ၼႂ်းဝူင်ႈဝၢင်ႈၼႆႉ ၼႂ်းမိူင်းတႆးဢမ်ႇၵႃး ပႃးၸဵမ်တၢင်းၸႄႈမိူင်းလၢႆလၢႆဢၼ်လႄႈ ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈပႃးတၢင်း တိူင်းပွတ်းတႂ်ႈ ပွတ်းမိူင်းမၢၼ်ႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉ လႆႈႁၼ်ၼမ်ႉထူမ်ႈၼမ်ႉၼွင်းသေယဝ်ႉ ၵူၼ်းမိူင်းၵေႃႈတုၵ်ႉၶယၢပ်ႇၽိုတ်ႇၶၢၼ်ၸႂ် ။ ယူႇ တီႈၶုၼ်မိူင်းၵေႃႈ လႆႈပဵၼ်ၵၢၼ်ပဵၼ်ငၢၼ်းလႆႈႁၢပ်ႇၵူႈၸွႆႈၵၼ်ယူႇဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈတေႁူႉႁၼ်ငိၼ်းၸွမ်း ၵၼ်ယူႇ တင်းမူတ်း တင်းၼမ်ယူႇ။
ၽိူဝ်ႇပဵၼ်မႃးၸိူင်ႉၼၼ် ၸွင်ႇမၼ်းသမ်ႉၵဵဝ်ႇတၢင်းလွင်ႈၵၢၼ်မိူင်းၸိူင်ႉၼင်ႇႁိုဝ်ၶႃႈလႃႇၼႆ ပေႃးႁဝ်းၶႃႈ မႃးထတ်း သၢင်ၸွမ်း လွင်ႈၼႆႉၼႆၸိုင် လွင်ႈဝႃႈလူမ်းလႅင်ႉၾူၼ်တူၵ်း ၼမ်ႉထူမ်ႈၼမ်ႉၼွင်းၸိူင်ႉၼႆၼႆႉ မၼ်းၵေႃႈ ၵဵဝ်ႇတၢင်း ပၢႆးၵၢၼ်မိူင်းဢၼ်ဝႃႈ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈ။ ႁူမ်ႇလူမ်ႈၸိူင်ႉၼင်ႇႁိုဝ်ၶႃႈလႃႇၼႆ ႁူမ်ႇလူမ်ႈ ၵူၼ်းႁဝ်းဢၼ်ဝႃႈ (လူသားလုံခြုံရေး) ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ မၼ်းလမ်ႇလွင်ႈမႃးလႄႈ ယူႇတီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၵူႈပၢၼ်ပၢၼ် ၸွင်ႇသမ်ႉ မီးလွင်ႈၵုမ်းၵွၼ်း၊ မီးလွင်ႈပူၵ်းပွင်ႁႄႉၵၢင်ႈပၼ်မၼ်းယူႇၼႄႇ ႁဝ်းၶႃႈတေလႆႈဝူၼ်ႉ တူၺ်းဢၼ်ၼၼ်ႉဢိတ်းၼိုင်ႈ။
ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈမႃး ႁဝ်းၶႃႈတူၺ်းႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ တပ်ႉသိုၵ်းလႄႈ ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈပႃးပလိၵ်ႈယေးၶဝ် ၸိူဝ်း ၼႆႉၵူၺ်း တေပဵၼ်ဢၼ်ၵဵဝ်ႇတၢင်းလွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈ ၵမ်ႈၼမ်တႄႉ ႁဝ်းၶႃႈႁၼ်ထိုင်ၸိူင်ႉၼႆ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၸိူင်ႉၼႆ ပဵၼ်မႃးပၢင်ၵုမ်လူင် ၸူဝ်ႈပၢၵ်ႇပီ 21 တီႈၼၼ်ႈၵေႃႈ ပေႃးၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈမႃးၼႆ ၾၢႆႇတပ်ႉသိုၵ်းၵူၺ်းႁပ်ႉ ႁၼ်ဝႃႈ DDR SSR ပဵၼ်လွင်ႈၼႆႉဢၼ်လဵဝ်ၼႆ။ ႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ တပ်ႉသိုၵ်းလႄႈပလိၵ်ႈယေး ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈပႃးတၢင်း ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၶဝ်ၵူၺ်းၵဵဝ်ႇၶွင်ႈၼႆ ႁဝ်းၶႃႈဢွၼ်ၾၢင်ႉႁၼ်ၸွမ်းၼင်ႇၼႆၼႆႉ ပွင်ႇဝႃႈမၼ်းပိူင်ႈ ဝႆႉ။
