ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၼႂ်းမိူင်းတႆးၼမ်   ယိူင်းဢၢၼ်းၵၢၼ်မိူင်းၶဝ်မီးၸိူင်ႉႁိုဝ် လွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈမိူင်းတႆးမီးမွၵ်ႈႁိုဝ်

လိူၼ်October ထူၼ်ႈထိ 15 တေမီးပၢင်ပွႆးမၢႆတွင်း NCA ၵၢၼ်လူင်းလၢႆးမိုဝ်းၸွမ်း လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆၵိုတ်းတိုၵ်းတူဝ်ႈမိူင်း ၶွပ်ႈတဵမ် 8 ပီ ၼႆလႄႈ ၸိူဝ်းႁူဝ်ၼႃႈ လႄႈ ၽူႈတႅၼ်း ၼႂ်းၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းမႅၵ်ႇၵွင်ႈလုၵ်ႉ ၽိုၼ်ႉၶဝ် တႄႇၽႅဝ်မႃးၼႂ်းမိူင်း ၵမ်ႈၽွင်ႈယူႇယဝ်ႉ။

မွၵ်ႇပႃးဝႆႉၸဵမ်တင်း ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ၸိူဝ်းဢမ်ႇလူင်းလၢႆးမိုဝ်းၼၼ်ႉ တင်းသဵင်ႈယူႇ ဝႃႈၼၼ်သေတႃႉ လႅပ်ႈတေဢမ်ႇမီး ၸုမ်းလႂ်ၵႂႃႇၶဝ်ႈႁူမ်ႈသႄႈ။

ၼႂ်းဢၼ်ဢမ်ႇၵႂႃႇဢမ်ႇလႆႈ ၺႃႈတူၵ်ႇၸိုဝ်ႈတၵ်ႉသဵင်ၵမ်းသိုဝ်ႈသေမွၵ်ႇဝႆႉလႄႈ ၵႃႈလႆႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈၸွမ်းတႄႉ တေပႃးၸုမ်းပျီႇတူႉၸိတ်ႉ တႂ်ႈမိုဝ်းၸုမ်းသိုၵ်းလႂ်၊ ပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်း ၸိူဝ်းလႆႈသုၼ်ႇတၢင်ႇမၢႆၾၢင်ဝႆႉလႂ်၊ ၸုမ်းၾိင်ႈငႄႈလိၵ်ႈလၢႆးၸၢဝ်းၶိူဝ်းလႂ်၊ ၸုမ်းၵီႇတပၢႆးမွၼ်းမိူင်းမၢၼ်ႈလႂ် ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

 ပၢင်ပွႆးတႄႉၵေႃႈ လႅပ်ႈတေဢမ်ႇမီးလွၼ်ႉၵႅၼ်ပၢႆးမိူင်းသင်တေႉတေႉ၊ ပဵၼ်တႃႇတပ်ႉသိုၵ်းယိုတ်းမိူင်း ၽၢမ်းတႃၵူႈမိူင်းမိူင်း ႁႂ်ႈဝင်ႇဝိူဝ်ႈငမ်းငဝ်းဝႃႈ ၼႂ်းမိူင်းၼႆႉ ဢၼ်ၸုၵ်းၸင်ႈၽၢႆႇၶဝ် တိုၵ်ႉမီးၸုမ်းၸၢဝ်းၵမ်ႈၽွင်ႈယူႇ ၼၼ်ႉၵွၺ်းသႄႈ။

ၼႂ်းပွင်ႈၵႂၢမ်းဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႈ ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းလူင်းလၢႆးမိုဝ်း လႄႈ ၸိူဝ်းဢမ်ႇလူင်းလၢႆးမိုဝ်း မႃႇႁႅင်းၾၢႆႇလႂ် လႅပ်ႈၵွၼ်ႈၵႅၼ်ႇတွၼ်းတိူဝ်း၊ ၼႂ်းၼၼ်ႉ ပိူင်ယႂ်ႇမၼ်း တီႈမိူင်းတႆးသမ်ႉ မႃႇႁႅင်းၸုမ်းၸၢဝ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ပဵၼ်ႁိုဝ်မီးႁိုဝ်ၼႆ တေၶႂ်ႈဢိင်ဢၢင်ႈ ၽိုၼ်ၶူၼ်ႉၶႂႃႉၸုမ်းသၢႆပႅၼ်းသေ ပၢႆးၼေၵႂႃႇ တီႈၵႅပ်ႈမၼ်းယူႇ။

