ဝၼ်းတီႈ 11 /07/2024 ၼႆႉပဵၼ်ဝၼ်း ၸဝ်ႈၵွၼ်းၸိူင်း (ၸဝ်ႈမူဝ်ႁိူင်း) လူႉၶွႆႈၶွပ်ႈတဵမ် 33 ပီ၊ လုၵ်ႈၼွင်ႉပွင်ႈပၢႆ လႄႈ ၵူၼ်းႁိူၼ်းၵူၼ်းယေး ဢိၵ်ႇတင်းသင်ၶၸဝ်ႈႁူမ်ႈၵၼ်လူႇတၢၼ်းႁဵတ်းတၢင်းလီသေ ၸတ်းပၢင်ၶုၵ်းထူပ်းၸဝ်ႈတီႈၶုမ်ၵုတ်းဢၼ်မီးတီႈလႅၼ်လိၼ်ထႆး-တႆး။
ၵၢင်ၼႂ်ၸဝ်ႉ မီးလွင်ႈႁႅၼ်းလူႇႁႅၼ်းတၢၼ်း ၵၢပ်ႈသွမ်းသင်ၶၸဝ်ႈ တီႈဝတ်ႉၵျွင်းဝတ်ႉၾႃႉဝဵင်းဢိၼ်း ဢၼ်မီးတီႈလႅၼ်လိၼ်တႆး-ထႆး ဝၢၼ်ႈလၵ်းတႅင်ႇ ဢိူင်ႇပဵင်းလူင် ၸႄႈဝဵင်းဝဵင်းႁႅင် ၸႄႈတွၼ်ႈၵဵင်းမႂ်ႇ ၸိုင်ႈထႆး။
ဝၢႆးလင်ၵၢပ်ႈသွမ်းသင်ၶၸဝ်ႈယဝ်ႉ ၽူႈမႃးၶဝ်ႈႁူမ်ႈလူႇတၢၼ်း ဢွၼ်ၵၼ်ၶိုၼ်ႈၵႂႃႇတီႈ ၶုမ်ၵုတ်းၸဝ်ႈဢၼ်မီးတီႈၵွင်းလွႆလင်ဝတ်ႉၼၼ်ႉသေ ၶုၵ်းထူပ်းတၵ်ႉယမ် မွၵ်ႇလၢတ်ႈၶေႃႈၵႂၢမ်း။
ၸဝ်ႈၶိုၼ်းသႂ်ၸႂ်ယဵၼ် လုၵ်ႈၼွင်ႉပွင်ႈပၢႆ ၸဝ်ႈၵွၼ်းၸိူင်း လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ – “ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈၵူၼ်းၼုမ်ႇလုၵ်ႈလၢၼ် ႁဵတ်းဝႆႉ ႁွင်ႈၼႄပိုၼ်း ၸဝ်ႈၵွၼ်းၸိူင်း ။ ပုတ်ႉထ ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈၼႆႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၵူၼ်းၸိူဝ်းတၢင်းလင် ႁဵတ်းပိုၼ်း ၵဵပ်းပိုၼ်းဝႆႉလီလီလႄႈ ၸဝ်ႈႁဝ်းဢဝ်ၼိပ်ႉပၢၼ်ႇၵႂႃႇ လၢႆႁဵင်ပီမိူင်းယဝ်ႉၵေႃႈ ႁဝ်းတိုၵ်ႉႁူႉလႆႈပိုၼ်းၸဝ်ႈ ယူႇ။ ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ တႃႇႁႂ်ႈပၢၼ်လုၵ်ႈလၢၼ်တႆးမိူဝ်းၼႃႈ တေႁူႉပိုၼ်းၽူႈၼမ်းတႆး ၽူႈၵိုၵ်းပိုၼ်းတႆး ၼၼ်ႉ ႁဝ်းႁႃးထုၵ်ႇလီၵဵပ်းတႅမ်ႈမၢႆ ဝႆႉ၊ ႁဵတ်းဝႆႉပၼ်ႁွင်ႈၼႄပိုၼ်းၶဝ်ၸဝ်ႈ”- ဝႃႈၼႆ။
တီႈပၢင်ၵႅဝ်ႈ ၶုၵ်းထူပ်းတၵ်ႉယမ် ၸဝ်ႈၵွၼ်းၸိူင်းၼၼ်ႉ မီးၽူႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ မႃးပၢၼ်သိုပ်ႇပၢၼ် မိူၼ်ၼင်ႇပေႃႈၶူးပၢႆးမိူင်း၊ ပေႃႈၶူးသီႇရိ ဢိၵ်ႇပႃးထႅင်ႈလၢႆလၢႆၸဝ်ႈ ၶဝ်ႈႁူမ်ႈ။ ၼွၵ်ႈလိူဝ်ၼၼ်ႉမီး လုၵ်ႈလၢင်းၼၢင်းမေးလႄႈ လုၵ်ႈၼွင်ႉပွင်ႈပၢႆ ၸဝ်ႈၵွၼ်းၸိူင်း၊ မီးလုၵ်ႈႁဵၼ်းတီႈႁူင်းႁဵၼ်းဝၢၼ်ႈလၵ်းတႅင်ႇ ဢိၵ်ႇသင်ၶၸဝ်ႈ ၶဝ်ႈႁူမ်ႈ 100 ပၢႆ။
ၸဝ်ႈၵွၼ်းၸိူင်း(ႁွင်ႉ) ၸဝ်ႈမူဝ်ႁိူင်းၼႆႉ ယွၼ်ႉပဵၼ်တၢင်းပဵၼ်မၢၵ်ႇႁဵင်း(ၵႅၼ်ႊသိူဝ်ႊ) သေ လႆႈလူႉသဵင်ႈၵႂႃႇမိူဝ်ႈ ဝၼ်းတီႈ 11 လိူၼ်ၵျူႊလၢႆႊ 1991 ။
ၸဝ်ႈၵွၼ်းၸိူင်း ၼႆႉ ပဵၼ်ၸၢဝ်းတႆး ယူႇဝၢၼ်ႈထၼေႃႉ၊ ဢိူင်ႇလၢႆႈသၢၵ်ႇ ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းယွင် ႁူၺ်ႈ။ ၶဝ်ႈႁဵတ်းသိုၵ်းၼႂ်း တပ်ႉသိုၵ်းၶွမ်ႊမိဝ်ႊၼိတ်ႉမိူင်းမၢၼ်ႈ (CPB) မိူဝ်ႈ 1952 (ၸဵမ်မိူဝ်ႈလၢႆးလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉမိူင်းတႆး ယင်း ပႆႇမီး)။ ဝၢႆးၼၼ်ႉ 1959 လႆႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈၼႂ်း တပ်ႉသိုၵ်းၼုမ်ႇသိုၵ်းႁၢၼ် ၸွမ်းၸဝ်ႈၼွႆႉ။ ၵွပ်ႈပဵၼ်ၽူႈႁတ်းႁၢၼ် ႁတ်းတိုၵ်း ႁတ်းတေႃး ၵေႃႉၼိုင်ႈလႄႈ လႆႈဝၢတ်ႇၸဵပ်းၼႂ်းပၢင်တိုၵ်း တေႃႇပေႃးလႆႈတႅပ်းပႅတ်ႈၶႅၼ်ၶွၼ်သၢႆႉ။
