ပူၼ့်မႃးမိူဝ်ႈ 1997 ၽွင်းဢိုတ်းႁူင်းႁဵၼ်းၶၢဝ်းမႆႈၼၼ့် မီးတိုဝ့်တၢင်းလႆႈၵႂႃႇပိုတ်ႇပၢင်သွၼ်လိၵ်ႈတႆးပၼ် တင်းလုၵ်ႈဢွၼ်ႇလႄႈ ၵူၼ်းလူင်တီႈဝၢၼ်ႈၼႃႈၶၢၼ် ဢိူင်ႇၼႃႈၶၢၼ် ဝဵင်းမိူင်းၼၢႆး။
ယွၼ့်ၾၢႆႇတၢင်းႁူဝ်ပဝ်ႈဢိူင်ႇၼႃးၶၢၼ် ၸၢႆးဝုၼ်ႇၼ လႄႈၵေႃၵမ်ၵၢၼ်ဢိူင်ႇ လႆႈၸႂ်ၵၼ်သေတႅမ်ႈလိၵ်ႈ ယိုၼ်ႈယွၼ်းမႃးတီႈ “ၵေႃလိၵ်ႈလၢႆးၾိင်ႈငႄႈ – တႆးၼုမ်ႇ” ၵဵင်းတုင်လႄႈ ၾၢႆႇတၢင်းႁူဝ်ပဝ်ႈၵေႃလိၵ်ႈလၢႆး – တႆးၼုမ်ႇ ၵဵင်းတုင် ၸၢႆးလူင်းၵႅဝ်ႈ လႄႈၽူႈၼမ်းၼႂ်း ၸၢႆးသၢမ်တိပ့်သိူဝ် လႆႈသူင်ႇၽူႈတႅမ်ႈဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်းၵႂႃႇသွၼ်တီႈ ဝၢၼ်ႈၼႃႈၶၢၼ် ဢိူင်ႇၼႃးၶၢၼ် ဝဵင်းမိူင်းၼၢႆး။
ၼႂ်းၶၢဝ်းယၢမ်းပိုတ်ႇပၢင်သွၼ် 2 လိူၼ်ပၢႆပၢႆ မီးလုၵ်ႈႁဵၼ်းလဵၵ့်တင်းယႂ်ႇၸမ်ၸမ်မွၵ်ႈႁိမ်းပၢၵ်ႇ ဝႅင်ႇႁွင်ႈႁဵၼ်းပဵၼ် သွင်ႁွင်ႈ လဵၵ့်လႄႈယႂ်ႇ ၶၢဝ်းယၢမ်းသွၼ် တင်ႈတႄႇ 8.30 မူင်းထိုင် 15.30 မူင်း။ ၼႂ်းၵႄႈၼၼ့်မီးၶၢဝ်းယၢမ်းလိုဝ်ႈ 15 ၼႃးထီး ထိုင် 12.00 မူင်း လိုဝ်ႈၵိၼ် ၶဝ်ႈဝၼ်း။ ၶိုၼ်းတႄႇသွၼ် 13.00 မူင်းထိုင် 15.30 မူင်း ၼႂ်းၵႄႈၼၼ့်ၵေႃႈ မီးၶၢဝ်းယၢမ်းလိုဝ်ႈထႅင်ႈ 15 တေႃႇလူင်းႁူင်းႁဵၼ်း။ သွၼ်ႁဵၼ်းမိူၼ်ၶၢဝ်းယၢမ်းႁူင်းႁဵၼ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ။
