ပေႃးတူၵ်ႇလွင်ႈပိူင်မိူင်းၾႅတ်ႇတရႄႇ ယႃႇႁႂ်ႈပဵၼ် ၸဝ်ႈၵုပ်းတိုဝ်းတွင် ၸဝ်ႈၵွင်ႁႆႇမူၵ်ႇ

ပေႃးၼပ်ႉသွၼ်တူၺ်း ၸဝ်ႈၾႃႉတႆး ၶုၼ်တႆး ၽူႈၼမ်းတႆး ႁူမ်ႈတင်း ဢိင်းၵလဵတ်ႈသေ ၸႂ်ႉပိူင်ၾႅတ်ႇတရႄႇ တႄႇၽွင်းငမ်းၸိုင်ႈတႆး မိူဝ်ႈ 1922 ၼီႈ ၼၼ်ႉၼႆ ပီၼႆႉ မီးမႃး 101 ပီယဝ်ႉ။ တႆးပၢၼ်မႂ်ႇ Y2K , Gen-Z ယၢမ်းလဵဝ် ၸွင်ႇသမ်ႉႁူႉၸၵ်း ပိူင်ၽွင်းငမ်းမိူင်း လူၺ်ႈလွၵ်းပိူင်ၾႅတ်ႇတရႄႇ ယူႇႁိုဝ် ?

မိူဝ်ႈလႆႈႁၼ်ပပ်ႉၼႆႉၾၢႆႇတႆး ၵဵပ်းငွၵ်ႈငႅၵ်ႈတူၺ်း ၼင်ႇတႃၼူၵ်ႉ မုင်ႈႁႃယိူဝ်ႈ ၸူဝ်ႈၵႅပ်ႉသေ တႅပ်းတတ်းဝႃႈ “ပပ်ႉဢွၼ်ႇ ဢၼ်ၼႆႉတေလီတႃႇ ၸိူဝ်းၶိူဝ်းတႆး ၵူၼ်းမိူင်းတႆး တေႉ” ၼႆ –

ၽူႈတႅမ်ႈပပ်ႉ ၵျွတ်ႈ ဢႅၼ်ႊတႃႇသႅၼ်ႇ တႄႇၵႂၢမ်းၼမ်း ဝႆႉဝႃႈ – “ပပ်ႉ ပိုၼ်ႉထၢၼ်မိူင်းၾႅတ်ႇတရႄႇ ၼႆႉ တႅမ်ႈဝႆႉ တီႈပွတ်းတီႈယမ် ပိူဝ်ႈတႃႇ ၵူၼ်းၼႂ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၸိူဝ်းတေ လူင်းမိုဝ်း ၸႂ်ႉတိုဝ်းတေႉတေႉ၊ ဢိၵ်ႇပႃး ၵူၼ်းၵၢၼ်မိူင်း၊ ၽူႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ၊ ၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ၊ ၵူၼ်းမိူင်း ၸိူဝ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ တင်း မုၵ်ႉၸုမ်း ၵူႈမိူင်းမိူင်းၶဝ် လႄႈ ၵူၼ်းမိူင်းၸိူဝ်းသူၼ်ၸႂ်” – ဝႃႈၼႆ။

ၽိူဝ်ႇ ၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ ၼမ်းၸတ်း ပၢင်ပိူတ်ႇတူဝ်ပပ်ႉ မိူဝ်ႈလိူၼ် ၵျူႊလၢႆႊဝၼ်းတီႈ 16 ၼၼ်ႉ သမ်ႉၸတ်းပႃး ပၢင်ဢုပ်ႇဢူဝ်း ပၼ်တၢင်းႁူႉ လွင်ႈၸိုင်ႈတႆး လႄႈ ပိူင်ၾႅတ်ႇတရႄႇ ၵိုၵ်းၵပ်းၸွမ်းလႄႈ ၶႅၼ်းႁူႉ ၵႃႈၶၼ် ပပ်ႉဢွၼ်ႇ ဢၼ်ၼႆႉမႃး။

