ၾိင်ႈတႆးမိူဝ်ႈလိူၼ်သီႇ

(ၵႂၢမ်းဝၢၵ်ႇပွႆးလိူၼ်သီႇ)

လိူၼ်သီႇလုၵ်ႈလႅင်းၶိုၼ်ႈၸမ်မူၼ်း

မွၵ်ႇသဵဝ်ႈလွၼ်ႉၽိူၵ်ႇၵီႈတဵမ်တူၼ်း – လွႆထၢၼ်ႇပေႃးၶၢဝ်၊

လိူၼ်သီႇၼႆႉ မၢဝ်ႇလႄႈတင်းသၢဝ် – ၶဝ်မူၼ်ႈၸႂ်သိူဝ်း၊

ၸူဝ်ႈၵၼ်ထၢၼ်ႈပဵၼ်ၸုပ်ႈပဵၼ်ၸိူဝ်း – မိူဝ်းၶဝ်ႈပွႆးပၢင်၊

ၵူၼ်းၼုမ်ႇၵႆႉႁဵတ်းႁၢင်ႈႁဵၼ်းၽၢင် – ဝၢင်းပူၺ်ႈၽိုၼ်ၶူဝ်း၊

ႁႃလႄႇၶဝ်ႈပွႆးၼူၵ်ႉပွႆးတူဝ်း – တူၺ်းမႄႈၼၢင်းဝႅၼ်၊

ၵမ်ႈၽွင်ႈၵႃႈယွပ်ႇယွၼ်ႈၽႅတ်းၶႅၼ် – မေႃႁွင်ႉႁဵတ်းၵႂၢမ်း၊

ၵမ်ႈၽွင်ႈၵေႃႈလႄႇၵႃႈလၢႆးၵျၢမ်း – ဝႅၼ်ၶိုၼ်ႈၸွၵ်းမဝ်၊

လၢႆးႁွၵ်ႇၶွၼ်ႉလႅဝ်းလိုင်ႈၸိူင်းၽဝ် – ဢဝ်မႄႈလၢႆးတႅၼ်း၊

ၵမ်ႈၽွင်ႈၵေႃႈလႄႇႁၢင်ႈပွင်ႁႅၼ်း – ႁၢမ်တူၼ်ႈတၢင်းလူႇ၊

ၵမ်ႈၽွင်ႈႁွင်ႉၶဵတ်ႇလႄႈတင်းမူ – ၸွမ်းၵႄႈပၢင်လွင်း၊

ၵူၼ်းဢုမ်ႇၽိုတ်ႉၽိုင်းယိုင်ႈၼမ်ၼွင်း – လွမ်ငွၵ်ႈတူၺ်းၸမ်၊

လိူၼ်သီႇပီၶူပ်ႇၼႆႉပွႆးၵိုၼ်း – ငိုၼ်းၵေႃႈမူတ်းၼမ်။

(ဢဝ်မႃးတီႈပပ်ႁဵၼ်းလိၵ်ႈတႆးၸၼ်ႉသၢမ်)

ပွႆးလိူၼ်သီႇၼႆႉ ၼႂ်းၾိင်ႈထုင်းမႃး 12 လိူၼ်တႆးႁဝ်း တိုဝ်းပဵၼ်ၾိင်ႈပွႆးၶိုၼ်ႈထၢတ်ႈ ဢမ်ႇၼၼ် ပွႆးၵွင်းမူး – ပွႆးဝႆႈမူးၸႃး ဢုတ်ႉတိသ်ႉသၸေတီ။ ၸိူင်ႉၼင်ႇ – ပွႆးၵွင်းမူးႁူဝ်လိုင်း (ဝဵင်းၵႃလိ)၊ ပွႆးၵွင်းမူးမေႃႇၵိူဝ် (မေႃႇၵိူဝ် – မေႃႇၵေႇ – ပေႃႇၵေႇ – ပေႃႇၵဵဝ်ႇ) ဝဵင်းသီႇပေႃႉ၊ ပွႆးၵွင်းမူးသႅမ်း (မူၺ်ႇတေႃႇ) ဝဵင်းမိူင်းၵိုင်၊ ပွႆးၵွင်းမူးသႅမ်း (ၵၢတ်ႇၵူႇ) ဝဵင်းတွင်ၵီႈ၊ ပွႆးၵွင်းမူးသႅမ်း ဢၢင်ႇတဵင် (ဢိၼ်းတဵင်ႇ) ၼွင်ႁၢႆးယႃႈ ဝဵင်းယွင်ႁူၺ်ႈ၊ ပွႆးဝႆႈထၢတ်ႈၸွမ်သရီ ဝဵင်းၵဵင်းတုင်၊ ပွႆးဝႆႈၽထၢတ်ႈလွႆတုင်း ဝဵင်းမႄႈ ၾႃႉလူင် မိူင်းထႆးလႄႈ ပွႆးဝႆႈၽထၢတ်ႈလူင်ဝဵင်းၸၼ် (ဝီႊယၼ်ႊၵျဵၼ်ႊ) မိူင်းလၢဝ်း – ဢဝ်ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။

