ၵၢၵ်ႇသေႃးလူင် ၶၵ်ႉၵၢၼ်ငမ်းယဵၼ် မီးၼႂ်းမိုဝ်းႁဝ်း တေလႆႈသိုပ်ႇႁဵတ်းသင်ထႅင်ႈ?

ၵၢၵ်ႇသေႃးလူင် ၶၵ်ႉၵၢၼ်ငမ်းယဵၼ်ၼႆႉ မီးၼႂ်းမိုဝ်းႁဝ်းယဝ်ႉ၊ ႁဝ်းပိုတ်ႇလႆႈယဝ်ႉ လူဝ်ႇၶဝ်ႈၵႂႃႇၼႂ်းႁိူၼ်း ဢၼ်ႁူၵ်ႉႁူၵ်ႉႁၢမ်းမႃးႁိုင်လႄႈ တေလႆႈပတ်းၽဵဝ်ႈတႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈ။ လွင်ႈၼႆႉ  ၸဝ်ႈၶိုၼ်းသႂ် ၸႂ်ယဵၼ် ၽူႈၸတ်းၵၢၼ်လုမ်း PI ၾၢႆႇၵမ်ႉၸွႆႈၵၢၼ်ငမ်းယဵၼ် မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် တွပ်ႇလၢတ်ႈဝႆႉၼင်ႇၼႆ။

ထၢမ်-ပၢင်ၵုမ်လူင်ပၢင်လူင် ၸူဝ်ႈပၢၵ်ႇပီ 21 ပွၵ်ႈၵမ်းထူၼ်ႈ 4 ၼႆႉ လိူဝ်သေလွင်ႈၵၢၼ်မိူင်းယဝ်ႉ ဢၼ်ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်သေလႆႈၶေႃႈတူၵ်းလူင်း မီးသင်ၽွင်ႈၶႃႈ။ ပိူဝ်ႈတႃႇၵႅတ်ႇၵင်ႈတၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 ၸိူဝ်းၼႆႉ ၸွင်ႇဢုပ်ႇပႃးၽွင်ႈၶႃႈ?။

တွပ်ႇ-ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၶူဝ်ႊဝိတ်ႉၼႆႉ ဢမ်ႇလႆႈငိၼ်းဝႃႈဢုပ်ႇၵၼ်။ ပိူင်လူင်မၼ်းတႄႉ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ လႆႈဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်တင်းမူတ်းမီးယူႇ 3 တွၼ်ႈ။ 1. ၼႆႉ ၵဵဝ်ႇၵပ်းလူၺ်ႈလွင်ႈယူင်ႉၵၢၼ်ဢုပ်ႇဢူဝ်း ႁဝ်းထုၵ်ႇလီလႆႈမူၼ်ႉမႄးၵႂႃႇၸိူင်ႉႁိုဝ်။ ၼႂ်းယူင်ႉၶၢပ်ႈၵၢၼ်ဢုပ်ႇဢူဝ်းၼႆႉ တီႈႁူဝ်ၶေႃႈမၼ်း လူဝ်ႇလႆႈမႄး ဢီႈသင်လၢႆလၢႆ ဢုပ်ႇဢူဝ်းတႅပ်းတတ်းလွင်ႈၼႆႉ။ 2.ပေႃးဝၢႆး 2020 ဢၼ်ႁဝ်းတေဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်ၵႂႃႇၼႆႉ တေမီးႁူဝ်ၶေႃႈသင်လၢႆလၢႆ၊ သမ်ႉတေဢုပ်ႇၵႂႃႇလၢႆးလႂ်။ ဢွၼ်တၢင်းသုတ်း ႁဝ်းတေဢုပ်ႇတွၼ်ႈၵၢၼ်မိူင်း၊ ပေႃးဝႃႈ ဢုပ်ႇလွင်ႈၵၢၼ်မိူင်းယဝ်ႉ တေသိုပ်ႇဢုပ်ႇလွင်ႈၾၢႆႇ Technique ၊ မၢၼ်ႈႁွင်ႉဝႃႈ(နည်းပညာ)၊ ပေႃးယဝ်ႉၼၼ်ႉမႃးထႅင်ႈၸၼ်ႉၼိုင်ႈ တေမႃးတႅပ်းတတ်းၽေႃႇၼမ်ႉၽေႃႇတူဝ်၊ ပေႃးဝၢႆးလင် 2020 ၼႆႉ ႁဝ်းတေႁဵတ်းၵႂႃႇၸိူင်ႉၼႆဢိူဝ်ႈ၊ ဢမ်ႇၸႂ်ႈႁဝ်းတေလၢမ်းလၢမ်းငုမ်းငုမ်းသေႁဵတ်းၵႂႃႇ။ 3.ဢၼ်ႁဝ်းတေ ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵႂႃႇထႅင်ႈၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်လၵ်းၵၢၼ်မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်။ လၵ်းၵၢၼ်မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆႉ မီးသင်ၽွင်ႈ ႁဝ်းတေဢုပ်ႇၵႂႃႇႁႂ်ႈပေႃးယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၸိူင်ႉၼၼ်လႄႈ ၼႂ်း 3 တွၼ်ႈၼႆႉ ဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈလူင်ၼၼ်ႉ မၼ်းမီး 2 ၶေႃႈ။

ၶေႃႈၼိုင်ႈ- မိူဝ်ႈဢွၼ်တၢင်း ပိူၼ်ႈဝႃႈၶၵ်ႉၵၢၼ်ငမ်းယဵၼ်ၼႆႉ ပေႃး 2020 ပူၼ်ႉယဝ်ႉၵေႃႈတေဢမ်ႇမီး ယဝ်ႉ၊ လူဝ်ႇယိုဝ်းၵၼ်ၵူၺ်းယဝ်ႉ ပိူၼ်ႈထၢင်ႇၸိူင်ႉၼႆ။ ၼႆႉဢမ်ႇၸႂ်ႈ၊ ဝၢႆးလင် 2020 ၼႆႉၵေႃႈ ႁဝ်းတေသိုပ်ႇႁဵတ်းၵႂႃႇ မၼ်းပဵၼ်ၼင်ႇၼႆ။

ၶေႃႈသွင်-မိူဝ်ႈဢွၼ်တၢင်းၼႆႉ တေမီးလွင်ႈၸႅၵ်ႇၽႄဢႃႇၼႃႇၵၼ်၊ တေမီးလွင်ႈၸႅၵ်ႇလွင်ႈၵဵပ်းၶွၼ်ႇၵၼ်၊ တေၸႅၵ်ႇၽႄၵဵဝ်ႇၵပ်းလူၺ်ႈ လွင်ႈငိုၼ်းတွင်းၵၼ်၊ လွင်ႈၶူဝ်းၶွင်သၽႃႇဝၸိူဝ်းၼႆႉ လၢတ်ႈဝႆႉယူႇ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢမ်ႇမီးဝႆႉဝႃႈတေၸႅၵ်ႇၽႄလူၺ်ႈလၢႆးလႂ်။ ၵမ်းၼႆႉ မီးလွင်ႈတႅပ်းတတ်းဝႃႈ တေမီးၵၢၼ် ၸႅၵ်ႇၽႄဢႃႇၼႃႇ လွင်ႈၵဵပ်းၶွၼ်ႇ၊ လွင်ႈၶူဝ်းၶွင်သၽႃႇဝ ၊ လွင်ႈငိုၼ်းတွင်း ၸွမ်းