တေႃႇဢွင်ႇသၢၼ်းသူႉၵျီႇ တင်း ၸွမ်ၸိၵ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈမိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇ ဢုပ်ႇသင်တေႃႇ ၸွမ်သိုၵ်းလူင်ယွတ်ႈသိုၵ်း ၽွင်းႁွတ်ႈၼေႇပျီႇတေႃႇ

(ႁူပ်ႉထူပ်းတွင်ႈထၢမ် ၸွမ်သိုၵ်းလူင်ယွတ်ႈသိုၵ်း ႁူဝ်ပဝ်ႈလူင် ၶွင်ႇသီႇဢဝ်ၶိုၼ်းၸိုင်ႈတႆး RCSS/SSA  တွၼ်ႈ – 3)

ဝၼ်းတီႈ 9-26/8/2020 ၸွမ်သိုၵ်းလူင်ယွတ်ႈသိုၵ်း ႁူဝ်ပဝ်ႈလူင် RCSS/SSA ဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်းၵႂႃႇ ၼေႇပျီႇတေႃႇ၊ ၶဝ်ႈႁူမ်ႈ ပၢင်ၵုမ်လူင် ပၢင်လူင် ႁူဝ်ပၢၵ်ႇပီ 21 ပွၵ်ႈၵမ်း 4 ၊ ႁွတ်ႈထိုင်ဝဵင်းတူၼ်ႈတီး ၶၢဝ်းတၢင်းလၢႆဝၼ်းသေ ၸင်ႇပွၵ်ႈၶိုၼ်းငဝ်ႈၸိုင်ႈ။ ၶၢဝ်းတၢင်းၼႆႉ လႆႈတိုဝ်ႉတင်း ႁူပ်ႉဢုပ်ႇ တေႃႇဢွင်ႇသၢၼ်းသူႉၵျီႇၶေႃၶေႃ၊ ၸွမ်သိုၵ်းလူင်မိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇၶေႃၶေႃ – သမ်ႉဢုပ်ႇဢူဝ်းသင်ၵၼ် ဢၼ်လႆႈၼမ်ႉတွၼ်းၽွၼ်းလီမီးသင်၊ ၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇ ႁွၵ်ႈႁူပ်ႉထူပ်းတွင်ႈထၢမ် ၸွမ်သိုၵ်းလူင် ယွတ်ႈသိုၵ်းဝႆႉၼင်ႇၼႆ။

ထၢမ် – ၶၢဝ်းတၢင်းၵႂႃႇၼေႇပျီႇတေႃႇၼႆႉ ယူႇတီႈႁူဝ်ပဝ်ႈလူင် ၶွင်ႇသီႇဢဝ်ၶိုၼ်းၸိုင်ႈတႆး တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး RCSS/SSA သေ ႁုပ်ႈယေႃႈ လၢတ်ႈၼႄပၼ် ဢၼ်လႆႈမႃးၽွၼ်းလီ ဢၼ်လီမၢႆ လီတွင်း မီးသင်ၼႆၶႃႈ?။

တွပ်ႇ-ပေႃးမႃးတူၺ်းၶၢဝ်းတၢင်းၼႆႉ တေလႆႈဝႃႈမီးၽွၼ်းလီယူႇ၊ ပေႃးမႃးႁဵတ်းႁူဝ်ႁုပ်ႈမၼ်း ၽွၼ်းလီၼႆႉ မၼ်းမီးယူႇ 4 ဢၼ်- 1.ႁဝ်းလႆႈႁူပ်ႉၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင် ဢမ်ႇဝႃႈဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇ၊ ဢမ်ႇဝႃႈ ၸွမ်သိုၵ်းလူင် မိၼ်းဢွင်ႇလႅင်ႇ၊ ဢမ်ႇဝႃႈပႃႇတီႇၶဝ်၊ ဢမ်ႇဝႃႈၸဝ်ႈၼႃႈတီႈလုမ်းၽွင်းတၢင်ၼွၵ်ႈမိူင်းၶဝ် ၸိူဝ်းၼႆႉ၊ ၵူၼ်းမိူင်းယူဝ်းယူဝ်း ၵူၼ်းၵႃႉၵူၼ်းၶၢႆၸိူဝ်းၼႆႉ လႆႈမႃးႁူပ်ႉတင်းၼမ်တင်းလၢႆ။ ဢၼ်ၶဝ်မႃးႁူပ်ႉ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၼႆႉ ၸိူဝ်းဢၼ်ၶဝ်ၶႂ်ႈႁူႉ ႁဝ်းၵေႃႈလႆႈတွပ်ႇပၼ်၊ ၸိူဝ်းဢၼ်ႁဝ်းၶႂ်ႈႁူႉ ၶေႃႈမုလ်းတီႈၶဝ် ႁဝ်းၵေႃႈလႆႈထၢမ်ၶဝ်။ ၸိူဝ်းဢၼ်ၶဝ်ၶႂ်ႈပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ ႁဝ်းလူဝ်ႇႁဵတ်းၸိူင်ႉႁိုဝ် လွင်ႈငမ်းယဵၼ် မိူင်းႁဝ်းၼႆႉ ႁဝ်းၵေႃႈလႆႈထၢမ်၊ ဢၼ်ၼႆႉပဵၼ်ၽွၼ်းလီတႄႉတႄႉ။ ၵူၼ်းဢၼ်မႃးဢုပ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်ၵူၼ်းဢၼ်မီးၵႃႈၶၼ် ၵူၼ်းယႂ်ႇၵူၼ်းလူင်ၵမ်ႈၼမ်၊ ဢၼ်ၼႆႉၵေႃႈမိူၼ်တင်းႁဝ်းလႆႈ ဢၢၼ်ႇပပ်ႉလိၵ်ႈ ဢၼ်လၢၵ်ႇလၢႆးမၼ်း၊ ဢၼ်ၼႆႉပဵၼ်ၽွၼ်းလီဢၼ်ၼိုင်ႈ။

2.ႁဝ်းလႆႈႁဵတ်းပၢင်ၵုမ်လူင်ပၢင်လူင် ႁူဝ်ပၢၵ်ႇပီ 21 ပွၵ်ႈၵမ်း 4 ၵမ်းၼႆႉ ပေႃးႁဝ်းမႃးတူၺ်းၶေႃႈတူၵ်းလူင်း ၼႂ်း 3 ပွၵ်ႈပူၼ်ႉမႃးလႄႈ ပွၵ်ႈၼႆႉ တေလႆႈဝႃႈပွၵ်ႈၼႆႉ မီးၼမ်ႉၼၵ်းလိူဝ်၊ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈႁဝ်းလႆႈပိုၼ်ႉထၢၼ် (ငဝ်ႈၶၢမ်ႇပိုၼ်ႉ) ပိူင်ၾႅတ်ႊၻရႄႊၵႂႃႇ ပွတ်းဢွၼ်ႇတွၼ်ႈၼိုင်ႈ။ ပွင်ႇဝႃႈၾႅတ်ႊၻရႄႊၼႆႉ ႁဝ်းပိုတ်ႇ ၵၢၵ်ႇသေႃးၽၵ်းတူမၼ်းယဝ်ႉ၊ ႁဝ်းလူဝ်ႇလႆႈဢုပ်ႇၵႂႃႇထႅင်ႈတိၵ်းတိၵ်းၵူၺ်း၊ ပွၵ်ႈၼႆႉ ႁဝ်းပိုတ်ႇၵၢၵ်ႇသေႃး ၾႅတ်ႊၻရႄႊၼႆၵေႃႈဝႃႈလႆႈ။ ႁဝ်းတေဢုပ်ႇၵၼ်ၵႂႃႇၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈ ၽႅၼ်ၵၢၼ်မၼ်းၵေႃႈမီးဝႆႉမူတ်းယဝ်ႉ၊ ဢၼ်ၼႆႉၵေႃႈပဵၼ်ၽွၼ်းလီဢၼ်ၼိုင်ႈ။

3.ပေႃးႁဝ်းမႃးတူၺ်း လွင်ႈၸုမ်းဢၼ်ပႆႇလူင်းလၢႆးမိုဝ်းၸိူဝ်းၼႆႉ ၼႂ်းပၢင်ႁူပ်ႉထူပ်းၵၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ႁဝ်းၵေႃႈ လႆႈတွင်ႈထၢမ်၊ တီႈတေႃႇဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇၵေႃႈလီ တီႈၸွမ်သိုၵ်းလူင်မိၼ်းဢွင်ႇလႅင်ႇၵေႃႈလီ ႁဝ်းၵေႃႈ လႆႈ တွင်ႈထၢမ်၊ ၶဝ်မီးယိူင်းဢၢၼ်းၸိူင်ႉႁိုဝ်၊ ဢၼ်ၼႆႉၵေႃႈႁဝ်းလႆႈႁူႉပၢႆးဝူၼ်ႉၶဝ်။ ပေႃးမႃးတူၺ်းတႄႉ ၵေႃႈ ႁႂ်ႈလႆႈဢဝ်လွင်ႈဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်သေ ဢုပ်ႇၵၼ်ယူႇ ၶဝ်တေဝႃႈၸိူင်ႉၼၼ်။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပေႃးမႃးတူၺ်း လၢႆးႁဵတ်းသမ်ႉ တင်းလၢႆးႁဵတ်းလႄႈတင်းလၢႆးဢုပ်ႇ မၼ်းသမ်ႉပိူင်ႈၵၼ်၊ ဢၼ်ၼႆႉႁဝ်းလႆႈႁၼ် ၸႅင်ႈၸႅင်ႈၵမ်းလဵဝ်။ ၶဝ်ႈၶႂ်ႈဢုပ်ႇယူႇဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ၶႂ်ႈဢုပ်ႇႁႂ်ႈမႃးယူႇၾၢႆႇတႂ်ႈၶဝ်သေလႄႈဢုပ်ႇၵူၺ်း၊ ၶဝ်ဢမ်ႇၶႂ်ႈယူႇၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်သေဢုပ်ႇ၊ ဢၼ်ႁဝ်းႁၼ်ၸႅင်ႈ ပဵၼ်ၸိူင်ႉၼႆ။

ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇၼႂ်း 7 ၸုမ်း ဢၼ်ပႆႇလူင်းလၢႆးမိုဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁဝ်းယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ ၶဝ်ၵေႃႈတေတူၺ်း ငဝ်းလၢႆးၸိူင်ႉၼႆၽွင်ႈယူႇ။ ၵွပ်ႈၼႆလႄႈၸင်ႇဝႃႈ ပေႃးဝႃႈတပ်ႉမတေႃႇၼႆႉ ဢမ်ႇပႆႇယွမ်းယူႇၽဵင်ႇပဵင်း ၵၼ်တႄႉ တႃႇတေဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်ၵႂႃႇမိူဝ်းၼႃႈၼႆႉ ႁဝ်းဝူၼ်ႉဝႃႈမၼ်းတေယၢပ်ႇတႄႉတႄႉ။ တပ်ႉမတေႃႇ သမ်ႉဢဝ်ၵၢၼ်သိုၵ်းသေၵႄႈလိတ်ႈယူႇတႃႇသေႇ၊ ဢၼ်ၵႄႈလိတ်ႈမႃးၸိူဝ်းၼၼ်ႉ မၼ်းၵေႃႈသမ်ႉ ဢမ်ႇလႆႈသင်ၼင်ႇၵဝ်ႇ။

ယုၵ်ႉၼႄတူဝ်ယၢင်ႇ ႁဝ်းမႃးတူၺ်း ၽႅၼ်ၵၢၼ်သိုၵ်း ဢၼ်တေတိုၵ်းၸုမ်းဢူၺ်းလီ ပွတ်းႁွင်ႇ 3 ၸုမ်းၼႆႉ ၶဝ်ဢဝ်တပ်ႉမ 3-4-5 တပ်ႉမသေၵႂႃႇလူး၊ ပေႃးမႃးတူၺ်းၶဝ်ၵေႃႈဢမ်ႇလႆႈသင်၊ ဢၼ်ၶဝ်ၵႂႃႇလႆႈၵွင်ႈၵၢင်ႇ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်ဢၼ်ၵဵပ်းသိမ်းၵူၺ်း၊ သိုၵ်းမၼ်းဢမ်ႇႁၢႆ၊ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်း ယၢပ်ႇၽိုတ်ႇ ၶိုၼ်ႈမႃးထႅင်ႈၵူၺ်း။ ဢၼ်ၼႆႉမၼ်းၼႄဝႆႉဝႃႈ ဢဝ်ၵၢၼ်သိုၵ်းသေၵႄႈလိတ်ႈၼႆႉ တပ်ႉမတေႃႇၼႆႉ မၼ်းတိူၵ်ႈယဝ်ႉ၊ မၼ်းဢမ်ႇလႆႈယဝ်ႉ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈလႆႈႁၼ်တႅၵ်ႇလႅင်း။