ၼႂ်းပပ်ႉၼႆႉ မီးယူႇ 10 တွၼ်ႈၵၼ်

• ထတ်းသၢင်တူၺ်း ပိူင်ၾႅတ်ႇတရႄႇ
• ထတ်းလိူၵ်ႈ ပိူင်ၾႅတ်ႇတရႄႇ
• လုၵ်ႈၸုမ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်
• ၸႅၵ်ႇမႅင်ႇဢႃႇၼႃႇ ၽႂ်တေလႆႈႁဵတ်းသင် ႁဵတ်းၸိူင်ႉႁိုဝ်
• ဢႃႇၼႃႇသုၼ်ႇႁဵတ်းသၢင်ႈၾၢႆႇငိုၼ်းလႄႈ ငိုၼ်းၵွင်ၵၢင်
• ယူင်ႉသၢင်ႈၵၢၼ်မိူင်း လူင်ပွင်ၸိုင်ႈသုၼ်ၵၢင်
• လၵ်းပိူင်ၾိင်ႈမိူင်း ၼႂ်းပိူင်ၾႅတ်ႇတရႄႊ
• လွင်ႈၵပ်းသိုပ်ႇၵႄႈၵၢင် လူင်ပွင်ၸိုင်ႈလႄႈ ၵၢၼ်မိူင်း
• လွင်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈလႄႈ လွင်ႈပႅၵ်ႇပိူင်ႈလၢၵ်ႇလၢႆ
• ဝူၼ်ႉၶိုၼ်းလွင်ႈပိူင်ၾႅတ်ႇတရႄႇ ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ၼႆသေတႃႉ ၼႂ်းတွၼ်ႈၵၼ်လူင် တင်းသဵင်ႈၼၼ်ႉ ယင်းမီး ႁူဝ်ၶေႃႈယွႆႈ တီႇဢေႇသုတ်း 4-5 ႁူဝ်ၶေႃႈ ၸွမ်းၵူႈဢၼ်။

တွၼ်ႈလိုၼ်းသုတ်း ၸီႉၼႄႈထႅင်ႈ ၸိုဝ်ႈပပ်ႉ ဢၼ်ထုၵ်ႇလီ ႁႃဢၢၼ်ႇထႅင်ႈ ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ တင်းၼမ် တင်းလၢႆ။

ၼႂ်း 10 တွၼ်ႈၵၼ် ၼႆႉ တွၼ်ႈၵၼ် 5 ဢၼ် ၵဵဝ်ႇၵပ်းသုၼ်ႇလႆႈ ငိုၼ်းတွင်း ၼႆႉၵေႃႈ ပႃးဝႆႉတွၼ်ႈလီသူၼ်ၸႂ် မိူၼ်ၼင်ႇ – ႁူဝ်ၶေႃႈယွႆႈ (1) ငိုၼ်းၼႆႉ လမ်ႇလွင်ႈၸိူင်ႉႁိုဝ်၊ (2) ၸႅၵ်ႇမႅင်ႇ ဢႃႇၼႃႇ ၾၢႆႇငိုၼ်းၵွင်ၵၢင်၊ (3) လွင်ႈၵွၼ်းၵိူင်ႈ ငိုၼ်းၸၢႆႇ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၵူႈထၢၼ်ႈ (4) ယူႇတီႈသုၼ်ၵၢင် ဢူၼ်းသူင်ႇ ငိုၼ်းပၼ်ၸႄႈမိူင်း၊ (5) လွင်ႈငိုၼ်းတွင်း ဢမ်ႇၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ် လႄႈ လွင်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ် (6) ဢႃႇၼႃႇ ၸႂ်ႉၸၢႆႇငိုၼ်းတွင်း ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ လီဢၢၼ်ႇတူၺ်း ႁႂ်ႈပဵၼ်တၢင်းႁူႉတေႉတေႉ။

