼ်ႉၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီးသေ ဝၼ်းၼိုင်ႈမႃးတေပဵၼ်ၵူၼ်းငိူဝ်ႈ၊ ပေႃးငိူဝ်ႈၵေႃႈၶွႆပိူၼ်ႈ၊ ပေႃးၶွႆပိူၼ်ႈၵေႃႈယိူင်ႈပိူၼ်ႈ၊ ပေႃးယိူင်ႈပိူၼ်ႈၵေႃႈယဵၼ်းပဵၼ်ပိူၼ်ႈ၊ ပေႃးယဵၼ်းၵေႃႈၶိူဝ်းႁဝ်းၸၢင်ႈၵွႆ၊ ဝႃႈတီႈ ပွတ်းမၼ်း ငိူဝ်ႈ ၶွႆ ယိူင်ႈ ယဵၼ်း ၵွႆ- ဝႃႈၼႆ။

ၽူႈတႅမ်ႈလႆႈငိၼ်းၵမ်ႈၽွင်ႈဝႃႈ- ႁဵတ်းပွႆးသၢင်ႇလွင်းၼႆႉ လႆႈသဵင်ႈၵႃႈၸႂ်ႉၸၢႆႇၼမ်။ မိူၼ်ၼင်ႇတႆးႁဝ်း ၶဝ်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်မိူင်းထႆး ၼႆႉ တႃႇတေႁႃငိုၼ်းလႆႈ 3-4 မိုၼ်ႇဢမ်ႇငၢႆႈငၢႆႈ။ တႆးၵမ်ႈၽွင်ႈ ႁဵတ်းၵၢၼ်တင်းပီ ၵဵပ်းႁွမ်ငိုၼ်းယင်းဢမ်ႇလႆႈ 1 မိုၼ်ႇ။ ထႃႇၼႁဝ်းပဵၼ်ၵူၼ်းႁႅင်းၵၢၼ် လႆႈငိုၼ်းၵႃႈႁႅင်းဢေႇ သွင်ၵေႃႉၽူဝ်မေး ၵဵပ်းႁွမ်ငိုၼ်း လၢႆပီၸင်ႇလႆႈမွၵ်ႈ 3 မိုၼ်ႇ၊ မႃးဢဝ်လုၵ်ႈၸၢႆးႁဵတ်းသၢင်ႇလွင်းၵေႃႈသဵင်ႈမူတ်း၊ လႆႈသိုပ်ႇ ႁဵတ်းၵၢၼ်ပဵၼ်လုၵ်ႈလဵင်ႉလုၵ်ႈၸၢင်ႈပိူၼ်ႈၵႂႃႇထႅင်ႈ၊ ဢမ်ႇၸၢင်ႈပူၼ်ႉၸၢတ်ႈၶီႈၶႃႈၵူၼ်းၸႂ်ႉပိူၼ်ႈလႆႈ၊ ၵွပ်ႈဝႃႈၼၢၼ်းမီးငိုၼ်း ပိူဝ်ႈတႃႇႁဵတ်းတိုၼ်းၵႃႉၶၢႆႁဵတ်းၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီး တူဝ်ၵဝ်ႇ- ဝႃႈၼႆ။

ၽူႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းၵေႃႉၼိုင်ႈ လၢတ်ႈၼႄလွင်ႈလႆႈတူဝ်ထူပ်းမႃးဝႃႈ- မၢင်ၵေႃႉတေဢဝ်လုၵ်ႈၸၢႆးႁဵတ်းလွင်း ဢမ်ႇမီးငိုၼ်း သမ်ႉႁႃၵူႈၼႂ်းပီႈၼွင်ႉၵၼ်၊ ပေႃးဢမ်ႇမီးပၼ်ၵၼ် သမ်ႉဝႃႈပီႈၼွင်ႉၵၼ်ဢမ်ႇၶႂ်ႈၸွႆႈထႅမ်ၵၼ် ၼႆသေ ဝၢႆးမႃးဢမ်ႇမႅၼ်ႈၵၼ်၊ ဢမ်ႇလၢတ်ႈတေႃႇၵၼ်၊ ႁၢင်ႇၵၼ်ၵႂႃႇထိုင်တီႈဢမ်ႇၵႂႃႇမႃးႁူသူႇၵၼ်၊ ဢမ်ႇမၢတ်ႈၵၼ် ပဵၼ်ပီႈပဵၼ်ၼွင်ႉၵႂႃႇၵေႃႈမီး။ ၸိူဝ်းၼႆႉပေႃးဢဝ်လၢႆးၽႅၼ်ၵၢၼ်လူင်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ (National Strategy) ၶၢဝ်းယၢဝ်းဝႃႈၸိုင် လႆႈဝႃႈတႆးတူၵ်းသုမ်းဝႆႉ- ဝႃႈၼႆ။