ပေႃးမႃးတူၺ်း သိုၵ်းရၶႅင်ႇ AA ၶဝ်ၶဝ်ႈၵႂႃႇမိူင်းၶဝ်ၼႆႉ တပ်ႉမတေႃႇဢဝ်ၵၢၼ်သိုၵ်းသေၽဵဝ်ႈ၊ သမ်ႉပၢႆ ဢဝ်ၵၢၼ်မိူင်းသေမိပ်ႇၶဝ် တၢင်ႇတၢင်းၽိတ်းၶဝ်ပဵၼ်ၸုမ်းၵေႃႇၵၢၼ်ႁၢႆႉထႅင်ႈၵွၼ်ႇ၊ မၼ်းႁဵတ်းႁႂ်ႈ ပၼ်ႁႃၼႆႉ ၶႅၼ်းယႂ်ႇၶိုၼ်ႈမႃးတိၵ်းတိၵ်း မၼ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈလွၵ်းလၢႆးၵႄႈပၼ်ႁႃမၼ်း။ ၸင်ႇဝႃႈ ပေႃးတပ်ႉမတေႃႇ ယင်းတိုၵ်ႉႁၼ်ဝႃႈ ဢဝ်ၵၢၼ်သိုၵ်းသေၵႄႈပၼ်ႁႃပေႃးၼႆၼႆႉ ငဝ်းလၢႆးမိူင်းမၢၼ်ႈၼႆႉ တေႁၢႆႉၵႂႃႇ တိၵ်းတိၵ်းၵူၺ်း၊ တေႁၢႆႉၵႂႃႇလိူဝ်ၵဝ်ႇ၊ ပၢင်တိုၵ်းၼႆႉၸၢင်ႈၵိူတ်ႇၶိုၼ်ႈသေ ပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းယႂ်ႇ ပၢင်တိုၵ်းလူင်ၵေႃႈ ၸၢင်ႈပဵၼ်လႆႈ။ ဢၼ်ၼႆႉႁဝ်းႁၼ်ၸႅင်ႈဝႆႉ၊ ပေႃးဝႃႈၶဝ်တိုၵ်ႉယုမ်ႇယမ်ယူႇလၢႆးၵဝ်ႇ ဢမ်ႇလႅၵ်ႈလၢႆႈတႄႉ မၼ်းတေယၢပ်ႇ။ ဢၼ်ၼႆႉႁဝ်းတူၺ်းတီႈဢၼ်ႁဝ်းၵႂႃႇႁၼ်မႃး တီႈဢၼ်ႁဝ်း ႁူပ်ႉႁၼ်မႃးၼႆႉ ပေႃးမႃးၼပ်ႉသၢင်ႈတူၺ်းၶၢဝ်းတၢင်းမိူဝ်းၼႃႈၼႆႉ ဢၼ်ႁဝ်းဢုပ်ႇၵၼ်မႃး ၵိုတ်းသိုၵ်းမႃး 7-8 ပီၼႆႉ ႁဝ်းလၢတ်ႈယူႇတႃႇသေႇဝႃႈ ႁဝ်းလူဝ်ႇလႆႈသၢင်ႈလွင်ႈယုမ်ႇယမ်ၵၼ်ဢိူဝ်ႈ၊ ဢၼ်ၼႆႉၵႂႃႇ မိူဝ်ႈလႂ်ႁဝ်းလၢတ်ႈတႃႇသေႇ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ သၢင်ႈလွင်ႈယုမ်ႇယမ်ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈဝႃႈၵိၼ်ၶဝ်ႈၵိၼ်လဝ်ႈ ၸွမ်းၵၼ် ႁဵတ်းပွႆးႁဵတ်းလၢမ်းၸွမ်းၵၼ်ၵူၺ်း၊ ၵၢၼ်သၢင်ႈလွင်ႈယုမ်ႇယမ်ၵၼ်ၼႆႉ ဢၼ်ၼၼ်ႉဢၼ်လဵဝ် ၵူၺ်းပႆႇပေႃး။ ၵၢၼ်သၢင်ႈလွင်ႈယုမ်ႇယမ်တေႃႇၵၼ်ၼႆႉ ဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈ ဢၼ်ႁဝ်းပွင်ႇၸႂ်ၼႆႉ မၼ်းမီး 4 ပိူင်-

1. ၶေႃႈတူၵ်းလူင်း – ၶေႃႈတူၵ်းလူင်း ဢၼ်ႁဝ်းတူၵ်းလူင်းၵၼ်ဝႆႉၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ႁဝ်းလူဝ်ႇႁဵတ်းၸွမ်း၊ ႁဝ်းလူဝ်ႇၼပ်ႉယမ်။ ႁဝ်းဢုပ်ႇသင်ၵၼ် တူၵ်းလူင်းသင်ၵၼ်ဝႆႉၼႆၼၼ်ႉ ႁဝ်းပဵၼ်ၵေႃႉၸၢႆး ပဵၼ်ၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင် လႆႈၸႂ် တူၵ်းလူင်းၵၼ်ၼႆ လူဝ်ႇႁဵတ်းၸွမ်းၶေႃႈတူၵ်းလူင်းႁဝ်း။

2.လွင်ႈဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ် – လွင်ႈဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်ၼႆႉ ယႃႇပေဢဝ်လၵ်းၵၢၼ်ၽႂ် လၵ်းၵၢၼ်မၼ်းသေမႃး ထဵင်ၵၼ်၊ လူဝ်ႇဢုပ်ႇၵၼ် တေႃႇလွင်းၵၼ် (သဵတ်ႈၵႃႈသဵဝ်ႈႁူဝ်ၵၼ်) ႁႂ်ႈမီးလွင်ႈမီးတၢင်း (မီးႁဵတ်ႇ မီးၽူလ်)၊ ႁႂ်ႈလႆႈတင်းသွင်ၾၢႆႇ၊ ဢမ်ႇၸႂ်ႈဝႃႈ ႁႂ်ႈလႆႈၾၢႆႇလဵဝ်ၵူၺ်း။ ႁႂ်ႈမီးၽွၼ်းလီ ပဵၼ်ၽွၼ်းလီ တင်းသွင်ပႃႈသွင်ၾၢႆႇ။

3.တေဢုပ်ႇၵၢၼ်မိူင်း – တေမူၼ်ႉမႄးၵၢၼ်ၽွင်းငမ်းၵႂႃႇတၢင်းၼႃႈၼႆႉ ႁဝ်းလူဝ်ႇပိုၼ်းပိုၼ်ႉလင်မၼ်း မိူၼ်ၼင်ႇႁဝ်းဝႃႈမႃး 50 ပီ ႁဝ်းႁဵတ်းဢီႈသင်မႃး၊ ႁဝ်းလႆႈလွတ်ႈလႅဝ်းၵွၼ်းၶေႃ တင်ႈတႄႇပီ 1948 မႃး တေႃႇထိုင်ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ ဝၢၼ်ႈမိူင်းပဵၼ်ဢီႈသင်၊ ဢၼ်ၼႆႉလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၽူႈမီးဢႃႇၼႃႇၶဝ်လူဝ်ႇလႆႈ ယွမ်းႁပ်ႉ။ ၵၢၼ်လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉတဵမ်မိူင်းယူႇၼႆႉ ပေႃးမႃးတူၺ်း ၸွမ်သိုၵ်းလူင်မိၼ်းဢွင်ႇလႅင်ႇ လၢတ်ႈၶေႃႈ ပူင်မၼ်းၼၼ်ႉ မၼ်းၶႂ်ႈၼႄးလၢႆးလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉယႃႉဝၢၼ်ႈမိူင်း၊ ႁဵတ်းသင်လႄႈ မီးၵၢၼ်လၢႆးလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ မႃးလႃႇ ဢၼ်ၼၼ်ႉသမ်ႉ ၶဝ်ဢမ်ႇတူၺ်းၶိုၼ်း။