(ၵူၼ်းတၢင်ႇၶိူဝ်းၶဝ် ၸိူဝ်းၼင်ႇၸၢဝ်းၵလႃး မိူင်းဢိၼ်ႊတိယိူဝ်ႊ၊ ၸၢဝ်းမၢၼ်ႊလႄႈ ၸၢဝ်းပုတ်ႉထ တၢင်ႇၶိူဝ်း ၶဝ်မၢင်တီႈ ၵေႃႈ လႆႈႁၼ်တိုဝ်းၸွမ်းၾိင်ႈၼႆႉယူႇမိူၼ်ၵၼ် ၵွပ်ႈပဵၼ်ၾိင်ႈပုတ်ႉထသႃသၼႃး ဢၼ်ၼပ်ႉထိုဝ်မႃးၸွမ်းၵၼ် ပဵၼ်လၢႆလၢႆ ပၢၵ်ႇပီၼၼ်ႉယူႇ)။

ပွႆးထၢတ်ႈ ပွႆးၵွင်းမူးလိူၼ်သီႇၼႆႉ ၵွပ်ႈႁဵတ်းမိူဝ်ႈလိူၼ်သီႇမူၼ်းလႄႈ ႁွင်ႉဝႃႈ ဝၼ်းၽၵ်ႉၵုၼပူးၸႃး – ဝၼ်းၽၵ်ႉၵုၼပုၼ်ၼမီ ပူးၸႃး – ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ၾိင်ႈထုင်းၼႆႉ ပဵၵ်ႉသမ်ႉဢမ်ႇလႆႈႁူႉတႅတ်ႈတေႃးဝႃႈ တႆးႁဝ်းတႄႇၸႂ်ႉတိုဝ်းၵၼ်မႃးမိူဝ်ႈလႂ်၊ ၼႂ်းပၢၼ်ၸဝ်ႈ ၾႃႉတူၼ်လႂ်ၼႆသေၵေႃႈ ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈတေတႄႇယိပ်းတိုဝ်းၵၼ်မႃး မိူဝ်ႈဝၢႆးသေ တႆးႁဝ်းလႆႈႁပ်ႉၼပ်ႉယမ် ၾိင်ႈပုတ်ႉထ သႃ သၼႃး မႃးမွၵ်ႈမိူဝ်ႈႁူဝ်ပၢၵ်ႇၸဵင်ပီ 13 – 14  ၼၼ်ႉသေ သိုပ်ႇတိုဝ်းၵၼ်မႃး တေႃႇဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉၼႆယူႇ။

ဝၼ်းလိူၼ်သီႇမူၼ်းၼႆႉ ၼႂ်းပိုၼ်းသႃသၼႃးပုတ်ႉထၵေႃႈ ပဵၼ်ဝၼ်းဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈၼၼ်ႉဝၼ်းၼိုင်ႈ။ ဝၼ်းသင်ၼႆ ပဵၼ် ဝၼ်းဢၼ်ပုတ်ႉထၶမ်းၸဝ်ႈၵူဝ်းတမ ၶိုၼ်းသူႇယၢဝ်ႈ (ၶိုၼ်းပွၵ်ႈဝၢၼ်ႈၵဝ်ႇမိူင်းလင်) လႄႈ ၽူတ်ႇ(ၶျွတ်ႈ) ဢဝ်ပေႃႈမႄႈ ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းၶမ်းၸဝ်ႈ လႆႈမီးတႃႁၼ်ထမ်းၵၼ်ၼႆၼၼ်ႉ ၸိူင်ႉၼႆ။ ဝၼ်းၼႆႉ တေႁွင်ႉၵၼ်ဝႃႈ – ဝၼ်းပေႃႈ – ၼႆၵေႃႈ ဢမ်ႇၽိတ်း။

