လိၵ်ႈလၢႆးၾိင်ႈငႄႈ ၽႄႈၼမ်လၢႆ သၢႆၸႂ်ၶိူဝ်းၸင်ႇ ယိုၼ်း ယၢဝ်း

မိူဝ်ႈယၢမ်းတူၵ်းတႅမ်ႇ ပီႈၼွင်ႉၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတႅၵ်ႇယႅၵ်ႈ ၶူဝ်းၶွင်ငိုၼ်းၶမ်းၵေႃႈၽႄၸႅၵ်ႇ ၵဝ်ၼမ်မႂ်းဢေႇ ႁိမ်ၵၼ်ၽိတ်း မေႃးဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉၵၼ် ဢမ်ႇၼပ်ႉၼႃႈထိုဝ်တႃ ဢမ်ႇၼပ်ႉဢူငဝ်းၵၼ် ထိုင်တီႈတိုၵ်းတေႃးၶႃႈၽၼ်းၵၼ် တင်းတီႈ ႁူဝ်ၵူၼ်းမီးမၢၵ်ႈၼမ်လိူဝ်ပိူၼ်ႈၵေႃႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈဢဵၼ်ႁႅင်းဢူၼ်ႈဢွၼ်ႇယွၼ်ႇယၢၼ်း ထုၵ်ႇတၢင်ႇၸၢတ်ႈတၢင်ႇၶိူဝ်း တူၺ်းလဵၵ်ႉလူဝဝ် ဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉၼပ်ႉယမ်။

ဝၢႆးသေ ၼုမ်ႇသိုၵ်းႁၢၼ်ၵမ်ႈၽွင်ႈ ၵိုတ်းလိုဝ်ႈပေႃးၵၢၼ်ၶဝ်ႈယူႇသေႃႉထင်မူၵ်း ပူၵ်းသၢင်ႈတီႈယူႇတၼ်းသဝ်းတႂ်းႁူမ်ႈ ၽူၺ်းငဝ်း မုၼ်ယႂ်ႇၸဝ်ႈႁေႃၶမ်းထႆး မိူဝ်ႈ 1961 တီႈဝၢၼ်ႈမႂ်ႇမွၵ်ႇၸၢမ် (မႃးတင်ႈၸိုဝ်ႈဝၢၼ်ႈႁင်းၵွႆး – ဢွၼ်တၢင်းဝႃႈ ဝၢၼ်ႈမႂ်ႇမွၵ်ႇၸၢမ်ပဝ်း) တီႈႁိမ်းၾင်ႇၼမ်ႉၵူၵ်း ၼႂ်းဢိူင်ႇတႃႈတွၼ်း ၸႄႈဝဵင်းမႄႈဢၢႆ ၸႄႈတွၼ်ႈၵဵင်းမႆႇ ၼႂ်းၸိုင်ႈ မိူင်းထႆး။

ဝၢႆးၼၼ်ႉ ၼႃႈတေထိုင်လိူၼ်ၾႅပ်ႉၿိဝ်ႊရီႊ ဝၼ်းတီႈ 7  ၽူႈၼမ်းတႆးၸင်ႇမႃးဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ် ႁဝ်းထုၵ်ႇလႆႈၸတ်း ငၢၼ်း(ပွႆး) ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၸိုင်ႈတႆးႁဝ်းယူႇယူဝ်ႉၼႆ လၢႆၾၢႆႇပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင် ထုၵ်ႇလီၵႂႃႇထၢမ် ၵိူဝ်းၵုမ် ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈ ၾၢႆႇၽွင်းငမ်းဝၢၼ်ႈမိူင်းၶဝ်ယူႇယူဝ်ႉ ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈထုၵ်ႇလႆႈၵႂႃႇလဝ်ႈယွၼ်းဢၼုၺၢတ်ႈယူႇဝႃႈၼႆလႄႈ ၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင်ၶဝ် ၸင်ႇပႃးၵၼ်ၵႂႃႇတွင်ႈထၢမ် ယွၼ်းဢၼုၺၢတ်ႈၸဝ်ႈၼႃႈတီႈၸႄႈဝဵင်ႊမႄႈဢၢႆ။

ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈၸႄႈဝဵင်းမႄႈဢၢႆၵေႃႈပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင်လႄႈၵႂၢမ်းတွပ်ႇမႃးဝႃႈ ႁဵတ်းတႄႉႁဵတ်းလႆႈယူႇ ၵွႆးၵႃႈပေႃးတေ ဢဝ်ၸိုဝ်ႈ “ဝၼ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၸိုင်ႈတႆး” ၼႆ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၼေႇဝိၼ်းတေၶဝ်ႈၸႂ်ၽိတ်းၸဝ်ႈၽႅၼ်ႇလိၼ်ႁဝ်းဝႃႈ ပၼ်တိုဝ်ႉတၢင်း ၸုမ်းၵူၼ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉဢၼ်တေႃႇတၢၼ်ႈသၢၼ်ၶတ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ မႃးယူႇၼႂ်းမိူင်းထႆးသေ လုၵ်ႉ ၽိုၼ်ႉမိူင်းမၢၼ်ႈၼႆၵေႃႈပိူင်ၼိုင်ႈ ပဵၼ်ၵၢၼ်ပၼ်ႁႅင်းၵမ်ႉၸွႆႈၵူၼ်းထိူၼ်ႇ ႁိုဝ် ၵူၼ်းလုၵ်ႉၾိုၼ်ႉတိုၵ်းတေႃး မၢၼ်ႈၼႆ တေထုၵ်ႇၸီႉၼႄးၼင်ႇၼၼ် ၵွပ်ႈၼၼ် ႁႂ်ႈႁႃၸိုဝ်ႈတၢင်ႇဢၼ် ဢၼ်ဢမ်ႇၵဵဝ်ႇၶွင်ႈၵၢၼ်မိူင်းၸိုင် တေလီယူႇဝႃႈၼႆလႄႈ ၸင်ႇၶိုၼ်းမႃးဢုပ်ႇၶႆႈလဝ်ႈလၢတ်ႈ ၼႄၵၼ်ယဝ်ႉလိူၵ်ႈႁႃ ၸိုဝ်ႈၸတ်းငၢၼ်း(ပွႆး)။

