ၶူဝ်ႊဝိၻ်ႉဢမ်ႇလူမ်ႉပင်း ၶႄႇယင်းတေသိုပ်ႇၸဵပ်းထႅင်ႈ

ဢၼ်ၶႄႇတိုၵ်ႉလႆႈၶပ်းၶိုင် တေႃႇသၢႆၸႂ်ၵူၼ်းမိူင်းၵႂႃႇထႅင်ႈ 2 ပီလိူဝ်လိူဝ်ၼၼ်ႉ  လိုၼ်းသုတ်း လၵ်းၼမ်း(ပေႃႇလသီႇ)ၸတ်းၵၢၼ်ၶူဝ်ႊဝိၻ်ႉပဵၼ်သုၼ်ပဝ်ႇ(လူမ်ႉလႅဝ်) ၸင်ႇလႆႈၵိုတ်းယင်ႉဝၢင်းပႅတ်ႈ ၾၢႆႇၼိုင်ႈ ၵေႃႈ ၼင်ႇႁိုဝ် တေဢမ်ႇပဵၼ်ၵၢၼ်တေႃႇတၢၼ်ႈသၢၼ်ၶတ်းလၵ်းၼမ်းလႄႈ ဢဝ်ယဵၼ်းၵၢႆပဵၼ် ၵၢၼ်လုၵ်ႉႁိုၼ်ႇ ႁေႃႈလိုပ်ႈ “သီ ၸိၼ်ႉၽိင်” ၽူႈၼမ်းဢၼ်တိုၵ်ႉလႆႈသိုပ်ႇႁပ်ႉတၼ်းႁဵင်းၸုပ်ႈၵမ်းတီႈ 3  လႄႈမုင်ႈမၼ်ႈ ႁုတ်ႉႁႅတ်ႉႁုပ်ႈလုမ်း ၶွၼ်ႈတုမ်ဢဝ်ဢႃႇၼႃႇ (ဢမ်းၼၢတ်ႈ)ယူႇၼႆႉ ဢမ်ႇႁႂ်ႈၵိူတ်ႇၾၢင်ႁၢင်ႈလူပ်းထွႆ(ႁၢႆႉၸႃႉ) တေႃႇၵၢၼ်ပဵၼ် ၽူႈၼမ်း ဢၼ်တမ်းဝၢင်းလၵ်းၼမ်းၽိတ်းၽၢတ်ႈ။

 (Photo by HECTOR RETAMAL / AFP)

ပိူင်လူင်မၼ်း ပဵၼ်ယွၼ်ႉဢဝ်ႁူင်းႁဵတ်းၵၢၼ်  Foxconn in Chengzhou jumping city  ၼၼ်ႉႁဵတ်းတီႈၵၵ်းၶင်တူဝ်။  ဝၢႆးၼၼ်ႉၾႆးမႆႈတီႈတိုၵ်း Lockdown of Urumqi ၼႂ်းထုင်ႉသိၼ်းၸျဵင်း မီးၵူၼ်းတၢႆထိုင် 10 ၵေႃႉ ။ လုၵ်ႉတီႈၼၼ်ႈသေ ၵူၼ်းမိူင်းဢမ်ႇပေႃးၸႂ် ယဵၼ်းပဵၼ် ၾႆးၽိူင်းလုၵ်ႉလၢမ်းပဵၼ်ၵွင်ၾႆး  ပူၵ်းတိုၼ်ႇၵၼ် လုၵ်ႉႁိုၼ်ႇၶႂမ်ႈၶတ်း။

ပဵၵ်ႉသမ်ႉဝႃႈ ၽူႈၼမ်းၶႄႇၶတ်းၸႂ်မုင်ႈမၼ်ႈတေႃႇ လၵ်းၼမ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼၵ်းၼႅၼ်ႈလႄႈမၼ်ႈၸႂ်ဝႃႈ ၵုမ်းၵမ် တၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိၻ်ႉလႆႈယဝ်ႈသေတႃႉ   ၶူဝ်ႊဝိၻ်ႉ ပဵၼ်ၵဝ်ႉႁၢၵ်ႈသုၼ်ၵၢင်  ယဵၼ်းပဵၼ် “လၢပ်ႇသွင်ၶူမ်း“ ။ ၾၢႆႇၼိုင်ႈ ၼင်ႇႁိုဝ်ၵူၼ်းမိူင်းတေဢမ်ႇလႆႈႁပ်ႉၸိူဝ်ႉရူၶ်ႈ ၵွႆးၵႃႈၾၢႆႇၼိုင်ႈသမ်ႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵၢၼ်ၵႃႉၵၢၼ် မၢၵ်ႈမီးလူမ်ႉလႅဝ်တၢႆၽၢၵ်ႇ ၵပ်ႉၵိၼ်းတေႃႇၵၢၼ်ႁႃလဵင်ႉတူဝ်ၸႂ် ၵူၼ်းမိူင်း။