ၼႂ်းပိတၵၸဝ်ႈမီးဝႃႈ – မိူဝ်ႈပုတ်ႉထၶမ်းၽြႃးၸဝ်ႈၵူဝ်းတမ ႁဝ်းလႆႈ 4 ဝႃသႃ (မွၵ်ႈ 584 – 583 – BC – ၼပ်ႉၸွမ်းလၢႆး ၵူၼ်းမိူင်းတူၵ်းၶဝ်) ၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈဢရႁၼ်တႃဢုတႃယီ (ၽူႈပဵၼ်ဢူၺ်းလီၶမ်ၸဝ်ႈ မိူဝ်ႈယူႇမိူင်းၵပိလ) ဝႆႈလဝ်ႈလၢတ်ႈၼႄ ၵႂၢမ်းၽိတ်ႈပၢင်းပေႃႈမႄႈပီႈၼွင်ႉၸဝ်ႈ ႁႂ်ႈၸဝ်ႈၶိုၼ်းသူႇၸႂ်းယၢဝ်ႈ ဢၼ်ပဵၼ်ဢွင်ႈၵိူတ်ႇၶမ်းၸဝ်ႈၼႆလႄႈ ၸဝ်ႈၵေႃႈ ႁပ်ႉ ဢဝ်သေ လႆႈၶိုၼ်းမိူဝ်းသူႇၸႂ်းၽူတ်ႇၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းၶမ်းၸဝ်ႈ ထိုင်မိူင်းၵပိလ ၼႂ်းရတ်ႉသၵ်ႉၵ မိူဝ်ႈလိူၼ်သီႇမူၼ်းၼႆႉၼႆ (ဝသ်ႉသႃ ဝလိ၊ မူလမႁႃပုတ်ႉထဝံသ၊ ၽတ်ႉတၼ်တ ထမ်မသႃမီၽိဝံသ – 1997)။ လႆႈဝႃႈ ပဵၼ်ဝၼ်းဢၼ်ပုတ်ႉထၶမ်းၸဝ်ႈႁဝ်း ဢ ထိထၢၼ်ၶိုၼ်းတွပ်ႇၵုၼ်းမုၼ်ပေႃႈမႄႈ ပီႈၼွင်ႉလႄႈ ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းၸဝ်ႈလူၺ်ႈထမ်းမတြႃးၼႆၼၼ်ႉယူႇ။

တီႈၼႆႈၼႆႉ ၼႂ်းပိုၼ်းတႅမ်ႈဝႃႈ ဢမၢတ်ႈမိူင်းၵပိလ ဢၼ်ပေႃႈၶမ်းၸဝ်ႈပုတ်ႉထ (ၶုၼ်သုတ်ႉထူဝ်ထၼ) သူင်ႇမႃးႁႂ်ႈမႃးၽိတ်ႈ ပၢင်းၶမ်းၸဝ်ႈၶိုၼ်းမိူဝ်းယၢဝ်ႈၼၼ်ႉ မီးပဵၼ် 9 ၸုပ်ႈ၊ ၼိုင်ႈၸုပ်ႈ 1 ႁဵင်ၵေႃႉၼႆၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈဢတ်ႉထထႃၶဝ် တေလၢတ်ႈလိူဝ် ဝႆႉၵေႃႈ ပဵၼ်လႆႈ။

ၵွပ်ႈသင်ၼႆ ဢမၢတ်ႈၸိူဝ်းဢၼ်ၸဝ်ႈမိူင်းၵပိလသူင်ႇၵႂႃႇၼၼ်ႉ ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ၶဝ်ပဵၼ်ၵူၼ်းမီးပၺ်ၺႃၵွႆးဢမ်ႇၵႃး သမ်ႉပဵၼ် ၽဢရႁၼ်တႃ ဢၼ်မူတ်းသဵင်ႈၵိလေသႃ၊ မီးသတိ၊ မီးသီလ၊ သမႃထိ၊ ႁင်းၽႂ်ႁင်းမၼ်းယဝ်ႉလႄႈ တေဢဝ်ၵၼ်လိုမ်းပႅတ်ႈ ၶေႃႈသင်ႇလၢတ်ႈၶုၼ်မိူင်းဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်လႆႈ ဢမ်ႇပဵၼ်လႆႈ လီဢဝ်ဢွၵ်းဝူၼ်ႉၵၼ်ယူႇ ၶႂ်ႈယုၵ်ႉမႃးၼႄႁႂ်ႈလပ်ႉဢွၵ်းၵၼ် ၵွႆးယူႇ။