ၶွင်ပိူဝ်ႈ ၵႂၢမ်းတႆးႁဝ်း မီးဝႆႉဝႃႈ “လီပိူဝ်ႈၶဝ်ႈ ယဝ်ႉပိူဝ်ႈငိုၼ်း” ၼႆ – ၵဵဝ်ႇၵပ်းၵၢၼ်ငိုၼ်းသေ မိူဝ်ႈပၢၼ်ၸဝ်ႈၾႃႉ ၽွင်းငမ်းၸိုင်ႈတႆး လူၺ်ႈပိူင်ၾႅတ်ႇတရႄႊ ၼၼ်ႉ ဢၼ်တႆး လႆႈ တီႈၶုၼ်ဢိင်းၵလဵတ်ႈ “မိူင်းမၢၼ်ႈတူင်ႈပဵင်း”   မီးၵႃႈၶွၼ်ႇ ဢၼ်လုၵ်ႉမိူင်းတႆး သေ သူင်ႇၶၢႆၶူဝ်းႁႄႈ ၶူဝ်းတိုၼ်းဢွၵ်ႇၸိုင်ႈတႆး၊ ၶွၼ်ႇဢၼ်လုၵ်ႉတၢင်းမိူင်းမၢၼ်ႈ တူင်ႈပဵင်းသေ ၶၢႆၶူဝ်းၵုၼ်ႇသိၼ်ၵႃႉ ၶဝ်ႈၸူးမိူင်းတႆး ၊ ၶွၼ်ႇၵၢၼ်တေႃႉသူင်ႇ တၢင်းရူတ်ႉၵႃး၊ တၢင်းရူတ်ႉၾႆး ႁူင်းသူင်ႇလိၵ်ႈ ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ဢၼ်တႆးလႆႈပၼ်မိူင်းမၢၼ်ႈတူင်ႈပဵင်းသမ်ႉ ၵႃႈၸႂ်ႉၸၢႆႇ ၾၢႆႇၵႅတ်ႇၶႄ၊ ပုၼ်ႈသုၼ်ႇ လတ်းၽၢၼ်ႇတိတ်းတေႃႇ ၼွၵ်ႈမိူင်း၊ ၵႃႈႁဵတ်းဢွၵ်ႇ ငိုၼ်းတႅင်းၵႃး ၸဵမ်ၸိူဝ်း ပဵၼ်ပိူင် ဢမ်ႇလႆႈဢမ်ႇပဵၼ် ဢမ်ႇပၼ်တိုၼ်းဢမ်ႇလႆႈ – လွင်ႈတၢင်း ၸိူဝ်းၼႆႉ၊ ပိုၼ်းၸိူဝ်းၼႆႉတႄႉ တၵ်းလႆႈ သိုပ်ႇဢၢၼ်ႇၼႂ်းပပ်ႉ ဢၼ်ဢူးထုၼ်းမိၼ်ႉတူၼ်ႈတီးတႅမ်ႈ မိူင်းတႆးတေၵႂႃႇတၢင်းလႂ်၊ ပၼ်ႁႃယူႇႁူမ်ႈလႄႈ ၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇ၊ ဢၼ်မိူင်းတႆးလႆႈသေႁၢႆ လႄႈ ပပ်ႉ မိူင်းတႆးမီး သုၼ်ႇလႆႈၽဵင်ႇပဵင်း ၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ၼွၵ်ႈသေ ၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢၼ်ၵူၼ်းမိူင်းတႆး ဢမ်ႇဢၢၼ်ႇ ဢမ်ႇလဵပ်ႈႁဵၼ်း ဢမ်ႇလႆႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်ပပ်ႉ လုင်းသူၺ်ႇဢူင်းတႅမ်ႈ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ယဝ်ႉၼႆ ၸဝ်ႈၶိုၼ်းၸႂ် ၸႂ်ယဵၼ် ၽူႈၵေႃႇတင်ႈၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ ၸီႉၸမ်ႇၼင်ႇၼႆ။

ၵွပ်ႈၼၼ်လႄႈ ပေႃးတူၵ်ႇလွင်ႈ ပိူင်မိူင်းၾႅတ်ႇတရႄႇ တႃႇႁႂ်ႈတၢင်းႁူႉၾႅတ်ႇတရႄႇ တေႁွပ်ႈတူဝ်ၼၼ်ႉ ထုၵ်ႇဢၢၼ်ႇပပ်ႉ ပိုၼ်ႉထၢၼ်ပိူင်ၾႅတ်ႇတရႄႇ ဢၼ်ၵျွတ်ႉ ဢၼ်ႊတသႅၼ်ႊ တႅမ်ႈ ၾၢႆႇဢိင်းၵဵတ်ႈ သေ ပဵၼ်ႇပပ်ႉၾၢႆႇတႆး ဝႆႉၼႆႉယူႇ။

ၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈ ယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ လႆႈဝႃႈ တႆးတႄႇ ပိူင်ၾႅတ်ႇတရႄႇ ဢွၼ်တၢင်းပိူၼ်ႈ လႄႈ ၼႂ်းပိုၼ်း ပေႃးၸပ်းသူပ်းဝႃႈ ပိူင်ၾႅတ်ႇတရႄႊ ပဵၼ်ပိူင်တႆး (ဖက်ဒရယ်မူ သျှမ်းမူ) ဝႃႈၼႆ။ ယွၼ်ႉပိူင်ၾႅတ်ႇတရႄႇၼႆႉသေ လီ-ၸႃႉ ၵိုၵ်းပိုၼ်း ၸိုင်ႈတႆးမႃးတၢင်းၼမ်။ ၵွပ်ႈတၢင်းႁူႉမီးၼႂ်းလိၵ်ႈ ၼႆလႄႈ  ပေႃးဢမ်ႇၶႂ်ႈပဵၼ် ၸဝ်ႈၵုပ်း တိုဝ်းတွင် ၸဝ်ႈၵွင်ႁႆႇမူၵ်ႇၵေႃႈ လီသိုပ်ႇဢၢၼ်ႇ သိုပ်ႇႁႃတၢင်းႁူႉ ၵၢၼ်မိူင်းၼမ်ၼမ်ယူႇ။

သဵင်ၶဝ်ႇႁွၵ်ႈ