မိူဝ်ႈထိုင်တိုဝ်ႉတၢင်းၶၢဝ်းငၢၼ်း(ပွႆး)သၢင်ႇလွင်း ၽွင်းယၢမ်းလုၵ်ႈဢွၼ်ႇဢိုတ်းႁူင်းႁဵၼ်းသေယူႇပဝ်ႇယူႇလၢႆ ၸိူဝ်းၵေႃႉ ယႂ်ႇႁူႉၵႂၢမ်းၵေႃႈၸွႆႈပေႃႈမႄႈႁဵတ်းၵၢၼ်ဝၢၼ်ႈၵၢၼ်ႁိူၼ်းမၢင်ၸိူဝ်းတိုၵ်ႉၵေႃႉလဵၵ်ႉၵေႃႈပႆႇႁူႉသင် ပႆႇမေႃၸွႆႈၵၢၼ်ၸွႆႈ ငၢၼ်းၵေႃႈပွႆႇလဵၼ်ႈယူႇႁင်းၶဝ် မိူဝ်ႈပေႃႈမႄႈၵႂႃႇႁဵတ်းၵၢၼ်ပေႃးမီးၵေႃႉလူၵေႃႉတူၺ်းၸွႆႈၵေႃႈလီ ပေႃးဢမ်ႇမီးၵေႃႈ လႆႈမႆႈၸႂ်။
ၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈပဵၼ်ၶၢဝ်းပိူၼ်ႈႁဵတ်းပွႆးသၢင်ႇလွင်း- ၼုင်ႈသၢင်ႇ လူၺ်ႈ ႁိတ်ႈႁွႆး ၾိင်ႈၵိူဝ်းယမ်ၸဵမ်ပၢၼ်ပူႇယႃႈ ၼၢႆးမွၼ်ႇ ဢွၼ်တိုဝ်းၵမ်မႃးယၢဝ်းၼၢၼ်းပၢၼ်သိုပ်ႇပၢၼ် ၸွမ်းၼင်ႇၶေႃႈယုမ်ႇ ယမ်ဢၼ်ပဵၼ်ၽူလ်ငၢၼ်း ထိုဝ်ပဵၼ်ၵုၼ်းငၢမ်းၵႂၢမ်းလီ သၢင်ႈၿုၼ်းၵုသူလ် လွင်ႈလႆႈယူၵ်ႉ လုၵ်ႈလၢၼ် ၶိုၼ်ႈ ပဵၼ်လုၵ်ႈၵႅဝ်ႈ (သၢင်ႇလွင်း) -ၼုင်ႈသၢင်ႇ လူၺ်ႈၼႃႈတီႈပုၼ်ႈၽွၼ်းပေႃႈမႄႈ သိုပ်ႇလၢမ်းတၢမ်းၵၼ်မႃးပၢၼ်သိုပ်ႇပၢၼ်။
ၵွႆးၵႃႈၵမ်ႈၽွင်ႈတေဝႃႈ ယွၼ်ႉတႆးသူင်ႇပွႆး သူင်တၢင်းမူၼ်ႈတၢင်းသိူဝ်းလႄႈၵုမ်ႇမိုင်ႉၶိုင်ႁဵတ်းပွႆးယူႇတိၵ်းတိၵ်း ၵွႆး ။ ၵွမ်ႉၵႃႈပွႆးၼၼ်ႉပွႆးၼႆႉ မီးလူင်ၵႂႃႇၵူႈလိူၼ်တင်းပီတၵ်းဝႃႈၼႆ။ ႁူမ်ႈဝႃႈၵမ်ႈၽွင်ႈမီးလွင်ႈဢမ်ႇႁၼ်လီ ဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉ သေၵေႃႈ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈၸႂ်သတ်ႉထႃး(ၸေႇတၼႃႇ) လႄႈတၢင်းသူင် (ဝႃႇသၼႃႇ) ၼၼ်ႉ တေႁႄႉႁၢမ်ႈၵၼ် ဢမ်ႇလႆႈ ဢိၵ်ႇတင်း သူၼ်ႇလႆႈ လႄႈၵၢၼ်ႁဵတ်းသၢင်ႈဢၼ်ဢမ်ႇတုမ်ႉတိူဝ်ႉၽႂ်ၼၼ်ႉ ပဵၼ်လွင်ႈထၢင်ႇႁၢင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်း ဢိၵ်ႇ တင်း ႁဵတ်းလႆႈတင်းတၢင်းယုမ်ႇယမ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇယူႇယဝ်ႉ။