မိူဝ်ႈပၢၼ် ၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းတႆးၶဝ် တိုၵ်ႉႁိူင်းဢမ်းၼၢၸ်ႈၼၼ်ႉ ပွႆးလိူၼ်သီႇၼႆႉ ၵွပ်ႈၸဝ်ႈၾႃႉၶဝ်ၸဝ်ႈ ၼမ်းႁူဝ်ႁဵတ်းလႄႈ ပွႆး ၵိုၼ်းတႄႉတႄႉ။ သမ်ႉပဵၼ်ပွႆးၽီပၢင်းၸိူင်ႉၼင်ႇၵူၼ်းတႆးႁဝ်း ယုမ်ႇယမ်ၵၼ်လႄႈ ၵူၼ်းၸိူဝ်းမီးသတ်ႉထႃးတြႃးႁႅင်းယႂ်ႇၶဝ် ဢမ်ႇဝႃႈတီႈၸမ်ဢိၵ်ႇတီႈၵႆ ၵမ်ႈၼမ်ဢဝ်ၵၼ်ပႆတိတ်။ မၢင်ၸိူဝ်းၶီႇလေႃႉဝူဝ်းသေ မိူဝ်းၼွၼ်းတီႈၵွင်းမူး (ထၢတ်ႈထမ်း – ၸေတီယ) ၵၼ် ၸဵမ်မိူဝ်ႈဝၼ်းတုမ်း (ဢွၼ်တၢင်းဝၼ်းလိူၼ်သီႇမူၼ်းဝၼ်းၼိုင်ႈ)။

မၢင်တီႈၸိူင်ႉၼင်ႇ ပွႆးလိူၼ်သီႇ မိူင်းၸဵင်းတုင် (ၸတ်းႁဵတ်းတီႈထၢတ်ႈၸွမ်သရီ)။ ပွႆးလိူၼ်သီႇ မိူင်းၵိုင် (ၸတ်းႁဵတ်းတီႈၵွင်း မူးသႅမ်း) ၸိူဝ်းၼႆႉ မီးပႃးၸၢတ်ႈသႅင်းတႆးလိုဝ်းၸိုဝ်ႈ (ၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇ) မႃးၵႃႈဝႅၼ်မူၼ်ႈၸႂ်ပၼ် ပီႈၼွင်ႉၸိူဝ်းမႃးပွႆးထၢတ်ႈႁဵတ်း ၼႆလႄႈ ၼပ်ႉဝႃႈ ပဵၼ်ၵၢၼ်ယုၵ်ႉယွင်ႈၾိင်ႈငႄႈၾိင်ႈထုင်းၼႆၼၼ်ႉထႅင်ႈယူႇ။ မီးပႃးပၢင်ႁေႃးလိၵ်ႈလင်ႇၵႃႇလူင်ၸွမ်းထႅင်ႈ၊ ၼႆႉၵေႃႈ လႆႈဝႃႈပဵၼ်ၵၢၼ်ယုၵ်ႉယွင်ႈလိၵ်ႈလၢႆးပၢႆႇပေႇၼႆမိူၼ်ၵၼ်။ ၸိူဝ်းပဵၼ်မၢဝ်ႇသၢဝ်ၶဝ်ၵေႃႈ ၵႂႃႇၸွမ်းပေႃႈမႄႈၵူၼ်းထဝ်ႈ ႁဵတ်းတၢင်းလီဢဝ်မုၼ်လီမင်ၵလပွႆးဢမ်ႇၵႃး လႆႈမၢႆႈၵၼ်၊ မၢႆတႃၵၼ်၊ ဢုပ်ႇလဵၼ်ႈၵၼ်တေႃႇပေႃးလႆႈပဵၼ်ၸူႉပဵၼ်ၸူဝ်း ၵၼ် မိူဝ်ႈဝၢႆးပွႆးၵေႃႈ မီးတင်းၼမ်။

