ၾၢင်ႁၢင်ႈလီငၢမ်း ဝဵင်းဢၼ်မီးၸိုဝ်ႈႁဵၵ်ႈၶၢၼ်ၼၢမ်း 3 ၸွမ် 7 ၵဵင်း 11 ၼွင် 12 ၽၵ်းတူဝဵင်း ပၢႆႁူမူၽၵ်းတူယၢင်းၶမ်း ဝဵင်းဢၼ်မၢၵ်ႇၶဝ်ႈတဝ်ႈၼမ်ႉလိူင်ႇမၢၵ်ႈၼမ်ၵိုၼ်း ဝဵင်းဢၼ်ငိုၼ်းၶွၼ်ႈၶမ်းၼမ် ဝဵင်းဢၼ်ပေႃႈၵႃႉ မိုတ်ႈသူင် လႆၶဝ်ႈလႆဢွၵ်ႇတီႈၵူၼ်းၵိုၼ်း၊ ပဵၼ်သဵၼ်ႈတၢင်းၵၢၼ်ၵႃႉၶၢႆ မီးၽၵ်းတူၶဝ်ႈဢွၵ်ႇၵႂႃႇမႃးသူႇတဝ်ႈ ၶဝ်ႈဢွၵ်ႇၸူး မိူင်းထႆး၊ မိူင်းလၢဝ်း၊ မိူင်းၶႄႇ ပဵၼ်မိူင်းၵဝ်ႇၵႄႇဢႃယုၸဵတ်းပၢၵ်ႇပီပၢႆ ပဵၼ်ဢွင်ႈတီႈဢႅဝ်ႇတွင်ႈတဵဝ်း ၼႂ်းၸိုင်ႈ တႆးပွတ်းဢွၵ်ႇၶူင်းဢၼ်ယူႇၼႂ်းၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ၊ မီး “မႄႈၼမ်ႉၶိုၼ်” ဢၼ်လႆႈၶိုၼ်ႈပွတ်းႁွင်ႇ ၊ပဵၼ်ဝဵင်းဢၼ် မီးဢဵၵ်ႇၵလၵ်း(ၾိင်ႈၾၢင်ၾင်လၵ်း)လၢႆလၢၵ်ႇ ၶိူဝ်းၵူၼ်းၼမ်ဢၼ်ယူႇသၢင်ႈသဝ်းၵိၼ်ထင်ဝဵင်းၼိုင်ႈ ၼႂ်းၸိုင်ႈတႆး၊ မီးၾိင်ႈႁိတ်ႈႁွႆးၽႃသႃၵႂၢမ်းလၢတ်ႈတူဝ်ၵဝ်ႇ- ၵိုင်ႇတင်း ပိူၼ်ႈပေႃးလိုဝ်းၵၼ်ဝႃႈ “ၶဝ်ႈၵၢတ်ႇၵဵင်းတုင် မီးငိုၼ်းၵေႃႈ ပေႃးဢမ်ႇမေႃလၢတ်ႈၵႂၢမ်းတႆး ၸၢင်ႈဢိုပ်းၶဝ်ႈလူးၵွၼ်ႇ” ဝႃႈၼႆ။
မိူဝ်ႈၵူႈပွၵ်ႈ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈမိူင်းၵဵင်းတုင် မီးၼမ်ႉၶူင်းၶႅၼ်ႈၵၢင် မိူင်းတႆးပွတ်းၸၢၼ်းတင်းပွတ်းႁွင်ႇဝႆႉလႄႈ ပဵၼ်မိူင်း ဢၼ်ႁၢင်ႇၵႆတင်းမိူင်းမၢၼ်ႈၵေႃႈႁင်းမၼ်း ၊သဵၼ်ႈတၢင်းၵပ်းသိုပ်ႇၵႂႃႇမႃးၵေႃႈ ယၢပ်ႇ (ဢမ်ႇလီ) ၊ လိူဝ်သေပဵၼ်မိူင်း ဢၼ်ၵႆၵၼ်တင်းမိူင်းမၢၼ်ႈယဝ်ႉ ၵမ်ႈၼမ်ဢမ်ႇလႆႈ ဢမ်ႇသူင်ၸႂ်ႉတိုဝ်းၵႂၢမ်းမၢၼ်ႈ ၊ၼႂ်းမိူင်းၵဵင်းတုင်မီးမၢၼ်ႈယူႇ ၵေႃႈ ၵမ်ႈၼမ်ပေႃးၶဝ်လၢတ်ႈတေႃႇ ၵူၼ်းမိူင်းၵဵင်းတုင်ၼႆ တၵ်းတေလႆႈလၢတ်ႈၵႂၢမ်းတႆး ။ ပေႃးလၢတ်ႈၵႂၢမ်းမၢၼ်ႈ ဢမ်ႇမီးၵူၼ်းႁူႉ ဢမ်ႇမီးၵူၼ်းဢုပ်ႇၶဝ်ၶိုၼ်း ၊ ၵွပ်ႈၼၼ်ၶဝ်ၵေႃႈၵႃႈလႆႈၾိုၵ်းလၢတ်ႈၵႂၢမ်းတႆး ၵူၵ်းၵီႈၵူၵ်း ၵၢၵ်းတေႃႇ ၵူၼ်းမိူင်းၵဵင်းတုင်။ ၵူၼ်းၼႂ်းၵဵင်းတုင်ၵေႃႈ ပေႃးလၢတ်ႈၵႂၢမ်းမၢၼ်ႈၼႆ တေသႄႉၼႄၵၼ်ဝႃႈ – “ယႃႇမႃး ႁႃလၢတ်ႈၵႂၢမ်းမၢၼ်ႈဢမ်ႇၶၢမ်ႈၶူင်းမႂ်းယူႇ” ဝႃႈၼႆႁင်းၵၼ်။
ၼႂ်းႁူင်းႁဵၼ်းၵေႃႈၼင်ႇၼၼ် ႁူမ်ႈဝႃႈၶူးသွၼ်ဢၼ်သွၼ်ပၼ်လိၵ်ႈမၢၼ်ႈ ဢိၵ်ႈဢင်းၵိတ်းၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ၵမ်ႈၼမ် ပဵၼ်တႆး။ ပေႃးပဵၼ်ၶူးသွၼ်မၢၼ်ႈၵေႃႈ တၵ်းပဵၼ်ၶူးသွၼ်ဢၼ်မႃးယူႇမိူင်းတႆးႁိုင် ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈမႃးဢဝ်ၽူဝ်တႆး မႃးဢဝ်မေးတႆးသေမေႃၵႂၢမ်းတႆး။ ၼႂ်းႁူင်းႁဵၼ်းၼၼ်ႉႁူမ်ႈဝႃႈၶူးသွၼ် ဢၼ်သွၼ်ၽႃသႃမၢၼ်ႈၵေႃႈ မိူဝ်ႈၸီႉၸႅင်ႈ သပ်းလႅင်းတီႈပွင်ႇၵႂၢမ်းမၢႆ တေပဵၼ်ၽႃသႃတႆး ပဵၼ်ဢၼ်ဝႃႈ သွၼ်ၸွမ်းၽႃသႃၵႂၢမ်းမႄႈ။ ဝၢႆးလင်မႃးၼႆႉ မၢင်ႁူင်း ႁဵၼ်း ၼင်ႇႁိုဝ် ပေႃးတေမေႃလႄႈၵတ်ႉၶႅၼ်ႇၽႃသႃၵႂၢမ်းပိူၼ်ႈၼၼ်ႉ ၶူးသွၼ် သွၼ်ၼႂ်းၽွင်းယၢမ်းၽႃသႃလႂ်ၵေႃႈ တဵၵ်းႁႂ်ႈလႆႈလၢတ်ႈၵႂၢမ်းၽႃသႃၼၼ်ႉ၊ ပေႃးၽႂ်လၢတ်ႈၵႂၢမ်းတႆး ၼႂ်းၽွင်းယၢမ်းႁဵၼ်းၽႃသႃတၢင်ႇဢၼ်ယူႇၸိုင်တေ လႆႈထုၵ်ႇမႂ်ငိုၼ်း ဢမ်ႇၼၼ် ထုၵ်ႇတူတ်ႈ(တၢမ်ႇ) ၸုၵ်းတေႃႇပေႃးလူင်းႁူင်းႁဵၼ်းၼႄႇ- ဢမ်ႇၼၼ်လႆႈလႅၼ်ႈ ႁွပ်ႈႁူင်းႁဵၼ်းၼႄႇ လႂ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။
