Friday, March 29, 2024

တႆးပၢႆႈမိူင်းၼမ် မိူဝ်းၼႃႈထုၵ်ႇႁဵတ်းသင် လီႁူမ်ႈၵၼ်ဝူၼ်ႉ

Must read

ၵူၼ်းမိူင်းတႆးၼႆ့ တႄႇၼႂ်းပီ 1996-97 ၼၼ့်မႃး ၵူၼ်းမိူင်းၶၢႆ့ပၢႆႈ ၽၢတ်ႇယၢၼ်ပိုၼ့်တီႈ ၼမ်လိူဝ်ၶိုၼ်ႈမႃး တိၵ်းတိၵ်းလႄႈ ၸႄႈဝဵင်းၵမ်ႈၽွင်ႈၼႆ့ ႁၢၼ့်တေႃႇပေႃးလႆႈ ပွႆႇပႅတ်ႇလိၼ်သူၼ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈ တိူၵ်ႇႁႆႈလွၵ်းၼႃး ၸိူဝ်းၼႆ့ၵွၼ်ႇၶႃႈယဝ့်။ လွင်ႈၵူၼ်းမိူင်းၶၢႆ့ပၢႆႈၽၢတ်ႇယၢၼ်ပိုၼ့်တီႈၼႆ့ ပဵၼ်ယွၼ့်ငဝ်းလၢႆးလၢႆပိူင်လၢႆပၢႆး ဝႃႈၼႆသေတႃ့ ပိူင်ယႂ်ႇတႄ့ ယွၼ့်ပၢင်တိုၵ်းသိုၵ်းသိူဝ်လႄႈ ယွၼ့်ဢမ်ႇမီးၵၢၼ်ငၢၼ်းႁႃၵိၼ် လဵင့်တွင့်ယၢပ်ႇယဵၼ်း။

လုၵ့်တီႈလွင်ႈတၢင်းသွင်ပိူင်ၼႆ့သေ သွၼ့်သိုပ်ႇသွၼ့် တေၸၢင်ႈမီးသင်မႃးထႅင်ႈၼႆ လိူင်ႈဢမ်ႇမီးလွင်ႈ ႁူမ်ႇလူမ်ႈ လိူင်ႈယႃႈမဝ်းၵမ်းလိူင်ႇၼမ်၊လိူင်ႈႁၢမ်းသွၼ်ပၺ်ၺႃႇလႄႈ လိူင်ႈသုမ်းသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ် ၵူၼ်းၵူႈလွင်ႈလွင်ႈၸိူဝ်းၼၼ့်လႄႈ ပၼ်ႁႃၶၢႆ့ပၢႆႈၽၢတ်ႇယၢၼ်ပိုၼ့်တီႈၼႆ့ ၵွႆႈယူႇၵွႆႈႁိုင်ယိုင်ႈၶိုၼ်ႈမႃးယဝ့်။

- Subscription -

မိူင်းတႆး 55 ၸႄႈဝဵင်းၼႆ့ ၸွမ်းၼင်ႇသၢႆမၢႆႁူဝ်ၼပ့်ၵူၼ်း ပီ 2014 ၼၼ့်ၸိုင် မီးယူႇ 5 လၢၼ့် 8 သႅၼ်။ ၼႂ်း ၼၼ့် ဢမ်ႇပႃးသၢႆမၢႆ 5 ၸႄႈဝဵင်း မိူင်းလႃး၊ပၢင်သၢင်း၊မိူင်းမႂ်ႇ၊ပၢင်ဝၢႆ၊ၼႃးၽၢၼ်း ဢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ ဢမ်ႇၶဝ်ႈၸူးလႆႈၼၼ့် သေယဝ့် ၼပ့်သွၼ်ႇၸွမ်းသၢႆမၢႆ ႁွင်ႈၵၢၼ်လူင် ၾၢႆႇၽွင်းငမ်းၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ ဢၼ်ႁွင့် (ထွေအုပ်) ၼၼ့် ၼႂ်းပီ 2020 ၼၼ့်ၼႆၸိုင် ၵူၼ်းမိူင်းတႆး 50 ၸႄႈဝဵင်းၼႆ့ မီးယူႇ 5 လၢၼ့်ပၢႆ 1 သႅၼ်ၵူၺ်း။

ၵူၺ်းၵႃႈၸဵမ်မိူဝ်ႈဝႃႈ ၼပ့်ၸွမ်းသၢႆမၢႆ ႁွင်ႈၵၢၼ်လူင်ၾၢႆႇၽွင်းငမ်းၵူႈလွင်ႈလွင်ႈၼၼ့်ဝႃႈၼႆလႄႈ ဢမ်ႇၵႃး ၵူၺ်း 5 ၸႄႈဝဵင်း ဢၼ်ၶဝ်ဢမ်ႇၶဝ်ႈထိုင်လႆႈ မိူၼ်ၼင်ႇၼႂ်းၼႃႈလိၼ်ဢၼ် ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း လုၵ့်ၽိုၼ့် ၵုမ်းၵမ်ဝႆ့ၸိူဝ်းၼၼ့်ၵေႃႈ တိုၼ်းတေဢမ်ႇၸၢင်ႈၼပ်ႈပႃး သၢႆမၢႆၼႂ်းၼႆ့။

ၵူၼ်းမိူင်းတႆး 5 လၢၼ့် 1 သႅၼ် ဢၼ်သၢႆမၢႆ 2020 ၼၼ့် ဢၼ်ႁဵတ်းၵၢၼ်လႆႈ မီး 3 လၢၼ့် 2 သႅၼ်ပၢႆ၊ ဢၼ်မီးၵၢၼ်ငၢၼ်းသမ့် မီးတႃႇ 2လၢၼ့် 7 သႅၼ်ၵူၺ်းပွင်ႇဝႃႈ ၵူၼ်း 3 သႅၼ် 7 မိုၼ်ႇၼႆ့ ဢမ်ႇမီးၵၢၼ် မီးငၢၼ်း။ၸိူဝ်းမီးၵၢၼ်မီးငၢၼ်းၼႆၵေႃႈ ပေႃးၼပ့်ၽတ့်ၽဵင်ႇၵၼ်ၸိုင် ၵူၼ်းမိူင်းတႆး 1  ၵေႃ့ ၼႂ်း 1 ပီ ငိုၼ်းၶဝ်ႈမၼ်းမီး 10 သႅၼ်ပျႃးပၢႆပၢႆၵူၺ်းလႄႈ ပဵၼ်ဢၼ်တႅမ်ႇယေႃႈဝႆ့တေ့ယဝ့်။

ပေႃးမႃးၸႅၵ်ႇတူၺ်းသႅၼ်းၼႃႈၵၢၼ်ၵူၼ်းမိူင်းတႆးၼႆ ၸွမ်းၼင်ႇ သၢႆမၢႆ ႁွင်ႈၾၢႆႇၽွင်းငမ်းၶဝ် ၼပ့်ဝႆ့ ၼၼ့် ၸိုင် မိူဝ်ႈပီ 2020 ၼၼ့် ၼႂ်းမိူင်းတႆးၼႆ့ ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈ မီးယူႇ 43 ဝၢၵ်ႈ။ ၵူၼ်းႁဵတ်း ၵၢၼ်လဵင့်လူ တူဝ်သတ်းသမ့်မီးယူႇ 7 ဝၢၵ်ႈသေယဝ့် ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ၵႃ့ၶၢႆမီးယူႇၵဝ်ႈဝၢၵ်ႈ၊ ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်တၢင်ႇလွင်ႈ မီးယူႇ 20 ဝၢၵ်ႈ၊ ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ဢဝ်ၵမ့်သုၼ်ႇဝႃႈၼၼ့်သမ့် မီးထိုင် 11 ဝၢၵ်ႈသေ ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ပူပႃ လႃႈၼမ့်ၼႆ့သမ့် 1579 ၵေႃ့ၵူၺ်းၼႆလႄႈ ႁူဝ်ပၢၵ်ႇလႂ် 1 ဝၢၵ်ႈၵူၺ်းၵေႃႈဢမ်ႇတဵမ်။

