ပၵ်းပိူင်ပၢႆးပၺ်ၺႃ ဢၼ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈၶိၼ်ပွင် တုမ့်ယွၼ်ႈၼိူဝ်ပၢႆးပၺ်ၺႃၸၢဝ်းၶိူဝ်း

ၸၵၸၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈၼႆႉ ႁူႉယူႇဝႃႈမၼ်းဢမ်ႇမီး သုၼ်ႇၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈ ပၵ်းပိူင်လၵ်းမိူင်းၼႆ သေတႃႉ ၸႂ်ႉတိုဝ်းမတ်ႉတႃ 419 ႁဵတ်းပဵၼ် ပၢႆႉၽၢမ်းတႃသေ ပူင်ဢွၵ်ႇပၵ်းပိူင်ၾိင်ႈမိူင်းယူႇ ဢၼ်ၼိုင်ႈယဝ်ႉဢၼ်ၼိုင်ႈ ။ ၼႂ်းလိူၼ် ဢွၵ်ႊထူဝ်ႊပိူဝ်ႊ 28 ပူင်ဢွၵ်ႇပၵ်းပိူင်ၵဵပ်ႇၵပ်း လွင်ႈလူင်းမၢႆၾၢင်မုၵ်ႉၸုမ်းသေ ႁိပ်ႈႁွၼ်ႈတေႃႇ NGO ၊ INGO ၶဝ် ၼင်ႇႁိုဝ်တေဢမ်ႇၸၢင်ႈ ၵွင်ႉၵၢႆႇၸွႆႈထႅမ် ၸိူဝ်းၸုမ်းၵၢၼ်မိူင်းၾၢႆႇၶတ်းၶၢၼ်ႉၶဝ် ။ ၼႂ်းလိူၼ် ဢွၵ်ႈထူဝ်ႊပိူဝ်ႊ 29 သမ်ႉပူင်ဢွၵ်ႇထႅင်ႈမူၼ်ႉမႄးၶိုၼ်း ပၵ်းပိူင်ၾိင်ႈမိူင်း ၾၢႆႇပၢႆးပၺ်ၺႃ ၸိုင်ႈမိူင်းၼၼ်ႉထႅင်ႈ ၵွၼ်ႇ။

ပေႃးတေႁုပ်ႈသေ ထတ်းထွင်တေႃႇ ပၵ်းပိူင်ၾိင်ႈမိူင်းမူၼ်ႉမႄးၶိုၼ်း ပၵ်းပိူင်ပၢႆးပၺ်ၺႃၼႆႉ လွၼ်ႉမွၼ်းမၼ်းတေမီးယူႇသွင်ၶေႃႈ။ 1.ၼင်ႇႁိုဝ်ႁူမ်ႈတုမ်လုၵ်ႈႁဵၼ်းႁူမ်ႈတုမ်မေႃသွၼ်လႄႈ မုၵ်ႉၸုမ်းပေႃႈမႄႈ တေဢမ်ႇၸၢင်ႈၶဝ်ၵႅဝ်လႆႈ ၼႂ်းၼႃႈၵၢၼ်ၶပ်ႉဝၢင်း ပၢႆးပၺ်ၺႃ 2.ၼင်ႇႁိုဝ် ဝႃႇတမၢၼ်ႈၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းယႂ်ႇတေသုမ်ႇငုမ်းဢူမ်ဢိုၼ်လႆႈ ၼိူဝ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၸိူဝ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈမၢၼ်ႈၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈပေႃးဢမ်ႇၸၢင်ႈႁုၼ်မုၼ်း တင်ႈႁူဝ်လႆႈ မီးယူႇသွင်ၶေႃႈၼႆႉၵူၺ်း။

ပိူင်ၵၢၼ်ပၢႆးပၺ်ၺႃၸိုင်ႈမိူင်း ဢၼ်ႁူဝ်ၼႃႈၸုမ်းသိုၵ်းယိုတ်းမိူင်းလူင်းလၢႆးမိုဝ်းထွၼ်ထႅမ်မူၼ်ႉမႄးၼႆႉ ပဵၼ်ဢၼ်တႄႇမၵ်းမၼ်ႈပူင်ပၢႆးမႃး ၼႂ်းပီ 2014 လိူၼ် တီႊသိမ်ႊပိူဝ်ႊ ၼၼ်ႉသေ ထိုင်ၼႂ်းပီ 2015 လိူၼ်မၢတ်ႉၶျ် ႁူမ်ႈတုမ်လုၵ်ႈႁဵၼ်းၶဝ်ၵူႈထၢၼ်ႈထၢၼ်ႈ ဢွၼ်လုၵ်ႉႁိုၼ်ႇၶွၼ်ႈ ႁူမ်ႈၶတ်းႁၢဝ်ႈႁႅင်းသေယဝ်ႉ ၸင်ႇၵိူတ်ႇမီးမႃး ပၢင်ၵုမ် သၢမ်ၶႃၵဵင်း၊ လုၵ်ႈႁဵၼ်း၊ မေႃသွၼ်၊ ပေႃႈမႄႈ သၢမ်ၾၢႆႇဢုပ်ႇဢူဝ်းတူၵ်းလူင်းၵၼ်ယဝ်ႉ ၸင်ႇသမ်ႉမူၼ်ႉမႄးပူင်ပၢႆးမႂ်ႇထႅင်ႈ ၼႂ်းလုၵ်ႈလိူၼ် ၵျုၼ်ႊ ပီ 2015 ။ တီႈၼၼ်ႈ ၸင်ႇမီးမႃးသုၼ်ႇလႆႈဢၼ်ဝႃႈ ၶွမ်ႊမသျိၼ်ႊ ပွင်ၵၢၼ်ပၢႆးပၺ်ၺႃဢၼ်ႁူမ်ႈတုမ် လုၵ်ႈႁဵၼ်းၵူႈထၢၼ်ႈထၢၼ်ႈ ႁူမ်ႈတုမ်မေႃသွၼ်ၵူႈထၢၼ်ႈထၢၼ်ႈလႄႈ တူဝ်တႅၼ်းၾၢႆႇပေႃႈမႄႈၶဝ် ၶဝ်ႈႁူမ်ႈၵႅဝ်ၵၢၼ်လႆႈၸွမ်းၵၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

မိူဝ်ႈလဵဝ်ၽိူဝ်ႇဢွၵ်ႇမႃး ပၵ်းပိူင်ၸိုင်ႈမိူင်းဢၼ်မူၼ်ႉမႄးၶိုၼ်းၼႆႉၸိုင်  ၶွမ်ႊမသျိၼ်ႊ ပွင်ၵၢၼ်ပၢႆးပၺ်ၺႃၼၼ်ႉ ဢမ်ႇပၼ်မီးယဝ်ႉ။ႁူမ်ႈတုမ်လုၵ်ႈႁဵၼ်းဝႃႇ ႁူမ်ႈတုမ်မေႃသွၼ်ဝႃႇ ၼႆၵေႃႈ ဢမ်ႇပၼ်ၶဝ်ႈပႃးၶဝ်ႈၵႅဝ်ၸွမ်းယဝ်ႉ။ၵွႆးမီး ထၢၼ်ႈၽွင်းလူင်ၾၢႆႇပၢႆးပၺ်ၺႃဢၼ်လဵဝ် တေယူႇၾၢႆႇၼိူဝ်ၶပ်းၶိုင် ၸိသင်ၵုမ်းၵမ်ၵႂႃႇလုမ်းလုမ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ပေႃႈမႄႈလုၵ်ႈႁဵၼ်း မေႃသွၼ်ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ဢမ်ႇမီးသုၼ်ႇလၢတ်ႈၸိမ်ထတ်းသၢင်မူၼ်ႉမႄးသင်သေ ၵႃႈတၵ်းတေလႆႈၵူမ်ႈႁူဝ်သေ ႁဵၼ်းသွၼ်ဢဝ်ၵႂႃႇၸွမ်းၼင်ႇၶေႃႈၸီႉသင်ႇတီႈတၢင်းၼိူဝ်တမ်းဝၢင်းၸီႉသင်ႇ ၼၼ်ႉၵူၺ်းယဝ်ႉလႄႈ ပွင်ႇဝႃႈၶိုၼ်းသုတ်ႉထွႆႁူၼ်လင်ၵႂႃႇ တၢင်းၼွင်ႈတၢင်းလင် ၼင်ႇၼႂ်းပၢၼ်ၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇသိုၵ်း ၼဢၽ မသလ ၼၼ်ႉၵူၺ်းယဝ်ႉ။

