“ထမ်ႈၵႂၢႆးၶဝ်သႅင်” ပၢင်ၵႂၢႆးတေႃး ဢၼ်မီးတီႈဝဵင်းမိူင်းယၢင်း တီႈလဵဝ်

ပေႃးတူၵ်ႇၸိုဝ်ႈလၢတ်ႈဢွၵ်ႇမႃးဝႃႈ “ဝဵင်းမိူင်းယၢင်း” ၼႆ ၵူၼ်းမိူင်းတႆး ၵမ်ႈၼမ် တေပွင်ႇၸႂ်/ ၶဝ်ႈၸႂ်ၵၼ်ၵႂႃႇဝႃႈ ပဵၼ်မိူင်း ၵွင်၊ မိူင်းယၢင်း ဢၼ်မီးဝႆႉ ၼႂ်းၸႄႈမိူင်းၶၢင်ၼၼ်ႉမႃးၵမ်းလဵဝ်ယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ဝဵင်းမိူင်းယၢင်း တၢင်းၸိုင်ႈတႆး ပွတ်းဢွၵ်ႇၶူင်း ၼႆႉတႄႉ ၵမ်ႈၼမ် တေဢမ်ႇႁူႉၸၵ်းၵၼ်။ ပေႃးလၢတ်ႈဝႃႈ ပွႆးၵႂၢႆးတေႃးဝႃႇ – ထမ်ႈၵႂၢႆးၶဝ်သႅင်ဢိူဝ်ႈၼႆ ၸင်ႇတေပွင်ႇၸႂ်ၵၼ်ဝႃႈ “ဢေႃႈ …… မိူင်းယၢင်း တၢင်းၵဵင်းတုင် – မိူင်းၶၢၵ်ႇ ၼၼ်ႉႁႃႉ” ၼႆၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ဝဵင်းမိူင်းယၢင်းၼႆႉ မီးၾၢႆႇႁွင်ႇဝဵင်းၵဵင်းတုင် ယၢၼ်ၵဵင်းတုင် မွၵ်ႈ 70 လၵ်း ပေႃးဢဝ်ၵီႊလူဝ်ႊဝႃႈၸိုင် တေမီး 111 ၵီႊလူဝ်ႊ။ တေယၢၼ် ဢိူင်ႇသိူဝ်လိုဝ်း မွၵ်ႈ 15 မိၼိတ်ႉလႄႈ ယၢၼ်မိူင်းလႃး ၼႃႈလိၼ်ၶိုၵ်ႉတွၼ်းမၢႆ 4 သမ်ႉ 59 ၵီႊလူဝ်ႊ ပေႃးၶီႇၵႃး ၵႂႃႇၸိုင် တေႁိုင်မွၵ်ႈ 1 ၸူဝ်ႈမူင်း။

ဝဵင်းမိူင်းယၢင်းၼႆႉ သုင်လိူဝ်ၼႃႈၼမ်ႉပၢင်ႇလၢႆႇ 3,200 ထတ်း/ ပေႇ။ မီး 11 ပွၵ်ႉ 2 ဢိူင်ႇ ။ 11 ပွၵ်ႉၼၼ်ႉပဵၼ် ပွၵ်ႉသေးတၢၼ်း၊ ပွၵ်ႉႁူဝ်ၵၢတ်ႇ၊ ပွၵ်ႉၵဵင်းႁိၼ်၊ ပွၵ်ႉပႃႇၼူၼ်း၊ ပွၵ်ႉမိူင်းပဵင်း၊ ပွၵ်ႉပဵင်းလဵၵ်း၊ ပွၵ်ႉမွၵ်ႇမႆႇ၊ ပွၵ်ႉ ႁေႃႈတႂ်ႈ၊ ပွၵ်ႉႁေႃႈၵၢင်၊ ပွၵ်ႈဝၢၼ်ႈၵေးလႄႈ ပွၵ်ႉပႃႇမႂ်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ဢိူင်ႇသမ်ႉ တေပဵၼ် ဢိူင်ႇမိူင်းလူၺ် မီး 10 မူႇဝၢၼ်ႈလႄႈ ဢိူင်ႇယၢင်းပွင်ႈ 11 ဝၢၼ်ႈ။ ႁူဝ်ၵူၼ်းယူႇသဝ်း တေမီး 10,000 ပၢႆ ၵမ်ႈၼမ် တေပဵၼ်ၸၢဝ်းတႆးလိုဝ်ႉ။