ပေႃးမီးလွင်ႈတဵၵ်းတဵင်ၵေႃႈ မီးလွင်ႈလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၼႆႉ ပဵၼ်သၽႃႇဝလူး၊ မိူင်းလႂ်ၵေႃႈယဝ်ႉ။ မိူၼ်ၼင်ႇ မိူင်းထႆး လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼုမ်ႇၶဝ်ၼႄၵၢင်ၸႂ်သၢၼ်ၶတ်းယူႇၼႆႉ၊ ဢၼ်ၼႆႉၵေႃႈ မၼ်းၵဵဝ်ႇၵပ်းၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇ၊ ၵႂႃႇၼႄးၵူၼ်းလုၵ်ႉႁိုၼ်ႇၼႄၵၢင်ၸႂ်ဢမ်ႇလႆႈ။ တႃႇၶၢဝ်းတၢင်းၼႃႈၼႆႉ ပေႃးဝႃႈၸႂ်ႉၶိုၼ်းလၢႆးၵဝ်ႇယူႇ ပေႃးၼႆ ႁဝ်းႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ မၼ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈလၢႆးၵႄႈပၼ်ႁႃ၊ ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ မၼ်းလူဝ်ႇႁႃလၢႆးမႂ်ႇ။ လၢႆးမႂ်ႇ ၵၢပ်ႈပၢၼ်မႂ်ႇမိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ၶေႃႈမုလ်းမၼ်းတဵမ်ဝႆႉၼႂ်း ၵူႊၵိူလ်ႊ(google) တင်းမူတ်းယဝ်ႉ၊ ၵူႈပွၵ်ႈၼႆႉ ႁဝ်းလႆႈၸႂ်ႉဢွၵ်းဢေႃႁဝ်းၵေႃႉလဵဝ် သေလႄႈဝူၼ်ႉ သေလႄႈႁဵတ်း၊ မၢင်ပွၵ်ႈၼႆႉလၢမ်းႁဵတ်းဢဝ်ၵူၺ်း၊ မိူၼ်တင်းၸၢင်ႉတႃမွတ်ႇတိုဝ်ထိူၼ်ႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈမိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈယဝ်ႉ ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ လူဝ်ႇဝူၼ်ႉလၢႆးမႂ်ႇ။

ၶေႃႈမုလ်းႁဝ်းတေႁဵတ်းၵၢၼ်ၼႆႉ ပူၼ်ႉမႃးၼႆႉပဵၼ်ဢီႈသင်၊ ႁဝ်းဢမ်ႇမီးၶၢဝ်းယၢမ်းတူၺ်းၼႂ်းပပ်ႉလိၵ်ႈ ၼႆၵေႃႈ ႁဝ်းၶဝ်ႈၼႂ်းၵူႊၵိူလ်ႊသေတူၺ်း မၼ်းႁၼ်မူတ်း။ တေႃႈလဵဝ်ၼႆႉ မိူၼ်ၼင်ႇလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင် ၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်ဢီႈသင်မႃး မၼ်းမီးဝႆႉၼႂ်းၵူႊၵိူလ်ႊမူတ်း။ ၸဝ်ႈၾႃႉၶဝ်ႁဵတ်းဢီႈသင်မႃး၊ ၼေႇဝိၼ်းယိုတ်းဢႃႇၼႃႇမၼ်းႁဵတ်းဢီႈသင်မႃး၊ ဢူးၼုႁဵတ်းဢီႈသင်မႃး၊ ဢွင်ႇသၢၼ်းႁဵတ်းဢီႈသင်မႃး၊ ဢိင်းၵလဵတ်ႈႁဵတ်းဢီႈသင်မႃး ၼႂ်းလိၵ်ႈၼႂ်းလၢႆးႁဝ်းဢၢၼ်ႇ ယင်းဢမ်ႇၸေးလီပဵင်းဢၼ်ယူႇၼႂ်း ၵူႊၵိူလ်ႊ ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ၊ ဢၼ်ၼႆႉမၼ်းပဵၼ်ၵၢပ်ႈပၢၼ်မႂ်ႇ။ ထဵၵ်ႊၼူဝ်ႊလူဝ်ႊၵျီႊ Technology ၼႆႉ မၼ်းၸွႆႈဢွၵ်းဢေႃႁဝ်း ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ။

ပေႃးႁဝ်းဢမ်ႇတူၺ်းၸိူင်ႉၼၼ် ႁဝ်းသမ်ႉဝူၼ်ႉႁၼ်ဢဝ် ၼွၼ်းၾၼ်ဢဝ် ၵဝ်ၶႂ်ႈပဵၼ်ၸိူင်ႉၼႆ ၵဝ်ၶႂ်ႈႁဵတ်းၸိူင်ႉၼႆ ဢၼ်ၼႆႉမိူၼ်တင်းၸၢင်ႉတႃမွတ်ႇတိုဝ်ထိူၼ်ႇ၊ မၼ်းၵႂႃႇတၢင်းၼႃႈဢမ်ႇလႆႈ ၵမ်းလိုၼ်းမႃးၵႂႃႇတူၵ်းထၢင်ၵူၺ်း။

ထၢမ်- ပၢင်ၵုမ်လူင်ၼႆႉ တမ်းလႆႈပိုၼ်ႉထၢၼ်ပိူင်ၾႅတ်ႊၻရႄႊယဝ်ႉၼႆ သေတႃႉ တေႃႇဢွင်ႇသၢၼ်းသူႉၵျီႇ ယၢမ်ႈဝႃႈလၢႆပွၵ်ႈလၢႆၵမ်းဝႃႈ တေဢဝ်ၼမ်ႉၸႂ်ပၢင်လူင် ၵူၺ်းၵႃႈ ၶေႃႈလႆႈၸႂ်ပၢင်လူင်သမ်ႉဢမ်ႇတူၵ်ႇ – ပေႃးၼႆ လွင်ႈတႃႇၽိုၼ်ႉၽူးၶိုၼ်း လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်ၶႃႈလူးတေပဵၼ်ႁိုဝ် ? ဢၼ်ႁဵတ်းၵႂႃႇယူႇၼႆႉ “လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင် 1947 ” ၸွင်ႇတေပဵၼ်ဝူဝ်းယဵပ်ႇႁၢႆၵႂၢႆးယဵပ်ႇၼႅၼ်ႈ ပႅတ်ႈၶႃႈႁႃႉ ?။

တွပ်ႇ-လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်ၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်ပိုၼ်း၊ ၸိူင်ႉၼင်ႇဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇဝႃႈၼႆႉ မၼ်းမႅၼ်ႈၽွင်ႈယူႇ ဢမ်ႇမႅၼ်ႈတင်းမူတ်း။ ၼမ်ႉၸႂ်ပၢင်လူင်ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်ၵၢၼ်ၽွမ်ႉႁူမ်ႈ၊ မၼ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈ ၶေႃႈတူၵ်းလူင်း။ ၸင်ႇဝႃႈ ၼမ်ႉၸႂ်ပၢင်လူင်ဝႃႇ လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်ဝႃႇ ၶေႃႈတူၵ်းလူင်းပၢင်လူင်ဝႃႇ ၊ ၵတိၵဝုတ်ႉပၢင်လူင်ဝႃႇၸိူဝ်းၼႆႉ မၼ်းတွႆးၵၼ် မၼ်းဢမ်ႇၶၢတ်ႇၵၼ်လႆႈ၊ မၼ်းပဵၼ်သွႆႉလဵဝ်ၵၼ်မူတ်း။ ပေႃးဢမ်ႇမီးၼမ်ႉၸႂ်ပၢင်လူင် ၸွင်ႇတေမီးၼမ်ႉၸႂ်ၽွမ်ႉႁူမ်ႈ၊ ဢၼ်ဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇဝႃႈၼၼ်ႉ မၼ်းၶႂ်ႈဝႃႈ ၼမ်ႉၸႂ်ၽွမ်ႉႁူမ်ႈၵူၺ်း။

ၵမ်းၼႆႉသမ်ႉ ၵတိၵဝုတ်ႉပၢင်လူင်ဝႃႇ မၼ်းလုၵ်ႉလႂ်မႃးလႃႇ မၼ်းလုၵ်ႉတီႈၼမ်ႉၸႂ်ၽွမ်ႉႁူမ်ႈသေမႃး၊ လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်ဝႃႇ မၼ်းလုၵ်ႉတီႈလႂ်မႃး မၼ်းလုၵ်ႉတီႈၼမ်ႉၸႂ်ပၢင်လူင်သေမႃး၊ ၸင်ႇဝႃႈ လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်ပဵၼ်ပိုၼ်း။ မိူၼ်ဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇဝႃႈ ႁႂ်ႈဢဝ်လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်မႃးၸႂ်ႉၼၼ်ႉ မၼ်းၵေႃႈဢမ်ႇၸႂ်ႈလႆႈ၊ မၼ်းထုၵ်ႇဢိူဝ်ႈ၊ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈငဝ်းလၢႆးမၼ်းပိၼ်ႇပႅင်လႅၵ်ႈလၢႆႈ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပိုၼ်ႉထၢၼ်ပၢင်လူင်ၼႆႉ ႁဝ်းပႅတ်ႈဢမ်ႇလႆႈ၊ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ တႃႇတေတင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မႃးၼႆႉ မၼ်းမီးပၢင်လူင်ၼႆႉၼႃႇ၊ ႁဝ်းတေလႆႈဢဝ်ၼမ်ႉၸႂ်ပၢင်လူင်ၼႆႉသေ ၶိုၼ်းမႃးဢုပ်ႇၵၼ်၊ တင်ႈၶိုၼ်းၾႅတ်ႊၻရႄႊမႂ်ႇ၊ ဢုပ်ႇၵၼ်မႂ်ႇမႂ်ႇ။

ၵူၺ်းၵႃႈ ဢၼ်ၵဝ်ႇၼႆႉမီးဢီႈသင်လႃႇ မိူဝ်ႈ 1961 ဢၼ်ဢူးထုၼ်းမျိၼ်ႉ တႅမ်ႈဝႆႉၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၽွၼ်းလီမၼ်းမီးဢီႈသင် ႁဝ်းလူဝ်ႇၵွၵ်းၽွၼ်းလီမၼ်း ဢွၵ်ႇမႃး၊ ဢၼ်ၸႂ်ႉလႆႈမီးဢီႈသင်။ ဢၼ်ၵၢပ်ႈပၢၼ်မႂ်ႇ ဢၼ်ႁဝ်းလူဝ်ႇသႂ်ႇထႅင်ႈသမ်ႉမီးဢီႈသင် ၸိူဝ်းၼႆႉႁဝ်းလူဝ်ႇမႃးဢုပ်ႇၵၼ်။ ဢမ်ႇၸႂ်ႈဝႃႈ ဢဝ်ပႅတ်ႈ လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင် မိူဝ်ႈ 1947 ၊ ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း 1947 ၼၼ်ႉတင်းမူတ်းၼႆၵေႃႈ မၼ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈၼင်ႇၵဝ်ႇ။ တီႈတႄႉမၼ်း ၵၢၼ်ဢုပ်ႇဢူဝ်းၶိုၼ်ႈမႃးၼႆႉ ယွၼ်ႉလင် 50 ပီပဵၼ်ဢီႈသင်၊ ႁဝ်းတႄႇမႃးၼႆႉ ယွၼ်ႉသင်လႄႈမၼ်းမီးလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်၊ မၼ်းၼႄလႆႈတႅၵ်ႇလႅင်းဝႃႈ လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင် 1947 ၼႆႉမၼ်းၼႄလႆႈဝႃႈ မိူင်းမၢၼ်ႈလႄႈမိူင်းတႆးၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈမိူင်းလဵဝ်ၵၼ် ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ မၼ်းတႅၵ်ႇလႅင်းယဝ်ႉဢၼ်ၼိုင်ႈ။ မိူင်းမၢၼ်ႈမိူင်းတႆး ဢမ်ႇၸႂ်ႈမိူင်းလဵဝ်ၵၼ် ပေႃးပဵၼ်မိူင်းလဵဝ်ၵၼ် မၼ်းၸၢင်ႈမီးလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်ႁဵတ်းသင်လႃႇ၊ လွင်ႈၼႆႉ ၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်းလူဝ်ႇလႆႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းႁူႉပိုၼ်းလီလီ။

ၵွပ်ႈၼႆလႄႈၸင်ႇဝႃႈ ထီႉ 2 ၼႆႉသမ်ႉ ငဝ်းလၢႆးဢၼ်ယိုတ်းဢႃႇၼႃႇၶိုၼ်ႈမႃး။ ၼေႇဝိၼ်းယိုတ်းဢႃႇၼႃႇ ၶိုၼ်ႈမႃးၼႆႉ ယွၼ်ႉသင်လႄႈယိုတ်းဢႃႇၼႃႇ ဢၼ်ၼႆႉၵေႃႈလူဝ်ႇလႆႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းပိုၼ်းလီလီ။ ပေႃးမႃးတူၺ်းတၢင်းၽိတ်းၼႆႉ မိူၼ်ၼင်ႇၶဝ်တႅမ်ႈဝႆႉၼႂ်းပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း 2008 ၶဝ် ဢယေးတူင်းပႃးၶဝ်။ ပျီႇထွင်ႇၸုမပျူဝ်ႇၵွႆးယေး တူဝ်ႉဢယေး၊ ပျီႇထွင်ႇၸုပျူဝ်ႇၵွႆး ပဵၼ်ၽႂ်ဢဝ်ပျူဝ်ႇ ႁဝ်းလူဝ်ႇမႃးလဵပ်ႈႁဵၼ်း တင်ႈတႄႇလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်ၶိုၼ်ႈမႃး၊ တင်ႈတႄႇဢဝ်ၶဝ်ယိုတ်းဢႃႇၼႃႇၶိုၼ်ႈမႃး၊ ႁဝ်းလီလဵပ်ႈႁဵၼ်းတူၺ်း တႆးၽိတ်းၸိူင်ႉႁိုဝ် မၢၼ်ႈၽိတ်းၸိူင်ႉႁိုဝ်၊ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းမိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ႁဵတ်းဢီႈသင်ဝႆႉယူႇ ဢၼ်ၼႆႉပဵၼ်ပိုၼ်းပိုၼ်ႉလင်၊ ႁဝ်းလူဝ်ႇထတ်းတူၺ်းၶိုၼ်း။ ႁဝ်းႁဵတ်းၵႂႃႇတၢင်းၼႃႈ ႁဝ်းလူဝ်ႇတူၺ်းၶိုၼ်း ပိုၼ်းပိုၼ်ႉလင် ႁဝ်းႁဵတ်းဝႆႉသင်မႃး။