ၼႂ်းမိူင်းၵဵင်းတုင် မီးၶိူဝ်းၵူၼ်းယူႇသဝ်းၵိၼ်သၢင်ႈ ၸိူင်ႉၼင်ႇ တႆးၶိုၼ်၊ တႆးလူင်၊ တႆးလိုဝ်ႉ၊ တႆးလႅမ်း၊ တႆးၼိူဝ်၊ တႆးလွႆ၊ လွႆလ၊ ဢႃးၶႃႇ၊ လႃးႁူႇ၊ ဝႃႉ၊ ပလွင်ႈ၊ ၵူၺ်ႈ၊ ဢႅၼ်ႇ၊ သႅၼ်ၸိုမ်း ပဵၼ်လၵ်းႁူမ်ႈသၢဝ်းသီႇၶိူဝ်းၵူၼ်း ပဵၼ်ၵူၼ်းပိုၼ်ႉမိူင်း ၵိုၵ်းၽႅၼ်ႇလိၼ်ယူႇႁူမ်ႈၵၼ်မႃးၸဵမ်ပိုင်း ၸႂ်ႉၵႂၢမ်းလၢတ်ႈၽႃသႃၵၢင်ပဵၼ်ၵႂၢမ်း “တႆး-တႆးၶိုၼ်”။
ထွႆႈၵႂၢမ်းၼႂ်းၵဵင်းတုင် ၸႂ်ႉတိုဝ်းမိူၼ်ၵၼ်တင်း “ယူၼ်း” (လၢၼ်ႉၼႃး) ၊ ၵူၼ်းထႆးၼႂ်းမိူင်းထႆးပွတ်းႁွင်ႇ ႁိုဝ် ထႆး ၽၢၵ်ႈၼိူဝ်ၵမ်ႈၼမ် လႄႈ လၢဝ်း သိပ်းသွင်ပၼ်းၼႃး ပိူင်ႈၵၼ်တင်းတႆးၼႂ်းမိူင်းတႆးဢၼ်ယူႇပွတ်းၸၢၼ်း ၾၢႆႇတူၵ်း ၼမ်ႉၶူင်း ဢၼ်ၸႂ်ႉတိုဝ်းလေႃးထွႆႈၵႂၢမ်းမၢၼ်ႈၼမ်။ မၢင်ၶေႃႈ တႆးၾၢႆႇတူၵ်းၶူင်းလႄႈၾၢႆႇဢွၵ်ႇၶူင်း ဢမ်ႇမိူၼ်ၵၼ်။ ၶိူဝ်းၸဝ်ႈၾႃႉၵဵင်းတုင်လႄႈၶိူဝ်းၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းၵဵင်းမႂ်ႇ ပဵၼ်လွင်ၵၼ်မႃးလၢႆၸဝ်ႈလၢႆသိုပ်ႇ။ ယွၼ်ႉၼႆႉ ၽႃသႃ ၵႂၢမ်းလၢတ်ႈၵူၼ်းတႆး (ၵဵင်းတုင်) ပွတ်းဢွၵ်ႇၶူင်း တင်း ထႆး လၢဝ်း သိပ်းသွင်ပၼ်းၼႃး တေငၢႆးၵၼ် မိူၼ်ၵၼ်ၼမ်။