ထိုင်မႃးပၢၼ်မိူဝ်ႈလဵဝ် ၵွပ်ႈၵေႃပွင်ပဵၼ်ပွႆးမီးဢွၵ်းၶိုတ်းၸွမ်းၵၢပ်ႈပၢၼ်မႃးလႄႈ ပွႆးၶိုၼ်ႈထၢတ်ႈမၢင်ပိုၼ်ႉတီႈ မီးပႃးႁွင်ႈၼႄ ပိုၼ်း ဢၼ်ပၼ်တၢင်း ႁူႉ တၢင်းႁၼ်ၵဵဝ်ႇတင်းၵၢၼ်သႃသၼႃးပုတ်ႉထၼၼ်ႉထႅင်ႈႁဵတ်းၼႆ။ ႁွင်ႈၼႄပိုၼ်းၼႆႉ ပုၼ်ႈတႃႇ ၵူၼ်းၼုမ်ႇသၢဝ်ၶဝ်ပၢၼ်မိူဝ်ႈလဵဝ် မီးၽွၼ်းလီၼမ်လူင်ၼမ်လၢင်တႄႉတႄႉ ႁၼ်ထိုင်ၼင်ႇၼႆ။

ၾိင်ႈတႆးမိူဝ်ႈၼႂ်းလိူၼ်သီႇထႅင်ႈ လွင်ႈၼိုင်ႈသမ်ႉ ပဵၼ်ၾိင်ႈပွႆးသၢင်ႇလွင်း။ ပွႆးသၢင်ႇလွင်းၼႆသေတႃႉ ပဵၼ်ပွႆးၶၢမ်ႇသၢင်ႇ ၺၢပ်ႈၸၢင်း (ပွတ်းတၢင်းဢွၵ်ႇၶူင်းႁွင်ႉဝႃႈ – ပွႆးဝူၸ်ႇၽပိၵ်ႉတု ၼႆၼၼ်ႉယူႇ။ ၾိင်ႈၼႆႉၵေႃႈ မိူဝ်ႈပၢၼ်ၸဝ်ႈၾႃႉၶဝ်ၸဝ်ႈၼၼ်ႉ တိုဝ်းပဵၼ်ပွႆးယႂ်ႇပွႆးလူင်ၼၼ်ႉၾိင်ႈၼိုင်ႈ။ ထိုင်မႃးပၢၼ်မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႂ်းႁူဝ်ပၢၵ်ႇၸဵင်ပီ 21 ၼႆႉ ၼင်ႇႁိုဝ် ၵႃႈၸႂ်ႉၸၢႆႇ တေဢမ်ႇ သဵင်ႈၼမ်ၼၼ်ႉ မုၼ်ၸဝ်ႈၸိူဝ်းမီးဢွၵ်းသုင်ၶဝ် လႆႈႁူမ်ႈဝၢင်းၽႅၼ်ႁဵတ်းပွႆးသၢင်ႇလွင်း လၢႆးမႂ်ႇ ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ ႁူမ်ႈပဵၼ်ၸဝ်ႈ တႃႇၼ(သၢင်ႇလွင်းသမၵ်ႉၶီး) ၼႆၼၼ်ႉသေ ႁူမ်ႈၵႃႈၸႂ်ႉၸၢႆႇၵၼ် ႁဵတ်းဝၼ်းလဵဝ်ၵၼ် တီႈလဵဝ်ၵၼ် ႁပ်ႉလဵင်ႉၶႅၵ်ႇၵႅဝ်ႈၽႂ် မၼ်းဝၼ်းလဵဝ်ၵၼ် ၶၢမ်ႇသၢင်ႇၺၢပ်ႈၸၢင်း လူႇတၢၼ်းယၢတ်ႇၼမ်ႉသူင်ႇသုၼ်ႇၼႃးမုၼ်ဝၼ်းလဵဝ်ယၢမ်းလဵဝ် – ၸိူင်ႉၼႆ။

(ၵႂၢမ်းဝၢၵ်ႇၵွင်းမူးၶမ်း)

