Monday, December 9, 2024

ၶၢဝ်းတၢင်း 64 ပီ လီၸႃႉ ၵၢၼ်ၵူႈၸၢတ်ႈ

Must read

64 ပီ လူမ်ႉလုၵ်ႉၶုပ်ႉၵၢၼ်း ၼိူဝ်သဵၼ်ႈတၢင်းၶႂၢၵ်ႇၼၢမ်လႄႈတႂ်ႈႁႃႇၾူၼ်မၢၵ်ႇမိုဝ်ႉၵၢၼ်ႉၸိုၼ်းယၢမ်းႁုပ်ႇႁုမ်း သုမ်ႇ မိုတ်ႇၵုမ်းတိုပ်းၼႃဢိုမ်တိုမ်းမူဝ်းမိုတ်ႈမိုၵ်းတၼ် ယင်းပႆႇမုင်ႈႁၼ်ပဝ်ႉမၢႆလၵ်းၼီႈသဝ် ၸႆးၸၼ (ဢွင်ႇပေႉ) ၵေႃႉ ႁတ်းၵေႃႉငၢၼ် ပၢၼ်သိုပ်ႇပၢၼ် လႆႈလူႇတၢၼ်းၼိူဝ်ႉလိူတ်ႈသၢႆၸႂ်မႃးၼပ်ႉဢမ်ႇထူၼ်ႈ ဢမ်ႇငၢႆႈမိူၼ်တၢင်းဢဵၼ်း ဢၢၼ်း မိူဝ်ႈၵေႃႇၵဝ်ႉငဝ်ႈပၵ်းၸႂ် ယိင်ႈယူႇယိင်ႈၵွႆႈၸၢင် ယိင်ႈယူႇယိင်ႈမိူၼ်ၵၢၼ်ၼႃႈႁိူၼ်းၽႂ်မၼ်း ႁႂ်ႈမၢၵ်ႈမီးလီပဵၼ် တၢင်းၸဵပ်းမႆႈၵႅၼ်းၶီၽူႈၵူၼ်းတူဝ်ႈတဵမ်မိူင်းၼမ်ႉလိူတ်ႈၼမ်ႉတႃ မိူၼ်ဢမ်ႇၵဵဝ်ႇ တင်းဝႃႈတိူင်းမၼ်းလႃႈၸၢင်ႈႁဵတ်း ႁိုဝ် ၽူႈၵူၼ်းလႂ်မေႃယူႇၾိုတ်ႉတိုဝ်ၵေႃႈမၼ်းတေလွတ်ႈႁင်းမၼ်း ၼႆၵွႆးႁိုဝ်။

ၽွင်းၵေႃႇတင်ႈတပ်ႉသိုၵ်းၼုမ်ႇသိုၵ်းႁၢၼ် ၵၢၼ်လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၸိုင်ႈတႆး

တႄႇၵဝ်ႉငဝ်ႈႁၢၵ်ႈၵၢၼ်ႁၵ်ႉၸၢတ်ႈလုၵ်ႉၵႅတ်ႇၶႄၸိုင်ႈမိူင်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇ(ၸိုင်ႈမိူင်းတႆး) ႁိုဝ် လုၵ်ႉၾိုၼ်ႉလိုပ်ႉႁေႃႈပႅတ်ႈ ၽူႈပူၼ်ႉပႅၼ်ၶႂၢၵ်ႈမိူင်း မိူဝ်ႈ 1958 ၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၼွႆႉ (သေႃးယၼ်တ) ဢွၼ်ႁူဝ်ပူၵ်းတင်ႈတပ်ႉသိုၵ်း“ၼုမ်ႇသိုၵ်းႁၢၼ်” ၵႃႈတီႈဢိူင်ႇမိူင်းႁၢင် ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းမိူင်းတူၼ် ဢၼ်မီးႁႅင်းသိုၵ်းဢွၼ်ႇ 31 ၵေႃႉ ၵွင်ႈ 7 လဝ်း ပဵၼ်တူၼ်ႈတိုၼ်း တပ်ႉသိုၵ်းၵူၼ်းမိူင်းတႆး တႃႇၵွပ်ႇၵူႈဢဝ်ၶိုၼ်းၵွၼ်းၶေႃလႄႈ လိုပ်ႈႁေႃႈပႅတ်ႈၽူႈပူၼ်ႉပႅၼ်ၶႂၢၵ်ႈမိူင်းသေ ၶိုၼ်းၽွင်း ငမ်းၸိုင်ႈတႆးၶွင်တူဝ်ၵဝ်ႇ။

