ၸုမ်းၽွင်းလူင်မိူင်းထႆးပၢင်ၵုမ်ၵၼ် ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈႁႅင်းၵၢၼ်ယၢၼ်မိူင်း၊ ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵႄႈၶႆမၢႆမီႈ ယွၼ်ႇယၢၼ်းလူတ်းယွမ်းပၼ် တူတ်ႈတၢမ်ႇတၢင်းၽိတ်း လွင်ႈၸၢင်ႈႁႅင်းၵၢၼ်ယၢၼ်မိူင်း ၽိတ်းမၢႆမီႈ။ ပေႃးထုၵ်ႇမၢႆမီႈ ၶႂ်ႈယူႇလိုဝ်ႈသဝ်းတီႈလႂ်ၵေႃႈလႆႈ၊ ၶႂ်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်တီႈလႂ်ၵေႃႈလႆႈ။
မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 06/03/2018 ၸုမ်းၽွင်းလူင် လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းထႆး ၸတ်းႁဵတ်းပၢင်ၵုမ်ၵၼ် တီႈႁူင်းႁႅမ်း တုသိတ်ႇထႃးၼီး ဝဵင်းၶျႃႉဢမ်း ၸႄႈဝဵင်းၽဵတ်းၶျၿူးရီး။ ဝၢႆးပၢင်ၵုမ်ယဝ်ႉ ၽွင်းဝၢႆးဝၼ်းၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈသိုၵ်းလူင် သၼ်သိူၼ် ၵႅဝ်ႉၵမ်းၼိူတ်ႇ ၽူႈၶၢၼ်ပၢၵ်ႇလုမ်းၽွင်းလူင်မိူင်းထႆး လႆႈမွၵ်ႇလၢတ်ႈသပ်းၸႅင်ႈၶၢဝ်ႇၵႂႃႇဝႃႈ- ၼႂ်းပၢင်ၵုမ်ၸုမ်းၽွင်းလူင် ဢၼ်လႆႈဢုပ်ႇၵုမ်ၵၼ်ၵႂႃႇၼၼ်ႉ ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈမၢႆမီႈႁႅင်းၵၢၼ်ယၢၼ်မိူင်း ဢၼ်ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၸႂ်ႉၵႂႃႇမိူဝ်ႈပီၵၢႆ 2017 သေ မီးလွင်ႈတုမ်ႉတွပ်ႇသၢၼ်ၶတ်းႁၢဝ်ႈႁႅင်းဝႃႈ တူတ်ႈတၢမ်ႇမၼ်းႁၢဝ်ႈႁႅင်း ပူၼ်ႉတီႈၽႅဝ်ၼၼ်ႉ။ လွင်ႈၼႆႉ လႆႈၸႂ်ႉမၢႆမီႈၶိုၵ်ႉတွၼ်း မတ်ႉတႃ 44 သေ ၶိုၼ်းဢုပ်ႇဢူဝ်းထတ်းသၢင်/ထတ်းထွင်ယဝ်ႉ ၶိုၼ်းမူၼ်ႉမႄးၵႄႈၶႆ ယွၼ်ႇယၢၼ်းလူတ်းယွမ်းပၼ် တူတ်ႈတၢမ်ႇတၢင်းၽိတ်းတႃႇ 4 ၶေႃႈ-ဝႃႈၼႆ။
