Friday, March 29, 2024

သူၼ်ႇလႆႈၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇ ဢွင်ႇသၢၼ်းလွၵ်ႇတႆးလႆႈတၢႆၸႂ်

Must read

မွၼ်းၶိူဝ်း – ၶိုၼ်းၵဵပ်းၶူၼ်ႉၶႆႈ လွၵ်ႈသႆႈၸႂ်ၶဵၼ်

ပဵၼ်ဢၼ်လီပႅၵ်ႇၸႂ်ယူႇ ၶေႃႈဢဵၼ်းဢၢၼ်းလူင်ဢၼ်တႆးဢဝ်မိူင်းၵွၼ်းၶေႃၸွမ်းမၢၼ်ႈၼၼ်ႉ ပိူင်လူင်မၼ်းၵေႃႈ တႃႇမိူင်းတႆးၵွၼ်းၶေႃ ဢမ်ႇၸႂ်ႈတႃႇမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်။ ပိူဝ်ႈတႃႇမိူင်းတႆးၵွၼ်းၶေႃၼၼ်ႉ ႁူမ်ႈဝႃႈလႆႈထုၵ်ႇၸၵ်ႉၸၼ် ၶဝ်ႈပႃး ႁဵတ်းပဵၼ်မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ဢွၼ်တၢင်း တေၸႂ်ႉၶၢဝ်းတၢင်း 10 ပီသေ ၸင်ႇၵွႆႇၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇ ပဵၼ်မိူင်းတႆးၵွၼ်းၶေႃ ၵေႃႈယင်းလီလိူဝ် တေလႆႈဢမ်ႇလႆႈမိူင်းၵွၼ်းၶေႃ ပေႃးဢမ်ႇဢဝ်ၸွမ်းမိူင်းမၢၼ်ႈ ၼႂ်းၸႂ်တႆးထၢင်ႇထိူမ်ၼင်ႇၼၼ်။

- Subscription -

ၵွႆးၵႃႈ ၼႂ်းၶေႃႈဢဵၼ်းဢၢၼ်းလူင်ၼၼ်ႉသမ်ႉဢမ်ႇပႃးၼႂ်းလိၵ်ႈၵိၼ်ၵႅၼ်ႇပၢင်လူင် ဢၼ်လႆႈလူင်းလၢႆးမိုဝ်းႁဵတ်း လိၵ်ႈမၼ်ႈၵႅၼ်ႇၵၼ် ပိူင်လူင်မၼ်း “ဝၢႆးသေႁဵတ်း မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ယူႇႁူမ်ႈၵၼ် 10 ယဝ်ႉ ၶႂ်ႈၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇမိူဝ်ႈလႂ်ၵေႃႈ လႆႈ”ၼႆၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၶေႃႈလမ်ႇလွင်ႈၶိုၵ်ႉၶၢႆးလူင် ဢၼ်ယွမ်းၶဝ်ႈႁူမ်ႈႁဵတ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၸွမ်းၵၼ်ဢမ်ႇၸႂ်ႈႁိုဝ်။ ၵွပ်ႈ သင် ၶေႃႈၼႆႉထုၵ်ႇဢွင်ႇသၢၼ်းလွၵ်ႇလႅၼ်ႁဝ်းသေ ဢၢင်ႈဝႃႈ “ၵွႆႈၵႂႃႇသႂ်ႇဝႆႉပႃးၼႂ်းပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်“ ဝႃႈၼႆ။