ၾႅတ်ႊၻရႄႊဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ မၼ်းတေလႆႈဢိင် 4 ဢၼ်- 1.ဢိင်ပိုၼ်း။ 2.ဢိင်ၾိင်ႈထုင်း။ 3.ငဝ်းလၢႆး မိူဝ်ႈလဵဝ်။ 4.ပုၼ်ႈတႃႇၶၢဝ်းတၢင်းၼႃႈ ႁဝ်းတေႁဵတ်းသင် ပိူဝ်ႈတႃႇၵၢၼ်ၽွင်းငမ်းဝၢၼ်ႈမိူင်းမၼ်ႈၵိုမ်း၊ မၼ်းဢိင်ၼိူဝ် 4 ဢၼ်။

ၾႅတ်ႊၻရႄႊဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ႁႂ်ႈမိူၼ် ၾႅတ်ႊၻရႄႊဢမေႊရိၵၼ်ႊ၊ ၾႅတ်ႊၻရႄႊၵျိူဝ်ႊမၼ်ႊၼီႊ၊ ဢိၼ်ႊၻီႊယိူဝ်ႊဝႃႇၸိူဝ်းၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်ၵႂႃႇဢမ်ႇလႆႈ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၾႅတ်ႊၻရႄႊမိူင်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်တူဝ်ယၢင်ႇတီႈလဵပ်ႈႁဵၼ်း။ ဢၼ်ႁဝ်းလႆႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းႁၼ်ၼႆႉ မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ၾႅတ်ႊၻရႄႊ ၼႂ်းၵမ်ႇၽႃႇၼႆႉမီး 28 မိူင်း၊ မိူင်းမၢၼ်ႈၵေႃႈလူဝ်ႇလႆႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းၼႂ်း 28 မိူင်းၼႆႉ ၽွၼ်းလီၽွၼ်းၸႃႉမၼ်း မီးဢီႈသင်၊ ၾိင်ႈငႄႈၾိင်ႈထုင်းႁဝ်းမီးဢီႈသင် ႁႂ်ႈပေႃးၵိုင်ႇလႅပ်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆႉ ႁဝ်းလူဝ်ႇမႃးတႅမ်ႈမႂ်ႇ ႁႂ်ႈမၼ်းၵိူတ်ႇမႂ်ႇ မီးမႃးမိူင်းၾႅတ်ႊၻရႄႊ 29 မိူင်းလႄႈ၊ မိူင်းမၢၼ်ႈပဵၼ် ၾႅတ်ႊၻရႄႊသႅၼ်းၼႆႉ ႁႂ်ႈၵူၼ်းတင်းၵမ်ႇၽႃႇမႃးလဵပ်ႈႁဵၼ်းလႄႈ။ ဢဝ်ၶွင်ဢမေႊရိၵၼ်ႊၽွင်ႈ၊ ဢဝ်ၶွင်ၵျိူဝ်ႊမၼီႊၽွင်ႈ၊ ဢဝ်ၶွင်ဢိၼ်ႊၻီႊယိူဝ်ႊၽွင်ႈ၊ ဢဝ်ၶွင်တၢင်ႇမိူင်း မိူၼ်ၼင်ႇသဝိတ်ႉသိူဝ်ႊလႅၼ်ႊၶဝ် ႁႂ်ႈမၼ်းၵိုင်ႇလႅပ်ႈလႄႈ၊ ဢမ်ႇၸႂ်ႈဝႃႈႁႂ်ႈမိူၼ်မိူင်းပိူၼ်ႈ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈငဝ်းလၢႆးသၽႃႇဝ ၾိင်ႈငႄႈၾိင်ႈထုင်း မိူင်းႁဝ်း ဢမ်ႇမိူၼ်မိူင်းပိူၼ်ႈလူး။

ပေႃးၸိူင်ႉၼႆၵွၼ်ႇ မၼ်းၸင်ႇတေလႆႈ ၾႅတ်ႊၻရႄႊဢၼ်မၼ်ႈၵိုမ်း ယိုၼ်းယၢဝ်း။ ၾႅတ်ႊၻရႄႊ ဢၼ်တူၵ်ႇယူႇ မိူဝ်ႈလဵဝ် ၼႆႉ ပေႃးမႃးတူၺ်းၼႆ မၼ်းပႆႇၸႅင်ႈလႅင်း။ ၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၵမ်ႈၽွင်ႈဝႃႈ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈမိူၼ် ၾႅတ်ႊၻရႄႊမိူင်းဢမေႊရိၵၼ်ႊ ။ ၵမ်ႈၽွင်ႈသမ်ႉၶႂ်ႈပဵၼ် ၾႅတ်ႊၻရႄႊမိူၼ်ၼင်ႇၵျိူဝ်ႊမၼ်ႊၼီႊ။ ပေႃးမႃးတူၺ်းတပ်ႉမတေႃႇၶဝ် တင်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၶဝ် သမ်ႉဢမ်ႇပေႃးပိူင်ႈၵၼ် ၶႂ်ႈႁႂ်ႈပဵၼ် ၾႅတ်ႊၻရႄႊ ၸိူင်ႉၼင်ႇဢိၼ်ႊၻီႊယိူဝ်ႊ၊ ၶႄႇ။ ၶႄႇၵေႃႈၶဝ်ဝႃႈပဵၼ် ၾႅတ်ႊၻရႄႊၼင်ႇၵဝ်ႇလူး ၸိူဝ်းၼႆႉပဵၼ်ပၢႆး ဝူၼ်ႉၶဝ်။

