ပၢႆးယူႇလီ ပဵၼ်လွင်ႈယႂ်ႇ တႃႇၵူၼ်းၵူႈၵေႃႉ!

(ၼႂ်းၵႄႈလွင်ႈတၢင်းၶီ ၵူၼ်းမိူင်းမီးၸုမ်း ၼမ်ႉၶူင်း လူင်းၸွႆႈတူၺ်းပၼ်ပၢႆးယူႇလီ)

ပၢႆးယူႇလီဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ပဵၼ်ဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈတႃႇၵူၼ်းၵူႈၵေႃႉယဝ်ႉ မီးငိုၼ်းၼမ် ပဵၼ်သထေးလူင်ယူႇသေတႃႉၵေႃႈ သင်ပၢႆး ယူႇလီ ဢမ်ႇတဵမ်ထူၼ်ႈၸိုင် ပဵၼ်တၢင်းတုၵ်ႉၶၸႂ်ဝႆႉဢၼ်ၼိုင်ႈယဝ်ႉ။ သင်ဝႃႈ ပဵၼ်ၵူၼ်းၽၢၼ်သေ ပၢႆးယူႇလီသမ်ႉ တဵမ် ထူၼ်ႈ ယူႇၼႆၸိုင် တေလႆႈဝႃႈ ပဵၼ်သူးလၢပ်ႈလူင် ဢၼ်ၼိုင်ႈ တႃႇၵူၼ်းၵေႃႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ ပၢႆးယူႇလီၼႆႉ ဢဝ်ငိုၼ်းသိုဝ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇလႆႈ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၼင်ႇႁိုဝ် တႃႇတေယူႇသဝ်း ႁႂ်ႈပေႃးမႅၼ်ႈဢဝ် တင်းပၢႆးယူႇလီၼႆႉ မၼ်းၵေႃႈ ဢမ်ႇယၢပ်ႇသင် ၵူၼ်းႁဝ်းၵူၺ်း လူဝ်ႇဝႆႉၾၢင်ႉ သေ မႄးပၼ် လွင်ႈပိူင်ယူႇသဝ်းလႄႈ လၢႆးၵိၼ်ၼၼ်ႉၵူၺ်း ၵူၼ်းႁဝ်းၶႃႈ တေၸၢင်ႈလႆႈပၢႆးယူႇလီထိုင်တူဝ်ၵဝ်ႇ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

တွၼ်ႈတႃႇ ပၢႆးယူႇလီ ပေႃးတေၶႅမ်ႉလႅပ်ႈၼႆႉ ထုၵ်ႇလီႁဵတ်းၸွမ်း ၼင်ႇႁိုဝ်ၼႆ မိူၼ်ၼင်ႇ – သုတ်ႇဢဝ် လူမ်းသႅၼ်ႈသႂ်လီ၊ ၵိၼ် ပၼ်ၼမ်ႉသႅၼ်ႈသႂ်လီလီ၊ ၵိၼ်ပၼ်တၢင်းၵိၼ် ဢၼ်တေပဵၼ်လွင်ႈၵမ်ႉထႅမ် ပၢႆးယူႇလီ၊ ၼွၼ်းပၼ် ႁႂ်ႈတႃၼွၼ်းဢိမ်ႇဢိမ်ႇ၊ ၼုင်ႈၶူဝ်း ႁႂ်ႈထုၵ်ႇမႅၼ်ႈတင်းပၢႆးယူႇလီ၊ ယူႇသဝ်း ႁႂ်ႈတူဝ်ႁဝ်း ဝႆႉဝၢင်းမႅၼ်ႈလီလီ၊ ႁဵတ်းလွင်ႈတူင်ႉၼိုင် ႁႂ်ႈမၢၼ်ႇမႅၼ်ႈ၊ ယူႇႁႂ်ႈ မူတ်းသႂ်လႄႈ ယူႇပၼ် ႁႂ်ႈလႆႈထၢတ်ႈလႅတ်ႇ သၢႆလႅင်းလႅတ်ႇ ၵုမ်ႇၵုမ်ႇထူၼ်ႈထူၼ်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉၸိုင် ပၢႆးယူႇလီ ၵူၼ်းႁဝ်းၼႆႉ တေ ယူႇလီၶႅမ်ႉလႅပ်ႈ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ – ယူႇတီႈ wikipedia (ပပ်ႉသႅၼ်သမ်ႇလွတ်ႈလႅဝ်းထၢင်ႇႁၢင်ႈ) တႅမ်ႈတၢင်ႇဝႆႉၼင်ႇၼႆ။

ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ ပေႃးတူၺ်း မိူင်းပိူၼ်ႈ ၸိူဝ်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇၼၼ်ႉတႄႉ လွင်ႈပၢႆးယူႇလီၼႆႉ ပိူၼ်ႈတိုၼ်းဝႆႉပဵၼ်လွင်ႈယႂ်ႇ ထီႉၼိုင်ႈယဝ်ႉ။ မၢင်ၸိုင်ႈမိူင်း လူင်ပွင်ၸိုင်ႈပိူၼ်ႈ ၸွႆႈထႅမ်ပၼ်ၵူၼ်းမိူင်းပိူၼ်ႈ ဢမ်ႇလႆႈသဵင်ႈငိုၼ်းၵႃႈယူတ်းယႃသင် ၸိူဝ်းၼႆႉထႅင်ႈလူး ၵွၼ်ႇ။

ယွၼ်ႉပၢႆးယူႇလီၼႆႉ ပဵၼ်လွင်ႈယႂ်ႇ တီႈသုတ်း တႃႇၵူၼ်းၵူႈၵေႃႉလႄႈ ၼႂ်းမိူင်းတႆးႁဝ်းၼႆႉ ၸင်ႇမီးမႃး ၸုမ်း “ၼမ်ႉၶူင်း” ၶႅၵ်ႇလီပၢင်ၸႃႉတႆး ၸိုင်ႈတႆး – ဢၼ်ၸွႆႈထႅမ်ပႃးတႃႇပၢႆးယူႇလီၵူၼ်းမိူင်းၸိူဝ်းယူႇႁၢင်ႇၵႆတင်း တိုဝ်ႉတၢင်းတႃႇယူတ်းယႃတူဝ် ၼႆႉမႃးယဝ်ႉ။ ယိူင်းဢၢၼ်းတႄႉ – တႃႇၸွႆႈထႅမ် လွင်ႈယၢပ်ႇၽိုတ်ႇၵူၼ်းမိူင်း တီႈပိူၼ်ႈဢမ်ႇၶဝ်ႈ ထိုင်လႆႈ၊ ဢမ်ႇယိုၼ်းထိုင်လႆႈ၊ ၸိူဝ်းထူပ်းတၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇ လွင်ႈငိုၼ်းတွင်း ဢမ်ႇမီးၵႃႈယူတ်းယႃ၊ လွင်ႈၵိၼ်လူႇလူႉတၢႆ၊ လွင်ႈၽေး ၼမ်ႉထူမ်ႈ၊ ၽေးသိုၵ်းလႄႈ ၽေးသိင်ႇဝႅတ်ႉလွမ်ႉ ၸိူဝ်းၼႆႉ တႃႇၵူၼ်းမိူင်းတႆးၼႆသေ ၶတ်းၸႂ်ယိုၼ်ႈထိုင် ၸွမ်း ၼင်ႇ ပွင်ပဵၼ်လႆႈ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၸုမ်း“ၼမ်ႉၶူင်း” ၶႅၵ်ႇလီပၢင်ၸႃႉတႆး ၸိုင်ႈတႆး ၵေႃၽႄဝဵင်းလၢင်းၶိူဝ်းၼႆႉ ၶွတ်ႇၽွတ်ႈမႃး မိူဝ်ႈပီ 2015 ၼၼ်ႉသမ်ႉ ဝၢႆးၽွတ်ႈ ၶိုၼ်ႈမႃးလႆႈမွၵ်ႈ 3 လိူၼ်ၼႆႉ ၸင်ႇသိုပ်ႇပိုတ်ႇႁွင်ႈယႃထႅင်ႈ ဢၼ်ဝႃႈ “ႁွင်ႈယႃ ဢဝ်ၵုသူလ်” မႃး 2 ဢွင်ႈတီႈ မိူၼ်ၼင်ႇ ၼႂ်း ဝဵင်းလၢင်းၶိူဝ်း တီႈၼိုင်ႈလႄႈ တီႈဢိူင်ႇဝၢၼ်ႈႁၢတ်ႇ တီႈၼိုင်ႈ ။