ႁဝ်းၵေႃႈယုမ်ႇယုမ်ႇ ယုမ်ႇတႄႉယုမ်ႇဝႃႈသေ ယုမ်ႇပႂ်ႉမွင်းပႂ်ႉ ၼပ်ႉတိၼ်ၼပ်ႉမိုဝ်း မွင်းထႃႈဝၼ်းထိုင် 10 ပီ မိူင်းတႆး တေလႆႈပဵၼ်မိူင်းၵွၼ်းၶေႃ ဢၼ်ပူၵ်းပွင်ၽွင်းငမ်းႁင်းၶေႃ ၸိူင်ႉၼင်ႇပိူၼ်ႈၼႂ်းလူၵ်ႈ(လုမ်ႈၾႃႉ) လုၵ်ႈၼႆႉ။ ၵွႆးၵႃႈ “ၶေႃႈၵိၼ်ၵႅၼ်ႇ” ၼႆၼႆႉ ပဵၼ်ၶေႃႈလႆႈၸႂ်တူၵ်းလူင်း လူၺ်ႈၵတိသၸ်ႉၸႃး။

ဝႃႈလႃးၵၢၼ်ႁပ်ႉႁူႉ ၵၢၼ်ၶဝ်ႈၸႂ် ဢမ်ႇၼၼ် တိုၼ်းယုမ်ႇဝႃႈ တေဢမ်ႇပဵၼ်ၼၼ် လွင်ႈဝႃႈပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်းၼၼ်ႉ ၵႄႈမႄးလႆႈၵူႈမိူဝ်ႈ ။ ဢမ်ႇၵွမ်ႉလူၺ်ႈ ၶၼႅၼ်းသဵင် ၽူႈတႅၼ်း(ၽွင်းတႅၼ်း) ၼႂ်းသၽႃး သဵင်သူၼ်ႇယႂ်ႇ ၶႂ်ႈၵႄႈမႄး ဢမ်ႇၼၼ် မိူဝ်ႈပိၼ်ႇလၢႆႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမႂ်ႇၸုပ်ႈသိုပ်ႇၸုပ်ႈ ၸၢင်ႈတေၵႄႈမႄးမႂ်ႇၼႆၼၼ်ႉၸၢင်ႈဝွတ်ႈဝၢႆးႁၢႆၵႂႃႇ ပႅတ်ႈလႆႈ  ဢမ်ႇၼၼ် ထုၵ်ႇသိၵ်ႇယႃႉပႅတ်ႈလူၺ်ႈၼမ်ႉမိုဝ်းသိုၵ်း မိူဝ်ႈယိုတ်းဢမ်းၼၢၸ်ႈလႂ်ၸိူဝ်းၼႆႉ မၼ်းၵေႃႈ တေသုၼ်ႁၢႆၵႂႃႇႁင်းမၼ်း။

လိူဝ်ၼၼ်ႉ တႃႇတေႁဵတ်းၸွမ်းၶေႃႈတိုဝ်းၵမ်ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်းၼၼ်ႉၵေႃႈဢမ်ႇငၢႆႈ ပဵၼ်လွင်ႈတေႁဵတ်းၸွမ်းလႆႈ ယၢပ်ႇတႄႉတႄႉ ၸွမ်းၼင်ႇၵူတ်းမၢႆ(ဢုပတေႇ) ၸိုင်ႈမိူင်းဢၼ်သုင်သုတ်း ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း(ၼႅင်ႇငၢၼ်ႇတေႃႇဢၶျေႇ ၶၢမ်ႇဢုပတေႇ) ဢၼ်ၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈဝႆႉ မိူဝ်ႈ 1947 ၼႂ်း ၵၼ်တီႈ 10 ၼၼ်ႉ

မတ်ႉတႃ – 201     ၼႂ်းၵူတ်းမၢႆ(ဢုပတေႇ)ပိူင်ပိုင်းၼႆႉလႄႈသင် ဢိင်ၼိူဝ်ၶေႃႈ 199 ၼႂ်းၵူတ်းမၢႆ(ဢုပတေႇ) မီးပၵ်းပိူင် (Act) ဢၼ်သၽႃး(ပႃႊလီႊမၼ်ႊ) မၵ်းမၼ်ႈဝႆႉၼၼ်ႉလႄႈသင် ၼွၵ်ႈလိူဝ်သေဢၼ်ၸီႉၸမ်ႈ ၼႄဝႆႉတၢင်ႇၸိူဝ်ႉတၢင်ႇပိူင်ၼၼ်ႉၸွမ်းၼင်ႇလၵ်းမၢႆၶေႃႈၼွင်ႇတီႈတႂ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉသေၵူႈၸႄႈမိူင်းမီးသူၼ်ႇလႆႈၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်။

