လုမ်ႈၾႃႉတူၵ်ႇတၵ်ႉဝႃႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶႃႈၵူၼ်းမိူင်းတၢႆၼမ်သုတ်းထီႉၼိုင်ႈ

ၸုမ်း ACLED The Armed Conflict Location & Event Data Project  ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ်ဝႃႈ ၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇသိုၵ်း ဢၼ်ၶႃႈၵူၼ်းမိူင်းတၢႆၼမ်သုတ်းၼႂ်းလုမ်ႈၾႃႉ ပဵၼ်မိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇ ဝႃႈၼႆ။

ၸုမ်း ACLED ဢၼ်ပၵ်းတႃပႂ်ႉတူၺ်းလွင်ႈၵူၼ်းမိူင်းထုၵ်ႇၶုၼ်မိူင်းတဵၵ်းတဵင်  ၊ ဢၼ်ပၵ်းလုမ်းတီႈမိူင်း U.S ဢွၵ်ႇၽိုၼ်တၢမ်းငဝ်းလၢႆးဝႃႈပီ 2021 တေႃႇထိုင်လိူၼ်ဢွၵ်ႊထူဝ်ႊပိူဝ်ႊ ၸိုင်ႈမိူင်းဢၼ်ပဵၼ်ပၢင်ၼႄၵၢင်ၸႂ် တင်းလုမ်ႈၾႃႉၼႆႉ လႆႈဝႃႈ ၵူၼ်းမိူင်းမၢၼ်ႈ ၺႃးၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇသိုၵ်း တီႈၺွပ်း ပေႃႉထုပ်ႉ ပိုတ်းယိုဝ်းၶႃႈႁႅမ်တၢႆ ၼမ်လိူဝ်ပိူၼ်ႈ- ၼႆသေ ယင်းႁၢႆးငၢၼ်းၼႄဝႆႉပႃး သၢၵ်ႈသေႇလၵ်းထၢၼ်လႄႈတူဝ်ၼပ်ႉတႅတ်ႈတေႃး။

ယင်းပၢႆတႅမ်ႈဝႆႉဝႃႈ ၵူၼ်းတၢႆယွၼ်ႉၼမ်ႉမိုဝ်းၶုၼ်မိူင်း ပတ်းပိုၼ်ႉလုမ်ႈၾႃႉၼႆႉ တႃႇ 60 % ပဵၼ်ၵူၼ်းမိူင်းမၢၼ်ႈ။ ၵူၺ်းၵႃႈၵူၼ်းမိူင်းမၢၼ်ႈဢမ်ႇၵူဝ်ဢမ်ႇထွႆ တေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ် ၶၢဝ်းတၢင်း 9 လိူၼ် 10 လိူၼ်ၼႆႉ တိုၵ်ႉၶတ်းၸႂ်တေႃႇသူႈၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇသိုၵ်းလူၺ်ႈလၢႆးၽႂ်မၼ်း – ဝႃႈၼႆဝႆႉ။

 “ၼၵ်းၶၢဝ်ႇၵူၼ်းတႃႈၵုင်ႈၵေႃႉၼိုင်ႈၵေႃႈလၢတ်ႈဝႃႈ – ပေႃးတူၺ်းငဝ်းလၢႆးတလဵဝ်ၼႆႉတႄႉ မိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇၼႆႉမီးၼႃႈမီးတႃဝႆႉၼႂ်းလွင်ႈၵေႃႇၵၢၼ်ႁၢႆႉၼႆႉ။ ၵႃႈမၼ်းဢမ်ႇတူၵ်းဢမ်ႇပွႆႇဢႃႇၼႃႇတႄႉမၼ်းတိုၼ်းတေသိုပ်ႇပဵၼ် ထိၼိုင်ႈၼႂ်းလုမ်ႈၾႃႉထႅင်ႈဢမ်ႇႁၢင်ႉ”- ဝႃႈၼႆ။

ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 9 လိူၼ်ၼႆႉ ၵူၼ်းမိူင်း ၵူၼ်းၼုမ်ႇ ၸိူဝ်းၼႄၵၢင်ၸႂ်သၢၼ်ၶတ်းၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇသိုၵ်းၼၼ်ႉ ၺႃးသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ပလိၵ်ႈမၢၼ်ႈၸႂ်ႉလၢႆးႁုၵ်ႉႁၢႆႉၶႃႈႁႅမ်တၢႆ 1200 ပၢႆယဝ်ႉ ၸုမ်းၸၢႆႈထႅမ်ၵူၼ်းတူၵ်းၶွၵ်ႈၵၢၼ်မိူင်း မိူင်းမၢၼ်ႈ AAPP ၵေႃႈဢွၵ်ႇဝႆႉၼင်ႇၼႆ။

လိူဝ်ၼၼ်ႉ ဝၼ်းပၢင်ၵုမ်ဢႃႊသီႊယၼ်ႊၼၼ်ႉ ၸွမ်ၸိုင်ႈမိူင်းဢမေႊရိၵၼ်ႊ ၵျူဝ်ႊ ပၢႆႊတၼ်ႊ ၵေႃႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈပၢင်ၵုမ်ၸွမ်းဢွၼ်ႊလၢႆႊသေ လၢတ်ႈတီႈပၢင်ၵုမ်ၼၼ်ႉဝႃႈ     သၢၼ်ၶတ်းသႄႉၼႄးလွင်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈယိုတ်းဢႃႇၼႃႇဝၢၼ်ႈမိူင်း၊ မႆႈၸႂ်လွင်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈႁဵတ်းႁၢႆႉတေႃႇၵူၼ်းမိူင်းႁၢဝ်ႈႁႅင်း ၊ ႁႂ်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈၵိုတ်းလွင်ႈၸႂ်ႉလၢႆးမိူၵ်ႈမႂ်ႈ ပိုတ်းယိုဝ်းတီႉၺွပ်းၶႃႈႁႅမ်ၵူၼ်းမိူင်း၊ တုၵ်းယွၼ်းႁႂ်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈပွႆႇပၼ်ၶိုၼ်းၵူၼ်းၸိူဝ်းထုၵ်ႇတီႉဝႆႉၼၼ်ႉမူတ်းမူတ်း သေ ႁႂ်ႈၶိုၼ်းပႆၼိူဝ်သဵၼ်ႈတၢင်းတီႊမူဝ်ႊၵရေႊသီႊၶိုၼ်းဝႆးဝႆး ဝႃႈၼႆ။

ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ ၼႂ်းလုမ်ႈၾႃႉၼႆႉ ၶုၼ်မိူင်းဢၼ်ၶႃႈႁႅမ်ၵူၼ်းမိူင်းတၢႆ ၼမ်သုတ်းထီႉၼိုင်ႈပဵၼ်မိူင်းမၢၼ်ႈ၊ ထီႉသွင်ပဵၼ်မိူင်း ၵူဝ်ႊလမ်ႊပီႊယႃႊ လႄႈထီႉသၢမ် ပဵၼ်မိူင်း ၵွၼ်ႊၵူဝ်ႊ ၼႆ ၸုမ်း ACLED တႅမ်ႈဝႆႉၼႂ်းႁၢႆးငၢၼ်းမၼ်းၼင်ႇၼႆ။

ၶေႃႈမုလ်း- RFA, Delta News Agency, ACLED