ဝဵင်းမိူင်းယၢင်းၼႆႉ ယူႇဝႆႉၼႂ်းၸႄႈတွၼ်ႈၵဵင်းတုင်။ ၼႂ်းမိူင်းယၢင်းၼႆႉ မီး 300 ဝၢၼ်ႈ။ ၼႂ်းပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း 2008 ဢၼ်ဢမ်ႇထၢမ်ၵၢင်ၸႂ်ၵူၼ်းမိူင်းသေတႅမ်ႈဝႆႉၼၼ်ႉသမ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶိုၼ်းၸႅၵ်ႇဝၢၼ်ႈၵမ်ႈၽွင်ႈ သႂ်ႇၵႂႃႇၼႂ်းၼႃႈလိၼ် ဝႃႉၵုမ်းၵမ်လႄႈ ၼႃႈလိၼ်ၶိုၵ်ႉတွၼ်းမၢႆ 4 မိူင်းလႃး ၵုမ်းၵမ်။

ဝၢႆးၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ယိုတ်းမိူင်းမႃး ၽွင်းပီၵၢႆၼႆႉ ႁၢင်ႈႁႅၼ်းတႃႇၸတ်းႁဵတ်းပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ ၸွမ်းပိူင် PR ၼႆသေ ၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈဢမ်ႇဢုပ်ႇဢူဝ်းပွင်ႇၶၢဝ်ႇထၢမ်ၵၢင်ၸႂ်ၵူၼ်းမိူင်းသင် ၶိုၼ်းမၵ်းမၼ်ႈ ၸႄႈဝဵင်းမိူင်းယၢင်းၼႆႉ ပဵၼ်ပႅတ်ႈၸႄႈတွၼ်ႈမိူင်းယၢင်း ၼႆထႅင်ႈ။

လွင်ႈၼႆႉဝႆႉသေလူးၵွၼ်ႇ။ ပေႃးႁဝ်းၶႃႈလၢတ်ႈၸိုဝ်ႈ မိူင်းယၢင်းၼႆၸိုင် ၵမ်ႈၼမ်တေႁူႉၸၵ်းႁၼ်ၼႂ်းတႃပႃးဝႃႈ “ပၢင်ၵႂၢႆးၸူၼ်း” ၼႆၵမ်းလဵဝ်။ ၵွပ်ႈဝႃႈ ၼႂ်းမိူင်းတႆးပတ်းပိုၼ်ႉ ႁူမ်ႈလူၺ်ႈ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်တင်းသဵင်ၼႆႉ ဢၼ်ဝႆႉၵၢၼ်ဝႆႉငၢၼ်းသေ သႂ်ႇၸႂ်သႂ်ႇၶေႃး ၸတ်းပၢင်ပွႆးၵႂၢႆးၸူၼ်း ၵႂၢႆးတေႃးၵၼ်မႃးၸဵမ်မိူဝ်ႈပၢၼ်ပူႇမွၼ်ႇၼၢႆးယႃႈ ၵိုၵ်းပိုၼ်းမႃးၸွမ်းၼႆႉ ပဵၼ်ဝဵင်းမိူင်းယၢင်း ၼႆႉတီႈလဵဝ်းၵူၺ်းၶႃႈ။ တၢင်ႇတီႈတိုၼ်းဝႃႈဢမ်ႇမီးၵမ်းလဵဝ် – ႁပ်ႉပၢၵ်ႇလႆႈၼင်ႇၼႆ။ ၵူၼ်းပွတ်း ဢွၵ်ႇၶူင်း ပၢႆႁွင်ႉဝႃႈ “ပွႆးၵႂၢႆးတေႃး မိူင်းလူၺ် – မိူင်းယၢင်း” ၼႆလူးၵွၼ်ႇ။

ၾိင်ႈပွႆးၵႂၢႆးတေႃးၼႆႉ တေၸတ်းႁဵတ်း ၶွပ်ႈၶူပ်ႇပီလႂ်ၼိုင်ႈပွၵ်ႈ ၵမ်ႈၼမ် တေၸတ်းႁဵတ်း ၼႂ်းလိူၼ်သၢမ် – လိူၼ်သီႇ (ဢဝ် ၸွမ်း ပၵ်းယဵမ်ႈဝၼ်း ၾၢႆႇၶိုၼ်/ မိူင်း) ။ ၵူၺ်းၵႃႈ တေလႆႈၸတ်းပၼ်ႇပူတ်ႈၵၼ် 3 တီႈ။ ဢွၼ်တၢင်းသုတ်း တေ ၸတ်းႁဵတ်းတီႈ ဢိူင်ႇမိူင်းလူၺ်။ ယဝ်ႉၵေႃႈ မိူင်းယၢင်း လိုၼ်းသုတ်း တီႈမိူင်းၵွႆ။ ၼိုင်ႈတီႈလႂ် တေၸတ်း ႁိုင်မွၵ်ႈ 15 ဝၼ်း ၸိူဝ်းၼႆႉ။