မိူဝ်ႈ လၵ်းၼမ်း (ပေႃႇလသီႇ) ပိူင်ဝၢင်းၽႅၼ်ၵၢၼ်ပၢႆးယူႇလီ ယင်းပႆႇၽွမ်ႉ  ယႃႈႁႄႉၵင်ႈတၢင်းပဵၼ် ဝၵ်းၶ်သိၼ်ႊ သႅၼ်းလီ ၵေႃႈပႆႇမီး။ ၽွၼ်း ႁၢႆႉမၼ်းၵေႃႈႁဵတ်းႁႂ်ႈၶိုၼ်းမႃး ၸပ်းတိတ်းတၢင်းပဵၼ် ၽႄႈၵႂၢင်ႈ ဢဝ်ပဵၼ်ၵၢၼ်ယုင်ႈယၢင်ႈၵႂႃႇထႅင်ႈ။ ၸင်ႇမီးလွင်ႈၶၢတ်ႈ လၢမ်းဝႃႈ ၼႂ်းပီ 2023 တေမီး ၵူၼ်းၶႄႇတိတ်းၸိူဝ်ႉၶူဝ်ႊဝိၻ်ႉလႄႈလူမ်ႉတၢႆ ၼမ်လိူဝ် 1 လၢၼ်ႉၵေႃႉ။

ႁဵတ်းႁႂ်ႈပီ 2022 ပဵၼ်မိင်ႈပီဢၼ်  “သီ ၸိၼ်ႉၽိင်” ယုမ်ႉၵႅမ်ႈတွင်ႇၸွမ်းၵၢၼ်ႁိူင်းဢမ်းၼၢၸ်ႈသေတႃႉၵေႃႈ ၵူၼ်း မိူင်းၶႄႇတင်းၼမ်တင်းၸိုင်ႈမိူင်းတႄႉ ယုမ်ႉဢမ်ႇဢွၵ်ႇလႆႈ။ ဢမ်ႇၵွမ်ႉၵႃႈလွင်ႈတၢင်းပဵၼ်ၸိူဝ်ႉရူၶ်ႈၶူဝ်ႊဝိၻ်ႉ ၶိုၼ်း မႃးၵွႆး ယင်းမီးပၼ်ႁႃပၢႆးၼႂ်း တၢမ်မႃးထႅင်ႈ ၸိူင်ႉၼင်ႇ ဢမ်ႇၵုမ်းၵမ်ၵၢၼ်ပွင်ၵၢၼ်လူၺ်ႈပိူင်လူင်မၼ်းလွင်ႈ ဢွင်ႈ တီႈယူႇတၼ်းသဝ်းလႄႈယေးငိုၼ်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈလႄႈသူင်ႇၽွၼ်းပၢင်ႈတေႃႇၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီး ။  ၵွမ်ႉၶူဝ်းဝိၻ်ႉပဵၼ်သုၼ်ၵၢင် ဢၼ်ပဵၼ်သိင်ႇ တီႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉတေႃႇၵူၼ်းၶႄႇၵမ်းသိုဝ်ႈလႄႈ  ယဵၼ်းပဵၼ်လိူင်ႈလဵဝ် ဢၼ်ၶႄႇၽႅၼ်ႇလိၼ်ယႂ်ႇ လုၵ်ႉႁိုၼ်ႇၶႂမ်ႈၶတ်းတေႃႇတၢၼ်ႈ။

ၵွႆးၵႃႈဢမ်ႇၶၢတ်ႈလၢမ်းလႆႈဝႃႈ – ထိုင်ၶၵ်ႉၵၢၼ်လႅၵ်ႈလၢႆႈ ယႂ်ႇလူင်ထိုင်ယူင်ႉသၢင်ႈလွၼ်ႉလၵ်းၼၼ်ႉ ယင်း ပဵၼ်ၵႂၢမ်းထၢမ်ယူႇ။

ထႃႊသိ သိူဝ်ႊရိင်ႊ ၽူႈပွင်ၵၢၼ်ၼူၺ်ႇၵၢၼ်ၸတ်းပွင်ၶိူဝ်းၶၢႆႇသုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်း တီႈတိပဵၻ်ႉလႄႈ ထႆႊဝၼ်ႊ   လၢတ်ႈဝႃႈ  ၵၢၼ်ၶႂမ်ႈၶတ်း တေ ႁၢဝ်ႈႁႅင်းယႂ်ႇၵႂၢင်ႈၵေႃႈ ၸၢင်တေလပ်းဝွတ်ႈ ၶၢမ်ႈပူၼ်ႉလႆႈ ယွၼ်ႉလူၺ်ႈၶႄႇထွၼ်ၶေႃႈႁႅတ်ႉ ႁၢမ်ႈ မၢင်လွင်ႈ ။

“မိူဝ်ႈၵဝ်လႆႈယိၼ်းၵဵဝ်ႇၵပ်းၵၢၼ်ၶႂမ်ႈၶတ်းလုၵ်ႈႁဵၼ်းတီႈ ထဵၼ်ႊဢၼ်ႊမိူၼ်မိူဝ်ႈ 33 ပီပူၼ်ႉမႃးၼၼ်ႉ ၵဝ်ႇဝူၼ်ႉဝႃႈ ၶႄႇတေပိၼ်ႇပႅင် ။ ၵွႆးၵႃႈပႃႊတီႊၶွမ်ႊမိဝ်ႊၼိတ်ႉၶႄႇ ယိင်ႈၶႅၼ်း ၵႅၼ်ႇၶႅင်  ၶိုၼ်ႈၵႃႈၼၼ်ႉ”