ႁွင်ႈယႃ ဢဝ်ၵုသူလ် ၸုမ်း “ၼမ်ႉၶူင်း” ၶႅၵ်ႇလီပၢင်ၸႃႉ ၸိုင်ႈတႆး ၵေႃၽႄဝဵင်းလၢင်းၶိူဝ်း တီႈလႆႈပိုတ်ႇမႃးၼႆႉ ယူႇတီႈ မေႃ ယႃ တီႈႁူင်းယႃလူင် ဝဵင်းလၢင်းၶိူဝ်းသေ မႃးၵူတ်ႇထတ်းယူတ်းယႃပၼ် ။ ႁွင်ႈယႃ ဢဝ်ၵုသူလ် ဝဵင်းလၢင်းၶိူဝ်းၼႆႉ တေ ပိုတ်ႇ ယူတ်းယႃတၢင်းပဵၼ်ပၼ် ၼႂ်းဝၼ်းသဝ် 1 ဝူင်ႈ 1 ဝၼ်း တႄႇဢဝ် ယၢမ်းၵၢင်ၼႂ် 9 မူင်း ထိုင် 12 မူင်းၵၢင်ဝၼ်း။

တီႈဢိူင်ႇဝၢၼ်ႈႁၢတ်ႇၼၼ်ႉသမ်ႉ တေပိုတ်ႇႁွင်ႈယႃ ၼႂ်းဝၼ်းသိလ် မိူၼ်ၼင်ႇ လိူၼ်လပ်း – လိူၼ်မူၼ်း တႄႇဢဝ်ၵၢင်ၼႂ် ထိုင်ဝၢႆးဝၼ်းမွၵ်ႈ 2 မူင်း ၸိူဝ်းၼႆႉ။ တီႈႁွင်ႈယႃ ဢဝ်ၵုသူလ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ မီးမေႃယႃ တီႈႁူင်းယႃလူင်လၢင်းၶိူဝ်း ၼႆႉ ၵႂႃႇၵူတ်ႇ ထတ်း ယူတ်းယႃပၼ် ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၼၢင်းသူၺ်ႇထေး ႁူဝ်ပဝ်ႈ ၸုမ်း “ၼမ်ႉၶူင်း” ၶႅၵ်ႇလီပၢင်ၸႃႉတႆး ၵေႃၽႄဝဵင်းလၢင်းၶိူဝ်း လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ – “တင်ႈတႄႇ ပီ 2015 ၼၼ်ႉမႃး လႆႈၶွတ်ႇၽွတ်ႈ ၸုမ်းၼမ်ႉၶူင်း တီႈဝဵင်းလၢင်းၶိူဝ်းၼႆႉမႃးသေ ဝၢႆးၽွတ်ႈမႃး 2-3 လိူၼ်ယဝ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈ ပိုတ်ႇမႃး ႁွင်ႈယႃ ဢဝ်ၵုသူလ် 2 ဢွင်ႈတီႈ။ ႁွင်ႈယႃ ႁဝ်းၶႃႈ 2 ဢွင်ႈတီႈၼႆႉ ယူတ်းယႃပၼ်လၢႆလၢႆ ဢမ်ႇဢဝ်ငိုၼ်းသင်သေပျႃး။ တင်ႈ တႄႇၶွတ်ႇၽွတ်ႈမႃး မိူဝ်ႈပီ 2015 ၼၼ်ႉသေ ႁၢၼ်ႉတေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ် ဢမ်ႇၵိုတ်းယင်ႉသေပွၵ်ႈ။ မိူဝ်ႈၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 ၽႄႈ လၢမ်းၼၼ်ႉ ႁွင်ႈယႃ 2 ဢွင်ႈတီႈၼႆႉ လႆႈပိၵ်ႉဢိုတ်းဝႆႉ ၸူဝ်ႈၶၢဝ်း။ ယၢမ်းလဵဝ် ယွၼ်ႉမေႃယႃၶဝ် လူဝ်ႇတွပ်ႇလိၵ်ႈလႄႈ လႆႈပိၵ်ႉ ဝႆႉ ႁွင်ႈယႃမႃးၸမ် 2 လိူၼ်ယဝ်ႉ ၵူၺ်းၵႃႈ တေပိုတ်ႇၶိုၼ်းယဝ်ႉၶႃႈ”- ဝႃႈၼႆ။

ယၢမ်းလဵဝ် ယွၼ်ႉၶၼ်ၶူဝ်းၵုၼ်ႇ ၶွင်ၵိၼ်ယႅမ်ႉ ၵူႈလွင်ႈလွင်ႈၼႆႉ ၶိုၼ်ႈၵူႈမဵဝ်းလႄႈ မိူၼ်ၼင်ႇ ယႃႈယႃ ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ၶၼ် မၼ်းၵေႃႈၶိုၼ်ႈ မိူၼ်ၵၼ်။ ၵွပ်ႈၼႆ ယူႇတီႈ ႁွင်ႈယႃ ဢဝ်ၵုသူလ်ႇ တီႈဝဵင်းလၢင်းၶိူဝ်းၵေႃႈ မီးလွင်ႈယၢပ်ႇၽိုတ်ႇမႃး ယႃႈယႃ ဢၼ်ၸႅၵ်ႇပၼ် ၵူၼ်းပဵၼ်ၼၼ်ႉလႄႈ ယွၼ်ႉၼၼ်ႉ ၸင်ႇမီးဝႆႉ လွင်ႈယူပ်ႈယွမ်း ၸိူင်ႉၼင်ႇၼႆ။

“ဝၢႆးတၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 ၽႄႈလၢမ်းမႃးၼႆႉ ယႃႈယႃၼႆႉ ၶၼ်မၼ်းၶိုၼ်ႈသုင်မႃးၼႃႇဢႃးလႃးသေယဝ်ႉ ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ ယႃႈ ယႃႁဝ်း တႃႇပၼ်ၵူၼ်းပဵၼ်ၼႆႉ ၵူႈပွၵ်ႈႁဝ်းတေပၼ် 10 ၵၢပ်ႈ။ ယၢမ်းလဵဝ် လူတ်းလူင်းပၼ် 7 ၵၢပ်ႈသေ တႅမ်ႈလိၵ်ႈၼႄႉ ၼမ်းပၼ် ၵႂႃႇသိုဝ်ႉတၢင်းၼွၵ်ႈထႅင်ႈ 3 ၵၢပ်ႈ ၼႆၸိူဝ်းၼႆႉမႃး တၢင်းႁဝ်းတႄႉ လႆႈယူပ်ႈယွမ်းဝႆႉ ၸိူင်ႉၼႆ ဢေႃႈ”- ၼၢင်းသူၺ်ႇထေး သိုပ်ႇလၢတ်ႈၼႄၼင်ႇၼႆ။

လိူဝ်သေ ၵူတ်ႇထတ်း ယူတ်းယႃပၢႆးယူႇလီ ပၼ်ယဝ်ႉဢမ်ႇၵႃး ယဝ်ႉၵေႃႈ သင်မီးၵူၼ်းပဵၼ်ႁႅင်း လူဝ်ႇသူင်ႇ ႁူင်းယႃ တူၼ်ႈ တီး၊ လွႆလႅမ်၊ ၼမ်ႉၸၢင် ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ယူႇတီႈ ၸုမ်းၼမ်ႉၶူင်း ၶႅၵ်ႇလီပၢင်ၸႃႉ ၵေႃၽႄဝဵင်းလၢင်းၶိူဝ်းၼႆႉ ဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်း ႁပ်ႉသူင်ႇပၼ်ပႃးထႅင်ႈ ႁႂ်ႈပေႃးႁွတ်ႈထိုင်ႁူင်းယႃ ၼႂ်းမိုဝ်းမေႃယႃၼၼ်ႉ ၵမ်းသိုဝ်ႈယဝ်ႉ။

“ယူႇတီႈ ၸုမ်းႁဝ်းၶႃႈသေ ႁပ်ႉသူင်ႇပၼ် ၵူၼ်းပဵၼ် ၸွမ်းၼင်ႇမေႃယႃၶဝ် ႁႂ်ႈသူင်ႇပၼ်ၼၼ်ႉ ၵူၼ်းပဵၼ်မၢင်ၸိူဝ်း လူဝ်ႇ သူင်ႇ တူၼ်ႈတီးႁႃႉ၊ လွႆလႅမ်ႁႃႉ၊ ၼမ်ႉၸၢင်ႁႃႉ ၼႆၸိူဝ်းၼႆႉ။ ႁဝ်းၶႃႈ ႁၢင်ႈႁႅၼ်းသေ ဢဝ်ၵႃးသူင်ႇပၼ် ၸဵမ်လွင်ႈယူႇသဝ်း ႁူင်းယႃ ႁဵတ်းလၢမ်ႈပၼ် ၸိူဝ်းၼႆႉ ႁဝ်းၶႃႈ ၸွႆႈထႅမ်ပၼ် ငဝ်ႈတေႃႇပၢႆမူတ်း။ ၵူၺ်းၵႃႈ ႁဝ်းၶႃႈ တေဢဝ်ၵႃႈၵႃးၼၼ်ႉၵူၺ်း တႃႇငိုၼ်းၶဝ်ႈ ၼႂ်းၵွင်ၵၢင် တေႃႇၵေႃႉ 20,000 ပျႃး။ လိူဝ်ၼၼ်ႉ သင်ၸိူဝ်းၵူၼ်းပဵၼ် ဢမ်ႇမီးငိုၼ်းတႃႇၵႃႈယူတ်းယႃတူဝ် ၸိုင် ႁဝ်းၶႃႈ တေယိုၼ်းမိုဝ်း တီႈၽူႈမီးၼမ်ႉၸႂ်ၸေႇတႃႇၼၶဝ် ၸွႆႈထႅမ်ပၼ်မႃး ၸိူဝ်းၼႆ ၶႃႈ။ သင်ဝႃႈ ဢမ်ႇမီးၸိုင် ယူႇတီႈ ငဝ်ႈငုၼ်း ႁဝ်းၶႃႈသေ ၸွႆႈၵမ်ႉထႅမ်ပၼ်ဢေႃႈ”- ၼၢင်းသူၺ်ႇထေး သိုပ်ႇလၢတ်ႈၼင်ႇၼႆထႅင်ႈ။