ယူႇယူႇဝၼ်းၼိုင်ႈ မီးၸၢႆးသွင်ၵေႃႉ ဢႃယု မွၵ်ႈ 27-28 တင်း 2 ၵေႃႉ ၶဝ်ႈမႃးၼႂ်းႁွင်ႈႁဵၼ်းသေဝွၵ်ႇဝႃႈ ပဵၼ်ၶူးသွၼ်ယူႇတီႈလၢင်းၶိူဝ်း ၵေႃႉၼိုင်ႈၼုင်ႈသိူဝ်ႈၵျိၼ်ႊၵူၼ်ၵျိၼ်ႊ ၵေႃႉၼိုင်ႈ ၼုင်ႈသိူဝ်ႈသျိူတ်ႉၶႅၼ်ယၢဝ်းလၢႆးလွၵ်း ပိၼ်ႈၶႅၼ်သိူဝ်ႈၶိုၼ်ႈယူႇၵၢင်ၶႅၼ်လႄႈၵူၼ်တႆး ပႃးထူင်တႆးသီၶဵဝ် လၢႆးလွၵ်းသီႇၸဵင်ႇလဵၵ့်လဵၵ့် ၼႂ်းထူင်ႇလႅပ်ႈမီးၶူဝ်းၶွင်သေၸိူဝ့်သေပိူင် ၵွပ်ႈဝႃႈ ၵူၼ်ႈထူင်လႅပ်ႈၼၵ်းၼၵ်းဝႆ့။ ၵေႃႉၼုင်ႈသိူဝ်ႈၵျိၼ်ႊၵူၼ်ၵျိၼ်ႊ လၢတ်ႈဢွၵ်ႇမႃးဝႃႈ “လႆႈယိၼ်းဝႃႈတီႈၼႆ့ မီးပၢင်သွၼ် လိၵ်ႈတႆးၼႆလႄႈၸင်ႇမႃးဢႅဝ်ႇ လဵပ်ႈႁဵၼ်း ယဵမ်ႈၸႂ်း ဢိၵ်ႇတင်းမီးၸႂ်ၶႂ်ႈႁူႉၸၵ်းမိုတ်ႈၵိုဝ်း” ၶူးသွၼ်ဢွၼ်ႇၵေႃႈတွပ်ႇဝႃႈ “ယိၼ်းၸူမ်း ၼမ်ၼမ် ဢၼ်ပၼ်ၶၢဝ်းယၢမ်းသေ မႃးဢႅဝ်ႇယဵမ်ႈၸႂ်း” ၵေႃႉၼုင်ႈသိူဝ်ႈၵူၼ်ၵျိၼ်ႊၸင်ႇၶိုၼ်းလၢတ်ႈထႅင်ႈဝႃႈ “သွၼ်လုၵ်ႈႁဵၼ်းၶဝ်ၵႂႃႇၵွၼ်ႇၶႃႈလႃႈ ပေႃးၶၢဝ်းယၢမ်းလိုဝ်ႈ ႁဝ်းၸင်ႇဢုပ်ႇဢူဝ်းမိုတ်ႈၵိုဝ်းၵၼ် ယွၼ်းၵႂႃႇၼင်ႇပႃႈလင်လုၵ်ႈႁဵၼ်းပႂ်ႉၵွၼ်ႇ” ဝႃႈၼႆသေၵႂႃႇၼင်ႈတီႈ တင်ႈၼင်ႈပဝ်ႇ ဢၼ်မီးၽိူၼ် တႅမ်ႈလိၵ်ႈလုၵ်ႈႁဵၼ်းဝႆ့ယူႇ ထႅဝ်တၢင်းလင်။
ထိုင်ၶၢဝ်းယၢမ်းတဵင်ႈ 12.00 မူင်း ၽွင်းလူင်းလိုဝ်ႈၵိၼ်ၶဝ်ႈ လုၵ်ႈႁဵၼ်းၶဝ်ၵေႃႈ တၵ့်ၶူးသေဢွၼ်ၵၼ်ဢွၵ်ႇႁွင်ႈႁဵၼ်းၵႂႃႇမိူဝ်း ႁႃၵိၼ်ၶဝ်ႈ ႁိူၼ်းၽႂ်ႁိူၼ်းမၼ်း ၶူးသွၼ်ဢွၼ်ႇၸင်ႇၸူဝ်းဢဝ်ၶႅၵ်ႇပႅၵ်ႇၼႃႈ သွင်ၵေႃႉၼၼ့် ဝွၵ်ႇၸိူၼ်းမိူဝ်းၵႂႃႇၵိၼ်ၶဝ်ႈၸွမ်းၵၼ် တီႈႁိူၼ်း တီႈၶူးသွၼ်ဢွၼ်ႇၼၼ့်ၼွၼ်း ပဵၼ်ႁိူၼ်းပႃႈယူင်ႇ ၸၢႆးတိယ ၶဝ်မႄႈလုၵ်ႈ။