- Subscription -

ဝၢႆးသေတပ်ႉသိုၵ်းတႃႇၵႅတ်ႇၶႄတိုၵ်းဢဝ်ၶိုၼ်းမိူင်းၸိုင်ႈတႆးႁဝ်း ၵိူတ်ႇဢွၵ်ႇမီးမႃးယဝ်ႉၼႆၵေႃႈ ၶၢဝ်ႇငၢဝ်းၽႄႈလိုဝ်း လင်ၸွတ်ႇတူဝ်ႈတင်းမိူင်းၵူႈတီႈသေ လွင်ႈဢၼ်ၵူၼ်းမိူင်းတႆးလႆႈယိူၼ်ႉၵၼ်ႈၵပ်ႉၵိၼ်းဢမ်ဢွင်းၸႂ်မႃး ၼႂ်းၶၢဝ်း တၢင်း 10 ပီၼၼ်ႉၵေႃႈ ပိုတ်ႇငၢၵ်ႈဢူၵ်းၸႂ်ပဵၼ်တိုဝ်ႉတၢင်းသေ ၽႂ်ဢမ်ႇႁွင်ႉဢမ်ႇၸူဝ်းၽႂ်ၵေႃႈ ဢွၼ်ၵၼ်လင်ႇလႆ ၶဝ်ႈထိူၼ်ႇ မီးၵွင်ႈယၢမ်းၵေႃႈ ဢဝ်ၵွင်ႈယၢမ်း မီးလႅဝ်း လၢပ်ႇ မီး ႁွၵ်ႇ ၵၢင်ႇ ဢၼ်ၸၢင်ႈပဵၼ်ၶိူင်ႈဢႃႊဝုထ်ႉ (ၶိူင်ႈတိုၵ်း) လႆႈၵေႃႈ တိုတ်ႉတၢဝ်းဝၵ်ႉဢဝ် ပႃးပဵၼ်ၶိူင်ႈမိုဝ်းၶဝ်ႈထိူၼ်ႇသိုဝ်ႈၽႂ်သိုဝ်ႈမၼ်း ပိူဝ်ႈတႃႇၵႅတ်ႇၶႄ လႄႈလုၵ်ႉၾိုၼ်ႉ ႁေႃႈလိုပ်ႈပႅတ်ႈ ၽူႈႈၶႂၢၵ်ႈမိူင်း။