မတ်ႉတႃ – 202     သူၼ်ႇလႆႈၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇၼႆႉ တေဢမ်ႇလႆႈၸႂ်ႉတိုဝ်းႁဵတ်းသၢင်ႈၼႂ်းၶၢဝ်းယၢမ်း 10 ပီ ၼပ်ႉတင်ႈတႄႇ ဝၼ်းမၵ်းမၼ်ႈပိူင်ပိုင်းၸိုင်ႈမိူင်းၼႆႉၵႂႃႇ။

မတ်ႉတႃ – 203     (1) ၸႄႈမိူင်းဢၼ်ၶႂ်ႈၸႂ်ႉတိုဝ်း သူၼ်ႇလႆႈၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇၼႆႉ တေလႆႈယိပ်းမၼ်ႈဢဝ်ၵၢင်ၸႂ်ၶွင်ႊသီႊ ၸႄႈမိူင်းၼၼ်ႉတႅပ်းတတ်းမၵ်းမၼ်ႈဝႃႈ ပေႃးၽူႈၶဝ်ႈပႃးၼႂ်းၶွင်ႊသီႊၸႄႈမိူင်းၼၼ်ႉတင်းသဵင်ႈ ဢမ်ႇယွမ်းသေ သွင်ပုၼ်ႈၼႂ်းသၢမ်ပုၼ်ႈၽွမ်ႉလႆႈၸႂ်ၵမ်ႉထႅမ် ၸင်ႇလႆႈဝႃႈ ပဵၼ်ၶေႃႈတႅပ်းတတ်း မၵ်းမၼ်ႈတႅတ်ႈၼႅတ်ႈ။

                              (2) ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ၸႄႈမိူင်း   ဢၼ်ၵဵဝ်ႇၶွင်ႈၼႆႉ တေလႆႈဢဝ်ၶေႃႈတႅပ်းတတ်းၶွင်ႊသီႊ ၸႄႈမိူင်း ၼၼ်ႉပွင်ႇလႅင်းတၢင်ႇထိုင်ၸွမ်ၸိုင်ႈ ၸိုင်ႈမိူင်းသေယဝ်ႉ ဢဝ်ၽိုၼ်မိူၼ်ၶေႃႈတႅပ်းတတ်းၸိုဝ်ႈၸႂ်ႈ တႄႉမၼ်း – ဢၼ်ႁူဝ်ပဝ်ႈၶွင်ႊသီႊၸႄႈမိူင်းႁၼ်လီႁပ်ႉႁွင်းလူင်းလၢႆးမိုဝ်းဝႆႉၼၼ်ႉ သူင်ႇၵိုၵ်း ပႃးၸွမ်း။

မတ်ႉတႃ – 204 ၸွမ်ၸိုင်ႈၸိုင်ႈမိူင်းသမ်ႉတေလႆႈၶေႃႈပူင်တီႈၸႄႈမိူင်းဢၼ်ၵဵဝ်ႇၶွင်ႈၼၼ်ႉႁႂ်ႈၶိုင်ပွင်ပၢင်ယင်ႇၵၢင် ၸႂ်ၵူၼ်းမိူင်း တွၼ်ႈတႃႇႁႂ်ႈႁူႉၵၢင်ၸႂ်ၵူၼ်းမိူင်းတႅတ်ႈတေႃးလီငၢမ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၸွမ်းၼင်ႇၵူတ်းမၢႆ(ဢုပတေႇ) ၸိုင်ႈမိူင်းတႂ်ႈၼႆႉသေ ပေႃးဝႃႈမိူင်းတႆးယူႇတူၺ်းၵႂႃႇၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် 10 ပီ ႁၼ်ဝႃႈ ဢမ်ႇမီးၽွၼ်းလီတႃႇမိူင်းတႆးသင် ၵွႆးမီးလွင်ႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉၽွၼ်းလီမိူင်းတႆးၼႆၸိုင် တဵမ် 10 ပီယဝ်ႉၵေႃႈ ၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်သေပူၵ်းတင်ႈပဵၼ်မိူင်းၵွၼ်းၶေႃလႆႈယူႇၼႆယဝ်ႉ။