ၵဵဝ်ႇၵပ်းၸႂ်သတ်ႉထႃး တၢင်းမိုတ်ႈသူင် တၢင်းယုမ်ႇယမ်ၵူႈၵေႃႉတေဢမ်ႇမိူၼ်ၵၼ်လႆႈၵေႃႈ ၵူႈၵေႃႉမီးသူၼ်ႇၸွမ်းလွင်ႈ ထၢင်ႇႁၢင်ႈႁဵတ်းၸွမ်းၸႂ်ၶႂ်ႈႁဵတ်းၶႂ်ႈသၢင်ႈလႆႈႁင်းၽႂ်ႁင်းမၼ်းယူႇ။ ထႅင်ႈလွင်ႈၼိုင်ႈၵေႃႈပွႆး ၶွင်တႆးၸွမ်းလုၵ်ႈ လိူၼ်ၼၼ်ႉ မၼ်းၵေႃႈမီးတီႈမႃးၶွင်မၼ်းလႄႈပဵၼ်ၾိင်ႈႁိတ်ႈႁွႆးၵိုၵ်းၸူဝ်ႈပူႇပၢၼ်မွၼ်မႃး ။ ၵွႆးၵႃႈဢမ်ႇၸႂ်ႈဝႃႈၵူႈငၢၼ်း ၵူႈပဵၼ် ပွႆး ႁုၼ်ႉၼူဝ်ၶူဝ်မူၼ်ႈၵူႈဢၼ်။ လွင်ႈၼိုင်ႈၸိုဝ်ႈဢၼ်ႁဵၵ်ႈၶၢၼ်မၼ်း ၵႂႃႇဝႃႈ (ပွႆး) ပၢင်တိုၵ်းၵေႃႈဝႃႈ “ပွႆးတိုၵ်း” ပၢင်တြႃးၵေႃႈ “ပွႆးတြႃး” ဝႃႇ ပၢင်ၵုမ်လူင်သင်ၶၸဝ်ႈၵေႃႈဝႃႈ “ပွႆးၺီႇလႃႇၶၢမ်ႇ” ၼႆသူင်ႁဵၵ်ႈၶၢၼ်ၸိုဝ်ႈ “ပွႆး”ၼမ်းၼႃႈတိၵ်းတိၵ်း ။
ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၾိင်ႈႁိတ်ႈႁွႆး ပွႆး သၢင်ႇလွင်းဢၼ်ၵိူတ်ႇၶိုၼ်ႈမီးမႃး ဝၢႆးပုတ်ႉထၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ ဢဝ်ၼိပ်ႉပၢၼ်ႇၵႂႃႇ လႆႈမွၵ်ႈ 200 ပီပၢႆပၢႆ။ ၽွင်းၼၼ်ႉ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်း ဢသူဝ်ႊၵ ပူၵ်းပွင်ၽွင်းငမ်းဝၢၼ်ႈမိူင်း၊ မၼ်းၸဝ်ႈယုမ်ႇယမ် ၼပ်ႉထိုဝ် ၵိူဝ်းလီသေယုၵ်ႉယွင်ႈသႃသၼႃးပုတ်ႉထယႂ်ႇလူင်တႄႉတႄႉလႄႈ လႆႈႁဵတ်းတၢင်းလီသၢင်ႈၵုသူလ်ၼႃးမုၼ် ၶုတ်းၼမ်ႉ မေႃႇ လူႇတၢၼ်း 84,000 (ပႅတ်ႇမိုၼ်ႇသီႇႁဵင်) မေႃႇ၊ ၽရႃႉထၢတ်ႈၸေးၻီး (ၵွင်းမူး) 84,000 ၊ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ပေႃးထိုင် လိူၼ် 12 မူၼ်းၵေႃႈ လူႇတၢၼ်းၸီဝရ (သၢင်ႇၵၢၼ်း) ၵူႈပီ ဢိၵ်ႇတင်း တၢၼ်းၽဵလ်း(သွမ်း) သင်ၶၸဝ်ႈဢရႁၼ်တႃ ၼပ်ႉမိုၼ်ႇတူၼ် ၵူႈၼႂ်။