မိူဝ်ႈၽူႈႁၵ်ႉၸၢတ်ႈ ၵူႈၸၼ်ႉထၢၼ်ႈ ဢွၼ်ၵၼ်ၶဝ်ႈပႃးမႃးၼႂ်းၵၢၼ်သိုၵ်း ပိူဝ်ႈမီးသူၼ်ႇပဵၼ်ႁႅင်းၵမ်ႉ ၸွႆၵႅတ်ႇၶႄ ႁႄႉၵင်ႈၽႅၼ်ႇလိၼ်မႄႈမိူင်းတႆးလႄႈ လိုပ်ႈႁေႃႈပႅတ်ႈၽူႈၶဵၼ်ၶႂၢၵ်ႈမိူင်းၼၼ်ႉ ၵိုင်ႉၵင်ႉဢဵၼ်ႁႅင်းယႂ်ႇ ၼမ်လူင်လၢင် ပူၼ်ႉတီႈလႄႈ သမ်ႉဢမ်ႇလႆႈဝၢင်းယူင်ႉသၢင်ႈႁွင်းႁပ်ႉ ဢမ်ႇလႆႈတမ်းဝၢင်းပၵ်းပိူင် ၵၢၼ်ယူႇႁူမ်ႈၼႂ်းၾုင်ၵူၼ်းၼမ် ဢိၵ်ႇတင်း ၽူႈၶဝ်ႈမႃးၵေႃႈ မီးလၢႆၸၼ်ႉလၢႆထၢၼ်ႈ  ပၢႆးဝူၼ်ႉလႄႈလၢႆးႁဵတ်းသၢင်ႈ ပိူင်ႈပႅၵ်ႇၵၼ် ၸင်ႇပဵၼ်လွင်ႈ ၶွင်ႈၶမ်လူင်သေ  ထိုင်ပီ 1959 ၵေႃႈၶိုၼ်းတႅၵ်ႇယၢႆႈၽၢတ်ႇၽႄၵၼ်ၵႂႃႇႁင်းၽႂ်မၼ်းထႅင်ႈ။

ၼႂ်းၵႃႈၽူႈႁၵ်ႉၸၢတ်ႈ ၸိူဝ်းပဵၼ် မဵတ်ႉ မွၼ်း ၵႅၼ်ႇ ၸိူဝ်ႉၽၼ်း ၵၢၼ်ၵႅတ်ႇၶႄႁႄႉၵင်ႈလႄႈလုၵ်ႉၾိုၼ်ႉၽူႈၶႂၢၵ်ႈမိူင်း ႁူဝ်ႁႅၵ်ႈႁူဝ်တီး ၸိူင်ႉၼင်ႇ –

– 1958 ၼုမ်ႇသိုၵ်းႁၢၼ် NSH (မီးၵႂၢမ်းၶႂၼ်ဝႆႉဝႃႈ “ႁဵတ်းၵၢၼ်တႃႇမိူင်းတႆးၵွၼ်းၶေႃ”) “ၸဝ်ႈၼွႆႉ” ဢွၼ်ႁူဝ် (1958- 

             1960)

– 1960 တပ်ႉသိုၵ်းလွတ်ႈလႅဝ်းၵွၼ်းၶေႃၸိုင်ႈတႆး SSIA ၸုမ်းလုၵ်ႈႁဵၼ်းၶဝ်ဢွၼ်ႁူဝ်(ႁူဝ်ပဝ်ႈၵေႃႉဢွၼ်တၢင်းသုတ်း   

            “ၸဝ်ႈလုင်းၶုၼ်မႁႃႇ”) (1961-1964)

1961 တပ်ႉသိုၵ်းႁၢၼ်ၸိုင်ႈတႆး TNA ၵဵင်းတုင် “ၸဝ်ႈငႃးၶမ်း” ဢွၼ်ႁူဝ် (1961-1965)

1960  တပ်ႉသိုၵ်းႁူမ်ႈပွင်း SUA “ၸဝ်ႈၶုၼ်သႃႇ” ဢွၼ်ႁူဝ် (1964-1985)

           တပ်ႉၽွမ်ႉႁူမ်ႈၵူၼ်းမိူင်း “ပူဝ်ႇတေႇဝိင်ႇ” ဢွၼ်ႁူဝ်

            တပ်ႉၵဝ်ႈၵၢင်ႉ(ၵူဝ်းၵၢင်ႉ) ၸဝ်ႈလႅတ်ႇ“ၵျိမ်ႊမီႊယင်ႊ” ဢွၼ်ႁူဝ်

– 1961 တပ်ႉၽွမ်ႉႁူမ်ႈၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၸိုင်ႈတႆး SNUF “ၸဝ်ႈၵွၼ်းၸိူင်း” ဢွၼ်ႁူဝ် (1961-1964)