ၸဝ်ႈႁိူၼ်းၸၢႆးတိယၶဝ်မႄႈလုၵ်ႈတႄ့ဢမ်ႇယူႇ ၵွပ်ႈဝႃႈ ပေႃးၵၢင်ဝၼ်းၼႆ့ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈပိူၼ်ႈၵႂႃႇႁဵတ်းသူၼ် ႁဵတ်းၼႃး ႁဵတ်းၵၢၼ် ၽႂ်ၵၢၼ်မၼ်း ဝၢၼ်ႈပေႃးယဵၼ်ယူႇယဝ့်။ ၶဝ်ႈၽၵ်းၵၢင်ဝၼ်း တႄ့မႄႈပႃႈယူင်ႇႁဵတ်းဝႆ့ပၼ်ယဝ့်လႄႈ တေလႆႈတၵ်းၶူတ့် ႁႅၼ်းၽိူၼ်ၵိၼ်ႁင်းၵွႆးမိူၼ်ၵူႈဝၼ်း။
မိူဝ်ႈတိုၵ့်တၵ်းၶူတ့်ၶဝ်ႈယူႇၼၼ့် ၸၢႆးၵေႃႉၼုင်ႈသိူဝ်ႈၵျိၼ်ႊၵူၼ်ၵျိၼ်ႊဝႃႈ “ယႃႇၶူတ့်ပႃးႁဝ်းသွင်ၵေႃႉ ႁဝ်းၵိၼ်မႃးယဝ့် ၵိၼ်ဝၢၼ်ဝၢၼ် ၶႃႈလႃႈ” ဝႃႈၼႆ “တင်းၵိၼ်တင်းဢုပ်ႇၵၼ်ၼၼ့်ၼႃႇဢေး!” မၼ်းၸၢႆးၵေႃႈတွပ်ႇဝႃႈ “ဢမ်ႇပဵၼ်သင်ၵိၼ်ၶႃႈလႃႈ ယႃႇၵဵင်ၸႂ်(ဢႃးၼႃႇ) ႁဝ်းၶႃႈ” ၼႆသေယဵၼ်ၵၼ်ၵႂႃႇၵမ်းၼိုင်ႈ။
ဢမ်ႇႁိုင်သင် ၸၢႆးၵေႃႉၼုင်ႈသိူဝ်ႈၵူၼ်ၵျိၼ်ႊၸင်ႇလၢတ်ႈဢွၵ်ႇမႃး “ၵဝ်ၶႃႈယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ ၶူးသွၼ်လိၵ်ႈတႆးၵူႈၵေႃႉ တိုၼ်းမီးၸႂ်ႁၵ့်ၸိူဝ့် ၸၢတ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်း ဢမ်ႇၼမ်ၵေႃႈဢေႇယူႇယဝ့် ယွၼ့်ၼႆၸင်ႇလႆႈမႃးယွၼ်းၵပ်းသိုပ်ႇႁူႉၸၵ်းမိုၼ်ႈၵိုဝ်းၵၼ်။ ၵဝ်ၶႃႈၸိုဝ်ႈ ၸၢႆးသႅင်ၸိုၼ်ႈ တႆးၵေႃႉၵဝ်ၶႃႈၵေႃႉၼႆ့ ၸိုဝ်ႈၸၢႆးၶွၼ်းၶိူဝ်း ႁႃးသွင်ၵေႃႉ ပဵၼ်ၵေႃႉသိုၵ်းၼႂ်းတပ့်သိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး SSPP/SSA ဢၼ်တူၵ်းၼႃႈတီႈ ပုၼ်ႈၽွၼ်းမႃးယူႇပွတ်းၸၢၼ်းၼႆ့” တင်းလၢတ်ႈတင်းဢဝ်မိုဝ်း ၸူၵ်းၶဝ်ႈထွင်းသိူဝ်ႈၵႂႃႇသေ ယိပ်းဢဝ်ပပ့်လဵၵ့်လဵၵ့်ဢွၼ်ႇသီလႅင် ပဵင်းမွၵ်ႈပပ့်ပၢသ်းသပွတ်ႇ Passport ၼႃႈပပ့်မီးႁၢင်ႈလႅဝ်းတင်းၵွင်ႈယၢဝ်းၶႂၢႆႇၶႃပႄၵၼ် တႅမ်ႈဝႆ့ SSPP/SSA ၼၼ့်ဢွၵ်ႇမႃး ၼႄလႄႈ မိူၼ်တင်းဢၼ်ၼႂ်းၸႂ်ၶူးသွၼ်ဢွၼ်ႇ လၢမ်းၶၢတ်ႈဝႆ့ၼၼ့် ဢမ်ႇၽိတ်းဢမ်ႇပိူင်ႈ။
ၶူးသွၼ်ဢွၼ်ႇၵေႃႈ “ယိၼ်းလီၸူမ်းၸွမ်းယႂ်ႇၼမ်ၶႃႈ ဝၼ်းၼႆ့မီးတိုဝ့်တၢင်းလႆႈႁူပ့်ထူပ်းႁူႉၸၵ်းမိုတ်ႈၵိုဝ်းပီႈဢၢႆႈႁဝ်းၶဝ်ၸၢႆးငၢၼ် 2 ၵေႃႉ ၼႆ့ၸူမ်းႁႃတီႈဝႃႈပေႃးဢမ်ႇမီးယဝ့်” ဝႃႈၼႆသေ ဢုပ်ႇၵၼ်တွင်ႈထၢမ်ၶူးသွၼ်ဢွၼ်ႇ လုၵ့်ဝၢၼ်ႈလႂ်ဝဵင်းလႂ်မႃး ၸႃႇတိတီႈလႂ် ပဵၼ်ႁိုဝ် ၸဵမ်ငဝ်းလၢႆး ၸိူဝ်းၼႆ့ ၶူးသွၼ်ဢွၼ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ – “ ၶႃႈႁဝ်းၸိုဝ်ႈ ၸၢႆးသႅင်ယ လုၵ်ႈၸုမ်းၼႂ်းၵေႃလိၵ်ႈလၢႆးတႆး – တႆးၼုမ်ႇ ၵဵင်းတုင် လႆႈႁပ့်ပုၼ်ႈၽွၼ်းၼႂ်းၵေႃသေမႃးပိုတ်ႇပၢင်သွၼ်တီႈၼႆ့ဢေႃႈ” ၼႆသေ သိုပ်ႇလၢတ်ႈထႅင်ႈဝႃႈ – “လႆႈယိၼ်းၸိုဝ်ႈပၢႆၵမ်ပီႈဢၢႆႈႁဝ်းယူႇ ၵွပ်ႈဝႃႈ တီႈၵဵင်းတုင်ႁဝ်းၶႃႈႁဵတ်းဢွၵ်ႇ ၽိုၼ်လိၵ်ႈသၢႆၸႂ်ၶိူဝ်း ၼၼ့် သႅင်ၶဝ်ႈႁႅင်ႈ ယၢမ်ႈတႅမ်ႈၽိုၼ်မူႇလိၵ်ႈသူင်ႇမႃးပၼ်ယူႇ ဢိၵ်ႇတင်း
