လိၵ်ႈၵႂၢမ်း ဢိင်းၵလဵတ်ႈ ပဵၼ်ၽႃသႃလုမ်ႈၾႃႉ ဢၼ်ၽႂ်ၽႂ် ၸိုင်ႈမိူင်းလႂ်ၵေႃႈမၵ်းမၼ်ႈယွမ်းႁပ့်ဢဝ် ၸႂ်ႉတိုဝ်း ပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ်။ ယွၼ့်ၵွပ်ႈ ၸိူဝ့်ၸၢတ်ႈၶိူဝ်းၵူၼ်းဢၼ်ၸႂ်ႉတိုဝ်းလိၵ်ႈၵႂၢမ်းဢိင်းၵလဵတ်ႈ ပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ် ၼၼ့်ပဵၼ်ၶိူဝ်းၵူၼ်းဢၼ်ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇၼႆလၢတ်ႈလႆႈတဵမ်သူပ်းတဵမ်ပၢၵ်ႇ။ လိၵ်ႈပိူၼ်ႈၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ ၵူၼ်းၵေႃႈမီးၼမ့်ၵတ့် တၢင်းႁူႉတၢင်းႁၼ်သုင် ယွၼ့်ၼႂ်းၽႃသႃဢိင်းၵလဵတ်ႈၼၼ့် မီးၶေႃႈမုလ်း ယူႇၵူႈလွင်ႈ။
ပပ့်လိၵ်ႈၽိုၼ်လၢႆး ဢၼ်ပၼ်တၢင်းႁူႉ ဢမ်ႇဝႃႈလွင်ႈၵၢၼ်သိုၵ်းၵၢၼ်မိူင်း ၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီး ထဵၵ့်ၼူဝ်ႊလူဝ်ႊၵျီႊ လႄႈၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ ၵူႈၸိုင်ႈမိူင်းလႆႈဢဝ်ၶေႃႈမုလ်းဢၼ်တႅမ်ႈဝႆ့ၼႂ်းၽႃသႃ ဢိင်းၵလဵတ်ႈၼၼ့်မႃးပိၼ်ႇပဵၼ် ၽႃသႃၸိူဝ့်ၸၢတ်ႈတူဝ်ၵဝ်ႇသေၶိုၼ်းပိုၼ်ၽႄႈၼႂ်းမိူင်းၽႂ်မိူင်းမၼ်းယူႇၵမ်ႈၼမ်ၼမ်။ တၢမ်းၼၼ့်မႃးၵေႃႈလိၵ်ႈၶႄႇ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈႁူဝ်ၵူၼ်းၶိူဝ်းၼမ် ၵႂႃႇယူႇတီႈလႂ်ၵေႃႈ လိၵ်ႈလၢႆးၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ ၶဝ်တိုၼ်းပႃးၵႂႃႇၸွမ်း။ ၵႂႃႇယူႇတီႈလႂ်ၵေႃႈမီးႁူင်းႁဵၼ်းသွၼ်လိၵ်ႈၶဝ်ၸွမ်း ၶႂ်ႈဝႃႈၵူႈမိူင်း ။ ဢမ်ႇဝႃႈပဵၼ်ပၼ်တၢင်းၵၢၼ် ႁိုဝ် လပ့်လပ့် မၢင်တီႈ မၢင်လႂ်ယင်းလႆႈသဵင်ႈငိုၼ်းသေႁဵၼ်းဢဝ်လူးၵွၼ်ႇ။