လၵ်းလၵ်းမၼ်းၵေႃႈတိုၼ်းဢၢင်ႈဢၢၼ်းဝႆႉ ဝၼ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈယူႇယဝ်ႉ ယွၼ်ႉၼၼ်ၼႂ်းလိူၼ်ၾႅပ်ႉၿိဝ်ႊရီႊၼၼ်ႉမီး ငၢၼ်း(ပွႆး) သင် လိူဝ်သေလိူၼ်သၢမ်မူၼ်း ငၢၼ်းလူႇတၢၼ်းၶဝ်ႈယႃႇၵု  ၼႆႉ မၼ်းၵေႃႈပဵၼ်ငၢၼ်းသႃသၼႃ မီးယူႇႁင်း မၼ်းယူႇယဝ်ႉ။ ၸင်ႇမႃးဝူၼ်ႉၵၼ်ဝႃႈ ပေႃးၼၼ်ႁဝ်းဢဝ်ပဵၼ် “ဝၼ်းယူၵ်ႉယွင်ႈၸဝ်ႈၶူးမေႃလိၵ်ႈတႆး” ဢမ်ႇလီႁိုဝ် ႁူမ်ႈဝႃႈ ဝၼ်းယူၵ်ႉယွင်ႈၸဝ်ႈၶူးမေႃလိၵ်ႈတႆးၼႆႉ ၼႂ်းမိူင်းတႆးတႄႉၸတ်းႁဵတ်းၼႂ်းလိူၼ်သိပ်းသွင် သေတႃႉ ၸိုဝ်ႈၼႆႉ မၼ်းၵေႃႈၵဵဝ်ႇတင်းငဝ်ႈငုၼ်းၵၢၼ်လိၵ်ႈလၢႆးလႄႈပဵၼ်သၢႆၸႂ်ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း ၵိုင်ႇလႅပ်ႈၶဝ်ႈၵၼ် တင်းၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းႁဝ်းယူႇၼႆလႄႈလႆႈၸႂ်ၵၼ် ဢဝ် “ဝၼ်းယူၵ်ႉယွင်ႈၸဝ်ႈၶူးမေႃလိၵ်ႈတႆး” မႃးပဵၼ်ၵၢၼ်ယူၵ်ႉယွင်ႈၵုၼ်း မုၼ်ၸဝ်ႈၶူးမေႃလိၵ်ႈတႆးႁဝ်း ဢိၵ်ႇတင်း ပဵၼ်ၵၢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈပီႈၼွင်ႉတႆး ၸိူဝ်းယူႇ ၼႂ်းမိူင်းထႆး ဢမ်ႇဝႃႈ မိူင်းၵွၵ်ႇ ၵဵင်းႁၢႆး မႄႈသၢႆ မႄႈႁွင်ႈသွၼ် ၵဵင်းမႂ်ႇ လႆႈမႃးႁူပ်ႉထူပ်းၵေႃႇၵုမ် ၶွၼ်ႈတုမ်ၵၼ် တီႈဝၢၼ်ႈမႂ်ႇမွၵ်ႇၸၢမ် တီႈဢေႇသုတ်း 1 ပီ 1 ပွၵ်ႈ။

ထိုင်မႃး 1983 ဝၢႆးသေပီႈၼွင်ႉတႆးႁူမ်ႈၵၼ်ႁႃငိုၼ်းမႃးသိုဝ်ႉလႆႈတီႈလိၼ်ၼိူဝ်သဵၼ်ႈတၢင်းသႃထုပရႃႊၻိတ်ႇ ၼႂ်းပွၵ်ႉ ၿၢင်ႊၽူင်ႊၽၢင်ႊ ၶဵတ်ႇယၢၼ်းၼႃႊဝႃႊ မိူင်းၵွၵ်ႇ ပိူဝ်ႈတႃႇၵေႃႇသၢင်ႈဝတ်ႉတႆးၼႆလႄႈ လႆႈၸတ်းတင်ႈၵေႃလိၵ်ႈလၢႆး လႄႈၾိင်ႈငႄႈတႆး ႁဵၵ်ႈၸိုဝ်ႈတၢင်းထႆးဝႃႈ “ၶျူမ်ႊရူမ်ႊၶိူဝ်းတႆးသႃမၶ်းၶီး” (ชมรมเครือไตยสามัคคี) Tai Race Union of Bangkok in Thailand မီးလုင်းယူဝ်ႊ ထိၼ်ႊ (ၵူၼ်းတႆး 9 လၵ်း – တႃႈၵုင်ႈ) လႄႈ မေးၼၢင်းပႃႈၶိၼ်ႇယူင်ႇ (တႆးဝေႃႇၾႆးလႅင်း – မိူင်းၵမ်ႊပူႊၶျႃႊ) ပဵၼ်ၵဝ်ႉငဝ်ႈ ၵၢၼ်သၢင်ႈဝတ်ႉတႆး။ မီးၵူၼ်းလူင် ၸၢႆးၶႂၢၼ်ၾႃႉ(လုၵ်ႈၶူၺ် လုင်းယူဝ်းထိၼ်း ပႃႈၶိၼ်ႇယူင်ႇ) ၸၢႆးမႁႃၼုမ်ႇ ၸၢႆးထုၼ်း ၸၢႆးၼုမ်ႇသႅင် ၸၢႆးတိပ်ႉ(မႅဝ်း) ၸၢႆးသူမ်ၶျၢႆး ၸၢႆးယီႈမုင်ႉ ၶဝ်ၸဝ်ႈဢွၼ်ၵေႃႇသၢင်ႈ ပူၵ်းတင်ႈၵေႃလိၵ်ႈလၢႆးၾိင်ႈငႄႈတႆး တီႈၼႂ်းမိူင်းၵွၵ်ႇၶိုၼ်ႈမႃး ပဵၼ်ၸုပ်ႈဢွၼ်ႇတၢင်း သုတ်းလႄႈႁူမ်ႈတင်း ၵၢၼ်သၢင်ႈဝတ်ႉမႂ်ႇတႆး ၼႂ်းမိူင်းၵွၵ်ႇပဵၼ်ၶွင် ပီႈၼွင်ႉတႆး ၼႂ်းၼၢမ်းၸိုဝ်ႈၾၢႆႇထႆး(ศูนย์ศึกษาปฏิบัติธรรมสาธุประดิษฐ์) ။