သမ်ႉသိုပ်ႇသပ်းလႅင်းဝႃႈ- ၵိူတ်ႇမႃးပဵၼ်တႆးၼႆႉ လႆႈဝႃႈၵိူတ်ႇမႃးတႃႇၵိၼ်တႃႇလူႇတႃႇတၢၼ်းတႄႉတႄႉ။ ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈ ပီႈၼွင်ႉတႆးႁဵတ်းၵၢၼ်ယိုၼ်ႈတၢၼ်းၼမ်ၼႆႉ ႁဵတ်းၵၢၼ်တၢင်းလီဢမ်ႇပေႃးထုၵ်ႇလၢႆးမၼ်းၵေႃႈ ၵဝ်ၶႃႈဢမ်ႇၶႂ်ႈသႄႉၼႄး၊ ၵွပ်ႈဝႃႈၵူဝ်ၽိတ်းမႅၼ်ႈဝၸီႇၵမ်ၼင်ႇၵဝ်ႇ- ဝႃႈၼႆ။

ၽူႈတႅမ်ႈယၢမ်ႈငိၼ်းႁႅင်းၵၢၼ်တႆးၵေႃႉၼိုင်ႈၼႂ်းၵဵင်းမႆႇ ဢုပ်ႇၼႄဝႃႈ- ႁၼ်မႅၼ်ႈပွႆးသၢင်ႇလွင်းသေ ပီႈၼွင်ႉထႆး ပီႈၼွင်ႉယူၼ်းၶဝ်ပေႃးဢၢမ်းတႆးတႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈ။ ၶဝ်ဝႃႈပီႈၼွင်ႉတႆးၼႆႉ လီၶွႆၶဝ်ၼႅၼ်ႇ၊ ယၢမ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ၵေႃႈ ႁဵတ်းတႄႉ၊ ဢမ်ႇၵူဝ်ၵၢၼ်ၼၵ်းၵၢၼ်ယၢပ်ႇ သူႈၵၢၼ်ၵူႈပိူင်၊ ယၢမ်းႁႅၼ်းလူႇႁႅၼ်းတၢၼ်းၵေႃႈၸွႆႈၵၼ်တႄႉ လူႇလူႇတၢၼ်းတၢၼ်းတႄႉ-ဝႃႈၼႆ။ တီႈၼႆႈ ၵမ်ႈၽွင်ႈၵေႃႈဝႃႈ- ၵိုင်ႇတင်းပီႈၼွင်ႉတႆးၵႆႉယွၼ်းပွၼ်း/ ပၼ်ပွၼ်းၵၼ်ဝႃႈ- ႁႂ်ႈလႆႈၵိၼ်လိူင်ႇလူႇလိူင်ႇ တၢၼ်းလိူင်ႇၼမ်ၼမ်-ၼႆၼၼ်ႉယူႇ-ဝႃႈၼႆ။

ၽူႈယႂ်ႇတႆးၸဝ်ႈၼိုင်ႈ ယၢမ်ႈလၢတ်ႈၼႄဝႃႈ- ၶုၼ်လႄႈတႆးမၵ်ႉပွႆးလိူဝ်ပိူၼ်ႈ၊ မၵ်ႉတႄႉမၵ်ႉဝႃႈ။ ၵမ်ႈၽွင်ႈၵေႃႈ ဝႃႈ- ဢမ်ႇလိူဝ်သေသိုၵ်းမၢၼ်ႈႁဵတ်းတႅပ်း 4 တႅပ်း ႁေႃႈလိုပ်ႈဝၢၼ်ႈႁၢမ်းသူၼ်ႁၢမ်း ယင်းတိုၵ်ႉၸွမ်းၵႂႃႇ ႁဵတ်းပွႆးႁဵတ်းလၢမ်းယူႇ မၢၼ်ႈပေႃးၵၢၼ်ႉ။ ႁဝ်းႁႆႇပၼ်ၶဝ်ပေႃးဢမ်ႇၵိုတ်းသင် ထႅင်ႈ 2-3 ပီသမ်ႉ ဢဝ်ၶမ်းႁွႆႈၶေႃးသေၶဝ်ႈပွႆးမႃး၊ တႆးၸိူဝ်းၼႆႉဢမ်ႇငၢႆႈငၢႆႈ၊ မိူင်းၵဵင်းမႆႇႁဵတ်းပွႆးၵေႃႈပဵၼ်တႆးလၢႆလၢႆ။