လွင်ႈၾိင်ႈပွႆးၵႂၢႆးတေႃးၼႆႉ ပေႃးဢဝ်မၢၵ်ႇတႃ ၵူၼ်းတင်းၼမ် ၸိူဝ်းဢမ်ႇယၢမ်ႈႁူႉ ဢမ်ႇယၢမ်ႈႁၼ် ပိုၼ်းပဵၼ်မႃးမၼ်း ၸိုင် တေဢွၼ်ၵၼ်ဝႃႈ ႁဵတ်းသင်ဢမ်ႇၸႂ်မႅတ်ႉတႃႇႁၵ်ႉၼိူဝ်တူဝ်သတ်းႁႃႉ! ၼႆ ၸိူဝ်းၼႆႉၵၼ်မႃးယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၾိင်ႈပွႆးၵႂၢႆးတေႃး ၼႆႉ မၼ်းပဵၼ် ပိုၼ်းၵိုၵ်းဝဵင်းမိူင်းယၢင်းမႃးပီယၢဝ်းၶၢဝ်းႁိုင် ပၢၼ်သိုပ်ႇပၢၼ်။

ၵမ်းၼႆႉ တေမီးၵႂၢမ်းထၢမ်ၵၼ်မႃးဝႃႈ ၵွပ်ႈသင်လႄႈ ဢဝ်ၵႂၢႆးတေႃးၵၼ်? ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ ဝဵင်းမိူင်းယၢင်း ယုမ်ႇယမ်မႃးပၢၼ်သိုပ်ႇပၢၼ်ဝႃႈ သင်ဝႃႈ လႆႈၸတ်းႁဵတ်း ပွႆးၵႂၢႆးတေႃးယဝ်ႉၼႆၸိုင် မၢၵ်ႇၶဝ်ႈတဝ်ႈၼမ်ႉ တေမၢၵ်ႈပူင်းလီ၊ တူဝ်သတ်းဝူဝ်း ၵႂၢႆး တေယူႇလီ၊ ၵၢၼ်ႁႃၵိၼ်လဵင်ႉတွင်ႉတေငၢႆႈလႄႈ ဝၢၼ်ႈမိူင်း တေ ၵတ်းယဵၼ်သႃႇယႃႇ ဝႃႈၼႆ။

ၵဵဝ်ႇၵပ်း ၾိင်ႈထုင်ႈပွႆးၵႂၢႆးတေႃးၼႆႉသေ ၸၢႆးလိူၼ် ၶမ်း ၽူႈတူင်ႉၼိုင်ၼႂ်းတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း ဝဵင်းမိူင်းယၢင်း ဢိင်ဢဝ်ၵႂၢမ်းၵူၼ်းထဝ်ႈၵူၼ်းၵႄႇ ဢုပ်ႇလၢတ်ႈၶႆႈၼေလုၵ်ႈလၢၼ်မႃးသေ ၶိုၼ်းတေႃႉတႆႇၶႆႈၼေ ၼင်ႇၼႆ။