ၵၢၼ်လိၵ်ႈလၢႆးၾိင်ႈငႄႈၼႆႉ ပဵၼ်ငဝ်ႈႁၢၵ်ႈၸိူဝ်ႉၽၼ်းၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၼႆၵေႃႈဝႃႈလႆႈ ယွၼ်ႉၼႆႉ ၵူၼ်းတႆးႁဝ်း ၸိူဝ်းမႃးယူႇတီႈဝဵင်းလူင် မိူင်းၵွၵ်ႇၵေႃႈလႆႈၵေႃႇတင်ႈ “ၵေႃလိၵ်ႈလၢႆးလႄႈၾိင်ႈငႄႈတႆး ဝဵင်းမိူင်းၵွၵ်ႇ ၸိုင်ႈထႆး- ၶိူဝ်းတႆးသႃမၵ်းၶီး မိူင်းၵွၵ်ႇ”  မိူဝ်ႈ1982 သိုဝ်ႉဢဝ်တီႈလိၼ် ပွတ်းသဵၼ်ႈတၢင်းသႃထုပရႃႊၻိတ်ႇ ဝၢင်ႊၽူင်ႊၽၢင်ႊ ၼႂ်းၶဵတ်ႇယၢၼ်ႊၼႃႊဝႃႊ ၵၢင်ဝဵင်းလူင်မိူင်းၵွၵ်ႇ ပဵၼ်ၶွင်တႆးသေ ၵေႃႇသၢင်ႈပဵၼ်“ဝတ်ႉ”တႆး “သုၼ်သိုၵ်းသႃ ပတိဝတ်းထမ်း” ၶွင်တႆးၼႂ်းမိူင်းၵွၵ်ႇ ၸိုင်ႈထႆး။

ထိုင်မႃး10/07/1994 ၼႂ်းၵဵင်းမႂ်ႇၵေႃႈ ၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင်တႆး ၸိူဝ်းလိုဝ်ႈၵိုတ်းယင်ႉၵၢၼ်သိုၵ်း မိူၼ်ၼင်ႇ ၸဝ်ႈႈၸၢင်ႉ ယွင်ႁူၺ်ႈ ၸဝ်ႈသႅင်သိုၵ်း ပေႃႈထဝ်ႈၺူဝ်ႇ ဢႃးၸၢၼ်ၼိၶူမ်း (ဢႃၸႃရိယ) ၸၼ်ႉၸွမ် ဢိၵ်ႇတင်းၽူႈၼမ်း လၢႆလၢႆၸဝ်ႈ ႁူမ်ႈၵၼ်ၵေႃႇတင်ႈၵေႃလိၵ်ႈလၢႆးလႄႈၾိင်ႈငႄႈတႆးၵဵင်းမႂ်ႇ ၶိုၼ်းမႃးၼႂ်းၵဵင်းမႂ်ႇသေ ယူၵ်ႉဢဝ်ၸဝ်ႈၼွႆႉသေႃးယၼ်ႇတ ပဵၼ်ႁူဝ်ပဝ်ႈ ၸၢႆးသူၺ်ႇလ (သိင်ၶမ်း ႁိူၼ်ႊသႅင်)  ပဵၼ်ၽူႈၼမ်းၼႂ်း တူင်ႉၼိုင်ႁဵတ်းသၢင်ႈ ၵၢၼ် လိၵ်ႈလၢႆးၾိင်ႈငႄႈတႆး ပဵၼ်ၼႃႈတႃတႆး ၼႂ်းၵဵင်းမႂ်ႇ ၸိုင်ႈထႆး။