ယၢမ်ႈတိတ်းတၢမ်းၵၢၼ်တူင့်ၼိုင် ပီႈဢၢႆႈႁဝ်းလႄႈလႆႈႁူႉၸွမ်း ဢၼ်ပီႈဢၢႆႈၶဝ်ႁဵတ်းဢွၵ်ႇၽိုၼ်လိၵ်ႈ လိူတ်ႈႁၢၼ်ၼွင်းၶူင်း ၼၼ့် ထုၵ်ႇၸႂ်တႄ့တႄ့ ၸိုဝ်ႈဢၼ်ၼႆ့ ၶႃႈယင်းဢဝ်မႃးၾိုၵ်းတႅမ်ႈဝႆ့ပဵၼ် ၽဵင်းၵႂၢမ်းၸိုဝ်ႈ လိူတ်ႈႁၢၼ်ၼွင်းၶူင်း ၼႆလူးၵွၼ်ႇ ၵွႆးၵႃႈ ၽဵင်းၵႂၢမ်း ၼႆ့ တေႃႇႁၢၼ့်မိူဝ်ႈလဵဝ်ပႆႇမီးၽႂ်ႁွင့် ယူဝ်မၼ်းဢမ်ႇၶႅမ့် ႁိုဝ် ယူဝ်ပိူၼ်ႈဢမ်ႇႁတ်းႁွင့်ၵေႃႈပဵၼ်လႆႈ ပေႃးႁွင့်ၵူဝ်လႆႈၵႂႃႇ ၵိၼ်ထူဝ်ႇလိူင်ၵေႃႈ ႁင်းမၼ်း” (ယၢမ်းၼၼ့် ၼႂ်းၶွၵ်ႈယင်းမီးထူဝ်ႇလိူင်ႁုင်လဵင့်ၵၼ်ယူႇ)။
လႆႈဢုပ်ႇမိုတ်ႈၵိုဝ်းၵၼ် မွၵ်ႈ ၶိုင်ၸူဝ်ႈမူင်းပၢႆပၢႆ ဝၢႆးၼၼ့် ၶႃသွင်ၸဝ်ႈၵေႃႈတၵ့်လီတၵ့်ၸႃႉယဝ့် ၶိုၼ်းၽၢတ်ႇၵၼ်မိူဝ်းၵႂႃႇ ဢမ်ႇႁိုင် ထႅင်ႈ 2-3 ဝၼ်းလႆႈယိၼ်းၶၢဝ်ႇဝႃႈ ဝူင်ႈၵၢင်မိူင်းၼၢႆးလၢင်းၶိူဝ်းၼႂ်းထိူၼ်ႇတီႈၼိုင်ႈမီးပၢင်တိုၵ်း သိုၵ်းမၢၼ်ႈ တင်း သိုၵ်းတႆး ယိုဝ်းၵၼ်ၼႆလႄႈ ပဵၼ်ၸႂ်ဢမ်ႇလီၸွမ်းတႄ့တႄ့ ယႃႇႁႂ်ႈပဵၼ်ပီႈဢၢႆႈၶဝ်သွင်ၵေႃႉၼႆၼၼ့်ၵေႃႈယွၼ်းၵၢဝ်ႇဝႆႈဝၢၼ်းတိူင်ႇထိုင်ၸဝ်ႈၽူႈမီးဢူငဝ်းၶဝ်ယူႇ။
ၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈ ပွတ်းၸိူဝ်းၼႆ့ ပဵၼ်သဵၼ်ႈတၢင်းၽၢၼ်ႇသိုၵ်းဢၼ်ယူႇၼႂ်းထိူၼ်ႇလႄႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈၵႆ့ၵႂႃႇမႃးလိုပ်ႈလမ်းသွၵ်ႈႁႃ ပိုတ်းယိုဝ်း ၵၼ်ယူႇတႃႇသေႇ ၼႂ်းၸူဝ်ႈႁဵတ်းၶူးသွၼ် သွၼ်လိၵ်ႈပၼ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇလႄႈၵူၼ်းလူင်ၵမ်ႈၽွင်ႈယူႇတီႈၼႃးၶၢၼ်ၼႆ့ တပ့်သိုၵ်းၽွမ့်ႁူမ်ႈ လုၵ့်ၾိုၼ့် ၸိုင်ႈတႆး ဢၼ်ၸဝ်ႈသိူဝ်ၼႃႇၵ ဢွၼ်ႁူဝ်ၼၼ့်ၵေႃႈယၢမ်ႈမႃးႁွတ်ႈထိုင်လႄႈလႆႈႁူပ့်ထူပ်းၶဝ်ၸဝ်ႈ တီႈၼႃးၶၢၼ် ၼႆ့ယူႇ။
ၽွင်းၼၼ့် ဢၼ်ၶၢဝ်ႇလိုဝ်းၸိုဝ်ႈလင်ယႂ်ႇ မီး ၼၢင်းၼူမ်းလဵဝ် (နို့တလုံးစိန်) ၼၼ့်ယူႇ။ (ၵူၺ်းၵႃႈ ဢမ်ႇႁူႉတီႈၵႂႃႇတီႈမႃး လႆႈယိၼ်း ၸိုဝ်ႈပိူၼ်ႈဢုပ်ႇသမ့်ၵၼ်။ ထႅင်ႈၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈ ပူဝ်ႇၾႆးမႆႈ ပဵၼ်ၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၶဝ်လိုဝ်းၵၼ်ဝႃႈ ယၢမ်ႈႁဵတ်းမုၼ်ၸဝ်ႈ မႃးယူႇတီႈ မိူင်းၼၢႆးသေ ပေႃးမၼ်းႁၢႆမိူဝ်းၵႂႃႇဢမ်ႇႁိုင်ၵေႃႈ ၼုင်ႈၶူဝ်းသိုၵ်းပဵၼ်ပူဝ်ႇသၢမ်လၢဝ်မႃးသွၵ်ႈတဝ် ထၢမ်ႁႃသိုၵ်းတႆး ဝၢၼ်ႈယဝ့်ဝၢၼ်ႈ တွပ်ႇဝႃႈဢမ်ႇႁၼ်ၼႆၵေႃႈ ၺႃးပၢပ်းၵႅမ်ႈ ႁၼ်ၼႆၵေႃႈ ႁဵတ်းသင်ဢမ်ႇမႃးၸႅင်ႈဝွၵ်ႇၼႆသေထုၵ်ႇပၢပ်းၵႅမ်ႈ။ ပေႃးလၢတ်ႈသင် ဢမ်ႇထုၵ်ႇၸႂ်မၼ်းၵေႃႈ ထၢမ်ဢဝ်ၾႆးၸုတ်ႇၾႆးၽဝ်တိၵ်းတိၵ်းလႄႈ ၶဝ်ၸင်ႇတင်ႈၸိုဝ်ႈမၼ်းဝႃႈ ပူဝ်ႇၾႆးမႆႈ)။
ထိုင်မႃး 1983 ၸဝ်ႈၵွၼ်းၸိူင်းပိုၼ်ၽၢဝ်ႇလွင်ႈၽွမ့်ႁူမ်ႈ ၸင်ႇလႆႈၵႂႃႇၶဝ်ႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းၸွမ်းလႄႈလႆႈၶိုၼ်းႁူပ့်ထူပ်း ပီႈသႅင်ၸိုၼ်ႈ ပီႈၶွၼ်းၶိူဝ်း ၶဝ် ထႅင်ႈၵမ်းၼိုင်ႈ ပဵၼ်ဢၼ်ယိၼ်းၸူမ်းသိူဝ်းၸႂ် တင်းဢၼ်ဢွၵ်ႇၸႂ်မီးဝႆ့ယူႇၽွင်ႈယဝ့်လႄႈ ႁူမ်ႈဝႃႈဢမ်ႇလၢတ်ႈဢွၵ်ႇ ပၢၵ်ႇၵေႃႈ “ၵဝ်ၵေႃႈတေမႃးယူႇတီႈၼႆႈ” ၼႆ မၢႆဢၢၼ်းဝႆ့ၼႂ်းၸႂ်ၼင်ႇၼႆ။
