ဢႃယုလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၼူၵ်ႉယုင်း ထႅင်ႈသွင်ပီပၢႆ သၢႆငၢႆၵၢၼ်မိူင်း တေၵႂႃႇလၢႆးလႂ်

ဝၼ်းပီမႂ်ႇသၢင်းၵျၢၼ်ႇ လိူၼ်ဢေႊပရိူဝ်ႊ ၶိုၼ်ႈလႆႈမႃး 17 ဝၼ်းၼၼ်ႉ ၸွမ်ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မျၢၼ်ႇမႃႇ ဢၼ်ပဵၼ်ဢူးဝိၼ်းမျိၼ်ႉၼၼ်ႉ လၢတ်ႈၵႂၢမ်းတူင်ႉတၵ်ႉတေႃႇၵူၼ်းမိူင်းတင်းလၢႆ။ ၼႂ်းဢၼ်မၼ်းၸဝ်ႈ လၢတ်ႈၵႂႃႇၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈမႃးႁပ်ႉဝႃႈပဵၼ်ၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ၽႅၼ်ၵၢၼ်ၸုမ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၼူၵ်ႉယုင်း ဢၼ်တေႁဵတ်းသၢင်ႈၵႂႃႇၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 2 ပီပၢႆၶိုင်ႈ 3 ပီ ဢၼ်တေၵႂႃႇမိူဝ်းၼႃႈၼႆႉၼႆၵေႃႈ ၸၢင်ႈဝႃႈလႆႈ။

ဢၼ်မၼ်းၸဝ်ႈလၢတ်ႈၵႂႃႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉ လွင်ႈလီလႄႈလွင်ႈၸႃႉ တေမီးသင်ၵူၺ်းၵူၺ်းၶႃႈလႃႇ။ ဢၼ်မၼ်းၸဝ်ႈဝႃႈ တေႁဵတ်းပၼ်ၵူၼ်းမိူင်း၊ တေၶတ်းၸႂ်ပွင်သၢင်ႈၵႂႃႇ ပိူဝ်ႈတႃႇၵူၼ်းမိူင်းလႄႈဝၢၼ်ႈမိူင်း ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႂ်ႇသုင်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉတႄႉ ၼိုင်ႈ-တေၶိုၼ်းလတ်းသိုဝ်ႈလၵ်းၼမ်း ၾၢႆႇတတ်းသိၼ်တွၼ်ႇၾိင်ႈ ဢၼ်ႁိူင်ႈၵိူင်းၽင်ႉမွတ်ႈဝႆႉၸိူဝ်းၼၼ်ႉ။ ပွင်ႇဝႃႈတေၶိုၼ်းမူၼ်ႉမႄး တယႃးၸီႇယိၼ်ႇယေးမၢၼ်ႇတၢႆႇ ဢၼ်မီးလွင်ႈၵိၼ်သူးၵိၼ်လၢပ်ႈလႄႈ ဢၼ်ၵူၼ်းမိူင်းပေႃးလႆႈ ၸီႉၸမ်ႈထိုင်ဝႃႈ မၼ်းပဵၼ်လွင်ႈတူၵ်းသုမ်းလူင်ဝႆႉၼၼ်ႉ။