ၸိူဝ်းၼႆႉပဵၼ်ႁဵတ်ႇ(လွင်ႈတၢင်း) ဢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈပိူၼ်ႈႁူႉၸၵ်းတႆးလႄႈ ႁူႉၸၵ်းၾိင်ႈငႄႈတႆး ၶူဝ်းၼုင်ႈတၢင်းဝႆတႆး ၽႄႈမၢၵ်ႈၼမ်မႃးႁၢၼ်ႉတေႃႇမိူဝ်ႈလဵဝ်။ ၼႆႉၵွႆးဢမ်ႇၵႃး ယင်းပဵၼ်မူႇပဵၼ်ၸုမ်းၶွင်ပီႈၼွင်ႉတႆး လႆႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈၵိုၵ်းၽၢၵ်ႈ ၵၢၼ်တင်းၾၢႆႇၸဝ်ႈၼႃႈတီႈဝၢၼ်ႈမိူင်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ ဢိၵ်ႇတင်းထုၵ်ႇဝွၵ်ႇၸိူၼ်းၶဝ်ႈႁူမ်ႈငၢၼ်း(ပွႆး) ဢၼ်ၵဵဝ်ႇၵပ်း ၾိင်ႈငႄႈႁိတ်ႈႁွႆး ၸိူဝ်းၼႆႉယူႇၶိူဝ်းၶိူဝ်း။

ၵွႆးၵႃႈ ၵူၼ်းတႆးႁဝ်းၵမ်ႈၽွင်ႈ ဢမ်ႇပေႃးဝႆႉၵႃႈၶၼ် ၶဝႅႈၸႂ်ဝႃႈ ၵၢၼ်ၾိင်ႈငႄႈႁိတ်ႈႁွႆးၼႆႉ ပဵၼ်ၵၢၼ်ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ ၵူၼ်းၶူင်ႇ ပဵၼ်ၵၢၼ်မၵ်ႉမိုတ်ႈသူင်တၢင်းမူၼ်ႈတၢင်းသိူဝ်းႁဵတ်း (ပွႆးလၢမ်း) ၵွႆး ပၢႆတင်းၶဝ်ႈၸႂ်ဝႃႈ ၵၢၼ်မိူင်း ၵၢၼ်သိုၵ်း ၵၢၼ်သူၼ်ႇလႆႈၵူၼ်း ၵၢၼ်တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း ၵၢၼ်ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ ၵၢၼ် NGO ၸိူဝ်းၼႆႉဢိူဝ်း ပဵၼ်ၵၢၼ်ၸၼ်ႉသုင် ဢၼ် ႁဵတ်းတႃႇၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်း။

မွၼ်းၶိူဝ်း

(*** ပွင်ႈၵႂၢမ်းႁူဝ်ၼႆႉ ပဵၼ်ပၢႆးဝူၼ်ႉ ၼမ်ႉၵႂၢမ်းလႄႈ တၢင်းႁၼ်ထိုင်သုၼ်ႇတူဝ် ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈ ၸဝ်ႈပၢႆၵမ် ၵူၺ်းၶႃႈ ဢေႃႈ။)