ၼႂ်းၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းလူင်းလၢႆးမိုဝ်း NCA မိူဝ်ႈၸဝ်ႉ 8 ၸုမ်း လႄႈ ဝၢႆးလင် 2 ၸုမ်း ႁူမ်ႈသဵၼ်ႈ 10 ၸုမ်းၼၼ်ႉၼႆ ယၢင်းKNU, ၶျၢင်းCNF လႄႈ ၸုမ်းလုၵ်ႈႁဵၼ်းABSDF ၶဝ်သၢမ်ၸုမ်းၼႆႉ ၶိုၼ်းပိုတ်းယိုဝ်းတေႃႇ သိုၵ်းမၢၼ်ႈဝႆႉယဝ်ႉ။

 ၼႂ်းၵိုတ်းဝႆႉ 7 ၸုမ်းၼႆႉ ဢၼ်ယၼ်ပိုၼ်ႉမိူင်းတႆးသေတူင်ႉၼိုင် တေမီး 3 ၸုမ်း၊ ၸုမ်းတႆး RCSS, ပဢူဝ်း PNLO လႄႈ လႃးႁူႇ LDU ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ ၼႂ်းသၢမ်ၸုမ်းၼႆႉၼႆ ဢၼ်ႁႅင်းသိုၵ်းၵေႃႈမီး၊ ႁႅင်းပၢႆးမိူင်းၵေႃႈမီးၼႆႉ တေပဵၼ်RCSS ၸုမ်းလဵဝ်ၵွၺ်း။ LDUတႄႉ ၸဵမ်ပိုင်းၵေႃႈ ပဵၼ်ၶွင်ထႅမ်ၵၢၼ်လဵၼ်ႈပၢႆးမိူင်းပိူၼ်ႈမႃးၵွၺ်း။

ၵမ်းၼႆႉ တေမီးPNLO ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈ ရလလဖ ၽႄဢွၵ်ႇမႃး၊ ဢၼ်တူင်ႉၼိုင် ၼႂ်းထုင်ႉမွၵ်ႇမႆႇ- သီႇသႅင်ႇ ပဵၼ်ပိူင်လူင်သေ မၢင်ပွၵ်ႈၸၢင်ႈၽႅဝ်ထိုင် ၼႂ်းလႅၼ်လိၼ် လၢင်းၶိူဝ်း –  မိူင်းပၼ်ႇ တိတ်းၵၼ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ။ႁူမ်ႈဝႃႈလူင်းလၢႆးမိုဝ်းNCA ၵေႃႈယႃႇ တိူဝ်းၵႂ်ႈၸမ်ၵၼ်တင်း လုၵ်ႈၸုမ်းFPNCC ဢၼ်ဢမ်ႇလူင်းလၢႆးမိုဝ်းၸွမ်းၼၼ်ႉသေ သမ်ႉၵႆႉလေႇတွၵ်ႉတႅၵ်ႉၵၼ်တင်းRCSS ယူႇယဝ်ႉ။

 ပေႃးတူၺ်း လၢၵ်ႈၼၢၵ်ႈၵွင်ႈၵၢင်ႇ လႄႈ ၶူဝ်းၼုင်ႈၶိူင်ႈတိုဝ်းၶဝ်ၼႆ ပဵၼ်ဢၼ်ႁဵတ်းဢွၵ်ႇတၢင်းFPNCC လၢႆလၢႆၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼႆ ႁူမ်ႈဝႃးပဵၼ်ၸုမ်းလူင်းလၢႆးမိုဝ်းၼင်ႇၵၼ်သေတႃႉ PNLO ၼႆႉ ယွၼ်ႉလွၵ်းၸုၵ်းၵၢၼ်ၸုမ်းၽႂ်မၼ်းသေ ဢမ်ႇၵိၼ်ငႃးၵၼ်တင်း RCSS သႄႈ။