တႆးႁဝ်းသမ့်ဢမ်ႇၸႂ်ႈၼင်ႇၼၼ် ဢမ်ႇပေႃးသူင်ၵၢၼ်တႅမ်ႈၵၢၼ်ဢၢၼ်ႇ ၊ ၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈဢမ်ႇပေႃးသူင်တႅမ်ႈလိၵ်ႈတႆး။ ယႃႇဝႃႈသင်လႃႈ တေႃႈၼင်ႇၵူၼ်းလူင်တႆး ၸိူဝ်းၵႂႃႇယူႇမိူင်းၼွၵ်ႈၵမ်ႈၽွင်ႈ ယင်းပဵၼ်ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ၼမ်းၼႃႈ မူႇၸုမ်း ႁိုဝ် ဢွင်ႈတီႈလႂ်တီႈၼိုင်ႈၼၼ့် ဢမ်ႇမေႃလိၵ်ႈတႆးၵေႃႈယင်းမီးတင်းၼမ် ၊ ၵမ်ႈၽွင်ႈပၢႆဢမ်ႇမေႃလၢတ်ႈၵႂၢမ်းတႆးၵေႃႈမီးယူႇ။ ပေႃးလိၵ်ႈပိူၼ်ႈၵႂၢမ်းပိူၼ်ႈတႄ့ မၢင်ၵေႃႉ မၢင်ၸဝ်ႈယင်းၶႂ်ႈၵတ့်လိူဝ်ၸဝ်ႈၶွင်ၽႃသႃမၼ်းလူးၵွၼ်ႇ။
ၵၢပ်ႈပၢၼ်မိူဝ်ႈလဵဝ်ပဵၼ်ၵၢၼ်တိတ်းတေႃႇၵပ်းသိုပ်ႇတူင့်တၵ့်ဢုပ်ႇလၢတ်ႈတေႃႇၵၼ်တၢင်းၶိူင်ႈၶိုတ်းၵၢပ်ႈပၢၼ်ထဵၵ့်ၼူဝ်ႊလူဝ်ႊၵျီႊတၢင်း ဢွၼ်ႊလၢႆႊ။ တေႃႇမိူဝ်ႈတႆးႁဝ်းၵေႃႈၶဝ်ႈထိုင်ၸႂ်ႉတိုဝ်းမိူၼ်ပိူၼ်ႈယူႇသေတႃႉၵေႃႈ ၵမ်ႈၼမ်ဢမ်ႇပေႃးတႅမ်ႈလိၵ်ႈတႆး တေတႅမ်ႈလိၵ်ႈ ပိူၼ်ႈတၢင်ႇၶိူဝ်းၵွႆး လိၵ်ႈတႆးတိုၵ့်ႁၼ်လဵၵ်ႇၵေႇဢေႇမၢင်ယူႇ။
ၵမ်ႈၽွင်ႈၵေႃႈဢၢင်ႈဝႃႈ ဢမ်ႇမီးၾွၼ့်လိၵ်ႈတႆး ဢမ်ႇႁူႉတေၸႂ်ႉၾွၼ့်ဢၼ်လႂ် ၸိူဝ်းၼႆ့။ ၵူၺ်းၵႃႈၸိူင့်ႁိုဝ်ၵေႃႈ ပေႃးႁဝ်းယင်းမီးၸႂ် ၶႂ်ႈႁႂ်ႈလိၵ်ႈတႆးၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ ဢမ်ႇမီးၾွၼ့်ၵေႃႈႁႃသႂ်ႇလႆႈ ၊ဢမ်ႇမေႃၵေႃႈႁႂ်ႈၵေႃႉႁူႉၵေႃႉမေႃ သႂ်ႇပၼ်လူင်းပၼ်ၼႂ်းၶိူင်ႈၾူၼ်းမိုဝ်းထိုဝ် ႁိုဝ် ၼႂ်းၶွမ်ႊပိဝ်ႊတိူဝ်ႊလႆႈယူႇယဝ့်။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၵမ်ႈၽွင်ႈတိုၼ်းဢမ်ႇၶႂ်ႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈတႆး၊ ၶဝ်ၸဝ်ႈမီးၾွၼ့်လိၵ်ႈတႆးယူႇ။ မိူဝ်ႈလဵဝ်သိုဝ့်ၶိူင်ႈ ၾူၼ်းမိုဝ်းထိုဝ်မႃးၵေႃႈမီးၾွၼ့်ယူႊၼီႊၶူတ့် Unicode မႃးၸွမ်းယဝ့်။ ထႅင်ႈၾၢႆႇၼိုင်ႈၾွၼ့်လိၵ်ႈတႆး ဢၼ်ၵူၼ်းၼုမ်ႇတႆးၸိူဝ်းမီး တၢင်းၵတ့်ၶႅၼ်ႇၾၢႆႇ လွင်ႈဢႆႊထီႊ IT ၶဝ်ၶူင်သၢင်ႈႁဵတ်းဢွၵ်ႇ မႃးၼၼ့်ၵေႃႈ မီးတင်းၼမ်တင်းလၢႆ ႁူမ်ႈပႃးတင်းလၢႆးသႂ်ႇ လၢႆးလူင်း ၼႂ်းၾူၼ်း မိုဝ်းထိုဝ် ၼႂ်းၶွမ်ႊပိဝ်ႊတိူဝ်ႊၸိူဝ်းၼႆ့မီးတင်းၼမ်။
ၶဝ်ႈၸႂ်ဝႃႈ ၵမ်ႈၽွင်းတိုၼ်းဢမ်ႇၶႂ်ႈၸႂ်ႉၶႂ်ႈတႅမ်ႈမၼ်းၵူၺ်းႁိုဝ် ဢမ်ႇၼၼ် လူၺ်ႈႁဵတ်ႇၽူလ် လွင်ႈတၢင်း သင်ၸိူင့် ႁိုဝ်ဢၼ်ဝႃႈၼၼ့် ၶဝ်ၸဝ်ႈတေႁူႉ တူဝ်ၶဝ်ၸဝ်ႈလီသေပိူၼ်ႈ။ ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၸိူဝ်းၼႆ့ ႁူမ်ႈဝႃႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ဢၼ်မီး လၢႆလၢၵ်ႇၶိူဝ်းၵူၼ်းၼၼ့် လိၵ်ႈမၢၼ်ႈပဵၼ်ၽႃသႃၵၢင် ဢၼ်ဝႃႈ ၼၼ့်ဢမ်ႇထဵင်။ ၵွႆးၵႃႈပေႃးၸႂ်ႉတိုဝ်းၼႂ်း ၸုမ်းၶိူဝ်း ၵူၼ်းတႆးႁဝ်းၼင်ႇၵၼ်တႄ့ ထုၵ်ႇလီၸႂ်ႉတိုဝ်းလိၵ်ႈတႆးႁဝ်းတေႃႇၵၼ်ယူႇ။
ၶူးဝႃးဢႃးၸၢၼ်လူင်ႁဝ်း ၸၢႆးဢွင်ႇထုၼ်း ၵႆ့ၵႆ့လၢတ်ႈတႃႇသေႇဝႃႈ “ၸဝ်ႈၵဝ်ႇဝႃႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇႁၵ့်လိၵ်ႈတႆးႁဝ်း ၶႂ်ႈႁႂ်ႈလိၵ်ႈတႆးႁဝ်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈလိၵ်ႈတႆးႁဝ်းၽႄႈၸွတ်ႇတဵမ်ၵႂႃႇတင်း