ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးသိုၵ်း တီႈဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄး ဢွၼ်ၵၼ်ပွၵ်ႈၶိုၼ်းႁိူၼ်းယေး ၵမ်ႈၽွင်ႈ ယွၼ်ႉၵပ့်ၵိၼ်းလွင်ႈယူႇၵိၼ် ပၼ်ႁႃငိုၼ်း တွင်းၵႃႈၶၢတ်ႈႁိူၼ်း ၸိူဝ်းၼႆႉ။
တႄႇဢဝ် လိူၼ်မေႊ 2023 ၼၼ်ႉမႃး တေႃႇထိုင် ယၢမ်းလဵဝ် ၵူၼ်းမိူင်း ဢၼ်ပၢႆႈမႃးသွၼ်ႈဝႆႉ ၼႂ်းဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄး ၸိုင်ႈတႆးပွတ်း ႁွင်ႇ ႁူဝ်ၵူၼ်း 5,000 ပၢႆၼႆႉ ယွၼ်ႉဢမ်ႇမီးငိုၼ်းၶဝ်ႈ ၊ ႁႃ ၵိၼ်ယၢပ်ႈ သေ ဢွၼ်ပွၵ်ႈၶိုၼ်းႁိူၼ်း ၼႆယဝ်ႉ။
ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးသိုၵ်း လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ – “ယၢမ်းလဵဝ် ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ ဢွၼ်ၵၼ်ပွၵ်ႈၶိုၼ်းႁိူၼ်းယေးၵၼ် ၵမ်းဢိတ်း ၵမ်းဢွတ်းယဝ်ႉ မိူၼ်ၼင်ႇ ဝၢၼ်ႈပွၵ်း လင်ႁိူၼ်း 60 ပၢႆ၊ ဝၢၼ်ႈမွၵ်ႇငႃးၸၢင်ႉ၊ ဝၢၼ်ႈၶိုမ်းမႂ်ႇမွၵ်ႈ 16 လင်၊ ဝၢၼ်ႈၶိုမ်းၵဝ်ႇ 20 ပၢႆလႄႈ ဝၢၼ်ႈႁိူၼ်းဝူဝ်းမွၵ်ႈ 3 လင် ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ဢၼ်လႆႈပွၵ်ႈမိူဝ်းၼႆႉ ယွၼ်ႉပၼ်ႁႃ ၵၢၼ်ႁႃၵိၼ်လဵင်ႉတွင်ႉ ယၢပ်ႇၽိုတ်ႇႁႅင်း ဢမ်ႇမီးငိုၼ်းပၼ် ၵႃႈၶၢတ်ႈႁိူၼ်းယေး။ ၵႃႈၶၢတ်ႈႁိူၼ်းသမ်ႉ ၶိုၼ်ႈယူႇၵူႈလိူၼ် ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ ယၢပ်ႇၽိုတ်ႇႁႅင်းသေ ဢွၼ် ၵၼ်ပွၵ်ႈ၊ ၵႃႈၶၢတ်ႈႁိူၼ်းတီႈဝဵင်းသမ်ႉ တေႃႇလိူၼ်လႆႈပၼ် တီႈဢေႇသုတ်း 3 မိုၼ်ႇပျႃး ထိုင် 1 သႅၼ်ပျႃး ” – ဝႃႈၼႆ။
ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးသိုၵ်း ဢၼ်လႆႈပွၵ်ႈၶိုၼ်းၼႆႉ ၵမ်ႈၼမ် တေပဵၼ်မႄႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ၊ မႄႈမၢၼ်းလႄႈ ၵူၼ်းထဝ်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ယၢမ်း လဵဝ် ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈသမ်ႉ မီးဝႆႉသိုၵ်း SSPP တင်း TNLA ၸိူဝ်းၼႆႉ တူင်ႉၼိုင်ယူႇဝႆႉ ဝႃႈၼႆ။