မိူဝ်ႈဢုပ်ႇၵၼ်တီႈပၢင်လူင်ၼၼ်ႉ မီးၶေႃႈတႅပ်းတတ်းဝႃႈ  ပေႃးၵွၼ်းၶေႃယဝ်ႉ ယၢမ်းလႂ်သေဢမ်ႇဝႃႈ တိုၼ်းမီးသူၼ်ႇ ၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇသေတႃႉၵေႃႈ ၽိူဝ်ႇမႃးၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း(ဢၶျေႇၶၢမ်ႇဢုပတေႇ) တီႈပၢင်ၵုမ်လူင် ပူၵ်းပွင်ၸိုင်ႈ မိူင်းၼႆႉ ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်မၢၼ်ႈ ဢွင်ႇသၢၼ်း တုၵ်းယွၼ်းဝႃႈ “ႁႂ်ႈလႆႈယူႇႁူမ်ႈၵၼ် 10 တူၺ်းလူးၵွၼ်ႇ” “ႁဵတ်းသၢင်ႈ ၽႅၼ်ၵၢၼ်ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး 5 ပီ  2 ၸုပ်ႈတူၺ်းၵွၼ်ႇ ပေႃးဢမ်ႇထုၵ်ႇၸႂ် ၸင်ႇၵွႆႈၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇ” ၼႆလႄႈ ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ် မိူင်း တႆးၶဝ်ၵေႃႈယုမ်ႇယမ်ၵႂၢမ်းဢွင်ႇသၢၼ်းသေယွမ်းႁပ်ႉမႃး။ ၵွပ်ႈၼႆလႄႈသူၼ်ႇလႆႈၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇၼႆႉလႆႈတႅပ်းတတ်း မၵ်းမၼ်ႈဝႆႉဝႃႈ – ဝၢႆးတဵမ် 10 ပီယဝ်ႉ ၸင်ႇတေၵိူတ်ႇၽူလ် (ပဵၼ်လွင်ႈပဵၼ်တၢင်း)ၼႆၼၼ်ႉယဝ်ႉ။  ဢၼ်ၼႆႉ မိူၼ် တင်းပၼ်ၶၢဝ်းယၢမ်း ပုၼ်ႈတႃႇၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်မၢၼ်ႈၶဝ် လႆႈတမ်းဝၢင်းၽႅၼ်ၵၢၼ်ႁုပ်ႈယိုတ်းဢဝ်မိူင်းတႆး ဢမ်ႇတၢင်း ၼိုင်ႈၵေႃႈတၢင်းၼိုင်ႈ လိုၼ်းသုတ်းၵေႃႈ ၼေႇဝိၼ်းယိုတ်းဢမ်းၼၢတ်ႈၸႂ်ႉလၢႆးၸူၼ်ယိုတ်းဢဝ်မိူင်း။