“ပေႃးဢဝ်ၸွမ်းပိုၼ်း ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈႁဝ်းၶႃႈ ဝႃႈၸိုင် မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇၼၼ်ႉ တေမီးၵႂၢႆးပေႃႈ တူဝ်ၼိုင်ႈ ႁွင်ႉဝႃႈ ၵႂၢႆးၶဝ်သႅင် မၼ်းၸဝ်ႈ တေမီးဝႆႉမေးၵႂၢႆးလၢႆလၢႆတူဝ်။ ပေႃးမေးမၼ်းၸဝ်ႈ ၵိူတ်ႇလုၵ်ႈဢွၵ်ႇမႃး ပေႃးပဵၼ်ၵႂၢႆးပေႃႈၼႆ မၼ်းၸဝ်ႈတေဢဝ်ၶႃမၼ်းယဵပ်ႇ ယမ်ႈၶႃႈႁႅမ်တၢႆ။ ဢမ်ႇၶႂ်ႈႁႂ်ႈၵႂၢႆးပေႃႈ ဢၼ်ၵိူတ်ႇမႃးၼၼ်ႉ ပေႉပုၼ်ႈမၼ်း မႃးတႅၼ်းတီႈမၼ်းလႆႈ ၸိူင်ႉၼႆ။ ၵမ်းၼႆႉ မီးမေးၵႂၢႆး တူဝ်ၼိုင်ႈ ၵိူတ်ႇလုၵ်ႈၸၢႆးမႃး လၵ်ႉလဵင်ႉဝႆႉသေ သင်ဝႃႈ ႁွႆးၶႃလုၵ်ႈၸၢႆးမၼ်း ပဵင်းၶိုၼ်းပေႃႈမၼ်းမိူဝ်ႈလႂ်ၵေႃႈ ၸင်ႇတေတေႃး လႆႈၶိုၼ်း။ ဢွင်ႈတီႈၵႂၢႆးပေႃႈဢွၼ်ႇ တႅၵ်ႇႁွႆးၶႃတင်းပေႃႈမၼ်းၼၼ်ႉ တေမီးဝႆႉဝၢၼ်ႈၼိုင်ႈ မိူဝ်ႈဢွၼ်တၢင်း တေႁွင်ႉဝၢၼ်ႈ ၼွင်ႁွႆး။ ယွၼ်ႉမီးႁွႆးတိၼ်ၵႂၢႆးၼၼ်ႉဝႆႉလႄႈ ယၢမ်းလဵဝ် ၸင်ႇႁွင်ႉၵၼ်ဝႃႈ ပဵၼ်ဝၢၼ်ႈၼွင်ႁွႆ မီးဝႆႉၼႂ်းဢိူင်ႇမိူင်းလူၺ်”- ဝႃႈၼႆ။

ၵမ်းၼႆႉ ပေႃးဝႃႈ ၵႂၢႆးဢွၼ်ႇတူဝ်ၼၼ်ႉ ယႂ်ႇပဵင်းပေႃႈမၼ်းမႃးယဝ်ႉၼႆ သွင်ပေႃႈလုၵ်ႈလမ်းလူၺ်းတေႃးၵၼ် ။ ဢွင်ႈတီႈ ဝၢၼ်ႈဢၼ်ၶဝ်လမ်းလူၺ်းၵၼ်ၼၼ်ႉ ၸင်ႇႁဵၵ်ႈၸိုဝ်ႈဝႃႈ မိူင်းလူၺ်း ၊ လိုၼ်းမႃးယဵၼ်းပဵၼ်မိူင်းလူၺ် ၵႂႃႇ ။ ၵႂၢႆးၶဝ်သႅင်ပေႃႈလုၵ်ႈသွင်တူဝ် သိုပ်ႇလမ်းတေႃးၵၼ်မႃး ထိုင်တီႈဢွၵ်ႇလိူတ်ႈဢွၵ်ႇယၢင်။ ဢွင်ႈတီႈၼၼ်ႈ ႁွင်ႉဝႃႈ မိူင်းယၢင် ဝၢႆးမႃးယဵၼ်းပဵၼ် မိူင်းယၢင်း။ ၶဝ်ပေႃႈလုၵ်ႈ သိုပ်ႇ တေႃးၵၼ်မႃးထႅင်ႈ ထိုင်တီႈဢၼ် ၵႂၢႆးတူဝ်ပေႃႈၼၼ်ႉ မၢတ်ႇၸဵပ်းႁႅင်း တႄႇၵၼ်ႉထွႆလဵၼ်ႈပၢႆႈလုၵ်ႈမၼ်းၼၼ်ႉ ၶိုၼ်းသႂ်ႇၸိုဝ်ႈဝႃႈ မိူင်းၵွႆ (ပွင်ႇဝႃႈ ၸမ်ၵွႆ ၸမ်သုတ်းသဵင်ႈ ၸမ်တၢႆ) ဝႃႈၼႆ။