ထိုင်မႃး 1984 လႆႈဢွၼ်ဢဝ်ပႃးၼၢင်းမေး မႃးယွၼ်းၶဝ်ႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်တီႈငဝ်ႈၸိုင်ႈတပ့်သိုၵ်းၽွမ့်ႁူမ်ႈလုၵ့်ၾိုၼ့် ၸိုင်ႈတႆးသေ ၸဝ်ႈၶႂၢၼ်မိူင်း ယိပ်းၵမ်ႁွင်ႈၵၢၼ်ၾၢႆႇၼႃႈတီႈပုၼ်ႈၽွၼ်းၵၢၼ်မိူင်း ၼႂ်းမိူင်း ၸင်ႇမႃးႁွင့်ဢဝ်ၵႂႃႇႁဵတ်းၵၢၼ် မွပ်ႈပၼ်ပီႈသႅင်ၸိုၼ်ႈ တီႈႁူင်းၽိမ်း (ႁူင်းဢိတ်ႇလိၵ်ႈ) ပၢင်ၵမ့်ၵေႃႇ ဢၼ်ႁဵတ်းဢွၵ်ႇပပ့်လိၵ်ႈ လၢႆလၢႆယၢင်ႇလႄႈလိၵ်ႈၽိုၼ်ၶၢဝ်ႇ ၵွၼ်းၶေႃ။
ဝၢႆးပႃႇတီႇမႂ်ႇသုင်ၸိုင်ႈတႆး/တပ့်သိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး SSPP/SSA ပွတ်းၸၢၼ်း ဢၼ်ၸဝ်ႈသိုၵ်းၸၢမ်မႂ်ႇဢွၼ်ႁူဝ်မႃးၶဝ်ႈႁူမ်ႈ တင်း တပ့်သိုၵ်း လုၵ့်ၾိုၼ့် ၸိုင်ႈတႆး SURA ဢၼ်ၸဝ်ႈၵွၼ်းၸိူင်းဢွၼ်ႁူဝ် မႃးပဵၼ် TRC/TRA (1984) လိၵ်ႈၽိုၼ်ၶၢဝ်ႇဢၼ်ဢွၵ်ႇတီႈႁူင်းၽိမ်း ပၢင်ၵမ့်ၵေႃႇ “ၵွၼ်းၶေႃ” ၼၼ့်ၽိူမ့်ထႅမ်ထွႆႈၵႂၢမ်း “ၶေႃႈၶၢၼ်ပၢၵ်ႇ တႅမ်ႈၾၢၵ်ႇတၢင်တူဝ် သဵင်ႁူဝ်ၸႂ်ၵူၼ်းမိူင်း”။
1985 တပ့်သိုၵ်းပွင်း SUA ဢၼ်ၶုၼ်သႃဢွၼ်ႁူဝ်မႃးႁူမ်ႈထႅင်ႈလႄႈ ပဵၼ်မႃးတပ့်သိုၵ်းမိူင်းတႆး MTA သေ ထိုင်မႃး 1996 ၶုၼ်သႃႇ ဝၢင်းၶိူင်ႈၶဝ်ႈၸူးမၢၼ်ႈ ဢႃးၸၢၼ်ၶိုၼ်းသႂ် လႄႈ ပီႈသႅင်ၸိုၼ်ႈ လူင်းမႃးၶိုၼ်းၵေႃႇတင်ႈ သိုပ်ႇသဵၼ်ႈသိုပ်ႇသၢႆလိူတ်ႈ ၸုမ်းၶၢဝ်ႇ ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ။ ႁူမ်ႈဝႃႈၽွင်းၼၼ့် တူဝ်ၽူႈတႅမ်ႈယူႇတီႈမိူင်းၵွၵ်ႇၼႆသေတႃႉၵေႃႈ ၾၢႆႇၼိုင်ႈယင်းႁဵတ်းၵၢၼ်ၶၢဝ်ႇၵဵဝ်ႇတၢင်း [လၢႆးၵၢၼ် ပွႆႇသဵင်ၾၢႆႇတႆး “သဵင်တႆး” Shan – DVB] တီႈႁူင်းပွႆႇသဵင်ၼေႃးဝေယ်ႊလႄႈလႆႈၵွင့်သၢၼ်ၵၢၼ်ၶၢဝ်ႇငၢဝ်းႁူမ်ႈၽၢၵ်ႈ ၵၢၼ်ငၢၼ်းၵၼ် မႃးယူႇၶိူဝ်းယႂ်း တေႃႇၽူႈတႅမ်ႈၶိုၼ်ႈမႃးယူႇ ၵဵင်းမႂ်ႇ မိူဝ်ႈ 2003 ၵေႃႈ လွင်ႈႁူမ်ႈမိုဝ်းၵၢၼ်ၶၢဝ်ႇၵေႃႈၶိုၼ်းၵိုၵ်းႁူမ်ႈၽၢၵ်ႈၵၼ် တေႃႇမၼ်းၸဝ်ႈ ပေႃးသဵင်ႈၵမ်ႊၵႂႃႇ ၼႂ်းဝၼ်းတီႈ 15 လိူၼ်သႅပ့်ထႅမ်ႊၿိူဝ်ႊ (15/09/2011) ထိုင်ႁွတ်ႈဝၼ်းၼႆ့ 11 ပီတဵမ်ၼႆ့ယဝ့်။
သႅင်ၸိုၼ်ႈ ႁိုဝ် သႅင်ၶဝ်ႈႁႅင်ႈ ႁိုဝ် သၶႁ ၼႆ့ လိူဝ်သေ –
ၼမ့်ၵတ့်တၢင်းၶႅၼ်ႇ လႅတ်းလႅၼ်ႇဝႆးၽၢႆ ယိူင်းမၢႆမၼ်ႈၵိုမ်း ယိုၼ်းယၼ်ပၵ်းမၼ်ႈ
မေႃၸင်ႈၼမ်ႉၼၵ်း လၵ်းၵၢၼ်ၶိုၵ့်ၶမ်ႇ ဢမ်ႇသမ်ႇမႅၼ်သုင် ႁဵတ်းၵေႃႉၾုင်မူႇ
ယူႇႁူမ်ႈပိူၼ်ႈလႆႈ မေႃမႆႈဢီးလူ ပူသိူဝ်ႇပၼ်တၢင်း ဢမ်ႇတွၼ့်ၶၢင်းမႆႈ
ပၼ်ႁႃသႆႈတွင့် လုၵ်ႈၼွင့်မိူၼ်ၵၼ် မီးပၼ်မီးယိုၼ်ႈ ၸႂ်ၸိုၼ်ႈၶၢဝ်ႇသႂ်
ၸႂ်တဵင်ႈထမ်းၽဵင်ႇ ဢမ်ႇလိူဝ်ၸဵင်ႇၽႂ် ၸႂ်ၼဵဝ်ၼႅၼ်ႈၼၵ်း မီးလၵ်းႁဵတ်ႇၽူလ်
ၵူၼ်းႁၵ့်သူင်ႁုမ် ၶုၼ်လီမီးၵႃႈ ၼပ့်ၼႃႈထိုဝ်တႃ သႅၼ်ႁႃယၢပ်ႇတႄ့ၵူၼ်းၸိူင့်မၼ်းၸဝ်ႈ
ၵႃရဝၵွမ်းၼပ့်ယမ်သေ
သႅင်ယ