မၢႆမီႈ 4 ၶေႃႈ ဢၼ်မူၼ်ႉမႄးၵႄႈၶႆၸိူဝ်းၼၼ်ႉပဵၼ် မၢႆမီႈၶေႃႈမတ်ႉတႃ 101 ဢၼ်ဝႃႈႁႅင်းၵၢၼ်ယၢၼ်မိူင်း ဢမ်ႇမီးဝႂ်ဢၼုၺၢတ်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်သေ ၶဝ်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်ၼႂ်းမိူင်းထႆး တေၺႃးတူတ်ႈတၢမ်ႇတူၵ်းၶွၵ်ႈ 5 ပီ၊ မႂ်ငိုၼ်း 20,000-100,000 (2 မိုၼ်ႇဝၢတ်ႇထိုင် 1 သႅၼ်ဝၢတ်ႇ)ၼၼ်ႉ ဢမ်ႇမီးတၢမ်ႇတူၵ်းၶွၵ်ႈယဝ်ႉသေ ၵိုတ်းလိူဝ်တူတ်ႈတၢမ်ႇမႂ်ငိုၼ်း 5,000-50,000 (5 ႁဵင်ဝၢတ်ႇထိုင် 5 မိုၼ်ႇဝၢတ်ႇ)။
မၢႆမီႈမတ်ႉတႃ 102 ဢၼ်ဝႃႈၼၢႆးၸၢင်ႈ ဢမ်ႇၼၼ် ပေႃႈလဵင်ႉမႄႈလဵင်ႉ ၸၢင်ႈႁႅင်းၵၢၼ်ယၢၼ်မိူင်းၽိတ်းမၢႆမီႈ ၺႃးတူတ်ႈတၢမ်ႇမႂ်ငိုၼ်း 400,000-800,000 (4 သႅၼ်ဝၢတ်ႇတေႃႇထိုင် 8 သႅၼ်ဝၢတ်ႇ) တေႃႇႁႅင်းၵၢၼ် ၼိုင်ႈၵေႃႉၼၼ်ႉ လူတ်းယွမ်းပၼ် လိူဝ်တၢမ်ႇငိုၼ်း 10,000-100,000 (1 မိုၼ်ႇဝၢတ်ႇတေႃႇထိုင် 1 သႅၼ်ဝၢတ်ႇ)။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ၽူႈလႂ်ၽႂ်သေဢမ်ႇဝႃႈ သင်ဝႃႈႁဵတ်းၽိတ်ႈပွၵ်ႈၼိုင်ႈယဝ်ႉ သိုပ်ႇႁဵတ်းၽိတ်း ထႅင်ႈလၢႆပွၵ်ႈလၢႆၵမ်းၸိုင် တေလႆႈၺႃးတၢမ်ႇတူၵ်းၶွၵ်ႈတီႈဢေႇသုတ်း 1 ပီ၊ မႂ်ငိုၼ်း 50,000-200,000 (5 မိုၼ်ႇထိုင် 2 သႅၼ်ဝၢတ်ႇ)လႄႈ ဢမ်ႇမီးသုၼ်ႇလႆႈၸၢင်ႈႁႅင်းၵၢၼ် တႃႇၶၢဝ်းတၢင်း 3 ပီ-ၼႆယဝ်ႉ။
ၸဝ်ႈသိုၵ်းလူင် သၼ်သိူၼ် ၵႅဝ်ႉၵမ်းၼိူတ်ႇ သိုပ်ႇလၢတ်ႈထႅင်ႈဝႃႈ- မၢႆမီႈမႂ်ႇၼႆႉ ပိူဝ်ႈတႃႇႁႂ်ႈပေႃးၶဝ်ႈၸွမ်းပိူင် သုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းၼၼ်ႉ ၼၢႆးၸၢင်ႈလႄႈလုၵ်ႈၸၢင်ႈ (ပေႃႈလဵင်ႉႁိုဝ်မႄႈလဵင်ႉလႄႈလုၵ်ႈလဵင်ႉ) ၶႂ်ႈၶၢႆႉတီႈ ႁဵတ်းၵၢၼ်ၵေႃႈလႆႈ၊ ၶႂ်ႈယူႇလိုဝ်ႈသဝ်းတီႈလႂ်ၵေႃႈလႆႈ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ပေႃးဢမ်ႇၸႂ်ႈၵႃႈၵူတ်ႇထတ်းပၢႆးယူႇလီ၊ ၵႃႈဝႂ်ဢၼုၺၢတ်ႈႁဵတ်းၵၢၼ် လႄႈၵႃႈၽိုၼ်လိၵ်ႈဢွၵ်ႇတၢင်း (ပပ်ႉဝႂ်ပၢတ်ႊသပွတ်ႊ)ၸိူဝ်းၼႆႉ ၼၢႆးၸၢင်ႈတေဢမ်ႇလႆႈၵဵပ်းငိုၼ်း