ပဵၵ်ႉသမ်ႉလႆႈႁဵတ်းတၢင်းလီၵုသူလ်ၼႃးမုၼ်မႃးတင်းၼမ်ၵေႃႈ မၼ်းၸဝ်ႈပႆႇၶဝ်ႈပႃးၼႂ်းသၢႆမၢႆ (သႃသၼႃ တႃယၸ်ႉၸ) မိူၼ်ၼၢင်းဝိသႃၶႃ၊ သထေးလူင်ဢၼႃထပိၼ်။ မၼ်းၸဝ်ႈၸင်ႇဢဝ်လုၵ်ႈၸၢႆး ၸဝ်ႈမႁိၼ်တ ၶဝ်ႈႁဵၼ်းႁူႉႁၢပ်ႇႁၢမ် ၵၢၼ်သႃသၼႃ ပုတ်ႉထၶမ်းၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈလႄႈ ၸွမ်းၼင်ႇၾိင်ႈၶုၼ်မီးၼၼ်ႉ ၸင်ႇၼုင်ႈၶူဝ်းၸဝ်ႈၸၢႆးၵႅမ်မိူင်း ၶိုၼ်ႈၶီႇမႃႉ၊ ၵႄႇမၢတ်ႈၽွင်းမိူင်း ၸိူင်ႉၼၢင်းၶဝ် ၵင်ႈၸွင်ႈၽိူၵ်ႇၸွင်ႈၶမ်းၶပ်ႉတၢမ်းတမ်းယႆပဵၼ်ထႅဝ် ၵၼ်သေ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်း ၶဝ်ႈႁူမ်ႈ ႁႄႇလွပ်ႈႁွပ်ႈၸွမ်းၶၢင်ႈ/ ၼႃႈ/ လင် ဢဝ်လဵပ်ႈႁေႃၸဵတ်းႁွပ်ႈယဝ်ႉ ၸင်ႇဢဝ်ၵႂႃႇ တီႈ ဝတ်ႉလူင် ဢသူဝ်ၵရႃမ ၼုင်ႈ ၽႃႈလိူင် (သၢင်ႇၵၢၼ်း) ပဵၼ် ဢရႁၼ်။
လုၵ်ႉတီႈၼၼ်ႈသေ ၸွမ်းၼင်ႇသႃသၼႃပုတ်ႉထ ၽႄႈတိူၼ်းထိုင်မိူင်းတႆးလႄႈ ၵူၼ်းၶိူဝ်းတႆးၵိူဝ်းလီပုတ်ႉထ ၸင်ႇယိူင်ႈႁဵတ်းၸွမ်းႁိတ်ႈႁွႆးမႃး ပၢၼ်သိုပ်ႇပၢၼ် ထိုင်တီႈယဵၼ်းပဵၼ်ၾိင်ႈ ဢၼ်တႆးဢဝ်တိုဝ်းၵမ်ႁဵတ်းမႃးတေႃႇ ယၢမ်းလဵဝ်။ ၵွႆးၵႃႈ ဢၼ်ၵမ်ႈၽွင်ႈဝႃႈ ယိူင်ႈဢဝ်ၸွမ်း မိူဝ်ႈၸဝ်ႈၸၢႆးသိတ်ႉထတ်ႉထ ဢွၵ်ႇႁၢင်ႈႁေႃသေ ၶဝ်ႈထိူၼ်ႇၵႂႃႇ ယၢမ်း ၵၢင်ၶိုၼ်းၼႆၵေႃႈမီး၊ ဢၼ်တႆးဝႃႈ ပေႃႈသၢၼ်ႈ/မႄႈသၢၼ်ႈ (ၵူၼ်းလူလွမ်လုမ်းလႃးသၢင်ႇလွင်း) ၼၼ်ႉၵေႃႈ ဝႃႈပဵၼ် ဢမၢတ်ႈသၼ်ႇ (ဢၼ်ၵိူတ်ႇႁူမ်ႈၽၢၵ်ႈယၢမ်းလဵဝ်ၵၼ်တင်းပုတ်ႉထၸဝ်ႈ) ၸွမ်းၸဝ်ႈၵႂႃႇ မိူဝ်ႈၶဝ်ႈထိူၼ်ႇၼၼ်ႉ ၵွပ်ႈၸိုဝ်ႈဢၼ်ဝႃႈ “သၼ်ၼ” ၼႆလႄႈ ဝၢႆးမႃးတႆးႁွင်ႉ ႁဵၵ်ႈၶၢၼ်ၵၼ်ဝႃႈ “ဢၢႆႈသၢၼ်ႈ” ဝႃႈၼႆၵေႃႈမီး။
