ၸဝ်ႈၵွၼ်းၸိူင်း ႁူဝ်ပဝ်ႈ SURA ၽူႈသၢင်ႈလွင်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ လူႉၶွႆႈတဵမ် 31 ပီ

ဝၼ်းတီႈ 11/7/2022 ၼႆႉ ၸဝ်ႈၵွၼ်းၸိူင်း(ႁွင်ႉ) ၸဝ်ႈမူဝ်ႁိူင်း ၽူႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈတႆး   ၽူႈၼမ်း တပ်ႉသိုၵ်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၸိုင်ႈတႆး (SURA-Shan United Revolutionary Army) လူႉသဵင်ႈသုတ်းမုၼ် ၶွပ်ႈတဵမ် 31 ပီ ပီႈၼွင်ႉလုၵ်ႈလၢင်းၼၢင်းမေး ႁဵတ်းတၢင်းလူႇပၼ် တီႈဝတ်ႉၾႃႉဝဵင်းဢိၼ်း ဝၢၼ်ႈလၵ်းတႅင်ႇ ဢိူင်ႇပဵင်းလူင် ဝဵင်းႁႅင် ၸႄႈတွၼ်ႈၵဵင်းမႆႇၸိုင်ႈထႆး။

ၵူႈပီတႄႉလုၵ်ႈၼွင်ႉပွင်ႈပၢႆ လုၵ်ႈလၢင်းၼၢင်းမေး ၸတ်းႁဵတ်းပၢင်လူႇတၢၼ်းမၢႆတွင်း ပၼ်တီႈၶုမ်ၵုတ်းၸဝ်ႈဢၼ်မီးတီႈလႅၼ်လိၼ်- တႆး-ထႆးၼၼ်ႉယႂ်ႇလူင်။ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢိင်ၼိူဝ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ -19 လၢမ်းၽႄႈမႃးႁႅင်းသေ ၼႂ်း 2-3 ပီမႃးၼႆႉ ဢမ်ႇမီးပၢင်ၵႅဝ်ႈယႂ်ႇလူင် သေတႃႉ လွင်ႈလူႇတၢၼ်းပၼ်တႄႉမီးႇၵူႈပီ။

ၸဝ်ႈၵွၼ်းၸိူင်းႁိုဝ် ၸဝ်ႈမူဝ်ႁိူင်းၼႆႉပဵၼ်ၽူႈလႅၵ်ႈလၢႆႈပိူင်ၶွမ်ႊမိဝ်ႇၼိတ်ႉ ပဵၼ်တီႇမူဝ်ႇၵရေႇသီႇၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈသေဢမ်ႇၵႃး ၼိူဝ်လုၵ်ႈၼွင်ႉပွင်ႈပၢႆၵေႃႈ မၼ်းၸဝ်ႈဢဝ်ၸႂ်သႂ်ႇ ၸုင်ၸၼ်ပွၼ်ႈသွၼ်လီမႃးတႃႇသေႇ ၼႆ လုင်းသႅင်ယ ၽူႈဢၼ်ယၢမ်ႈမႃႈႁဵတ်းသၢင်ႈၼႃႈၵၢၼ်တႃငၢၼ်းၸွမ်းမၼ်းၸဝ်ႈ တင်ႈတႄႇ 1983-84 မႃး တေႃႇထိုင်မၼ်းၸဝ်ႈသဵင်ႈမုၼ် ၼၼ်ႉလၢတ်ႈၼင်ႇၼႆ။

 “မၼ်းၸဝ်ႈၼႆႉပဵၼ်ၵူၼ်းယုမ်ႇယမ် ပုတ်ႉထ ၵူၼ်းၽြႃးတြႃး မၼ်းသမ်ႉပဵၼ်ၽူႈဢၼ်လႅၵ်ႈလၢႆႈပိူင်ၶွမ်ႊမိဝ်ႇၼိတ်ႉ ပဵၼ်တီႇမူဝ်ႇၵရေႇသီႇၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ လႄႈ ၵူၼ်းမိူင်းထႆးၵေႃႈယုမ်ႇယမ်ၼပ်ႉထိုဝ်မၼ်းၸဝ်ႈ။ ၸႂ်ယႂ်ႇပႃးမၼ်းၸဝ်ႈ။ မၼ်းၸဝ်ႈၼႆႉ မေႃတူၺ်းထိုင်လုၵ်ႈၼွင်ႉ မေႃႁၵ်ႉလုၵ်ႈၼွင်ႉ မေႃပၼ်ႁႅင်း မေႃပွၼ်ႈသွၼ်ပၼ်လုၵ်ႈၼွင်ႉတႃႇသေႇ။ မၼ်းၸဝ်ႈၼပ်ႉယမ်ၽြႃးတြႃးလႄႈ တီႈတပ်ႉသိုၵ်းယူႇၼၼ်ႉ ယင်းႁၢမ်ႈၶႃႈသတ်းတတ်းသၢႆၸႂ်ပိူၼ်ႈလူးၵွၼ်ႇဢေႃႈ။ ”