ယွၼ့်ပိူဝ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်းဢမ်ႇၼိမ်သဝ်း ႁႃၵိၼ်လဵင့်တွင့်ယၢပ်ႇ  ၺႃးၶီႇၼဵၵ်းတဵၵ်းတဵင် လၢႆပႃႈလၢႆၾၢႆႇသေလႄႈ ႁႅင့်လႆႈသုမ်းသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းၼႃႇ ဢႃးလႃးလႄႈ ၵူၼ်းမိူင်း ၶၢႆ့ဢွၵ်ႇပၢႆႈပႅတ်ႈ ပိုၼ့်တီႈဝၢၼ်ႈၵဝ်ႇ မိူင်းလင် ၽႂ်မၼ်းၼၼ့် ၼမ်လိူဝ်ၶိုၼ်ႈမႃးမိူၼ်ၼင်ႇဝႃႈမႃး ၼၼ့်ယဝ့်။

ယႃႇဝႃႈ သိုၵ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼင်ႇၵၼ် တိုၵ်းတေႃးၵၼ်ႁၢဝ်ႈႁႅင်း ၸူဝ်ႈၵႃႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈယိုတ်းမိူင်း ၼႆ့ၵူၺ်း တေႃႇၼင်ႇ ၼႂ်းပီ 2014 မိူဝ်ႈပူၼ့်မႃး 8 ပီ ပေႃးမႃးတူၺ်းၼႂ်းမိူင်းတႆး ဢၼ်ၶၢႆ့ယၢႆ့ပၢႆႈၵႂႃႇပႅတ်ႈတၢင်ႇမိူင်းၼွၵ်ႈ ၼႆ့ ႁူမ်ႈသဵင်ႈပေႃးမီးယူႇ 222,001 ၵေႃ့ယဝ့် ၼႂ်းၼၼ့်တႃႇ 77 ဝၢၵ်ႈၼႆ့ ပၢႆႈၵႂႃႇမိူင်းထႆးသေ တႃႇ 17 ဝၢၵ်ႈ ပၢႆႈၵႂႃႇမိူင်းၶႄႇ ဢၼ်ၶၢႆ့ၵႂႃႇတၢင်ႇဝၢၼ်ႈတၢင်ႇမိူင်း မီး 6 ဝၢၵ်ႈ၊ၵူၼ်းမိူင်းတႆးဢၼ်ၶၢႆ့ယၢႆ့ၵႂႃႇ မိူင်းၼွၵ်ႈၼႆ့ ပေႃးမႃးၼပ့်တူၺ်းၸႄႈဝဵင်းမၼ်းၼႆၸိုင် လၢင်းၶိူဝ်းၼႆ့ မီးယူ 16,800 ပၢႆ ၊ လႃႈသဵဝ်ႈမီး 12,300 ပၢႆ ၊ ၵျွၵ့်မႄး မီး 11,200 ၸမ်ၸမ်၊ ၼမ့်ၸၢင်မီး12,300 ၊ လွႆလႅမ်မီး 9,900 ပၢႆ ၊ ၵေးသီးမီး 9,000 ပၢႆ မီးၸိူင့်ၼႆသေ ပေႃး ၼပ့် ၸွမ်းဝၢၵ်ႈမၼ်းၼႆၸိုင် ၵူၼ်းဢၼ်ၶၢႆ့ယၢႆ့ၵႂႃႇမိူင်းၼွၵ်ႈၼႆ့ ဝဵင်းလၢင်းၶိူဝ်းမီးယူႇ 42 ဝၢၵ်ႈ ၊ မိူင်းပၼ်ႇ မီးယူႇ 30 ဝၢၵ်ႈ၊ မိူင်းၼၢႆး မီး 15 ဝၢၵ်ႈ၊ ၵေးသီး မီး 12 ဝၢၵ်ႈ ၊ ၵုၼ်ႁိင်းမီး 12 ဝၢၵ်ႈ ၊ မိူင်းၵိုင်မီး 12 ဝၢၵ်ႈ၊ မွၵ်ႇမႂ်ႇ 10 ဝၢၵ်ႈ ၊ သဵၼ်ႈဝီ မီး 10 ဝၢၵ်ႈၸိူဝ်းၼႆ့။ၸႄႈဝဵင်းဢၼ်ယွမ်း 10 ဝၢၵ်ႈလူင်းတႂ်ႈၸိူဝ်းၼၼ့်ၵေႃႈ မီးထႅင်ႈတင်းၼမ်တင်းလၢႆ။