ဝၢႆးမိူင်းတႆးဢဝ်လွတ်ႈလႅဝ်းၵွၼ်းၶေႃၸွမ်းမၢၼ်ႈ ဢမ်ႇလၢႆပီ သိုၵ်းၶႄႇၽိူၵ်ႇၵၢၼ်ႉသိုၵ်းၶႄႇလႅင်ထွႆလူၼ်ႉလူင်းမႃး ပၵ်းထၢၼ် ၸွမ်းပႃႇလႅဝ်းၵဵင်းလၢပ်ႈ၊ မိူင်းသၢတ်ႇ၊ မိူင်းတူၼ် ပိူဝ်ႈပဵၼ်ၵၢၼ်တေႃႇသူႈၶိုၼ်းၶႄႇလႅင်။ သိုၵ်းမၢၼ်ႈၵေႃႈ ဢၢင်ႈဝႃႈမႃးၸွႆႈၵႅတ်ႇၶႄလိုပ်ႈႁေႃႈၶႄႇၽိူၵ်ႇၼႆသေဢဝ်တပ်ႉမၢၼ်ႈမႃးပၵ်းထႅမ်ထႅင်ႈၼႂ်းလႅၼ်လိၼ်ပွတ်းဢွၵ်ႇၶူင်းၸွမ်းမိူင်းဢွၼ်ႇမိူင်းဢီႈ ဝဵင်းလဵၵ်ႉဝဵင်းဢွၼ်ႇၼႂ်းထုင်ႉၵဵင်းတုင်သေၽႄႇဢမ်းၼၢၸ်ႈ (ဢေႃးၸႃႇ)ၵႂၢင်ႈၶႂၢင်။
ႁူမ်ႈဝႃႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈဢၼ်ဢၢင်ႈဝႃႈၶဝ်ႈမႃးၸွႆႈတိုၵ်းလိုပ်ႈၶႄႇၽိူၵ်ႇၼႆၵေႃႈ လိူဝ်သေဢမ်ႇတိုၵ်းလိုပ်ႇၶႄႇၽိူၵ်ႇ ယင်း ပၢႆပူၼ်ႉပႅၼ်ၶီႇၼဵၵ်းတဵၵ်းတဵင်ပီႈၼွင်ႉတႆးႁဝ်းၸွမ်းဝၢၼ်ႈၼွၵ်ႈၼႃးပၢင်ႇ ၸွမ်းဝၢၼ်ႈထိူၼ်ႇႁူၺ်ႈၶိူဝ်း ၸိူဝ်းဢၼ်ယူႇ ႁၢင်ႇၵႆဝဵင်းၼၼ်ႉထႅင်ႈလူးၵွၼ်ႇ။
ၾၢႆႇၼိုင်ႈၸဝ်ႈၾႃႉၵေႃႈဢမ်ႇမီးႁႅင်းသိုၵ်း တေႃႉတႄႉမီးပလိၵ်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈၵႃႈၼၼ်ႉၵွႆးလႄႈ ဢမ်ႇၽွင်းလိူဝ် လွင်ႈ ပူၼ်ႉပႅၼ်ၶဝ်လႆႈ ပႅၵ်ႉသမ်ႉလဝ်ႈလိူင်ႈယိုၼ်ႈၵႂႃႇထိုင်ၸၼ်ႉၽူႈယႂ်ႇပႃႈၼိူဝ်ၶဝ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇၸွမ်းထတ်းၸွမ်းဢဝ်လိူင်ႈ ပၼ် ပၢႆဢဝ်ၶၢပ်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶဝ်ၸွမ်းထႅင်ႈသေ ဝႃႈ – “ဢမ်ႇၸႂ်ႈယူဝ်ႉ ဢမ်ႇပဵၼ်လႆႈယူဝ်ႉ ၶဝ်ႈၸႂ်ၽိတ်းၵွႆးယူဝ်ႉ ႁဝ်းတေထတ်းတူၺ်းၵႂႃႈ” – ဝႃႈၼႆသေ လိူင်ႈမၼ်းၵေႃႈႁၢႆၵႂႃႇ ယဝ်ႉၵႂႃႇလၢႆလၢႆ။