ႁဝ်းဝႃႈၸိူဝ်းၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်ၵၢၼ်လဵပ်ႈႁဵၼ်းၵူၺ်း၊ ႁဝ်းၵႂႃႇဢဝ်မႃးၸႂ်ႉၼႂ်းမိူင်းႁဝ်းဢမ်ႇလႆႈ။ ၵွပ်ႈၼႆ တႃႇဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၢၼ်မိူင်းၵႂႃႇမိူဝ်းၼႃႈၼႆႉ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈမၼ်းၵိုင်ႇလႅပ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်းႁဝ်း မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မိူင်းမၢၼ်ႈ ပတ်းပိုၼ်ႉ။ မိူၼ်ၼင်ႇမၢၼ်ႈၶဝ်ဝႃႈမီး 135 ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼႆၼႆႉ မၼ်းမႃးၸႅၵ်ႇႁဵတ်းႁႂ်ႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းယွႆႈၵူၺ်း၊ မၼ်းမီးလၢႆၸၢဝ်းၶိူဝ်းတႄႉ ႁဝ်းလူဝ်ႇဢဝ်လၵ်းလၵ်းမၼ်း၊ မႃးယေႃႈလူင်း။ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းတႆးၼႆႉ ၶဝ်ၸႅၵ်ႇမီး 5-6 ၸၢဝ်းၶိူဝ်းယဝ်ႉလူး၊ တႆးၵူၺ်း၊ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းတႆးၼႆႉ ပေႃးယေႃႈလူင်းမႃးၼႆ 5 ၼႆႉပဵၼ် 1 ၵူၺ်းယဝ်ႉ၊ ပေႃးၼႆမီး 130 ၵူၺ်းယဝ်ႉ၊ မၼ်းလူဝ်ႇလႆႈဢၼ်ထုၵ်ႇမႅၼ်ႈမၼ်း၊ ၸိူဝ်းၼႆႉမၼ်းလူဝ်ႇဢုပ်ႇၵၼ် ၼႂ်းၵၢၼ်မိူင်းတင်းမူတ်း။

ယႃႇပေမႃးၸႅၵ်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းႁဵတ်းႁႂ်ႈမၼ်းယွႆႈ၊ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းလႂ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼၼ်ႉ။ မိူၼ်ၼင်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းတႆး တႆးၼႆၼႆႉ မၼ်းလူဝ်ႇဢဝ်ပိုၼ်းဝႃႈ တႆးလူင်၊ တႆးလိုဝ်ႉ၊ တႆးမၢဝ်း၊ တႆးလႅင် … ၸိူဝ်းၼႆႉ ငဝ်ႈပိုၼ်းပဵၼ်တႆးတင်းမူတ်း၊ ႁဝ်းယၢမ်ႈယူႇႁူမ်ႈၵၼ်တင်းမူတ်း၊ ၸိူဝ်းၼႆႉႁဝ်းဢမ်ႇလီၸႅၵ်ႇၵၼ်။ ဢၼ်ဝႃႈ ၾိင်ႈငႄႈၾိင်ႈထုင်း ဢမ်ႇမိူၼ်ၵၼ် ၸဵမ်ၵႂႃႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁဝ်းလူဝ်ႇၶိုၼ်းမႃးတူၺ်း။ ၾိင်ႈငႄႈၾိင်ႈထုင်း ႁဝ်းယႃႉဢမ်ႇလႆႈ မၼ်းပဵၼ်သၽႃႇဝမၼ်း၊ ပေႃးၵႂႃႇယႃႉၾိင်ႈငႄႈၾိင်ႈထုင်းၵၼ် ၵႂႃႇႁႄႉၾိင်ႈငႄႈၾိင်ႈထုင်းၵၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇလႆႈ၊ ၸိူဝ်းၼႆႉႁဝ်းလူဝ်ႇႁႂ်ႈမၼ်းၶဝ်ႈၵႂႃႇၼႂ်းပိူင် ၾႅတ်ႊၻရႄႊတင်းမူတ်း၊ ၵၢၼ်တႅမ်ႈ ၾႅတ်ႊၻရႄႊဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈငၢႆႈ၊ ပေႃးမႃးဢၢၼ်ႇၼႂ်းပပ်ႉ ဢူးထုၼ်းမျိၼ်ႉ တႅမ်ႈဝႆႉၼၼ်ႉ မၼ်းၵေႃႈၶႅမ်ႉယူႇ၊ မၢင်ဢၼ်ၸႂ်ႉလႆႈယူႇ၊ ႁဝ်းတေဢဝ်ၸႂ်ႉပႅတ်ႈတင်းမူတ်း မၼ်းၵေႃႈဢမ်ႇလႆႈ။ မၼ်းပႆႇပႃးမူတ်း ပႆႇပႃးႁူဝ်ယွႆႈမၼ်း။

ထၢမ်-ထႅင်ႈၶေႃႈၼိုင်ႈ မိူဝ်ႈၵႆႈႁူဝ်ပဝ်ႈလူင်ဝႃႈ လႆႈႁူပ်ႉပႃး တေႃႇဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇ၊ မိူဝ်ႈဢၼ်လႆႈ ႁူပ်ႉၵၼ်ၼၼ်ႉ မီးလွင်ႈဢုပ်ႇဢူဝ်းသင်ၵၼ် ၶႃႈ?။

တွပ်ႇ- ဢၼ်ႁဝ်းႁူပ်ႉၵၼ်ၼႆႉ ပွင်ႇဝႃႈမၼ်းပဵၼ်ယုမ်ႇယမ်ၵၼ်သေ ၵူၼ်းလူင်တေႃႇ ၵူၼ်းလူင်ႁူပ်ႉၵၼ် ၵူၺ်း၊ ႁႂ်ႈပေႃးဢုပ်ႇဢူဝ်းတူၵ်းလူင်းၵၼ်တႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈ ဢမ်ႇမီး။ ဢၼ်ႁဝ်းဢုပ်ႇၵၼ်မီး 3 လွင်ႈ- 1.လွင်ႈတႃႇဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၢၼ်မိူင်းၵႂႃႇမိူဝ်းၼႃႈ၊ လွင်ႈပိူင်ၾႅတ်ႊၻရႄႊ။ ႁဝ်းပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင် တီႈမၼ်းၼၢင်းဝႃႈ ၾႅတ်ႊၻရႄႊၼႆႉ ႁဝ်းလူဝ်ႇဢဝ်ၸဝ်ႈၽူႈမီးပၺ်ႇၺႃႇ ဢၼ်ဢမ်ႇပဵၼ်ၾၢႆႇလႂ်ၼၼ်ႉ မႃးတႅမ်ႈပိူင်မၼ်းပၼ်ႁဝ်း၊ ပေႃးမႃးတႅမ်ႈပၼ်ယဝ်ႉ ၼႂ်းၸုမ်းဢၼ်ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၢၼ်မိူင်းႁဝ်း ၸင်ႇၵွႆႈမႃးတမ်းဝၢင်းၼႄၵၼ်ဝႃႈ ဢၼ်လႂ်ႁဝ်းဢဝ်၊ ဢၼ်လႂ်ႁဝ်းဢမ်ႇဢဝ်၊ ဢၼ်လႂ်ႁဝ်းလူဝ်ႇမႄးၼႆ မၼ်းတေငၢႆႈ။ ၼႆႉႁဝ်းပၼ်တၢင်းႁၼ်။