တီႈၼိူဝ်လုၵ်ႈၸၢင်ႈ ႁႅင်းၵၢၼ်ယၢၼ်မိူင်းလႃးလႃး၊ လွင်ႈၼႆႉပိူဝ်ႈၵႅတ်ႇၵင်ႈဝႆႉ လွင်ႈၵိၼ်ၸိၵ်းတွၵ်ႇၸွၵ်း ၼိူဝ်ၵၼ်လႄႈ ၸၢင်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈပဵၼ်ၵၢၼ်ၵႃႉၶၢႆၵူၼ်းၵႂႃႇ- ၶၢဝ်ႇထႆး မတိၶျူၼ်ႊဢွၼ်ႊလၢႆႊ ဢွၵ်ႇၶၢဝ်ႇၵႂႃႇၼင်ႇၼႆ။
ထႅင်ႈလွင်ႈၼိုင်ႈ သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ ႁႅင်းၵၢၼ်ယၢၼ်မိူင်း/လုၵ်ႈလဵင်ႉ ဢမ်ႇယွမ်းၸိုင် ၼၢႆးၸၢင်ႈတေဢမ်ႇလႆႈ ၵဵပ်း/ယိုတ်းဝႆႉ ပပ်ႉဝႂ်ဢွၵ်ႇတၢင်း (ပၢတ်ႊသပွတ်ႊ)၊ ဝႂ်ဢၼုၺၢတ်ႈႁဵတ်းၵၢၼ် လႃးလႃး။ သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈၵဵပ်းဝႆႉၵေႃႈ ပေႃးႁႅင်းၵၢၼ်ယွၼ်းၶိုၼ်း တေလႆႈပၼ်ၶိုၼ်းၵမ်းလဵဝ်-ၼႆယဝ်ႉ။
ပၵ်းပိူင်မၢႆမီႈႁႅင်းၵၢၼ် ပီ 2017 ဢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈထႆး ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၵႂႃႇမိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 23/06/2017 ၼၼ်ႉ တမ်းဝၢင်းတူတ်ႈတၢမ်ႇတၢင်းၽိတ်းၼၵ်းၼႃလိူဝ်ႁႅင်း၊ ႁဵတ်းႁႂ်ႈႁႅင်းၵၢၼ်ယၢၼ်မိူင်း (မိူင်းမၢၼ်ႈ၊ လၢဝ်း၊ ၵမ်ႇပူးၶျႃးၸိူဝ်းၼႆႉ) ၼပ်ႉႁူဝ်မိုၼ်ႇႁူဝ်သႅၼ် ဢွၼ်ၵၼ်ပွၵ်ႈဝၢႆႇမိူဝ်းၶိုၼ်းမိူင်းၽႂ်မၼ်း၊ ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ႁၢၼ်ႉၶၢႆၶူဝ်းၶွင်တင်းၼမ် ပိူင်လူင်မၼ်းႁၢၼ်ႉၶၢႆတၢင်းၵိၼ်တၢင်းယႅမ်ႉ ၼႂ်းမိူင်းထႆး ဢၢၼ်ႇႁူဝ်ႁဵင် လႆႈဢိုတ်းႁပ်းဝႆႉ။ ၵွပ်ႈႁႅင်းၵၢၼ်ယၢၼ်မိူင်း ဢွၼ်ၵၼ်ပွၵ်ႈမိူဝ်းၼမ်လႄႈ ၸွမ်းႁူင်းၸၢၵ်ႈႁူင်းၵၢၼ် ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ဢမ်ႇပေႃးမီးၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်၊ ႁဵတ်းႁႂ်ႈမီးလွင်ႈလူႉသုမ်းဢၢၼ်ႇႁူဝ်လၢၼ်ႉဝၢတ်ႇ-ၼႆယဝ်ႉ။