တီႈတႄႉမႃး ပေႃးမႃးထတ်းသၢင်တႄႉတႄႉၼႆ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈၵၢၼ်ႁူမ်ႇလူမ်ႈၼႆႉ မၼ်းတေမီးယူႇဢၼ်တၢင်းသုတ်းၵေႃႈ လွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈၾၢႆႇပၢႆးၵၢၼ်ၵူၼ်းဢၼ်ဝႃႈ (Human Security) ဢၼ်ၼိုင်ႈၶႃႈၼေႃႈ။ ၼင်ႇႁိုဝ် လုၵ်ႈၵူၼ်း တင်း လုမ်ႈၾႃႉတင်းမူတ်းတင်းသဵင်ႈ တေမီးလွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈၼင်ႇၵၼ်ၼၼ်ႉ ႁဝ်းၵူၼ်းၵူႈၵေႃႉတိုၼ်းမီးပုၼ်ႈၽွၼ်း ပိူဝ်ႈတႃႇတေ ၵႅတ်ႇၶႄႁႄႉၵၢင်ႈ ထိင်းသိမ်း ၾိင်ႈၾႃႉယႃႇသီႇလႄႈ ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈပႃးတၢင်း ၼင်ႇလိၼ် ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈ လူၵ်ႈၶူင်းႁဝ်းတင်းမူတ်း။ ယဝ်ႉၵေႃႈ တေမီးထႅင်ႈ လွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈၾၢႆႇပၢႆးၵၢၼ်မိူင်း ၼၼ်ႉၵေႃႈတေမီး ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈ ၵၢၼ်ပၢႆးမိူင်းမႃး ၸွင်ႇႁဝ်းၶႃႈၵူၼ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼိုင်ႈဢၼ်လႂ်ၼႆႉ မၼ်းမီးလွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈၵႃႈႁိုဝ် တႃႇမၼ်းတေႁူမ်ႇလူမ်ႈ ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈၵၢၼ်ပၢႆးမိူင်းမၼ်းၼၼ်ႉ မၼ်းသမ်ႉမီးသုၼ်ႇမွၵ်ႇၵႃႈႁိုဝ် ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁဝ်းၶႃႈတေလႆႈဢုပ်ႇဢူဝ်း တေလႆႈလႅၵ်ႈလၢႆႈၵၼ်ၵႂႃႇ တေလႆႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းၵၼ်ၵႂႃႇတင်းၼမ်။
လိူဝ်ၼၼ်ႉၵေႃႈတေမီးထႅင်ႈလွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈၾၢႆႇပၢႆးတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း ၼႆႉၵေႃႈပဵၼ်ဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈ။ လိူဝ်ၼၼ်ႉ တေမီးထႅင်ႈ လွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈၾၢႆႇပၢႆးၵူၼ်းၵေႃႉသုၼ်ႇလဵဝ်ၽႂ်မၼ်း။ ၵမ်းၼႆႉဢၼ်မႃးၵဵဝ်ႇၶွင်ႈတၢင်း ၵၢၼ်ဢၼ် ၼမ်ႉထူမ်ႈၼမ်ႉၼွင်းယူႇ ဝၼ်းမိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉသမ်ႉ ပဵၼ်လွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈဢၼ်လႂ်လႃႇၼႆ ၼႆႉ ႁွင်ႉၸိုဝ်ႈဝႃႈ လွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈၾၢႆႇပၢႆးသိင်ႇဝႅတ်ႉလွမ်ႉတိုၼ်းပဵၼ်။ လိူဝ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ ပေႃးႁဝ်းၶႃႈတေသိုပ်ႇလဵပ်ႈႁဵၼ်းထႅင်ႈ တေ မီးထႅင်ႈလွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈၾၢႆႇပၢႆးယူႇလီလႄႈ လွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈၾၢႆႇပၢႆးၵိၼ်ယႅမ်ႉ ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈပႃးတၢင်းလွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈ ၾၢႆႇပၢႆးမၢၵ်ႈမီးၸိူဝ်းၼႆႉ မၼ်းၵေႃႈတေမႃးၵဵဝ်ႇၶွင်ႈတၢင်းၵူႈၵေႃႉၵူႈၵူၼ်း။
တီႈၼႆႈလွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈ သုၼ်ႇၵေႃႉလဵဝ်ၵူၼ်းၽႂ်မၼ်း ပေႃးဝႃႈဢၼ်ၼႆႉဢမ်ႇၵုမ်ႇထူၼ်ႈၼႆၸိုင် ၵမ်းလိုၼ်းသုတ်း မၼ်းၵေႃႈၸင်ႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉထိုင်တီႈ လွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈၸိုင်ႈမိူင်းမႃးတင်းလူမ်ႈ ၸိူဝ်းဢၼ်ယၢမ်ႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းမႃးတေႁူႉ ပွင်ႇထိုင်ၵၼ် တင်းမူတ်းယူႇ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၸိူင်ႉၼႆလႄႈ ပေႃးႁဝ်းၶႃႈမႃး ၶိုင်ၵၢၼ်ဢုပ်ႇၵုမ်ၵၼ် ပိူဝ်ႈတႃႇတေသၢင်ႈမိူင်း ႁူမ်ႈတုမ် ၸိုၼ်ႈၸၢင်ႇၵႂႃႇမိူဝ်းၼႃႈၼၼ်ႉၼႆၸိုင် ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈၵၢၼ်ႁူမ်ႇလူမ်ႈမႃးၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈပႆႇလႆႈဢုပ်ႇ ဝႃႈၼႆသေ တႃႉၵေႃႈ ယႅၼ်ႈယႅၼ်ႈဢၼ်ႁဝ်းၶႃႈတေလႆႈႁူပ်ႉထူပ်းယူႇ ပၢင်လူင်ၵမ်းတီႈ 3 ၼႆႉ တေလႆႈဢုပ်ႇၸွမ်း သုၼ်ႇလႆႈ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းဢွၼ်ႇၶဝ်လႄႈ ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈပႃးတၢင်း သုၼ်ႇလႆႈၸၢႆးယိင်းၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ မၼ်းၵေႃႈၵဵဝ်ႇၶွင်ႈ တၢင်းလွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈ ၵူၼ်းၵေႃႉ သုၼ်ႇၵေႃႉ ၽႂ်မၼ်းဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ တိုၼ်းၵဵဝ်ႇၶွင်ႈမႃးၵမ်းလဵဝ် သိုပ်ႇၼၼ်ႉၵေႃႈ မၼ်းတေပႃးတၢင်း လွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းၽႂ်မၼ်း ၸိူဝ်းၼႆႉမၼ်းတေမီးမႃးယဝ်ႉလႄႈၼႆ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈႁူမ်ႇ လူမ်ႈသုၼ်ႇၵေႃႉ ၵူၼ်းၽႂ်မၼ်းလႄႈ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈ တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းၽႂ်မၼ်းၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈမီးသုၼ်ႇၸတ်းသၢင်ႈႁၢင်ႈပွင်ၸိုင်ႉၼင်ႇႁိုဝ်ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈတၵ်းတေလႆႈ တိုတ်းတႅမ်ႈ ႁၢင်ႈႁႅၼ်း တူဝ်ႈတၼ်းဝႆႉၵွၼ်ႇ ႁဝ်းၶႃႈ ၸင်ႇတေၸင်ႈ ၵႂႃႇၶဝ်ႈဢုပ်ႇဢူဝ်း ၶိုတ်းတၼ်းပိူၼ်ႈလႆႈၼႂ်းပၢင်ၵုမ်ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈ ယွၼ်းထတ်းႁၼ်ၼင်ႇၼႆသေ ၶွတ်ႇယွတ်ႈပၢႆၵႂၢမ်းဝႆႉတီႈၼႆႈၵွၼ်ႇၶႃႈ။
မႂ်ႇသုင်ၶႃႈ
ႁိုၼ်း ၵႃယၢင်း