သွင်-တေၶိုၼ်းယုၵ်ႉမုၼ်းႁႄႉၵင်ႈလွင်ႈပူၼ်ႉပႅၼ် သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်း ၼင်ႇႁိုဝ်ပေႃးတေမီး လွင်ႈၽဵင်ႇပဵင်း ၸွမ်းထမ်းၼၼ်ႉ တေဢဝ်ႁႅင်းတီႈၸုမ်း CSO ၶဝ်လႄႈ CCO ၶဝ်သေယဝ်ႉ ၸွႆႈပွင်သၢင်ႈၵႂႃႇ ဝႃႈၸိူင်ႉၼၼ်။ သၢမ်-တေၵုမ်းၵမ်ႁိပ်ႇႁွမ်ႈတေႃႇပၼ်ႁႃယႃႈမဝ်းၵမ် ႁႂ်ႈပေႃးၸၢင်ႈတီႉၺွပ်းလႆႈငဝ်ႈငႃႇ မိုဝ်းလူင်ၶဝ် ဢၼ်ၸိူဝ်းႁဵတ်းဢွၵ်ႇ ၵႃႉၶၢႆယႂ်ႇယႂ်ႇၼမ်ၼမ်ၼၼ်ႉ ၼင်ႇႁိုဝ်ပေႃးတေထိုင်တီႈၵေႃႈ တေႁဵတ်းသၢင်ႈႁၢင်ႈပွင်ၵႂႃႇ ဝႃႈၼၼ်။

လိူဝ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ တေလူတ်းယွမ်းလွင်ႈသုၼ်ၵၢင်ၵုမ်းၵမ် ဢၼ်ဝႃႈ Decentralization ပႁူဝ်ႇၶျူၵ်ႉၵၢႆႇမုၼၼ်ႉသေယဝ်ႉ တၢမ်ၼင်ႇၶေႃႈသဵင်ၵၢင်ၸႂ်ၸႄႈမိူင်းလႄႈတိူင်းၶဝ် တၢင်ႇၶိုၼ်ႈမႃးၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ထုၵ်ႇလီမူၼ်ႉမႄးဢၼ်လႂ်ၵေႃႈ တေၶတ်းၸႂ်မူၼ်ႉမႄးၵႂႃႇယူႇ ဝႃႈဝႆႉၸိူင်ႉၼၼ်။ ၼႆႉပဵၼ်တွၼ်ႈၵၢၼ်မိူင်း။

ယဝ်ႉၵေႃႈပေႃးမႃးတူၺ်း တွၼ်ႈတီႈ 5 ၼႆ တေၶိုၼ်ႈပၼ်ငိုၼ်းလိူၼ် ၵူၼ်းႁၢပ်ႇၵၢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၶဝ် ၸိူဝ်းပဵၼ် ထၢၼ်ႈတႂ်ႈၼၼ်ႉ 20% လႄႈၸိူဝ်းပဵၼ်ထၢၼ်ႈၼိူဝ် 10% ဝႃႈၸိူင်ႉၼၼ်။ ၶေႃႈတီႈ 6 ၵေႃႈ တီႈလိၼ်ႁႆႈၼႃးၵူၼ်းမိူင်း ဢၼ်လႆႈထုၵ်ႇယိုတ်းဢဝ်လူၺ်ႈ လွင်ႈဢမ်ႇၶဝ်ႈထမ်းတြႃးၸိူဝ်းၼၼ်ႉ တေႁဵတ်းႁႂ်ႈၸဵဝ်းထိုင်တီႈၼႂ်းမိုဝ်းၵူၼ်းမိူင်း ၸိူဝ်းပဵၼ်ၸဝ်ႈၶွင်တႄႉတႄႉမၼ်း ဝႃႈၸိူင်ႉၼၼ်ဝႆႉ။

ၵူၺ်းၵႃႈ ၼင်ႇဢၼ်မၼ်းၸဝ်ႈဝႃႈတေႁဵတ်းပၼ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ မီးယူႇၵေႃႈ ဢၼ်ယၢမ်ႈပၢၵ်ႇလၢတ်ႈမႃး မိူဝ်ႈယၢမ်းၶၢဝ်းလိူၵ်ႈတင်ႈသေယဝ်ႉ ထိုင်မႃးႁၢၼ်ႉပဵၼ်ၸွမ်ၸိုင်ႈ သမ်ႉၶိုၼ်းဢမ်ႇတူၵ်ႇလၢတ်ႈပႃးၸွမ်း ၼၼ်ႉၵေႃႈ သမ်ႉမီးယူႇၽွင်ႈ။ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉတႄႉမိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇလွင်ႈငမ်းယဵၼ်လႄႈ ဢိၵ်ႇတင်းလွင်ႈ တေမူၼ်ႉမႄးပၵ်းပိူင်လၵ်းမိူင်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ။

ၵမ်းၼႆႉ ပေႃးႁဝ်းၶႃႈမႃးထတ်းသၢင်တူၺ်း ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈတေမူၼ်ႉမႄးပၵ်းပိူင်လၵ်းမိူင်း ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ မိူဝ်ႈပၢၼ်ဢူးဝိၼ်းမျိၼ်ႉ တိုၵ်ႉပဵၼ်ၽူႈၼၢမ်းၾၢႆႇတႅၼ်းၽွင်း ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ ပျီႇတုလုတ်ႉတေႃႇဢုၵ်ႉၵထၼၼ်ႉ မၼ်းယၢမ်ႈလၢတ်ႈဝႃႈ ၵၢၼ်မူၼ်ႉမႄးပၵ်းပိူင်လၵ်းမိူင်းၼႆႉ မိူဝ်ႈလႂ်လႆႈလွင်ႈငမ်းယဵၼ်ယဝ်ႉၵွၼ်ႇ ၸင်ႇၵွႆႈႁဵတ်း ဝႃႈၼႆႉၸိူင်ႉၼၼ်။ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈၶေႃႈဢၼ်ၼႆႉ မီးၵူၼ်းထတ်းသၢင်မႃးတင်းၼမ်၊ ပၵ်းပိူင်လၵ်းမိူင်းဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ မၼ်းဢိင်လင်ၾင်ၼွင်ႈၵၼ်ဝႆႉတင်းလွင်ႈငမ်းယဵၼ်၊ ပေႃးဝႃႈဢမ်ႇမူၼ်ႉမႄးလႆႈပၵ်းပိူင်လၵ်းမိူင်း တေဢမ်ႇၸၢင်ႈၵေႃႇသၢင်ႈလႆႈလွင်ႈငမ်းယဵၼ်၊ ပေႃးၶႂ်ႈလႆႈလွင်ႈငမ်းယဵၼ် တၵ်းလႆႈမူၼ်ႉမႄးပၵ်းပိူင်လၵ်းမိူင်း။ လွင်ႈမူၼ်ႉမႄးပၵ်းပိူင်လၵ်းမိူင်းလႄႈ လွင်ႈၵေႃႇသၢင်ႈလွင်ႈငမ်းယဵၼ်ၼႆႉ တၵ်းတေလႆႈႁဵတ်းႁူမ်ႈၵၼ်ၵႂႃႇ မိူဝ်ႈမိူဝ်ႈလဵဝ်ၵၼ်ၼႆ ၵူၼ်းမိူင်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းတင်းလၢႆတႄႉ ပွင်ႇၸႂ်ဝႆႉၸိူင်ႉၼၼ်။ ၽူႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းတင်းလၢႆၵေႃႈ ပွင်ႇၸႂ်ဝႆႉၸိူင်ႉၼၼ်။

ဝႃႈၼၼ်သေတႃႉၵေႃႈ ယူႇတီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၼူၵ်ႉယုင်းၼႆႉ ၶတ်းသၢင်ႈႁၢင်ႈပွင် လွင်ႈတေမူၼ်ႉမႄးပၵ်းပိူင် လၵ်းမိူင်းမႃး ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ပႆႇႁၼ်ပဵၼ်ၼမ်ႉပဵၼ်တူဝ်မႃး၊ ပႆႇႁၼ်ၶဝ်ၶတ်းၸႂ်ၶတ်းၶေႃးႁဵတ်းသၢင်ႈ မႃးတႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈ။ မိူဝ်ႈလဵဝ် ၸွမ်ၸိုင်ႈဢူးဝိၼ်းမျိၼ်ႉ လၢတ်ႈၵႂႃႇၼႆႉၵေႃႈ တႃႇတေမူၼ်ႉမႄး ပၵ်းပိူင်လၵ်းမိူင်းလႄႈသင်၊ တႃႇတေၵေႃႇသၢင်ႈ လွင်ႈငမ်းယဵၼ်လႄႈသင် ဢမ်ႇႁၼ်ပႃးမႃးဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်လွၵ်းၸုတ်ႈလူင်ဝႆႉဢၼ်ၼိုင်ႈ။