ထႅင်ႈၾၢႆႇၼိုင်ႈၸိုင် ၼႂ်းမိူင်းတႆးၼႆႉ တေမီးၸုမ်းဢူၺ်းလီၽၢၵ်ႈၼိူဝ် FPNCC ဢၼ်ဢမ်ႇလူင်းလၢႆးမိုဝ်း NCA ။ ၼႂ်းၼၼ်ႉ တေမီး ၸုမ်းလွတ်ႈလႅဝ်းၶၢင် KIA ဢၼ်ပူၵ်းတင်ႈမႃး မိူဝ်ႈပီ 1961ၼႂ်းမိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇ ထုင်ႉၵူတ်ႉၶၢႆသေ ဝၢႆးလင်ၸင်ႇ ၶႂၢၵ်ႈၽႅဝ်ၵႂႃႇၼႂ်းၸေႈမိူင်းၶၢင်ယၢမ်းလဵဝ်။

 ၵွၼ်ႇပႆႇထိုင် ပီ1990 ၼႂ်းမိူင်းတႆး မီးတပ်ႉၸုမ်းမၢႆ 4 ဢၼ်လဵဝ်ၵွၺ်း၊ ပီ 1994 တပ်ႉၸုမ်းမၢႆ 4 ၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇၵႂႃႇပဵၼ် KDA သေ ဢဝ်ငမ်းယဵၼ်ၵႂႃႇလႄႈ ဢဵၼ်ႁႅင်းKIAယူပ်ႈလူင်းပႅတ်ႈ။ မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ၶိုၼ်းတင်ႈလႆႈ တပ်ႉၸုမ်းမၢႆ 4 ၵွၺ်းဢမ်ႇၵႃး ၶႂၢၵ်ႈတင်ႈလႆႈပႃး တပ်ႉၸုမ်း မၢႆ 6 လႄႈ မၢႆ 10 ၵွၼ်ႇယဝ်ႉ။

ငဝ်ႈငုၼ်းသိုၵ်းပွတ်းၸၢၼ်းၶဝ် တင်ႈဝႆႉၼႂ်းမိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇသေ ၵုမ်းၵမ်တပ်ႉၸုမ်း သၢမ်ဢၼ်ၼၼ်ႉဝႆႉယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၸေႈတွၼ်ႈမၢၼ်ႈမေႃႇ ဢၼ်တိတ်းၸပ်းၵၼ်တင်း မိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇၼၼ်ႉၵေႃႈ မီးဝႆႉတပ်ႉၸုမ်း3ၸုမ်း ဢၼ်ယူႇတႂ်ႈၵုမ်းၵမ် ငဝ်ႈငုၼ်းတိူင်းသိုၵ်းပွတ်းၵၢင် KIA ယူႇယဝ်ႉ။ လိူဝ်ၼၼ်ႉမီးထႅင်ႈ တပ်ႉ PDF- Kachin Region တႂ်ႈၵုမ်းၵမ် KIA သေ တူင်ႉၼိုင်ယူႇ ၼႂ်းၼႃႈတီႈ မိူင်းမိတ်ႈ- မၢၼ်ႈပဵင်းၼၼ်ႉလႂ်၊ ၼႃႈတီႈ ၵူတ်ႉၶၢႆ- ၼမ်ႉတူႈၼၼ်ႉလႂ်ၵွၼ်ႇယဝ်ႉ။

ထႅင်ႈၸုမ်းၼိုင်ႈ ဢၼ်တူင်ႉၼိုင်ႁၢဝ်ႈႁႅင်းယူႇ ၼႂ်းမိူင်းတႆးၼႆႉ တေပဵၼ်တပ်ႉသိုၵ်းပူတ်းပွႆႇၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈတဢၢင်း TNLA ၼႆႉယဝ်ႉ။ TNLA ၼႆႉ ဢိင်ၼိူဝ်လွင်ႈၵမ်ႉၸွႆႈ KIA, MNDAA, SSPP, UWSA ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႈသေ ဢဵၼ်ႁႅင်းၵိုင်ႉၵၢင်ႉယႂ်ႇမႃး ၼႂ်းၶၢဝ်းယၢမ်း 10 ပီဢွၼ်ႇၵွၺ်း။