လူၺ်ႈၵၢၼ်တိုဝ်းၵမ်ၸွမ်းလွင်ႈယုမ်ႇယမ်ၼပ်ႉထိုဝ်ႁဵတ်းၸွမ်းႁိတ်းႁွႆး ၼၼ်ႉသေ ၽူႈလႂ်ၽႂ်မီးလုၵ်ႈလၢၼ်ပဵၼ်ၸၢႆး ၸင်ႇဝႃႈမီးဢူငဝ်းၼႃႈတႃယႂ်ႇၵႂၢင်ႈၼႂ်းတူင်ႇဝူင်း လႄႈတၵ်းတေလႆႈဢဝ် ၶဝ်ႈၿူၶျ်ႇ(ၶၢမ်ႇ) ပဵၼ်သႃမၼဵရ်း (သၢင်ႇ – သႃမၼေႇ) ႁဵၼ်းႁူႉႁၢပ်ႇႁၢမ်ၵၢၼ်သႃသၼႃ ပိူဝ်ႈတႃႇသိုပ်ႇၸွမ်းၵႂၢမ်းယုမ်ႇယမ်ပုတ်ႉထထမ်းၸဝ်ႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၼႃႈတႃ ပုၼ်ႈၽွၼ်း ပေႃႈမႄႈၼႃႉဢႃပႃႈလုင်းပူႇပဵၼ်ၼႃႈတႃၼႂ်းဝူင်ႇဝူင်းၶိူဝ်းႁိူၼ်း ဢၼ်ၾုၵ်ႇၾင်မႃးတၢင်းၸႂ်။
ဢမ်ႇလႆႈထုၵ်ႇတဵၵ်းႁႂ်ႈ ၵႃႈပဵၼ်ၸၢႆးတင်းလၢႆတၵ်းတေလႆႈ ၼုင်ႈသၢင်ႇ (ၶၢမ်ႇသၢင်ႇ) လူၺ်ႈတၢင်းၵူတ်းမၢႆ ႁိုဝ် မီးတၢင်းၽိတ်းသင်သေၸိူဝ်ႉသေယိူင်ႈ။ ၵူၺ်းၵႃႈမၼ်းပဵၼ်ၵူတ်းပိူင်တၢင်းၸႂ် ဢၼ်ၾုၵ်ႇၾင် မႃးၼႂ်းတူင်ႇဝူင်း ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတႆးႁဝ်းၼၼ်ႉၵွႆး။
ထႅင်ႈလွင်ႈၼိုင်ႈဢၼ်ဝႃႈ ဢဝ်လုၵ်ႈဢဝ်လၢၼ်ႁဵတ်းသၢင်ႇလွင်း ၼုင်ႈသၢင်ႇ ၼႆႉ တၵ်းတေလႆႈသဵင်ႈငိုၼ်းၼမ် ပေႃးဢမ်ႇမီးငိုၼ်းဢမ်ႇၸၢင်ႈႁဵတ်းလႆႈၼႆၼၼ်ႉၵေႃႈ ပဵၼ်ၵႂၢမ်းလိုဝ်းၵၼ် ယုမ်ႇယမ် ၽိတ်းၽိတ်း။ တီႈတႄႉမၼ်းၵေႃႈယူႇတီႈတူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇတမ်းဝၢင်းၵႃႈၸႂ်ႉၸၢႆႇလႄႈမေႃတမ်းဝၢင်းၶပ်ႉၶိုင်ၵၢၼ်ၵွႆး။
ႁဵတ်းမွၵ်ႈၵႃႈႁဝ်းမီးလႄႈႁၢၼ်ႉၸႂ်မွၵ်ႈၵႃႈႁဝ်းပဵၼ် လၢႆးၼႆႉတေလႆႈၽွၼ်းလီၼမ်လႄႈ တေမီးၵႂၢမ်းသုၶ်း ဢိၵ်ႇတင်း ၿုၼ်းၵုသူလ်ၵေႃႈဢမ်ႇဢေႇဢမ်ႇယွမ်းၽႂ်။ ၵၢၼ်လူႇတၢၼ်းၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၵၢၼ်ၶႄႉၶႅင်ႇၵၼ် တၢင်းလီၵွႆး ဢၼ်ႁဝ်း ထုၵ်ႇလႆႈႁဵတ်းၼမ်ၼမ်လႄႈၸႂ်သတ်ႉထႃးဢၼ်ၽိူၵ်ႇၸိုၼ်ႈၶၢဝ်သႂ်။