ထႅင်ႈၶေႃႈၼိုင်ႈ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈၵူၼ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း။ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈၵူၼ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းသေယဝ်ႉ တေႁဵတ်းသၢင်ႈႁၢင်ႈပွင်ပၼ် ဢီႈသင် ၸိူင်ႉၼင်ႇႁိုဝ်ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ဢမ်ႇပႃးမႃး ၼႆႉၵေႃႈပဵၼ်လွၵ်းၸုတ်ႈလူင်ဝႆႉဢၼ်ၼိုင်ႈ။ လွင်ႈၵူၼ်းမိူင်းသၼ်လွႆလႆႈၶၢႆႉပၢႆႈ ၽၢတ်ႇယၢၼ်ႁိူၼ်းယေး ယွၼ်းၽေးသိုၵ်းၵၢင်မိူင်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ တေႁဵတ်းႁိုဝ်ၵွပ်ႇၵူႈၵႅတ်ႇၶႄပၼ်ၶဝ်၊ တေႁဵတ်းႁိုဝ် ပူၵ်းပွင်ပၼ်ၽႃႉဝၶဝ်ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ တိုၼ်းဢမ်ႇလၢတ်ႈပႃးလႃးလႃး။

ယဝ်ႉၵေႃႈ ဢၼ်ပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်း၊ ဢၼ်ပဵၼ်သိုၵ်းၵၢင်မိူင်းယူႇ တီႈတၢင်းမိူင်းတႆး ဢိၵ်ႇတင်းမိူင်းၶၢင် ဝၼ်းမိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ တေႁဵတ်းႁိုဝ်ၵွပ်ႇၵူႈၵႄႈလိတ်ႈၵႂႃႇဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇႁၼ်လၢတ်ႈပႃးမႃးလႄႈ ပဵၼ်ဢၼ်မႆႈၸႂ်ၸွမ်းဝႆႉဢၼ်ၼိုင်ႈ။ ထႅင်ႈလွင်ႈၼိုင်ႈ ၼင်ႇႁိုဝ်လိၵ်ႈလၢႆးပၢႆးပၺ်ၺႃၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၸိူဝ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈမၢၼ်ႈ တေပူင်သွၼ်ႁပ်ႉႁဵၼ်းၵႂႃႇလႆႈ ထၢင်ႇႁၢင်ႈၼၼ်ႉ တေတမ်းဝၢင်းၶပ်ႉၽႅၼ်ပၼ် ၸိူင်ႉၼင်ႇႁိုဝ်ၼႆၵေႃႈ ဢမ်ႇဝႃႈပႃး။