လုမ်ႈၾႃႉ ၼႆၼႆ့ ၼိုင်ႈဝၼ်းၼႆႉ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇတႅမ်ႈလိၵ်ႈတႆးလၢႆတူဝ်၊ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇဢၢၼ်ႇလိၵ်ႈတႆးလၢႆတူဝ်” ၼႆယဝ့်။
“ပေႃးဝႃႈမၼ်းၽႄႈၼႆ ၸေႈႁေႃႇၶူဝ်းၶွင် ၸေႈႁေႃႇၶဝ်ႈမုၼ်းၶဝ်ႈပွင်း ၸေႈဢၼ်တူၵ်း ဝၢၵ်ႇဝီႈဝၢၵ်ႇဝိူဝ် ယူႇၸွမ်းတၢင်းၵေႃႈ ပဵၼ်လိၵ်ႈတႆးၵႂႃႇသဵင်ႈ ဢမ်ႇၵွမ့်ၼၼ့်ၵွႆး တေႃႇပေႃးၵႂႃႇမီးၼႂ်းထၢင် ၶီႈပဵၼ်ၸေႈၸဵတ့်ၵူၼ်ႈ ၼၼ့် လူးၵွၼ်ႇ ၸင်ႇဝႃႈမၼ်းၽႄႈ” ဝႃႈၼႆ။
ႁဝ်းမႃးတူၺ်းၼႂ်းၾဵသ့်ၿုၵ်ႉ ဢၼ်ပိူၼ်ႈၸႂ်ႉၵၼ်ၼမ် တႆးႁဝ်းၵေႃႈၸႂ်ႉတိုဝ်းမိူၼ်ပိူၼ်ႈ ယင်းပဵၼ်ၽူႈႁၵ့်ၸၢတ်ႈ ၵွႆးၵႃႈ ၵမ်ႈၼမ်ၵၢၼ်မိုတ်ႈ သူင်တႅမ်ႈလိၵ်ႈပိူၼ်ႈယူႇ ၵူၼ်းၸိူဝ်းၽူႈမီးၸၼ့်ၶဝ် ဢမ်ႇပေႃးတႅမ်ႈလိၵ်ႈတႆး ဢၼ်သူင်တႅမ်ႈလိၵ်ႈတႆးပဵၼ်ၵူၼ်းထမ်းမၻႃး (ထမ်ႇမတႃႇ) ႁႃၸဝ့်ၵိၼ်ၶမ်ႈ ႁိုဝ်ၵူၼ်းပၢၼ်ၵၢင်ၵမ်ႈၼမ်။ ႁဝ်းၵႃႈပေ့ႁၵ့်ၸၢတ်ႈ ပေႃးႁဝ်းဢမ်ႇတႅမ်ႈဢမ်ႇလၢတ်ႈ လိၵ်ႈတႆးၵႂၢမ်းတႆးႁဝ်း မၼ်းတေႁဵတ်းႁိုဝ်ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ ပေႃးႁဝ်းဢမ်ႇဢဝ်ၸႂ်သႂ်ႇၶတ်းႁႅင်း လိၵ်ႈတႆးႁဝ်းမီးဝႆ့ၵေႃႈဢမ်ႇပွင်ႇသင်။ မၢင်ၵေႃႉယင်းတေၶႂ်ႇထၢင်ႇလဵၵ့် ဝႃႈ တႅမ်ႈလိၵ်ႈတႆး ပဵၼ်ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၼွၵ်ႈမေႃၸွမ်းဝတ့်(ၵျွင်း) မႃးလူၺ်ႈၵၢၼ်ပဵၼ်သၢင်ႇထႂၢၵ်ႈ မုၼ်ၸဝ်ႈထႂၢၵ်ႈၵွႆး ဢမ်ႇလႆႈၵႂႃႇႁဵၼ်း မိူင်းၼွၵ်ႈ မိူင်းၼႃး တေၶႂ်ႈဝႃႈၼင်ႇ ၼၼ်ၵေႃႈတေမီး။ မိူဝ်ႈလဵဝ်ဢမ်ႇၸႂ်ႈၼင်ႇၼၼ် ၸဝ်ႈသၢင်ႇမုၼ်ၸဝ်ႈၶဝ်ၵႂႃႇႁဵၼ်းမိူင်းၼွၵ်ႈမိူင်းၼႃး ပီပီၼိုင်ႈ ၶၢမ်ႈပူၼ့်ၸၼ့် BA, MA, PhD ႁူမ်ႈ ၼပ့်ပဵၼ်ပၢၵ်ႇ ၵွႆးၵႃႈၶဝ်ၸဝ်ႈဢမ်ႇပႅတ်ႈလိၵ်ႈတႆး။