ဢိင်ၼိူဝ်ယုမ်ႇယမ်လၵ်းၼမ်းသင်ႉလၵ်း 4 ယိူင်ႈ (ထွတ်ႈမျၢတ်ႈ 4 ယိူင်ႈၵေႃႈဝႃႈ) သေ မိူဝ်ႈဝၼ်းထီႉ 16/06/1983 ၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၵွၼ်းၸိူင်း၊ ၽူႈၼမ်း တပ်ႉသိုၵ်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၸိုင်ႈတႆး (SURA-Shan United Revolutionary Army) [ဢၼ်ယၼ်ႇပၵ်းငဝ်ႈငုၼ်း တီႈပၢင်မႂ်ႇသုင် လႅၼ်လိၼ်တႆး-ထႆး (မိူင်းတေႃႉ-မိူင်းထႃး)၊ ဢၼ်တေႃႇၼႃႈမိူင်းထႆး ဢိူင်ႇပဵင်းလူင် ဝဵင်းႁႅင်ၼၼ်ႉ] ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇယိုၼ်းမိုဝ်း လွင်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ။

ဢိင်ၼိူဝ်ၽွၼ်းပၢင်ႈ ၸဝ်ႈၵွၼ်းၸိူင်း ယိုၼ်းမိုဝ်းႁွင်ႉႁႃ လွင်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ပွၵ်ႈၵမ်းၼႆႉသေ ဢမ်ႇႁိုင်ဢမ်ႇၼၢၼ်း ထိုင်မႃးဝၼ်းထီႉ 01/04/1984 ၸဝ်ႈသိုၵ်းၸၢမ်မႂ်ႇ ဢွၼ်ႁူဝ် တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး (SSA) ပွတ်းၸၢၼ်း ဢၼ်ၸဝ်ႈသိုၵ်းၸၢမ်မႂ်ႇ ဢွၼ်ႁူဝ် ပႃးၸဵမ်ၸဝ်ႈၵမ်ႉၶိူဝ်း ၸဝ်ႈၶႂၢၼ်မိူင်း ၸိူဝ်းၼႆႉ ႁၼ်လီသဵၼ်ႈတၢင်းၵၢၼ်ၽွမ်ႉႁူမ်ႈတႆးသေ လႆႈမႃးၶဝ်ႈႁူမ်ႈႁွမ်း SURA ႁူမ်ႈၵၼ်ၵေႃႇတင်ႈ တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆးလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ (TRA) လႄႈ ၶွင်ႇသီႇၸိုင်ႈတႆးလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ (TRC) ဢၼ်ႁွင်ႉႁဵၵ်ႈၸိုဝ်ႈၵိုၵ်း ၵပ်းၸပ်းၵၼ်ဝႃႈ (TRC/TRA) ။

ဝၢႆးၼၼ်ႉထိုင်မႃး ဝၼ်းထီႉ 3/3/1985 တပ်ႉသိုၵ်းတႆးႁူမ်ႈပွင်း (SUA) ဢၼ်ၸဝ်ႈၶုၼ်သႃႇဢွၼ်ႁူဝ် မႃးၶဝ်ႈႁူမ်ႈႁွမ်း TRC/TRA ။ ဝၢႆးသေ 3 မူႇ 3 ၸုမ်းႁူမ်ႈႁွမ်းၵၼ်ယဝ်ႉ ၶွင်ႇသီႇၸိုင်ႈတႆးလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ (TRC) ၶိုၼ်းလႅၵ်ႈလၢႆႈၸိုဝ်ႈပဵၼ်မႃး ၶွင်ႇသီႇမႄးပွင်ၸိုင်ႈတႆး (SSRC) ။ တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆးလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ (TRA) လႅၵ်ႈလၢႆႈၸိုဝ်ႈမႃးပဵၼ် တပ်ႉသိုၵ်းမိူင်းတႆး (MTA) သေၸဝ်ႈၵွၼ်းၸိူင်း ပဵၼ်ၸွမ်ၸိုင်ႈ၊ ၸဝ်ႈၶုၼ်သႃႇ ပဵၼ်ၸွမ်ပွင်သိုၵ်း။