ဢၼ်ပဵၼ်ၵႂၢႆးတူဝ်လုၵ်ႈၼၼ်ႉသိုပ်ႇလမ်းတေႃးတူဝ်ပေႃႈမၼ်းထိုင်ၵႂႃႇၼႂ်းထမ်ႈ၊ တေႃးၵၼ်ႁႅင်းထိုင်တီႈ ထမ်ႈပေႃး ၵူၼ်ႇပင်းသႂ်ႇလႄႈ တၢႆ ၵႂႃႇ ၼႂ်းထမ်ႈတင်းသွင်တူဝ်ပေႃႈလုၵ်ႈ။ တီႈၼၼ်ႈ ႁွင်ႉၸိုဝ်ႈဝႃႈ ထမ်ႈၵႂၢႆးၶဝ်သႅင်။ ယၢမ်းလဵဝ် ထမ်ႈၼၼ်ႉ မီးဝႆႉၼႂ်းၵႄႈ ဝၢၼ်ႈယၢင်းၶႆ – ဝၢၼ်ႈတဝ်း ၼႂ်းဢိူင်ႇမိူင်းလူၺ် ၼႂ်းၵႄႈမိူင်းၶၢၵ်ႇ – မိူင်းယၢင်း တေယၢၼ်ဝဵင်း မွၵ်ႈ 15 မိတ်ႉၼိတ်ႉ (ပေႃးၶီႇရူတ်ႉၵႃး) ဝႃႈၼႆ။

ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ ၾိင်ႈပွႆးၵႂၢႆးတေႃးၼႆႉ လႃႈလီႈသေၸတ်း ဢမ်ႇလႆႈ ပိူင်ယႂ်ႇမၼ်း တေလႆႈၸတ်းႁဵတ်း 3 ဢွင်ႈတီႈၼႆႉ။ ဢွၼ် တၢင်းသုတ်း တေလႆႈၸတ်းတီႈ မိူင်းလူၺ်။ ပေႃးယဝ်ႉ မိူင်းယၢင်း လိုၼ်းသုတ်း မိူင်းၵွႆ ၸိူဝ်းၼႆႉ။ သင်ဝႃႈ ဢမ်ႇၸႂ်ႈ 3 ဢွင်ႈ တီႈၼႆႉ ပေႃးၵႂႃႇၸတ်းတၢင်ႇတီႈ ၸိုင် တေမီးပၼ်ႁႃ ၵႂၢႆးတေမၢတ်ႇၸဵပ်း ဢွၵ်ႇလိူတ်ႈယၢင် ၵူၼ်းၵေႃႈတေၸဵပ်းလူႉတၢႆၸွမ်း ပူၼ်ႉမႃးမွၵ်ႈ 30 ပီၼၼ်ႉၵေႃႈ ယၢမ်ႈမီးမႃးယဝ်ႉ။

ပေႃးပဵၼ်တီႈမိူင်းလူၺ် – မိူင်းယၢင်း – မိူင်းၵွႆၼႆႉ တေတူၺ်းဝၼ်းလီမၼ်းသေ ၸတ်းႁဵတ်းမႃး။ ၸွမ်းၼင်ႇၼႂ်းပိုၼ်းၼႄႉ ဢၼ်ဝႃႈ ၵႂၢႆးတေႃးၵၼ် ထိုင်တီႈ ယဵပ်ႇလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ။ ၽႃႇ ၵူၼ်း မၢတ်ႇၸဵပ်း ၸိူဝ်းၼႆႉ ဢမ်ႇယၢမ်ႈမီးပၼ်ႁႃ မႃးသေပွၵ်ႈ ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ ဝဵင်းမိူင်းလူၺ် – မိူင်းယၢင်း ယုမ်ႇ ယမ်ၵၼ်ဝႃႈ ပေႃးၸတ်းႁဵတ်းပွႆးၵႂၢႆးတေႃးၼႆ တေလႆႈဝႆႉပိူင်ယႂ်ႇ ၸတ်းႁဵတ်း 3 ဢွင်ႈတီႈၼႆႉ ပဵၼ်လၵ်းၵူၺ်း ဝႃႈၼႆ။