ၸုမ်း “ၼမ်ႉၶူင်း” ၶႅၵ်ႇလီပၢင်ၸႃႉတႆး ၵေႃၽႄဝဵင်းလၢင်းၶိူဝ်းၼႆႉ လိူဝ်သေ ပိုတ်ႇႁွင်ႈယႃ ဢဝ်ၵုသူလ်ယဝ်ႉ သွင်ဢွင်ႈတီႈယဝ်ႉ လိူဝ်ၼၼ်ႉ လူင်းပိုၼ်ႉတီႈ တူင်ႉၼိုင် ယူတ်းယႃပႃးထႅင်ႈ မိူၼ်ၼင်ႇ ပွႆးလၢမ်း ဢွၵ်ႇဝႃႇသႃ၊ ပွႆးလိူၼ်သိပ်းသွင်မူၼ်း၊ ပီမႂ်ႇတႆး တႄႇၵႂႃႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ၼွၵ်ႈလိူဝ်ၼၼ်ႉ ဢၼ်ယူႇတီႈ ၸုမ်းၼမ်ႉၶူင်း ၶႅၵ်ႇလီပၢင်ၸႃႉတႆးၼႆႉသေ တီႈလႆႈႁပ်ႉသူင်ႇပၼ် တီႈႁူင်းယႃၼၼ်ႉသမ်ႉ ၵမ်ႈ ၼမ် ပဵၼ်ၵူၼ်းထဝ်ႈ ယဝ်ႉၵေႃႈ တေပဵၼ် ရေႃးၵႃႇတႃတေႃႈ ၸိူဝ်းၼႆႉ။

“ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈတႃၼႆႉသေ ယူႇတီႈ ၸုမ်းၼမ်ႉၶူင်း ၶႅၵ်ႇလီပၢင်ၸႃႉတႆး လႆႈၸွႆႈပၼ်မႃး တင်ႈတႄႇ ပီ 2015 ၼၼ်ႉမႃး တေႃႇ ထိုင်ယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ မီးၵႂႃႇ 180 ၵေႃႉယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၼၼ်ႉ ၸိူဝ်းလႆႈၽႃႇတတ်းလႄႈ ဢမ်ႇလႆႈၽႃႇတတ်း ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ၶၢဝ်းတၢင်း ပီသွင်ပီမႃးၼႆႉ ယူႇတီႈ ၸုမ်းၼမ်ႉၶူင်းႁဝ်းၶႃႈ လႆႈၸွႆႈၵူၼ်းမိူင်းမႃး ၵမ်ႈၼမ် ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈပၢႆးယူႇလီၼၼ်ႉယဝ်ႉ” – ၼၢင်းသူၺ်ႇထေး သိုပ်ႇလၢတ်ႈ ၼႄၼင်ႇၼႆ။

ၵူၼ်းပဵၼ် ၵဵဝ်ႇၵပ်းတႃ 180 ၵေႃႉ ဢၼ်သူင်ႇၸူး တီႈႁူင်းယႃလူင် ဝဵင်းတူၼ်ႈတီးၼႆႉသမ်ႉ မိူၼ်ၼင်ႇ မိူင်းပဵင်း၊ ၵုၼ်ႁဵင်၊ မိူင်းသူႈ၊ မိူင်းတူၼ်၊ ၼႃးၵွင်ႈမူး၊ လၢင်းၶိူဝ်း၊ မွၵ်ႇမႆႇ၊ မိူင်းပၼ်ႇ၊ မိူင်းၼၢႆး၊ ၶူဝ်လမ်၊ တူၼ်ႈတီး၊ လွႆလႅမ်လႄႈ ဝဵင်းလိူဝ်ႇ (မၼ်းတလေး) ၸိူဝ်းၼႆႉ။