 ၶွတ်ႇၽွတ်ႈဝႆႉ တပ်ႉၸုမ်း 1 တေႃႇထိုင် 7 သေ၊ ၼႂ်းတပ်ႉၸုမ်းၼိုင်ႈၸုမ်း သမ်ႉမီး 5 တပ်ႉၵွင်၊ ၼိုင်ႈတပ်ႉၵွင် တေမီးႁႅင်းသိုၵ်းၽတ်ႉၽဵင်ႇ မွၵ်ႈ125 ၵေႃႉ ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။ တပ်ႉၸုမ်း 1 တေႃႇ 6 ၼႆႉ မီးၼႃႈတီႈမၵ်းတတ်း တႅတ်ႈတေႃးၼိမ်မၼ်ႈသေတႃႉ တပ်ႉၸုမ်း7 တႄႉ တူင်ႉၼိုင်ၵႂႃႇမႃးၶၢႆႉတီႈယူႇဢမ်ႇထၢတ်ႇ၊ ၼႂ်းပီၼႆႉ လႆႈႁၼ်တူင်ႉၼိုင်ယူႇၸွမ်း ၸေႈဝဵင်းမူႇၸေႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

 လိူဝ်သေ တပ်ႉၸုမ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ မီးထႅင်ႈ တပ်ႉၵွင် 3 ၵွင် ဢၼ်ပႃး ပိဝ်ႇႁႃႇ ႁူမ်ႇလူမ်ႈငဝ်ႈငုၼ်း၊ တပ်ႉၶွမ်ႇမႅၼ်ႇတူဝ်ႇ၊ တပ်ႉၵွင်ႈလူင်၊ တပ်ႉၸုမ်းၵူၼ်းမိူင်း၊ တပ်ႉၵွင်ၼၢင်းႁၢၼ် ၸိူဝ်းၼႆႉၵွၼ်ႇယဝ်ႉ။

ၼင်ႇၽူႈထွမ်ႇငိၼ်းႁဝ်းၶဝ် ႁူႉထိုင်ၵၼ်ယူႇယဝ်ႉ၊ ဢၼ်တူင်ႉတိုၼ်ႇႁိုၼ်ႇႁႅင်းယူႇ ၼႂ်းမိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇၼႆႉ တေမီးထႅင်ႈ MNDAA ၵဝ်ႈၵၢင်ႉ၊ UWSA ဝႃႉ၊ AA ရၶႅင်ႇ၊ SSPP တပ်ႉသိုၵ်းတႆး, NDAA မိူင်းလႃး ၸိူဝ်းၼႆႉသေ ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈ ဢၼ်ၵိူတ်ႇမႂ်ႇထႅင်ႈ ဝၢႆးလင် ပီ 2021ၵေႃႈ မီးယူႇ ၼႂ်းမိူင်းတႆးၼႆႉ တင်းၼမ်ယဝ်ႉ။

PDF, KPDF, DPLF, PNDF, PPDF, BPLA, PLA, KNDF လႄႈ SDP ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ဢၼ်သၢၼ်ၶတ်း တိုၵ်းတေႃးတေႃႇ တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈယူႇ သိုဝ်ႈၽႂ်တၼ်းမၼ်းယဝ်ႉ။

ၵွပ်ႈၼႆ မိူင်းတႆးၼႆႉ ပဵၼ်ၼႃႈတီႈ ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ ၼမ်လိူဝ်သုတ်း လႄႈ ဢဵၼ်ႁႅင်းသိုၵ်း ၼမ်လိူဝ်သုတ်းဝႆႉ။ ငဝ်းလၢႆးၵၢၼ်ႁူမ်ႇလူမ်ႈ ၶွင်မိူင်းတႆးၼႆႉ ၸၢင်ႈသုမ်ႇငုမ်းလႆႈ ငဝ်းလၢႆးၵၢၼ်ႁူမ်ႇလူမ်ႈ ပတ်းပိုၼ်ႉၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၵွၼ်ႇယဝ်ႉ။

 တေႃႈၼင် တပ်ႉၸုမ်းထၼူႉ ယင်းဢွၵ်ႇသဵင် တူၵ်ႇၸိုဝ်ႈ ၸေႈမိူင်းထၼူႉ မႃးယူႇယဝ်ႉလႄႈ ယူႇတီႈ တပ်ႉသိုၵ်းတႆး သွင်မူႇသၢမ်ၸုမ်း တေၶဝ်ႈတိၼ်ၶဝ်ႈမိုဝ်းၵၼ်ၸိူင်ႉႁိုဝ်ဢၼ်ဝႃႈ ၼၼ်ႉ လီသူၼ်ၸႂ်ပႂ်ႉတူၺ်းၵၼ်ယူႇတေႉယဝ်ႉ။  ။