ယၢမ်းမိူဝ်ႈလဵဝ် ႁွင်ႈၵၢၼ်ထၢၼ်ၽွင်းလူင်ၾၢႆႇၸၢဝ်းၶိူဝ်း ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ တၢႆးယိၼ်းတႃးယေးယႃႇဝုၼ်ႇၵျီႇထႃႇၼ ၼၼ်ႉ ၵူၺ်းမီးၸိုဝ်ႈသဵင်မၼ်းလၢႆလၢႆသေယဝ်ႉ ဢမ်ႇမီးသုၼ်ႇႁႄႉၵင်ႈပူၵ်းပွင်ပၼ်လႆႈ သုၼ်ႇလႆႈၶွင် ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶဝ်ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ၽႂ်ၵေႃႈႁူႉၸွမ်းယူႇ။ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈၼႆႉ တေႁဵတ်းႁိုဝ်မူၼ်ႉမႄးယုၵ်ႉမုၼ်း ၸိူင်ႉၼင်ႇႁိုဝ်၊ တေၸီႉၸမ်ႈၸိူင်ႉၼင်ႇႁိုဝ်၊ တေၶၢႆႉလၢႆႈၸိူင်ႉၼင်ႇႁိုဝ်၊ တေတမ်းၽႅၼ်ႁႂ်ႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶဝ်ပေႃးမီး သုၼ်ႇထၢင်ႇႁၢင်ႈၽဵင်ႇပဵင်းၼင်ႇပီႈၼွင်ႉမၢၼ်ႈၼၼ်ႉ တေႁဵတ်းႁိုဝ်ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇလႆႈႁၼ်ပႃးမႃးၼႆႉ လီၸီႉၸမ်ႈဝႃႈပဵၼ်လွၵ်းပဝ်ႇလူင်ဝႆႉဢၼ်ၼိုင်ႈ။

လိူဝ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ ၸွမ်းၼင်ႇၾိင်ႈပိူင်မိူင်းၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊၸီႊ ဢၼ်ဝႃႈၵူၼ်းၵူႈၵေႃႉၼႆႉ တိုၼ်းမီးသုၼ်ႇ လၢတ်ႈၸႃထၢင်ႇႁၢင်ႈ၊ တိုၼ်းမီးသုၼ်ႇတႅမ်ႈပိုၼ်ထၢင်ႇႁၢင်ႈ၊ ပိုတ်ႇပၢၵ်ႇထၢင်ႇႁၢင်ႈဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ တင်းမူတ်းၵေႃႈႁူႉပွင်ႇၵၼ်ဝႃႈ Freedom of expression ။ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈသုၼ်ႇလႆႈပိုတ်ႇပၢၵ်ႇထၢင်ႇႁၢင်ႈ ၼႆႉၵေႃႈ ယူႇတီႈၸွမ်ၸိုင်ႈဢူးဝိၼ်းမျိၼ်ႉ ဢမ်ႇလၢတ်ႈပႃးၵႂႃႇ သေၶေႃႈ။ ၼႂ်းပၢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၸုမ်းၼူၵ်ႉယုင်းၼႆႉ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈၵၢၼ်သိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ၊ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈဢဝ်ၶၢဝ်ႇ တႅမ်ႈၶၢဝ်ႇ ဢွၵ်ႇၶၢဝ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉသေ ဢဝ်လိူင်ႈလၢဝ်းတေႃႇၵူၼ်းသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ ႁဵတ်းၵၢၼ်ၼၵ်ႉၶၢဝ်ႇၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ၼမ်လိူဝ်မိူဝ်ႈပၢၼ် ဢူးတဵင်းၸဵင်ႇၼႆ ၽႂ်ၵေႃႈထတ်းႁၼ်ၵၼ်ယူႇ။

ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၸိူင်ႉၼၼ် ဢၼ်ပဵၼ်ငဝ်ႈငႃႇၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊၸီႊၼၼ်ႉ ဢမ်ႇလၢတ်ႈပႃးၼင်ႇပိူင်ပဵၼ်တႄႉ မီးတႄႉမၼ်း၊ ဢၼ်ၼၼ်ႉ ပွင်ႇဝႃႈတေသိုပ်ႇႁၢမ်ႈတပ်ႉထႅင်ႈ ပွင်ႇဝႃႈတေသိုပ်ႇႁိပ်ႇႁွမ်ႈတေႃႇၵူၼ်း ၵၢၼ်ၶၢဝ်ႇၶဝ်ထႅင်ႈႁိုဝ်။ ပေႃးၸိူင်ႉၼၼ်မႃး မိူၼ်တင်းဝႃႈၵွင်လင်တေႃႇၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊၸီႊယဝ်ႉၼႆၵေႃႈ ၸၢင်ႈထတ်းသၢင်လႆႈ။ ၼႂ်းၼၼ်ႉ ဢၼ်ဝႃႈသုၼ်ႇလႆႈပိုတ်ႇပၢၵ်ႇ ထၢင်ႇႁၢင်ႈၼၼ်ႉ တေပႃးၸဵမ် ပေႃးဢမ်ႇထုၵ်ႇမႅၼ်ႈၵၢင်ၸႂ်၊ ပေႃးဝႃႈၶတ်းသၢၼ်ၵၼ်တင်းတၢင်းယုမ်ႇယမ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၽူႈလႂ်ၽႂ်သေဢမ်ႇဝႃႈ ၸိူဝ်းပဵၼ်ၵူၼ်းမိူင်းၼႆႉ ထၢင်ႇႁၢင်ႈၶႂမ်ႈၶတ်းၼႄၵၢင်ၸႂ်လႆႈ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉၵေႃႈမီးပႃးဝႆႉလႄႈ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၵူဝ်ၼႄၵၢင်ၸႂ်၊ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၵူဝ်တၢင်းၶႂမ်ႈၶတ်းဢွၵ်ႇမႃးလႄႈ ၸင်ႇတေဢမ်ႇလၢတ်ႈပႃး လွင်ႈၶဝ်ပိုတ်ႇဝၢင်းဢၼ်ၼႆႉႁိုဝ်ၼႆၵေႃႈ လႆႈဝူၼ်ႉၸွမ်းဢၼ်ၼိုင်ႈ။

လိူဝ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ ပေႃးႁဝ်းၶႃႈမႃးထတ်းတူၺ်း ၸိူဝ်းဢၼ်ဝႃႈတေႁဵတ်းယူႇၼၼ်ႉ မိူၼ်ၸိူင်ႉဝႃႈ တေတိူဝ်းၶိုၼ်ႈပၼ် ငိုၼ်းလိူၼ်ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၶဝ် ၸိူဝ်းထၢၼ်ႈတႂ်ႈ 20% ၊ ၸိူဝ်းထၢၼ်ႈၼိူဝ် 10% ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ၼၼ်ႉတႄႉတေပဵၼ်လွင်ႈလီၸူမ်း ပိူဝ်ႈတႃႇၵူၼ်းမိူင်းၸိူဝ်းဢၼ်ႁၢပ်ႇၵၢၼ်ၶုၼ် ၼၼ်ႉယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၼင်ႇႁိုဝ်ၶၼ်ၵုၼ်ႇ သိၼ်ၵႃႉတေဢမ်ႇၶိုၼ်ႈၼၼ်ႉသမ်ႉ တေႁဵတ်းႁိုဝ်ၵုမ်းၵွၼ်းၵႂႃႇ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ဢမ်ႇႁၼ်လၢတ်ႈပႃး။ ပေႃးဢဝ်ၾိင်ႈပိူင်ဢၼ်ယၢမ်ႈပဵၼ်မႃး ၶၢဝ်းတၢင်း 20-30 ပီၼႆႉ ပေႃးဝႃႈၶိုၼ်ႈပၼ် ငိုၼ်းလိူၼ်ၵေႃႈ ၵႃႈၶၼ်ၵုၼ်ႇၶိုၼ်ႈ၊ ပေႃးဝႃႈၵႃႈၶၼ်ၵုၼ်ႇၶိုၼ်ႈၵေႃႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၼမ်ႉငိုၼ်းတႅမ်ႇယေႃႈၵႂႃႇ၊ ဢၼ်ဝႃႈ ငူၺ်ႇၵျေးၽွင်းပႂႃႉမူႉ တေၼမ်လိူဝ်မႃး။ ၸိူင်ႉၼႆမၼ်းတေပၼ်ႇတူင်ႇထူင်ႇဢူၺ်ႈၵၼ်ၵူၺ်းလႄႈ ၵူၼ်းႁိုဝ်ၵူၼ်းမိူင်းပေႃးတေတေႃႉတႄႉလႆႈၸႂ်ၵႂႃႇ ၼိုင်ႈၵမ်းၼၼ်ႉ တိူဝ်းပၼ်ငိုၼ်းလိူၼ်ၸိုင် တေမႅၼ်ႈယူႇ။