မၼ်းၸဝ်ႈယၢမ်ႈလၢတ်ႈၼႂ်းၽိုၼ်လိၵ်ႈၵွၼ်းၶေႃ မၢႆ(253) ပီ 2009 တွၼ်ႈပွႆးသၢင်ႇလွင်းၼၼ်ႉ ဝႃႈ- တႆးၼႆႉ ဢမ်ႇႁဵတ်းပွႆးဢမ်ႇၶႂ်ႈယူႇလႆႈ၊ တၢင်ႇၸိူဝ်ႉတၢင်ႇၶိူဝ်းပႃးၸဵမ်မၢၼ်ႈ ဢမ်ႇပေႃးၵႃႈႁိုဝ်ပဵင်းတႆး။ ၸင်ႇဝႃႈ ၵူႈပီႈပီ၊ ပေႃးထိုင်ၶၢဝ်းလိူၼ်သီႇလိူၼ်ႁႃႈမႃး တႆးႁဝ်းၽႅဝ်တီႈလႂ် မီးမိူင်းလႂ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇမီးၵေႃႈႁႃ ဢမ်ႇမႃးၵေႃႈလႅၼ်ႈ ၶွၵ်းၶွၵ်းၶေႇၶေႇ ၵႃႈဝၵ်ႉမႃးႁႃလႆႈ၊ တင်းၵူႈတင်းယိုမ်ႁဵတ်းတိၵ်းတိၵ်း။ ႁဵတ်းယဝ်ႉၵေႃႈ ပႃးၵၼ်ထုၵ်ႇၼီႈ ထုၵ်ႇၶွတ်ႇ၊ ၵမ်ႈၽွင်ႈသၢႆႈၼီႈပဵၼ်ပီယင်းပႆႇၵုမ်ႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢမ်ႇငိၼ်းၽႂ်ဝႃႈလၢပ်ႇၽိဝ်းမိူဝ်ႇၸၢၼ်ႈသင်၊ ထိုင်ၶၢဝ်းမၼ်းမႃးၵေႃႈၼႅတ်ႈႁဵတ်းၶိူဝ်းၶိူဝ်းယႂ်းယႂ်း။

ဢၼ်ၽိတ်းၸႂ်လူင်လၢင်ၼႆႉ ၵၼ်ႉၵူၵ်ႉႁဵတ်းမႃးတႄႉတႄႉ သမ်ႉဢမ်ႇၵိုင်ႇတၢင်းယၢပ်ႇ၊ ဢမ်ႇၵိုင်ႇသဵင်ႈငိုၼ်း သဵင်ႈတွင်း လႆႈၵမ်ႉလႆႈငၢမ်ႇ။ ၼုင်ႈသၢင်ႇၵၢၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ- မိူဝ်ႈၽုၵ်ႈၵေႃႈလွၼ်ႈ။ ၵမ်ႈၽွင်ႈႁဵတ်း 7 ဝၼ်းဢွၵ်ႇမႃး ယဝ်ႉ ထၢမ်ၵႂၢမ်းလိၵ်ႈၵႂၢမ်းထမ်း ဢမ်ႇလႆႈသင်မႃး။

ၼွၵ်ႈသေၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈတွပ်ႇလၢတ်ႈၵႂၢမ်းထၢမ်လၢႆလၢႆၶေႃႈလႄႈ ပိူင်လူင်မၼ်းႁႂ်ႈတႆးဝူၼ်ႉမႅၼ်ႈ 3 ၶေႃႈ- 1.ႁဵတ်းပွႆးဢမ်ႇႁဵတ်းပွႆး ဢမ်ႇၸႂ်ႈလိူင်ႈဢၼ်ၶိုၵ်ႉၶမ်ႇ။ 2.ဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈၶိုၵ်ႉၶမ်ႇၼႆႉ ၼုင်ႈၽႃႈလိူင် သၢင်ႇၵၢၼ်းယဝ်ႉ ၸွင်ႇလႆႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းၵႂၢမ်းသင်ႇသွၼ်ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ၊ ၸွင်ႇလႆႈတိုဝ်းၵမ် ၽႃဝၼႃ။ 3.ပေႃးၼုင်ႈ သၢင်ႇၵၢၼ်းယဝ်ႉ ႁူႉထမ်းႁူႉလၢႆးတိုဝ်းၵမ်ၸပ်းတူဝ်ၸပ်းၸႂ်မႃးၸိုင် ႁဝ်းၵေႃႈၵိုင်ႇတၢင်းယၢပ်ႇသေ လႆႈၵုသူလ်။ ပေႃးဢမ်ႇၼၼ် တေလႆႈဝႃႈပုတ်းတိုၼ်း- ဝႃႈၼႆ။