ၵၢၼ်ယူႇၵိၼ်ၾိင်ႈႁိတ်ႈႁွႆးၵဵင်းတုင် ပီႈၼွင်ႉတႆးၶိုၼ်ႁဝ်းသူၼ်ႇယႂ်ႇ ဢိၵ်ႇတင်းပီႈၼွင်ႉတႆးလူင် တႆးၼိူဝ် တႆးလိုဝ်ႉ တႆးလႅမ်းလႄႈပီႈၼွင်ႉ တႆးလွႆ လွႆလ ဢႃးၶႃႇ လႃးႁူႇ ဝႃႉ ပလွင်ႈ ၵူၺ်ႈ ဢႅၼ်ႇ သႅၼ်ၸိုမ်း ႁူမ်ႈတင်းၶိူဝ်းလဵၵ်ႉၶိူဝ်းၼွႆႉ ႁူမ်ႈၵၼ်သၢဝ်းသီႇၶိူဝ်း။ လိူဝ်သေသူင်ဢမ်ႇမီးလိူင်ႈမီးလၢဝ်း ဢမ်ႇမီးလွင်ႈၽိတ်းၽႅၵ်ႇ တႅမ်ႇၸႃႉတေႃႇၵၼ်ယဝ်ႉ ယင်းမီးမဵတ်ႈတႃႇ ၽဵင်ႇပဵင်း ၸႂ်ၵႂၢင်ႈ မေႃဢီးလူၵၼ်ၸွႆႈထႅမ်ၵၼ် မိူဝ်ႈတုၶ်ႉယၢၵ်ႈၶၢၼ်ၵိၼ်း ဢမ်ႇတွၼ်ႉပိုၼ်ႉပွႆႇ ပႅတ်ႈၵၼ်။
မၢင်သူၼ်ႇမၢင်ၸိူဝ်းႁူမ်ႈဝႃႈ ၽႃသႃဢမ်ႇမိူၼ်ၵၼ် ၵၢၼ်ၼပ်ႉထိုဝ်သႃသၼႃ မီးတင်းပုတ်ႉ ၶရိသ်ႉ ဢိသလၢမ်း ၽီ သၢင် လၢႆသႃသၼႃး ပႅၵ်ႇၵၼ်သေတႃႉၵေႃႈ ဢမ်ႇပဵၼ်ပၼ်ႁႃၵၢၼ်ယူႇႁူမ်ႈၵၼ်၊ ဢမ်ႇမီးလွင်ႈသႄႉၵၼ်ၼႄးၵၼ် ဝႃႈၵၼ်၊ ႁူႉၸၵ်းၼႃႈတီႈလႄႈသုၼ်ႇလႆႈၽႂ်မၼ်း ဢမ်ႇပူၼ်ႉပႅၼ်ၵၼ်၊ ဢမ်ႇၶတ်းၶႅင်ႈၶတ်းၶႃၵၼ် မီးၵၢၼ်မီးငၢၼ်း ၶႅၵ်ႇလီပၢင်ၸႃႉ ယူႇၸမ်ၵိၼ်ၸမ်ၵၼ်ၵေႃႈၸွႆႈၵၼ်ၽွမ်ႉၵၼ်။
ၵၢၼ်ယူႇႁူမ်ႈၵၼ်ၼၼ်ႉ ဢမ်ႇဢဝ်ၶိူဝ်းၵူၼ်းတူဝ်ၵဝ်ႇၼမ်ဢေႇဝႃႈ ဢဝ်လွင်ႈထုၵ်ႇမႅၼ်ႈၸိုဝ်ႈၸႂ်ႈပဵၼ်လၵ်း ပၵ်း မၼ်ႈတိုဝ်းၵမ်ၵၼ်မႃးပၢၼ်သိုပ်ႇပၢၼ် တေလႆႈဝႃႈပၢၼ်ၸဝ်ႈၾႃႉၽွင်းမိူင်းၼၼ်ႉ လိူဝ်သေမေႃပွင်သၢင်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်း ယဝ်ႉ ယင်းမေႃႁဵတ်းႁႂ်ႈမီးၵၢၼ်ဢွမ်ႇလွမ်ႈၽွမ်ႉပႅင်းၵၼ် ႁၵ်ႉၵၼ်ၸွႆႈၵၼ်။