ၵူၺ်းၵႃႈ ၼင်ႇႁိုဝ်ငိုၼ်းၼၼ်ႉတေၸၢႆႇၵုမ်ႇၵႂႃႇ၊ ႁႂ်ႈပေႃးမီးၼမ်ႉၼၵ်းၵႂႃႇ၊ ၼမ်ႉငိုၼ်းယႃႇႁႂ်ႈတူၵ်းၵႂႃႇၼၼ်ႉၸမ်း ၾၢႆႇၼိုင်ႈတေႁဵတ်းႁိုဝ်ႁဵတ်းဢွၵ်ႇၵုၼ်ႇသိၼ်ၵႃႉ တေႃႉသူင်ႇမိူင်းၼွၵ်ႈ၊ တေႁဵတ်းႁိုဝ်ၶႂၢၵ်ႈလွၵ်းၵၢတ်ႇ ပၢင်ၵၢတ်ႇၵႂၢင်ႈၶႂၢင် ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉတႄႉ ဢမ်ႇႁၼ်ပႃးယႃႈၵႄႈမၼ်းၼႆ ႁဝ်းၶႃႈၸၢင်ႈထတ်းလႆႈဢၼ်ၼိုင်ႈ။

ၸင်ႇဝႃႈပေႃးတေမႃးႁုပ်ႈတူၺ်းတႄႉ ပုၼ်ႈတႃႇၵူၼ်းမိူင်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းမုင်ႈမွင်းဝႃႈ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၾႅတ်ႊၻရႄႊ ၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊၸီႊဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ တေႁဵတ်းႁိုဝ် ဢမ်ႇဝႃႈပႃးၵူၺ်းဢမ်ႇၵႃး သမ်ႉၵူၺ်းဝႃႈတေဢဝ်လၢႆး Decentralization ဢၼ်ဝႃႈတေလူတ်းယွမ်း လွင်ႈသုၼ်ၵၢင်ၵုမ်းၵမ်ၼၼ်ႉ သေယဝ်ႉ ထုၵ်ႇလီမူၼ်ႉမႄးဢၼ်လႂ်ၵေႃႈ တေမူၼ်ႉမႄးၵႂႃႇၵူၺ်း ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈၸၢင်ႈထတ်းႁၼ်ဝႃႈ ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 2 ပီပၢႆထိုင် 3 ပီ ဢၼ်ဢႃယုတၼ်းႁဵင်းၸုမ်းၼူၵ်ႉယုင်း တိုၵ်ႉၵုမ်းၵမ်ယူႇၼႆႉ တႃႇတေပဵၼ်မႃး မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၾႅတ်ႊၻရႄႊၼၼ်ႉ ၶဝ်တိုၼ်းတေဢမ်ႇၶတ်းၸႂ်ယဝ်ႉၼႆၵေႃႈ ႁဝ်းၶႃႈၸၢင်ႈထတ်းႁၼ်လႆႈၼႆ ယွၼ်းၶႆႈၼႄတၢင်ႇထိုင် ပေႃႈမႄႈပီႈၼွင်ႉၵူၼ်းမိူင်းတင်းလၢႆသေ ၶွတ်ႇယွတ်ႈပၢႆၵႂၢမ်းတီႈၼႆႈ။ မႂ်ႇသုင်ၵၼ်ၶႃႈဢေႃႈ။

ႁိုၼ်း ၵႃယၢင်း (20/04/2018)