ၼႂ်းဢၼ် ၸၵၸၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ မူၼ်ႉမႄးလႅၵ်ႈလၢႆႈၼၼ်ႉ ဢၼ်တိူဝ်ႉမႅၼ်ႈသႂ်ႇၵူၼ်းၼႂ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၸိူဝ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈမၢၼ်ႈၼၼ်ႉ တေပဵၼ်မတ်ႉတႃ 43 ၵိင်ႇၽႄ ၶ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။တမ်ႈတီႈ ပၢႆးပၺ်ၺႃထၢၼ်ႈငဝ်ႈၼၼ်ႉ တေလႆႈဢဝ်ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းမၢၼ်ႈ ပဵၼ်ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈၸႂ်ႉတိုဝ်းၼႂ်းႁွင်ႈႁဵၼ်းဝႃႈၼႆဝႆႉလႄႈ မၢႆထိုင်ဝႃႈ ၽႃသႃၵႂၢမ်းလၢတ်ႈတၢင်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼႆႉ တိုၼ်းဢမ်ႇၵဵဝ်ႇတင်းပၢႆးပူင်သွၼ်ၼႂ်းႁွင်ႈႁဵၼ်းလႃးလႃးယဝ်ႉ။

ဢၼ်ၼႆႉပွင်ႇဝႃႈ ႁႅမ်တၢႆပႅတ်ႈသဵၼ်ႈသၢႆၸႂ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်း ယႃႇႁႂ်ႈ ငွၵ်ႈငုၼ်းတုၼ်းတဝ်ႉ ၶီးၸႂ်ၵႂႃႇၼႃႈလႆႈၼၼ်ႉထႅင်ႈၵူၺ်းၶႃႈယဝ်ႉ။ပေႃးတူၺ်းၶိုၼ်း ပၵ်းပိူင်ပၢႆးပၺ်ၺႃၸိုင်ႈမိူင်း ဢၼ်မၵ်းမၼ်ႈပူင်ပၢႆးမႃးၼႂ်းလုၵ်ႈလိူၼ် ၵျုၼ်ႇ ပီ2015 ဢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင် တဵင်းၸဵင်ႇဢွၼ်ႁူဝ်ၼၼ်ႉၼႆ တီႈပၢႆးပၺ်ၺႃထၢၼ်ႈငဝ်ႈၼၼ်ႉ ၽႃသႃၵႂၢမ်းလၢတ်ႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵေႃႈ ဢဝ်ၵိုၵ်းၵၼ်တင်းၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းမၢၼ်ႈသေ ၸႂ်ႉတိုဝ်းပဵၼ်ၽႃသႃပူင်သွၼ်ၼႂ်းႁွင်ႈႁဵၼ်းလႆႈယူႇ ဝႃႈၼႆဝႆႉၶႃႈဢေႃႈ။

တေႃႈၼႆႉၵေႃႈ ယင်းတေလႆႈ မူၼ်ႉမႄးထွၼ်ထႅမ် တိုၵ်ႉၵိုတ်းထႅင်ႈတင်းၼမ်ၵွၼ်ႇ ၼင်ႇႁိုဝ်တေပဵၼ်မႃးပၢႆးပၺ်ၺႃ ဢၼ်တူၵ်းလွၵ်းၸွမ်းၾိင်ႈပိူင် ၾႅတ်ႊတရႄႊလႄႈ ၼင်ႇႁိုဝ် တေၶိုတ်းပဵင်း လၵ်းၸဵင်ပၢႆးပၺ်ၺႃ ဢၼ်ယၢင်ႇပိုၼ်ႉတီႈၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းၵူႈၶိူဝ်းၶိူဝ်းၼၼ်ႉ ယင်းတေလႆႈတိုၵ်းတေႃးမူၼ်ႉမႄးတေႃႇသူႈၶတ်းၶၢၼ်ႉၵႂႃႇတင်းၼမ်တၢင်းလၢႆၵွၼ်ႇ။