ပေႃးမႃးတူၺ်းၼႆႉ ပေႃးႁႂ်ႈႁဝ်းမႃးဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်သေ တင်ႈႁူဝ်ၶေႃႈမၼ်းသေဢုပ်ႇပေႃးၼႆ တူဝ်လိၵ်ႈဢွၼ်ႇ 2-3 တူဝ်ၵူၺ်း ထဵင်ၵၼ်ပဵၼ်ဝၼ်းပဵၼ်ဝၼ်း၊ မီးၸိူင်ႉၼႆ၊ မၼ်းဢမ်ႇမီးပိူင်မၼ်း။ ၵၢၼ်ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵေႃႈ ၸုမ်းလႂ်ၵေႃႈလၢၵ်ႈၵႂႃႇၶွင်ၽႂ်ၶွင်မၼ်းႁဵတ်းၼႆ မၼ်းဝၢၵ်ႇဝိူဝ်ၵႂႃႇပႅတ်ႈမူတ်းယဝ်ႉ။ မၼ်းႁဵတ်းႁႂ်ႈသဵင်ႈၶၢဝ်းယၢမ်း၊ သမ်ႉႁဵတ်းႁႂ်ႈလွင်ႈၸမ်ၸႂ်ၵၼ်ၼႆႉ တႅၵ်ႇၵၼ်ၶိုၼ်ႈမႃး၊ ယိင်ႈထဵင်ၵၼ်ၼမ် ၵႃႈႁိုဝ်ၵေႃႈ ယိင်ႈတႅၵ်ႇယႅၵ်ႈၵၼ်ၶိုၼ်ႈမႃး။

ၼႂ်းပၢႆးဝူၼ်ႉၶႄႇ ၸိူင်းၶႄႇမီးဝႆႉဝႃႈ – ပေႃးထဵင်ဢူၺ်းၵေႃႉႁဝ်းပေႉၵေႃႈ ဢူၺ်းၵေႃႉႁဝ်းၵေႃႈႁၢႆၵႂႃႇ၊ ပေႃးထဵင်သြႃႇႁဝ်းပေႉၵေႃႈ သြႃႇႁဝ်းၵေႃႈႁၢႆၵႂႃႇ ဢမ်ႇၶႂ်ႈလၢတ်ႈသင်၊ ပေႃးထဵင်ၵေႃႉႁၵ်ႉႁဝ်းပေႉၵေႃႈ ၵေႃႉႁၵ်ႉမၼ်းၵေႃႈၸၢင်ၵႂႃႇ။ ၼႆႉၵေႃႈတေႃႈၼၼ်ယဝ်ႉ ပၢင်ၵုမ်ၼႆႉ ပၢင်ထဵင်ၵၼ်ၼႆႉ ႁႂ်ႈပဵၼ်ပၢင် ဢၼ်ထုၵ်ႇမႅၼ်ႈၸွမ်းထမ်း/တြႃးမၼ်း၊ ယႃႇပေႁႂ်ႈလႆႈထဵင်ၵၼ်သေ တႅၵ်ႇယၢႆႈၵၼ်။ ဢၼ်ႁဝ်း ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၢၼ်မိူင်းၵၼ်ၶိုၼ်ႈမႃးၼႆႉ ထဵင်ၵၼ်သေတႅၵ်ႇၵၼ်ၵႂႃႇ၊ ထဵင်ၵၼ်သေပၢင်မၼ်းလူႉၵႂႃႇၵေႃႈမီး၊ ဢၼ်ၼႆႉမၼ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈလၢႆးဢုပ်ႇဢူဝ်း။

ႁဝ်းမႃးတူၺ်းၼႆႉ ႁဝ်းပႆႇမေႃလၢႆးဢုပ်ႇဢူဝ်းတေႃႇၵၼ်၊ ပေႃးၵႂႃႇၵေႃႈႁဝ်းလူဝ်ႇမေႃထဵင်ၵၼ်ၵူၺ်း၊ ဝႆႉသတိတေႃႇၵၼ်ၵူၺ်း၊ ဢၼ်သူႁဵတ်းတီႈႁဝ်းမႃးမၼ်းမီးၸိူင်ႉႁိုဝ်။ ၵဝ်ဢမ်ႇယုမ်ႇမႂ်း မႂ်းဢမ်ႇယုမ်ႇၵဝ် ဢဝ်ၼႆႉမႃးတင်ႈၶေႃႈၼွင်ႇ/ငိူၼ်ႈၶႆမၼ်း မႃးဢွၼ်တၢင်းၵမ်းလဵဝ်။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၸိူင်ႉၼႆ ၵၢၼ်ဢုပ်ႇဢူဝ်းႁဝ်း ၶၢဝ်းတၢင်း 4-5 ပီ ဢၼ်ႁဝ်းဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်မႃးၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇၵႂႃႇထိုင်ၵႃႈလႂ် ဢၼ်ၼႆႉၵေႃႈ ႁဝ်းဢုပ်ႇၼႄ မၼ်းၼၢင်း။

2.လွင်ႈယႃႈမဝ်းၵမ်။ ႁဝ်းဢုပ်ႇၼႄ၊ ဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇၼႆႉ လွင်ႈယႃႈမဝ်းၵမ်ၼႆႉ မၼ်းသူၼ်ၸႂ် တႄႉတႄႉ။

3.ၵၢၼ်ပူၵ်းပွင်။ မိူၼ်ၼင်ႇဢၼ်ႁဝ်းၶႂ်ႈပူၵ်းပွင်မႃးၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ႁဝ်းလူင်းလၢႆးမိုဝ်းသေ ႁဝ်းမီးၶေႃႈ တူၵ်း လူင်းၵၼ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ႁဝ်းဢမ်ႇလႆႈႁဵတ်းဢီႈသင်မႃးၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ႁဝ်းၵေႃႈဢုပ်ႇၼႄ။ ၶၢဝ်းယၢမ်း ႁူပ်ႉ ၵၼ်ၵေႃႈမီးၼိုင်ႈၸူဝ်ႈမူင်းပၢႆၵူၺ်း။

( သိုပ်ႇပႂ်ႉဢၢၼ်ႇထႅင်ႈ တွၼ်ႈ (4) တွင်ႈထၢမ် ၸွမ်သိုၵ်းလူင်ယွတ်ႈသိုၵ်း  ႁူပ်ႉထူပ်း ၸွမ်ၸိၵ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၸွမ်သိုၵ်းလူင်မိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇ ၼၼ်ႉ ဢုပ်ႇသင်ၵၼ်။ ဢၼ်ၸွမ်သိုၵ်းလူင်မိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇ လၢတ်ႈဝႃႈ ၽႅၼ်ႁူဝ်ပႄႉၶၢႆၼိူဝ်ႉမႃၼၼ်ႉၶႂ်ႈဝႃႈသင်၊ ၵွပ်ႈသင်လႄႈ ၸွမ်သိုၵ်းလူင်ယွတ်ႈသိုၵ်း ၸႂ်ႉၵႂၢမ်းမၢၼ်ႈ လၢတ်ႈၵႂၢမ်းၼႂ်းပၢင်ၵုမ်လူင်ပၢင်လူင် ၸူဝ်ႈပၢၵ်ႇပီ 21 ၵမ်းထူၼ်ႈ 4 ၊ ၶၢဝ်းတၢင်းၵႂႃႇၼေႇပျီႇတေႃႇၵမ်းၼႆႉ လႆႈသင်မႃး တႄႉတႄႉ )