ဢိင်ၼိူဝ် ယုမ်ႇယမ်လၵ်းၼမ်းသင်ႉလၵ်း 4 ယိူင်ႈ (ထွတ်ႈမျၢတ်ႈ 4 ယိူင်ႈၵေႃႈဝႃႈ) သေ မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 16/06/1983 ၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၵွၼ်းၸိူင်း၊ ၽူႈၼမ်း တပ်ႉသိုၵ်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၸိုင်ႈတႆး (SURA-Shan United Revolutionary Army) ဢၼ်ယၼ်ႇပၵ်းငဝ်ႈငုၼ်း တီႈပၢင်မႂ်ႇသုင် လႅၼ်လိၼ်တႆး-ထႆး (မိူင်းတေႃႉ-မိူင်းထႃး)၊ ဢၼ်တေႃႇၼႃႈမိူင်းထႆး ဢိူင်ႇပဵင်း လူင် ဝဵင်းႁႅင်ၼၼ်ႉ] ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇယိုၼ်းမိုဝ်း လွင်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ။
ၽွၼ်းပၢင်ႈ ၸဝ်ႈၵွၼ်းၸိူင်း ယိုၼ်းမိုဝ်းႁွင်ႉႁႃ လွင်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ပွၵ်ႈၵမ်းၼႆႉသေ ဢမ်ႇႁိုင်ဢမ်ႇၼၢၼ်း ထိုင်မႃး ဝၼ်းတီႈ 01/04/1984 ၸဝ်ႈသိုၵ်းၸၢမ်မႂ်ႇ ဢွၼ်ႁူဝ် တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး (SSA) ပွတ်းၸၢၼ်း ဢၼ်ၸဝ်ႈသိုၵ်း ၸၢမ်မႂ်ႇ ဢွၼ်ႁူဝ် ပႃးၸဵမ်ၸဝ်ႈၵမ်ႉၶိူဝ်း ၸဝ်ႈၶႂၢၼ်မိူင်း ၸိူဝ်းၼႆႉ ႁၼ်လီသဵၼ်ႈတၢင်းၵၢၼ်ၽွမ်ႉႁူမ်ႈတႆးသေ လႆႈမႃးၶဝ်ႈႁူမ်ႈႁွမ်း SURA ႁူမ်ႈၵၼ်ၵေႃႇတင်ႈ တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆးလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ (TRA) လႄႈ ၶွင်ႇသီႇၸိုင်ႈတႆးလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ (TRC) ဢၼ် ႁွင်ႉ ႁဵၵ်ႈၸိုဝ်ႈၵိုၵ်း ၵပ်းၸပ်းၵၼ်ဝႃႈ (TRC/TRA) ။
ဝၢႆးၼၼ်ႉ ထိုင်မႃး ဝၼ်းတီႈ 3/3/1985 တပ်ႉသိုၵ်းတႆးႁူမ်ႈပွင်း (SUA) ဢၼ်ၸဝ်ႈၶုၼ်သႃႇဢွၼ်ႁူဝ် မႃးၶဝ်ႈႁူမ်ႈႁွမ်း TRC/TRA ။ ဝၢႆးသေ 3 မူႇ 3 ၸုမ်းႁူမ်ႈႁွမ်းၵၼ်ယဝ်ႉ ၶွင်ႇသီႇၸိုင်ႈတႆးလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ (TRC) ၶိုၼ်းလႅၵ်ႈလၢႆႈၸိုဝ်ႈပဵၼ်မႃး ၶွင်ႇသီႇမႄးပွင်ၸိုင်ႈတႆး (SSRC) ။ တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆးလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ (TRA) လႅၵ်ႈလၢႆႈၸိုဝ်ႈမႃးပဵၼ် တပ်ႉသိုၵ်းမိူင်းတႆး (MTA) သေ ၸဝ်ႈၵွၼ်းၸိူင်း ပဵၼ်ၸွမ်ၸိုင်ႈ၊ ၸဝ်ႈၶုၼ်သႃႇ ပဵၼ်ၸွမ်ပွင်သိုၵ်း ၼႆယဝ်ႉ။