ပွႆးၵႂၢႆးတေႃးၼႆႉ တႄႇဢဝ် ပိုၼ်းၵႂၢႆးသွင်တူဝ်ပေႃႈလုၵ်ႈတေႃးၵၼ်မႃးၼၼ်ႉသေ တေႃႇထိုင်ယၢမ်ႈလဵဝ် ၸင်ႇၸတ်းႁဵတ်းမႃး ၵူႈပီပီယဝ်ႉ။ မၢင်ပီ ပေႃးမီးၵႂၢႆးၼမ်ၵေႃႈ တေႃးၼမ်။ ၵႂၢႆးမႃးတေႃးၵၼ်ၼၼ်ႉ တေႇဢမ်ႇယွမ်း 20 တူဝ်။ သင်ဝႃႈ ထိုင်ၶၢဝ်းမႃး လႄႈ ဢမ်ႇၸတ်းႁဵတ်းပွႆးၵႂၢႆးတေႃးၸိုင် ၵႂၢႆးၼႆႉတေပဵၼ် တၢင်းပဵၼ် (ယေႃးၵႃႇ)၊ မၢၵ်ႇၶဝ်ႈတဝ်ႈၼမ်ႉ တေဢမ်ႇမၢၵ်ႈပူင်းလီ၊ ၵၢၼ်ႁႃၵိၼ်လဵင်ႉတွင်ႉ တေထူပ်းတၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇႁႅင်းလႄႈ ဝၢၼ်ႈမိူင်း တေဢမ်ႇၵတ်းယဵၼ်သႃႇယႃႇ ၵူၼ်းမိူင်းလူၺ် – မိူင်းယၢင်း ဢွၼ်ၵၼ်ယုမ်ႇယမ်ဝႆႉၼင်ႇၼႆ။

ၵႂၢႆးဢၼ်မႃးတေႃးၵၼ်ၼၼ်ႉ တေပဵၼ်ၵႂၢႆးၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းမိူင်းယၢင်းသေ ဢဝ်မႃးတေႃးၵၼ်။ သင်ဝႃႈ တူဝ်လႂ် တေႃးပေႉၼႆ တေမီးငိုၼ်းသူးရၢင်းတွၼ်ႈ ၸွမ်းၼင်ႇ ငိုၼ်းၵွင်ၵၢင် ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၽႂ်မၼ်းမီး ၼမ်လႄႈဢေႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ။

“ၵႂၢႆးၼႆႉ ပေႃးတေႃးပေႉယဝ်ႉၼႆ တေမီးငိုၼ်းသူးပၼ် ၼမ်လႄႈဢေႇ ၸွမ်းၼင်ႇ ငိုၼ်းၵွင်ၵၢင်ႁဝ်းၶႃႈမီး မၢင်ပွၵ်ႈ 500 – 1,000 ယႂၼ်(ငိုၼ်းၶႄႇ) ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ယဝ်ႉၵေႃႈ တေဢွၼ်ဢဝ်ၵႂၢႆးၼၼ်ႉ ဢႅဝ်ႇႁႃတူၵ်းသူးၼႂ်းပၢင်ပွႆး ၸွမ်း ႁၢၼ်ႉၶၢႆၶူဝ်း ၸိူဝ်း ၼႆႉထႅင်ႈ။ ယူႇတီႈ ၸဝ်ႈၶွင်ႁၢၼ်ႉၶဝ် ၵမ်ႉၸႂ်ၸွႆႈၼမ်လႄႈဢေႇ။ လွင်ႈႁဵတ်းပွႆးၵႂၢႆးတေႃးၵၼ်ၼႆႉ ပိူင်ယႂ်ႇမၼ်း ႁဵတ်းၸွမ်းၾိင်ႈ ထုင်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈႁဝ်း မီးဝႆႉၵူၺ်း၊ မိူဝ်ႈၽွင်း ၶၢဝ်းၶူဝ်ႊဝိတ်ႉၼႆႉ ႁဝ်းၸတ်းႁဵတ်းယူႇ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢမ်ႇၸတ်းယႂ်ႇလူင် မီးၵႂၢႆး 3-4 တူဝ် မႃးတေႃးၵၼ်ယူႇ”- ၸၢႆးလိူၼ်ၶမ်း သိုပ်ႇလၢတ်ႈၼႄၼင်ႇၼႆ။

ပေႃးထိုင်မႃး ပွႆးၵႂၢႆးတေႃး တီႈမိူင်းလူၺ် – မိူင်းယၢင်း – မိူင်းၵွႆ (မိူင်းၽႅၼ်) ၼႆႉၸိုင် ၵမ်ႈၼမ် ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ တၢင်းပွတ်း ဢွၵ်ႇ ၶူင်း တေဢွၼ်ၵၼ်ၵႂႃႇဢႅဝ်ႇပွႆး၊ ႁၢင်ႈႁႅၼ်းၵႂႃႇၶၢႆၶူဝ်းၶွင်ၵိၼ်ယႅမ်ႉ ၸိူဝ်းၼႆႉၵၼ် ၵိုၼ်းၶွၼ်ႈၼမ် ၵူႈပီ။

ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉ ယူႇတီႈ ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ တၢင်းပွတ်းၵဵင်းတုင် ၵႆႇၵႂႃႇဢႅဝ်ႇၶဝ်ႈပွႆး ၵေႃႉၼိုင်ႈ လၢတ်ႈၼႄဝႃႈ – “ပွႆးၵႂၢႆးတေႃးၼႆႉ ၵိုၼ်းၵူႈပီယဝ်ႉ။ ၵမ်ႈၼမ် တၢင်းပွတ်းမိူင်းလူၺ် – မိူင်းယၢင်း – မိူင်းၵွႆၼၼ်ႉ တေၸႂ်ႉငိုၼ်းၵဝ်ႇ (ငိုၼ်းတႅင်းၵႃးၵူႈပွၵ်ႈ)၊ ငိုၼ်း ၶႄႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ၵူႈပွၵ်ႈတႄႉ ပေႃးၵႂၢႆးတေႃးပေႉမႃးၼႆ ပိူၼ်ႈတေႁဵတ်းတူၼ်ႈငိုၼ်းဝႆႉ ပဵၼ်ငိုၼ်းၵဝ်ႇ တေလႆႈ 100 – 200 ငိုၼ်း ၵဝ်ႇ။ ၼိူဝ်ႉသူမ်ႈတၢတ်ႈ ၼိုင်ႈသွင်း၊ လဝ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ တွၼ်ႈပႃးထႅင်ႈ။ ပေႃးတူဝ်ၵၼ်ႉသမ်ႉ လႆႈငိုၼ်းသူး 20-30 ငိုၼ်းၵဝ်ႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၵၢၼ်တွၼ်ႈသူးၼႆႉ ပီလႄႈပီ တီႈလႄႈတီႈ တေဢမ်ႇမိူၼ်ၵၼ်။ ယွၼ်ႉဝႃႈ ဢမ်ႇလႆႈၵႂႃႇႁိုင်ယဝ်ႉလႄႈ တေမီးလွင်ႈ လႅၵ်ႈလၢႆႈ ၵၢၼ်တွၼ်ႈငိုၼ်းသူးယူႇ”- ဝႃႈၼႆ။

ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ လွင်ႈပိုၼ်းမိူင်းယၢင်း လွင်ႈၵႂၢႆးၶဝ်သႅင်ၼႆႉ ပဵၼ်ပိုၼ်းလွင်ႈယႂ်ႇ တႃႇၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ မိူင်းလူၺ် – မိူင်းယၢင်း – မိူင်း ၵွႆ (မိူင်းၽႅၼ်) ၼႂ်းထုင်ႉပွတ်းတွၼ်ႈၼၼ်ႉ ဢွၼ်ၵၼ်ဝႆႉၼၵ်း လွင်ႈယႂ်ႇၵၼ်မႃးတႄႉတႄႉ။ ၼင်ႇႁိုဝ် ပေႃးႁၵ်ႉသႃမႅတ်ႇပႅင်းဝႆႉ ပဵၼ်ၶွင်ၵိုၵ်းပိုၼ်း ဝဵင်းမိူင်းယၢင်းၵႂႃႇၼၼ်ႉ တႄႇဢဝ် ပီ 2016 ၼၼ်ႉမႃး ၸၢႆးလိူၼ်ၶမ်း ၽူႈတႅၼ်းသၽႃး ၸႄႈဝဵင်းမိူင်း ယၢင်း ဢွၼ်ထဝ်ႈဝၢၼ်ႈထဝ်ႈၼႃးသေ လူင်းလၢႆးမိုဝ်းၵၼ်တင်းၽူႈၵွၼ်းဢိူင်ႇမိူင်းလူၺ် ႁၢမ်ႈၶုတ်းယႃႉမၢၵ်ႇႁိၼ် တီႈထမ်ႈ ၵႂၢႆးၶဝ်သႅင်ၼႆႉမႃး တေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ။

ယဝ်ႉၵေႃႈ ႁဵတ်းသဝ်ပုၼ်(ၽီႉလႃႉမျေႇ) သေ ဢွၼ်ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ ၵႂႃႇလွမ်ႉႁူဝ်ႉဝႆႉ တီႈတိၼ်လွႆထမ်ႈၵႂၢႆးၶဝ်သႅင်ၼၼ်ႉ ၵူဝ်ၵူၼ်း မိူင်းႁဵတ်းႁႆႈႁဵတ်းၼႃးၶိုၼ်ႈၵႂႃႇ။ တီႈဝၢၼ်ႈၼွင်ႁွႆ ဢၼ်မီးႁွႆးၶႃၵႂၢႆးဝႆႉၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈလွမ်ႉႁူဝ်ႉဝႆႉ ၼင်ႇႁိုဝ် တေဢမ်ႇမီးၵူၼ်းၵႂႃႇ ယႃႉၵဝ်း ဝႃႈၼႆ။