ၼိူဝ်လွႆတီႈႁိမ်းဝဵင်း၊

ယူႇၾၢႆႇပႃႈလႂ်ယဵင်း – ႁၼ်ၸႅင်ႈၸေးလီ၊

ထီးတၢင်ႇတႃႈမၢၼ်းပီ – သုပ်းသၢင်ႉၶွင်းလွင်း၊

သဵင်ႁိင်ႇၼၼ်ႈၶြိင်းၶြွင်း – ပၼ်းႁူၼ်ႈၸွမ်းၵၼ်။

ႁၢၼ်လုပ်ႈပိူၵ်ႉပိင်းတၼ် – တဵၵ်းၶျုႉၶမ်းသိူင်း၊

ငဝ်းဢွၵ်ႇႁိူဝ်ႈလိူင်ႁိူင်း – ၵူၼ်းဝႆႈၵွမ်းငွမ်။

ဢူးမၢင်ႇထမ်ႈပဵၼ်ၸွမ် – ၸွမ်းၼႃးၵွင်းမူး၊

ၵူၼ်းသူႇၶိုၼ်ႈလႆၸူး – မိူဝ်းဝႆႈၽြႃးလူင်။

(ဢဝ်မႃးတီႈပပ်ႉဝွၵ်းၶိုၵ်ႉတွၼ်း)

လိုၼ်းသုတ်းၼႆႉ ၶႂ်ႈယွၼ်းၾၢၵ်ႇဝွၵ်းထမ်းမဢၼ်ၽဢရႁၼ်တႃ ၸဝ်ႈဢသ်ႉသၸိ မွၵ်ႇလၢတ်ႈဝႆႉၼႂ်းဝၼ်းလိူၼ်သီႇမူၼ်း မိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃး 2600 ပီမိူင်းၼၼ်ႉၼင်ႇပႃႈတႂ်ႈၼႆႉ –

ယေး ထမ်းမႃး ႁေတုပ်ႉပၽဝႃး၊ တေသံ ႁေတုံ တထႃၵတူဝ် ဢႃႁ။

တေသံ ၸ ယူဝ်း ၼရူဝ်းထူဝ်း၊ ဢေဝံး မႁႃသမၼူဝ်း။     ။

• ထမ်မပတ၊ ၶုတ်ႉထၵၼိၵၢႆ

What life’s course and cause sustain, These Tathagato made plain;

What delivers from life’s woe, That our Lord hath made us know’.

• The Light of Asia; Sir Edwin Arnold, 1879.

ၽႄတႆး – ထမ်းမသိင်ႇလႂ် ဢၼ်ၵိူတ်ႇယွၼ်ႉႁဵတ်ႇ၊ တထႃၵတၸဝ်ႈတႆးၸီႉၼႄႁဵတ်ႇၶွင်ထမ်း မသိင်ႇၼၼ်ႉလႄႈ တီႈမွတ်ႇႁၢႆ ႁဵတ်ႇၶွင်ထမ်းမသိင်ႇၼၼ်ႉ (ဝႆႉလီယဝ်ႉ)။

(တီႈပွင်ႇ – ဢမ်ႇဝႃႈၵၢၼ်သိူဝ်းမူၼ်ႈ/ ၵိၼ်းၸႂ် – ပိူင်လႂ်ၵေႃႈ မၼ်းပဵၼ်မႃးယွၼ်ႉလွင်ႈတၢင်းမၼ်းလွၼ်ႉလွၼ်ႉ၊ ပေႃးမွတ်ႇႁၢႆ လႆႈလွင်ႈတၢင်းမၼ်း (ႁဵတ်ႇဢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈပဵၼ်ၽူလ်မႃးၼၼ်ႉ) ယဝ်ႉၵေႃႈ ၵတ်းယဵၼ်ထႃဝွၼ်း (ဢမ်ႇမီးသုၵ်းၶ/ ဢမ်ႇမီးတုၵ်ႉ ၶယဝ်ႉလႄႈ တဵဝ်းမႅၼ်ႈသဵၼ်ႈတၢင်းသၢႆၵၢင် – မၸ်ႉသိမဝပတိပတႃ) ယဝ်ႈ။ ပုတ်ႉထၶမ်းၸဝ်ႈ လၢတ်ႈသွၼ်ဝႆႉၼင်ႇၼႆ။