– 1965 ၶိူဝ်းတႆးၵွၼ်းၶေႃ SNIA “သၢင်ႇသေႃး” ဢွၼ်ႁူဝ်

ထိုင်မႃး 1964 ၸဝ်ႈၼၢင်းႁိူၼ်းၶမ်း (ဢၼ်ပဵၼ်ၼၢင်းၾႃႉ ယွင်ႈႁူၺ်ႈ “မေးၼၢင်းၸဝ်ႈသူၺ်ႇတႅၵ်ႈ ၸဝ်ႈၾႃႉ ယွင်ႁူၺ်ႈ” မႃးၶွၼ်ႈဢဝ် ၶိူဝ်းတႆးၵွၼ်းၶေႃ SNIA, တပ်ႉၽွမ်ႉႁူမ်ႈၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၸိုင်ႈတႆး SNUF, တပ်ႉသိုၵ်းႁၢၼ် ၸိုင်ႈတႆး TNA ၶဝ်ႈႁူမ်ႈၵၼ်သေၶွတ်ႇၽွတ်ႈပဵၼ် “တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး” SSA မႃးသေတႃႉ ယွၼ်ႉဢမ်ႇၵုမ်းၵမ် ပူၵ်းပွင်လႆႈငဝ်ႈငုၼ်းႁႂ်ႈၵႅၼ်ႇၼႅၼ်ႈၼႃ ႁူမ်ႈဝႃႈႁပ်ႉဢဝ်ၸိုဝ်ႈသဵင်ဢၼ်လဵဝ်ၵၼ်ၵေႃႈ လၢႆးႁဵတ်းလၢႆးသၢင်ႈ ပၢႆးဝူၼ်ႉ သမ်ႉႁဵတ်းၽႂ်ႁဵတ်းမၼ်း ၸင်ႇၶိုၼ်းတႅၵ်ႈယၢႆႈၽၢတ်ႇၽႄၵၼ်။

မိူဝ်ႈ 1967 ၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၵွၼ်းၸိူင်းၶိုၼ်းမႃးၶတ်းၸႂ် ဢွၼ်ႁူဝ်သၢင်ႈလွင်ႈႁူမ်ႈႁွမ်းၵၼ်တင်း “ၶိူဝ်းတႆးၵွၼ်းၶေႃ” SNIA ဢိၵ်ႇတင်း ၸုမ်း “ပဢူဝ်း” (ပလအဖ) ထႅင်ႈၵမ်းၼိုင်ႈ။  ၵွႆးၵႃႈ ဢမ်ႇတၼ်းႁိုင်သင်ၵေႃႈၶိုၼ်ႈတႅၵ်ႈယၢႆႈ လူႉလႅဝ်ၶိုၼ်း။

ၽိူဝ်ႇမႃးထိုင် 1973 လေႃႇသျိင်းႁၢၼ်ႇဢၼ်ပဵၼ်ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ၸုမ်းၵဝ်ႈၵၢင်ႉ(ၵူဝ်းၵၢင်ႉ) မႃးဢွၼ်ႁူဝ်သေၶိုင်ဢၢင်ႈ ႁဵတ်းလွင်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈထႅင်ႈၵမ်းၼိုင်ႈ။ ၵွႆးၵႃႈၽွင်းတိုၵ်ႉၶတ်းၸႂ်ၶိုင်ႁႃတၢင်းတႃႇတေႁဵတ်းႁႂ်ႈလွင်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈၵိူတ်ႇၶိုၼ်ႈ ၼၼ်ႉ တူဝ်လေႃႇသျိင်းႁၢၼ်ႇ ပႃးတင်း ၸဝ်ႈသၢႆၶိူဝ်း(ၸဝ်ႈၸၢႆးတူး) လႆႈထုၵ်ႇၸဝ်ႈၼႃႈတီႈထႆးတိၺွပ်း ဢဝ်သူင်ႇ ပၼ်မၢၼ်ႈလႄႈ ၽႅၼ်ၵၢၼ်လႆႈၸိူင်ႉၵၢၼ်ႈၵႂႃႇ။