မၼ်းၸဝ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်ၽူႈႁတ်းႁၢၼ် ၽူႈပိုၼ်ႉပွႆႇပုၼ်ႈလီသုၼ်ႇတူဝ်သေႁၢပ်ႇၼႃႈၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ တေႃႇပေႃးလူႉသဵင်ႈသုတ်းမုၼ် ၊ ပဵၼ်ၸဝ်ႈၽူႈဢၼ်လီၼပ်ႉယမ်တႄႉတႄႉၼႆ လုင်းသႅင်ယ သိုပ်ႇလၢတ်ႈထႅင်ႈၼင်ႇၼႆ။

“မၼ်းၸဝ်ႈဢမ်ႇတွၼ်ႉပၼ်လုၵ်ႈၼွင်ႉၶဝ်ႈယူႇမိူင်းထႆး ။ မၼ်းၸဝ်ႈဝႃႈ ပေႃးလႆႈယူႇတီႈၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႂ်ႇသုင်ယဝ်ႉ ၵူဝ်လိုမ်းၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတႆးႁဝ်း ၼႆဢေႃႈ။ မၼ်းၸဝ်ႈယူႇၵိၼ်ၼႆႉၵေႃႈ ၵိၼ်ၼမ်ႉၽိတ်ႉ ၼမ်ႉၽၢႆးမိူၼ်ႁဝ်းၶဝ်လုၵ်ႈၼွင်ႉပွင်ႈပၢႆၵူၺ်း။ ဢမ်ႇၸႂ်ႈဝႃႈပဵၼ်ၽူႈၼမ်းယဝ်ႉၵိၼ်လီၵိၼ်ဝၢၼ်။ ထႅင်ႈဢၼ်ၼိုင်ႈ ၵဵဝ်ႇၵပ်းၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈမႃး မၼ်းၸဝ်ႈၼႆႉ ဢမ်ႇတွၼ်ႉၶၢင်းႁိူဝ်ႉၶၢင်းမွႆႈသေပွၵ်ႈ ။ ၸိူဝ်းၼႆႉပဵၼ်ဢၼ် လီၼပ်ႉယမ်မၼ်းၸဝ်ႈတႄႉတႄႉၶႃႈဢေႃႈ။”

ၸဝ်ႈၵွၼ်းၸိူင်း ႁွင်ႉ ပူဝ်ႇမူဝ်းႁဵင်း (ၸဝ်ႈမူဝ်ႁိူင်း)ၼႆႉ ပဵၼ်ၸၢဝ်းတႆး ယူႇဝၢၼ်ႈထၼေႃႉ၊ ဢိူင်ႇလၢႆႈသၢၵ်ႇ ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းယွင်ႁူၺ်ႈ။ ၶဝ်ႈႁဵတ်းသိုၵ်းၼႂ်း တပ်ႉသိုၵ်းၶွမ်ႊမိဝ်ႊၼိတ်ႉမိူင်းမၢၼ်ႈ (CPB) မိူဝ်ႈ 1952 (ၸဵမ်မိူဝ်ႈလၢႆးလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉမိူင်းတႆးယင်းပႆႇမီး)။ ဝၢႆးၼၼ်ႉ 1959 လႆႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈၼႂ်း တပ်ႉသိုၵ်းၼုမ်ႇသိုၵ်းႁၢၼ် ၸွမ်းၸဝ်ႈၼွႆႉ။ ၵွပ်ႈပဵၼ်ၽူႈႁတ်းႁၢၼ် ႁတ်းတိုၵ်းႁတ်းတေႃး ၵေႃႉၼိုင်ႈလႄႈ လႆႈဝၢတ်ႇၸဵပ်းၼႂ်းပွႆးတိုၵ်း တေႃႇပေႃးလႆႈတႅပ်းပႅတ်ႈၶႅၼ်ၶွၼ်သၢႆႉ။

ၸဝ်ႈၵွၼ်းၸိူင်း(ႁွင်ႉ) ၸဝ်ႈမူဝ်ႁိူင်းၼႆႉ ယွၼ်ႉပဵၼ်တၢင်းပဵၼ်မၢၵ်ႇႁႅင်း(ၵႅၼ်ႊသိူဝ်ႊ)သေ လႆႈလူႉသဵင်ႈၵၢမ်ႇၵႂႃႇမိူဝ်ႈ ဝၼ်းတီႈ 11 လိူၼ်ၵျူႊလၢႆႊ 1991 ဝႃႈၼႆ။