မၢင်ပွၵ်ႈ မီးပွႆးမီးလၢမ်းၼႂ်းၵဵင်းမႆႇတီႈၼိုင်ႈ၊ ဢိင်ၼိူဝ်ႁဵတ်းၵၢၼ်တီႈလဵဝ်ၵၼ်သေမိူင်းလႅင်းမႃးႁၼ်ၼႃႈၵၼ်၊ မၼ်းၸဝ်ႈထၢမ်ဝႃႈ- ဢိူဝ်ႈ… ၸိူဝ်းသူၼႆႉ ၶမ်ႈဝႃးၸွင်ႇၵႂႃႇပွႆးၼႄႇ၊ ပေႃးတွပ်ႇဝႃႈဢမ်ႇၵႂႃႇၶႃႈ။ မၼ်းၸဝ်ႈဝႃႈ သူၸိူဝ်းၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈတႆးလူင်..ဝႃႈၼႆ။ (မၼ်းၸဝ်ႈၶႂ်ႈဝႃႈ ပေႃးပဵၼ်တႆးတိုၼ်းမိုတ်ႈမၵ်ႉပွႆး၊ တိုၼ်းၵႂႃႇၶဝ်ႈပွႆး)။

သင်ၶၸိုဝ်ႈယႂ်ႇ ၸဝ်ႈသုၶမ်း ဢၼ်ႁဵတ်းၵၢၼ်ပိုၼ်ၽႄႈသႃသၼႃမိူင်းလွႆၸိုင်ႈတႆး တွပ်ႇၶေႃႈထၢမ်တၵ်ႉၵႃႇ သတ်ႉထႃး မိူဝ်ႈမႃးႁေႃးထမ်း/တြႃး တီႈဝတ်ႉၵူႇတဝ်ႈ ဝဵင်းၵဵင်းမႆႇ ၸိုင်ႈထႆး ၽွင်းႁူဝ်ပီ 2010 မီးႁူဝ်ႁုပ်ႈ ဝႃႈ- ႁဵတ်းပွႆးသၢင်ႇလွင်းၼႆႉ ႁႂ်ႈလႆႈၼမ်ႉတွၼ်းၽွၼ်းလီလၢႆလၢႆပိူင်သေႁဵတ်း။ မိူၼ်ၼင်ႇ 1.ဢဝ်လုၵ်ႈလၢင်း/လၢၼ် ၶဝ်ႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်သႃသၼႃ၊ လႆႈႁဵၼ်းလိၵ်ႈထမ်း ႁူႉၵႂၢမ်းထမ်းယဝ်ႉ ဝၢႆးမႃးႁႂ်ႈမေႃတိုဝ်းၵမ်ၸွမ်း၊ ပဵၼ်ၵူၼ်းဝႃႈငၢႆႈသွၼ်ငၢႆႈ။ 2.ၵွပ်ႈသၢင်ႇလွင်းမီးပေႃႈသၢၼ်ႈ/မႄႈသၢၼ်ႈသေ ႁႂ်ႈမၢဝ်ႇသၢဝ်တႆးႁဝ်း ၸမ်ၸႂ်ၵၼ်/မေႃႁၵ်ႉၵၼ်၊ ပိူဝ်ႈတႃႇႁၵ်ႉသႃ မႅတ်ႇပႅင်းၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းႁဝ်း။ 3.ႁႂ်ႈတႆးႁဝ်းမေႃၶဝ်ႈဢွၵ်ႇၵၼ်၊ မေႃၸွႆႈထႅမ်ၵၼ်။ 4.ႁဵတ်းၵၢၼ်တၢင်းလီ ႁႂ်ႈဝႆႉၸႂ်ၽိူၵ်ႇၸိုၼ်ႈၶၢဝ်သႂ်သေ ႁႂ်ႈလႆႈပဵၼ်ၵၢၼ်ၼႃး မုၼ်ၵုသူလ်တႄႉတႄႉ။ ၼွၵ်ႈသေၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈၾၢင်ႉဝႃႈ ယႃႇႁႂ်ႈလႆႈပဵၼ်ပွႆးမူၼ်ႈပွႆးၵျေႃႇ ဢၼ်ၵိၼ်လဵင်ႉၵၼ်မဝ်းမိင်း လိုမ်းႁၢင်ႈလိုမ်းတူဝ်၊ ယဵၼ်းပဵၼ်ပွႆးထဵင်ၵၼ်ၽိတ်းၵၼ်၊ ယႃႇႁႂ်ႈပဵၼ်ပွႆးဢၼ်သဵင်ႈငိုၼ်းလၢႆလၢႆၵူၺ်း- ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ၵဵပ်းႁွမ်တွမ်တႅမ်ႈ
(ၸၢႆးၽွၼ်းလီ)