ၵွမ်ႉၵွႆးဢဝ်သၽႃးပဵၼ်တီႈတင်ႈ ဢဝ်ၵူတ်းမၢႆၸိုင်ႈမိူင်း (ၼႅင်ႇငၢၼ်တေႃႇဢုပတေႇ) သုင်သုတ်း ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း (ဢၶျေႇၶၢမ်ႇဢုပတေႇ) ပဵၼ်လၵ်းသေတေၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇၵေႃႈ ပေႃးပဵၼ်ယၢပ်ႇယဝ်ႉ ၵွပ်ႈဢွင်ႇသၢၼ်းလၵ်းလႅမ် ဝၢင်းၽႅၼ်ဢဝ်လွၵ်းလၢႆးၵူတ်ႉလႅၼ်ၵၢၼ်မိူင်းသေၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း ၵႅတ်ႇႁႄႉလွမ်ႉႁူဝ်ႉႁွပ်ႈဝႆႉမူတ်းယဝ်ႉ လႄႈ တေဢဝ်သဵင်ၼႂ်းသၽႃး 2 ၼႂ်း 3 ၼၼ်ႉ မၼ်းၵေႃႈဢမ်ႇငၢႆႈ ပေႃးပဵၼ်ၵၢပ်ႈ ပၢၼ်မိူဝ်ႈလဵဝ်ၶႅၼ်းၵႆ ပၢႆတင်း ၶၵ်ႉၵၢၼ် ဢၼ်ယုင်ႈယၢင်ႈသုၵ်ႉသၵ်ႉသူၼ်ႈသိၼ်းသၢၼ်မိူၼ်မၢၵ်ႇယုမ်ႁႆ ။

ယွၼ်ႉၼႆႉ ၵွပ်ႈလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆဢွင်ႇသၢၼ်းဢႅတ်ႉတလီႊၵေႃႈႁင်းမၼ်း ယွၼ်ႉၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်မိူင်းတႆး ယုမ်ႇယမ် ဢွင်ႇ သၢၼ်း ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်မၢၼ်ႈၶဝ်ပူၼ်ႉတီႈသေ ႁူမ်ႈႁွမ်းတင်းမိူင်းမၢၼ်ႈဢဝ်ၵွၼ်းၶေႃၵေႃႈႁင်းမၼ်း ယွၼ်ႉပိူင်ငဝ်ႈပိုင်း မိူင်း (ဢၶျေႇၶၢမ်ႇဢုပတေႇ) ဢၼ်ၵႅၵ်းၽၢင်းၵေႃႈႁင်းမၼ်းလႄႈ မိူင်းတႆးၸင်ႇလႆႈလူမ်ႇႁႅဝ်ႉတူၵ်းၶုမ် မေႃႈၼႁူၵ်ႉ (ငရၢႆး)မႃး။

သူၼ်ႇလႆႈၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ သူၼ်ႇလႆႈတႅပ်းတတ်းတူဝ်ၵဝ်ႇႁင်းၶေႃ (Rights of the National to self-determination) ဢၼ်ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ၼႂ်းလူၵ်ႈ (လုမ်ႈၾႃႉ) ၶဝ် ယွမ်းႁပ်ႉမၵ်းမၼ်ႈဝႆႉၼၼ်ႉၵေႃႈ ထိုင်တီႈလႆႈၵၢတ်ႈတိုဝ်ႉ လူႉသေႁၢႆ (လူႉသုမ်း) မူၺ်ႉဝွတ်ႈႁၢမ်းႁႅၵ်းမႃး။

မၢႆတွင်း – ၵႂၢမ်းၶဝ်ႈၸႂ်ၽူႈတႅမ်ႈ

သုၼ်ႇမၢၼ်  မီးသုၼ်ႇ မီးလၢၽ်ႈ မီးသုၼ်ႇမီးမုၼ်

သူၼ်ႇဝႅင်ႇ ပုၼ်ႈသူၼ်ႇ ၸႅၵ်ႇဝႆႉလၢႆသူၼ်ႇ

ဢၢၼ်ႇယဝ်ႉႁူမ်ႈပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင်တီႈၼႆႈ

- Subscription -
- SHAN's Apps -spot_img

ၶၢဝ်ႇလိုၼ်းသုတ်း