ဝၢႆးၼႆႉ ၸုမ်းၸိူဝ်းႁၵ်ႉၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ၸိူင်ႉၼင်ႇ ၼုမ်ႇသိုၵ်းႁၢၼ် တပ်ႉၽွမ်ႉႁူမ်ႈၵူၼ်းမိူင်း  ၶိူဝ်းတႆးၵွၼ်းၶေႃ  တပ်ႉၵဝ်ႈၵၢင်ႉ တပ်ႉသိုၵ်းႁၢၼ်ၸိုင်ႈတႆး TNA (ၵဵင်းတုင်) ဢိၵ်ႇပႃး ၸုမ်းပူဝ်ႇမွင်ႇ ၸုမ်းပူဝ်ႇလၢႆးဢူ  ၸုမ်းၸၢႆးပၢၼ်မႂ်ႇ (မိူင်းသူႈ) ၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ လႆႈတႅၵ်ႇယၢႆႈလူႉလႅဝ်ယဵၼ်ႁၢႆၵႂႃႇ။

ၸုမ်းၸိူဝ်းပႆႇလူႉလႅဝ်သေၵိုတ်းယူႇမႃးလႆႈၼႂ်းပၢၼ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ

  • ၸုမ်း SSA ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈ SNIA သေလႅၵ်ႈလၢႆႈမႃးပဵၼ် SSA မိူဝ်ႈ 1964
  • ၸုမ်း SUA (ၸုမ်းလွႆမေႃႇ) မႃးသဵင်ႈသုတ်းတီႈပၢၼ် MTA တပ်ႉသိုၵ်းမိူင်းတႆး1985-1995
  • ၸုမ်း SURA (ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈ SNUF သေလႅၵ်ႈလၢႆႈမႃးပဵၼ် SURA မိူဝ်ႈ1969 – TRC 1983 –  MTA 1985 – SSA 1998 ။

ႁဵတ်ႇၵၢၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈလႆႈၵဵပ်းႁွမ်ႁုပ်ႈတွမ်မႃးသူၼ်ႇၼိုင်ႈ ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 64 ပီတင်းလီတင်းၸႃႉ လူမ်ႉလုၵ်ႉၶုပ်ႉၵၢၼ်းမႃး ယင်းဢမ်ႇယင်ႇၶၢတ်ႈလၢမ်းလႆႈယဝ်ႉဝႃႈ မိူဝ်ႈလဵဝ် သဵၼ်ႈတၢင်းႁဝ်းဢၼ်ပႆယူႇၼႆႉ ထိုင်လႂ် ယဝ်ႉ ၸွင်ႇပႃႈတူၵ်းၶိုင်ႈထိုင်ၵၢင်ယဝ်ႉၼႄ? ၸွင်ႇပႃႈၸမ်ပဝ်ႉမၢႆယိူင်းဢၢၼ်းႁဝ်းယဝ်ႉၼႄႇ? ၼႆ ၸွင်ႇမီးၽႂ်တေ လၢတ်ႈလႆႈ?။ ႁူမ်ႈဝႃႈသဵၼ်ႈတၢင်းၵၢၼ်ၵူႈၸၢတ်ႈၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇလႆႈပူသိူဝ်ႇလူၺ်ႈၵိပ်ႇမွၵ်ႇ ဢၢႆႁွမ်ႁိုၼ်းႁူၺ်းၵေႃႈ ၸွင်ႇမၼ်းၵိုင်ႇတင်းၽူႈႁၵ်ႉၸၢတ်ႈၵေႃႉႁတ်းၵေႃႉငၢၼ်ႁဝ်းၸိူဝ်းလႆႈလူႇတၢၼ်းၼိူဝ်ႉလိူတ်ႈသၢႆၸႂ်ၵႂႃႇၼၼ်ႉယူႇႁိုဝ်။

ဢၢၼ်ႇယဝ်ႉႁူမ်ႈပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင်တီႈၼႆႈ

- Subscription -
- SHAN's Apps -spot_img

ၶၢဝ်ႇလိုၼ်းသုတ်း