(Photo by Jade GAO / AFP)

ႁူမ်ႈဝႃႈမိူၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၶႄႇတေႁၵ်ႉသႃ ဢမ်းၼၢၸ်ႈၵၢၼ်ၽွင်းငမ်းၸိုင်ႈမိူင်းဝႆႉလႆႈၼႆသေတႃႉၵေႃ မိူဝ်ႈၼႆႉပႃးၸဵမ်မိူဝ်းၼႃႈ မိူၼ်လူတ်းယွမ်းလူင်းၵႂႃႇတိၵ်းတိၵ်း။  ရူဝ်ႊၸိူဝ်ႊ မႅၵ်ႊသဵၼ်ႊ  ၽူႈၸတ်းၵၢၼ်  ၾၢႆႇၶႄႇ ၶွင်လိၵ်ႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ “ၻိ ဢီႊၶူဝ်းၼူဝ်ႊမိသ်ႉတ်” လႆႈထတ်းထွင် လွင်ႈပၢႆးဢွၼ်ႁူဝ်  သီ ၸိၼ်ႉၽိင် ဢၼ်ၶိုၼ်ႈပဵၼ်ၽူႈၼမ်း ၸုပ်ႈတီႈ 3 ။ ၽွင်းယၢမ်းၶႄႇႁႅင်းဢူၼ်ႈၵႂႃႇၼၼ်ႉ လႆႈႁၼ်ဝႃႈ သီၸိၼ်ႉၽိင်  မီးလွင်ႈ တင်ႈၸႂ် ပိၼ်ႇလၢႆႈပၵ်းပိူင် ႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းၶႄႇလႄႈလုမ်ႈၾႃႉႁၢၼ်ႉၸႂ် ၼိူဝ်ၽူႈၼမ်းၸဝ်ႈဢမ်းၼၢၸ်ႈ။ 

ၵွႆးၵႃႈ ငဝ်းလၢႆးမိူင်းၶႄႇၵေႃႈ ႁႅင်းဢူၼ်ႈၵူႈၾၢႆႇမႃးလႄႈ တေလႆႈၶွပ်ႈၸႂ်ထိုင်ၽူႈၼမ်း  သီၸိၼ်ႉၽိင် ဢၼ်  ယိပ်းထိုဝ်လၢမ်ႈမႆႉၽၢႆးႁိူဝ်း  ၽႃႇၵွၼ်ႈႁွၼ်ၼမ်ႉ ဢၼ်သႅၼ်ယၢပ်ႇ သႅၼ်ယဵၼ်းၼႂ်းပီၼႆႉသေၶၢမ်ႈပူၼ်ႉမႃး။

ၶၢဝ်းတၢင်း သီၸိၼ်ႉၽိင် ၽူႈၼမ်းၶႄႇ 3 ၸုပ်ႈပၢၼ်ၼႆႉ လႆႈထူပ်းပၼ်ႁႃ ၵူႈလွင်ႈၵူႈသႅၼ်း ၸဵမ်လၵ်းၼမ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇတမ်းဝၢင်း၊ လွင်ႈၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီး တူင်ႇဝူင်း ၵူၼ်းမိူင်းလႄႈ   ပိုၼ်ႉတီႈတင်ႈမိူင်း ၶွင်ၶႄႇ ။ ပႃးၸဵမ်လွင်ႈ ၼႂ်းလူၵ်ႈ(လုမ်ႈၾႃႉ) ဢၼ်မိူင်းဝၼ်းတူၵ်း  ယိပ်းမိုဝ်းပဵၼ်မိတ်ႉသႁၢႆ ၵၼ်  တင်း ထႆႊဝၼ်ႊ  ။ ပေႃးငဝ်းလၢႆးၸိူင်ႉၼႆ ၶႄႇၽႅၼ်ႇလိၼ်ယႂ်ႇတိုၼ်းတေပိုတ်ႇသိုၵ်းတေႃႇထႆႊဝၼ်း ယုမ်ႇယမ်ၼင်ႇၼႆ။

“  သီ ၸိၼ်ႉၽိင် လူး ၵမ်းၼႆႉတေလိူၵ်ႈပႆ တၢင်းသဵၼ်ႈလႂ် ။တေလိူၵ်ႈသဵၼ်ႈတၢင်းဢၼ်တေႁဵတ်းႁႂ်ႈတူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၸဵပ်းဢေႇႁိုဝ်ဢမ်ႇၼၼ် တေလိူၵ်ႈတၢင်း သဵၼ်ႈဢၼ်ႁၢဝ်ႈႁႅင်းလႄႈၸဵပ်းၼၵ်းလိူဝ်ၵဝ်ႇ  ”