ပဵၼ်ႁိုဝ်ၵေႃႈ ယႃႇႁႂ်ႈလႆႈၶဝ်ႈၸႂ်ၽိတ်း ၼႆ့ဢမ်ႇၸႂ်ႈၵၢၼ်သႄ့ၼႄးၵၼ် ။ ၼင်ႇႁိုဝ်လိၵ်ႈတႆးႁဝ်း ပေႃးတေၽႄႈမၢၵ်ႈ ၵႂႃႇၼၼ့် မီးတၢင်း ၼပ့်ယမ်လူၺ်ႈႁူဝ်ၸႂ်တဵမ်ပၢၵ်ႇသေ တၵ့်တိူၼ်ၵၼ်ၵွႆး ။ ၶေႃႈမုလ်းဢၼ်ပဵၼ်ၵၢၼ်ႁဵၼ်းႁူႉ ၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ မိူဝ်ႈလဵဝ်မီးၼႂ်းမိုဝ်း google မူတ်းယဝ့် ။ ပိူင်လူင်မၼ်းၵေႃႈပဵၼ်ၽႃသႃ ဢိင်းၵလဵတ်ႈ တၢမ်းမႃးၵေႃႈပဵၼ်ၽႃသႃၶွင်ၸိုင်ႈမိူင်းၽႂ်မိူင်းမၼ်း။ ပေႃးတႅမ်ႈ ၸိုဝ်ႈတႅမ်ႈလွင်ႈမၼ်းသေ ထၢမ်လူင်းၵႂႃႇၵေႃႈဢွၵ်ႇမႃးမူတ်းယဝ့်။
လိၵ်ႈတႆးႁဝ်းလူး တေႃႉတႄ့မီးယူႇၽွင်ႈၵေႃႈတိုၵ်ႉဢေႇမၢင်ယူႇ လွင်ႈၾိင်ႈငႄလိၵ်ႈလၢႆး ပိုၼ်း လွင်ႈႁူႉတၢင်းႁၼ် ၵၢၼ်ဝၢၼ်ႈ ၵၢၼ်မိူင်း ၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီးၸိူဝ်းၼႆ့ ၼင်ႇႁိုဝ်ပိူၼ်ႈပေႃးလႆႈႁူႉလႆႈႁၼ်၊ မႃးၶူၼ့်သွၵ်ႈႁႃၼႂ်းၵူႊၵိူလ်ႊ ပေႃးလႆႈလႄႈ တေမိူၼ်ပိူၼ်ႈၼၼ့်ၵေႃႈ ပေႃးႁဝ်းၶႂ်ႈႁႂ်ႈလိၵ်ႈတႆးႁဝ်းမီးၵႃႈၶၼ် ၽႄႈမၢၵ်ႈ ႁဝ်းၵေႃႈထုၵ်ႇလႆႈ ၶတ်းၸႂ်။ လိူဝ်ၼၼ့်ဢမ်ႇၵႃး ၸိုဝ်ႈမိၵ်ႈ(တသိၵ်ႈ) ႁေႃႇတၢင်းၵိၼ် ႁေႃႇၶူဝ်းၵုၼ်ၶၢႆ ႁၢၼ့်(သႅင်ႇ) ၶဝ်ႈၽၵ်းတၢင်းၵိၼ် ႁၢၼ့်ၶၢႆၶူဝ်း ၶွမ်ႊပၼီႊ ႁူင်းၵၢၼ်ႁူင်းငၢၼ် ၸိူဝ်းၼႆ့ ပဵၼ်ပၢႆ့ၸိုဝ်ႈလိၵ်ႈပိူၼ်ႈ ဢမ်ႇမီးလိၵ်ႈတႆး တင်းတီႈပဵၼ်ႁၢၼ့်သိုင်ႇၶၢႆၶွင်တႆး ၸဝ်ႈၶွင်မၼ်းၵေႃႈပဵၼ်တႆး။