ၵူၺ်းၵႃႈတေႃႈၼင်ႇဢၼ်ဝႃႈ မီးဝႆႉပႆႇပဵင်းပေႃးတႅတ်ႈတေႃးၼၼ်ႉ ယင်းဝႃႈၶိုၼ်းႁုၵ်ႉၸၼ်လူဝ်ႉလူင်းယူႇၼႆလႄႈ ဢၼႃႇၵၢတ်ႈပၢႆးပၺ်ၺႃၸိုင်ႈမိူင်းၼႆႉ မိူၼ်တၢင်းလုၵ်ႉတီႈပႆႇႁိူဝ်ႈပႆႇလႅင်းသေ တေၽႅဝ်ၵႂႃႇၼႂ်းလုၵ်းလဝ်လပ်းသိင်ႇၼၼ်ႉၵူၺ်းၶႃႈယဝ်ႉ။ယဝ်ႉၵေႃႈၼႂ်းပၵ်းပိူင်ဢၼ် ၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶဝ်မူၼ်ႉမႄးၼၼ်ႉ ပႃးထႅင်ႈၶေႃႈၼိုင်ႈဝႃႈ တမ်ႈတီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈတိူင်း ဢမ်ႇၼၼ် ၸႄႈမိူင်းၼႆႉ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈ ၵၢၼ်ၽႃသႃလႄႈ လိၵ်ႈလၢႆးၶွင်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼၼ်ႉ ယူႇတီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ တိူင်းဢမ်ႇၼၼ် ၸႄႈမိူင်းၽႂ်မၼ်း ၶပ်းၶိုင်ပွင်သၢင်ႈၵၼ်လႆႈၵႂႃႇ တေႃႇထိုင်ၸၼ်ႉငဝ်ႈယူႇဝႃႈၼႆလႄႈ ပွင်ႇဝႃႈတၵ်းတေ ဢမ်ႇလႆႈ ၶပ်းၶိုင်ပူင်သွၼ်ၵၼ် ႁႂ်ႈပေႃးပူၼ်ႉၸၼ်ႉငဝ်ႈၼၼ်ႉၵူၺ်းၶႃႈယဝ်ႉ။

ပဵၼ်ဢၼ်ၶၢတ်ႈၶွပ်ႇ ႁိပ်ႇႁွမ်ႈ ၽႃသႃၵႂၢမ်းလၢတ်ႈလိၵ်ႈလၢႆးၶွင်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းယႃႇႁႂ်ႈမုၼ်းလႅင်းၼၼ်ႉ လုမ်းလုမ်းၵူၺ်းၶႃႈယဝ်ႉ။ၵွပ်ႈၼႆပေႃးတေႁုပ်ႈသေ ထတ်းသၢင်ႈၸိုင် ပၵ်းပိူင်ၾိင်ႈမိူင်းဢၼ်မူၼ်ႉမႄးၶိုၼ်း ပၵ်းပိူင်ပၢႆးပၺ်ၺႃၸိုင်ႈမိူင်း ဢၼ်ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈႁဵတ်းဢွၵ်ႇမႃး ၼႆႉ ပဵၼ်လၢႆးၶႃႈတၢႆသၢႆၸႂ်ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း ဢၼ်ဢမ်ႇဢွၵ်ႇလိူတ်ႈဢွၵ်ႇယၢင်သေ ၾၢႆႇၼိုင်ႈသမ်ႉ ယုၵ်ႉၶဵင်ႈၶိုၼ်းလွင်ႈပူင်ပွင်ပိူင်ၵၢၼ်မၢၼ်ႈၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းယႂ်ႇလႄႈ လွင်ႈပူၵ်းပွင်ၾိင်ႈပိူင် ၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶဝ် ပဵၼ်ယႂ်ႇၵႂႃႇၼႃႈၶၢဝ်းႁိုင်ၼၼ်ႉၵူၺ်းဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ယွၼ်းပၢႆးၼႄ မွၵ်ႈၼႆႉသေ ႁႂ်ႈလႆႈၶွတ်ႇယွတ်ႈပၢႆၵႂၢမ်းၵွၼ်ႇၶႃႈ ။

မႂ်ႇသုင်ၶႃႈ

ႁိုၼ်းၵႃယၢင်း

12/11/2022