“သင်ဝႃႈ မီးၵူၼ်းပွၵ်ႈၶဝ်ႈမႃးၶိုၼ်း ႁိူၼ်းယေးၼႆ တေလႆႈတၢင်ႇသဵၼ်ႈသၢႆမၢႆၼႄၶဝ် ႁဵတ်းၼႆၶႃႈဢေႃႈ။ ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ ၶဝ်တႄႉ ဢမ်ႇမႃးယုင်ႈမႃးၵဝ်းသင် ယူႇႁင်းၶဝ် ႁဵတ်းၼၼ်ၵူၺ်း။ လွင်ႈၵူၼ်းမိူင်း တေၵႂႃႇႁဵတ်းၵၢၼ်တႄႉ တၢင်းၾၢႆႇၸုမ်း ယိပ်းၵွင်ႈၶဝ် ပၼ်ၾၢင်ႉထိုင်ၵူၼ်းမိူင်းယူႇ တီႈဢၼ်မီးၽေးၼၼ်ႉ ၶဝ်ပႆႇပၼ်ၵႂႃႇ ”- ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးသိုၵ်း သိုပ်ႇ လၢတ်ႈၼႄၼင်ႇၼႆ။
ၶၢဝ်းတၢင်း 3 လိူၼ်မႃးၼႆႉ ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးသိုၵ်း တီႈဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄး ဢွၼ်ၵၼ်ပွၵ်ႈၶိုၼ်းႁိူၼ်းယေး မိူၼ်ၼင်ႇ ဝၢၼ်ႈႁိူၼ်းဝူဝ်း၊ ဝၢၼ်ႈၼမ်ႉၽဵတ်ႇ၊ ဝၢၼ်ႈၵဵင်ၵႆႇ၊ ဝၢၼ်ႈၼႅမ်းသႆး၊ ဝၢၼ်ႈတူၼ်ႈႁိူၵ်ႈလႄႈ ဝၢၼ်ႈႁူးသူၼ် ၸိူဝ်းၼႆႉထႅင်ႈ။
“လွင်ႈယၢပ်ႇၽိုတ်ႇတႄႉ မီးဢေႃႈ ႁဝ်းၶႃႈ ဢမ်ႇလႆႈပွၵ်ႈမႃးႁိူၼ်းၼႆႉ မီး 2 ပီယဝ်ႉ ႁိူၼ်းၼႆႉ ပေႃးႁူၵ်ႉႁၢမ်းႁႅင်းၼႃႇယဝ်ႉ မၢင်တီႈ ပေႃးပဵၼ်ထိူၼ်ႇၶိူဝ်းမူတ်းယဝ်ႉ လႆႈမိူဝ်းပတ်းမိူဝ်းၽဵဝ်ႈ တႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈ မၢင်ႁိူၼ်းၾူၼ်ႁူဝ်ႈ၊ ၾူၼ်ထိတ်ႇ လူႉလႅဝ် ၸိူဝ်းၼႆႉ ၵေႃႈ မီးတင်းၼမ်။ ၶိုၼ်းလႆႈတႄႇသုၼ်ႇၶိုၼ်း ႁဵတ်းၼႆမူတ်းမူတ်းၶႃႈဢေႃႈ”- ၽူႈၸွႆႈထႅမ် ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးသိုၵ်း လၢတ်ႈတီႈ ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈၼင်ႇၼႆ။
တႄႇဢဝ်ႁူဝ်ပီ 2021 ၼၼ်ႉမႃး ယွၼ်ႉၸုမ်းဢူၺ်းလီ ပွတ်းႁွင်ႇ သိုၵ်းတဢၢင်း TNLA, သိုၵ်း SSPP တင်း သိုၵ်း RCSS ပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းၵၼ်မႃး ႁၢဝ်ႈႁႅင်း တၢင်းၸဵင်ႇႁွင်ႇဝၼ်းတူၵ်း ဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄး ၼၼ်ႉသေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈပၢႆႈၽေးသိုၵ်း ႁူဝ် ၵူၼ်း 5,376 ၵေႃႉ ၼႂ်းၼၼ်ႉ ဢၼ်ပၢႆႈမႃးသွၼ်ႈဝႆႉ တၢင်းဝဵင်းႁူဝ်ပူင်းၼႆႉ 500 ပၢႆ ၼႆယဝ်ႉ။
ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ ဢၼ်လႆႈပၢႆႈၽေးမႃးၼၼ်ႉသမ်ႉ တေပဵၼ်ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ ၼႂ်းဢိူင်ႇၶိုမ်း၊ ပုင်းလူင်၊ ႁူးသူၼ်၊ ပၢင်ႁူႈ၊ လွႆၵူင် ၸိူဝ်း ၼႆႉ။ မုင်ႉႁေႃႁိူၼ်း တင်းမူတ်း 1,259 လင်၊ ၸၢႆး 2,391 ၵေႃႉလႄႈ ယိင်း 2,985 ၵေႃႉ။ ႁူဝ်ပၢၵ်ႇလႂ် 90 % ပဵၼ်မူႇဝၢၼ်ႈတႆး မူတ်း ယဝ်ႉၵေႃႈ ပႃးပီႈၼွင်ႉၸၢဝ်းတဢၢင်း ဝၢၼ်ႈၼိုင်ႈ ပဵၼ်ဝၢၼ်ႈၵဵင်းလေႃး ၼႆယဝ်ႉ။