ၼႂ်းၼင်ႇၼႆ ပေႃးဢဝ်ၶိူင်ႈၼမ် (ယျေဘုယ) မၼ်းဝႃႈၸိုင် ၵူၼ်းမိူင်းၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းလၢင်းၶိူဝ်း၊ ၼမ့်ၸၢင်၊ လွႆလႅမ်၊ၵေးသီး၊မိူင်းၵိုင်၊တႃႈၶီႈလဵၵ်း၊ၵျွၵ့်မႄး၊ၵဵင်းတုင်၊မိူင်းပၼ်ႇၸိူဝ်းၼႆ့ၼႆ့ ပၢႆႈဢွၵ်ႇၵႂႃႇၸူး မိူင်းထႆး ၵမ်ႈၼမ်။လုၵ့်တီႈၸႄႈဝဵင်းၵူတ့်ၶၢႆ၊မူႇၸေႊ၊လႃႈသဵဝ်ႈ ၊ၼမ့်ၶမ်း၊ၼမ့်သၼ်ႇၸိူဝ်းၼႆ့ ပၢႆႈဢွၵ်ႇၵႂႃႇၸူး မိူင်းၶႄႇၵမ်ႈၼမ်။ ၼမ့်ၸွမ်းႁူဝ်ၵူၼ်းၵေႃႈလီ ၼပ့်ၸွမ်း ဝၢၵ်ႈၵေႃႈယဝ့် ဢၼ်ၵူၼ်းမိူင်းပၢႆႈၵႂႃႇ မိူင်းၼွၵ်ႈ ၼမ်လိူဝ်သုတ်းၼႆ့ ပဵၼ်ဝဵင်းလၢင်းၶိူဝ်းယဝ့်ၼႆ လႆႈႁၼ်သဵၼ်ႈသၢႆမၢႆတမ်းဝႆ့ၼေႃႈ။

ၵွပ်ႈၼၼ်ယူႇတီႈ ၵူၼ်းလမ်းပိုၼ်းၶူၼ့်ၶႂႃ့ၶဝ်ႁၼ်ထိုင်တႄ့ ဢိင်ၼိူဝ်ငဝ်းလၢႆးပိူင်ပဵၼ်ပိူင်မီးလႄႈ သၢႆငၢႆ ဢၼ်ၸၢင်ႈပဵၼ်ၸၢင်ႈမီးမႃးၼၼ့်သေ ယဝ့်။ ဢမ်ႇဝႃႈၾၢႆႇသိုၵ်းဢမ်ႇဝႃႈၾၢႆႇမိူင်း တၵ်းလႆႈထတ်းသၢင် ႁိဝ်ႈၸင်ႈၸွမ်း ႁႅင်းၵၢၼ်လႄႈႁူဝ်ၵူၼ်းၶိူဝ်းႁဝ်းမိူင်းႁဝ်း သေ ဝၢင်းတမ်းၽႅၼ်ၵၢၼ်ၽႂ်မၼ်းၵႂႃႇ တႅတ်ႈတႅတ်ႈၼႅတ်ႈၼႅတ်ႈၵွၼ်ႇ ၸင်ႇတေၵိုင်ႇငၢမ်ႇၸွမ်း တေထုၵ်ႇမႅၼ်ႈၸွမ်းငဝ်းလၢႆးဢၼ် ထုၵ်ႇလီပဵၼ်ၼၼ့်ယဝ့်ၼႆ ယွၼ်းပၢႆးၼႄမွၵ်ႈၼႆ့ သေ ႁႂ်ႈလႆႈၶွတ်ႇယွတ်ႈပၢႆၵႂၢမ်းတီႈၼႆၵွၼ်ႇၶႃႈ။

မႂ်ႇသုင်ၶႃႈ

ႁိုၼ်းၵႃယၢင်း

23/12/2022

ဢၢၼ်ႇယဝ်ႉႁူမ်ႈပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင်တီႈၼႆႈ

- Subscription -
- SHAN's Apps -spot_img

ၶၢဝ်ႇလိုၼ်းသုတ်း