“လွင်ႈၾိင်ႈငႄႈပိုၼ်းဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ မၼ်းၵေႃႈမီးဝႆႉယူႇ ဝဵင်းၽႂ်ဝဵင်းမၼ်း ႁင်းၽႂ်မၼ်းယူႇ ၼင်ႇႁိုဝ် ပေႃးတေႁၵ်ႉသႃ ထိင်း သိမ်းၵႂႃႇ တေဢမ်ႇႁူင်ႈႁၢႆလႄႈ တႃႇၼေႃႇတႅၼ်းၶိူဝ်းႁဝ်းၶႃႈ ပေႃးတေလႆႈႁူႉၸၵ်းပိုၼ်းမိူင်းႁဝ်းၶႃႈမႃးၼမ်ၼမ်ၼႆ ႁဝ်းၶႃႈ တေၶတ်းၸႂ် သိုပ်ႇႁၵ်ႉသႃ ၾိင်ႈထုင်းၼႆႉဝႆႉ”- ၸၢႆးလိူၼ်ၶမ်း သိုပ်ႇလၢတ်ႈၼႄၼင်ႇၼႆ။

ၼွၵ်ႈလိူဝ်ၼၼ်ႉ ပေႃးထိုင်မႃး ဝၼ်းတီႈ 31/1/2023 ၼႆႉ တေယူႇတီႈ ပီႈၼွင်ႉမိူင်းယၢင်း ဢွၼ်ၸတ်းႁဵတ်း ပွႆးၵႂၢႆးတေႃး တီႈ ၼႂ်းပၢင်လဵၼ်ႈမၢၵ်ႇၼင် ၵၢင်ဝဵင်းမိူင်းယၢင်း။ ပူၼ်ႉမႃး မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 29/12/2022 ၼၼ်ႉ တီႈဢိူင်ႇမိူင်းလူၺ်တႄႉ ၸတ်း ႁဵတ်းယဝ်ႉ ဝၼ်းၼိုင်ႈ တင်းမူတ်းမီးၵႂၢႆးၶဝ်ႈတေႃးၵၼ် 20 တူဝ်ပၢႆ။

ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ ဝဵင်းမိူင်းယၢင်းၼႆႉ ပဵၼ်ဝဵင်းၵိုၵ်းပိုၼ်းမႃး ပၢၼ်သိုပ်ႇပၢၼ် လွင်ႈပွႆးၵႂၢႆးတေႃးၼႆႉသေ ထိုင်တီႈ သၶႁ ၽူႈ ႁွင်ႈၵႂၢမ်း ၵိုၵ်းပိုၼ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈတႆး တႅမ်ႈႁွင်ႉဝၢၵ်ႇဝႆႉ ႁူဝ်ၶေႃႈ “သေလၢႆ မွၼ်ႈၼွင်သၢမ်လၢႆႇ” ၸၢႆးလွမ်ႉဝုၼ်း ႁွင်ႉၵိုၵ်းၸွမ်းၵၼ်ဝႆႉ ၼၼ်ႉဝႃႈ“သၢမ်ၸွမ်သၢမ်ဢၢင်း ပႅတ်ႇပႃႈ သိပ်းသွင်ယၢင်း ပဵၼ်မုင်ႉႁၢင်း တီႈယူႇပီႈၼွင်ႉႁဝ်း ပႃႇသၢၼ်ႈ ၼွင်ႁူၵ်ႈ ဝၢၼ်ႈၶႃး ၽွင်းပဵၼ်မႃးငဝ်းလၢႆး ပၢင်ၵႂၢႆးၸူၼ်းၸၢင်ႈတူၵ်းႁွတ်ႈၼႂ်းမိုဝ်းပိူၼ်ႈ ထမ်ႈၵႂၢႆးၶဝ်သႅင် ပေႁႂ်ႈလႆႈၼႅင်ၸႂ် လွႆႁိၼ်ၵႅဝ်ႈလႄႈ မွၼ်ၸၢင်ႉ ပိုတ်ႇငၢင်ႉပိုၼ်းၵဝ်ႇၼႄၶိုၼ်းယူႇ ၽႂ်တေပွႆႇပႅတ်ႈ လီသေလၢႆလူင်လၢင်” ၼႆယဝ်ႉ။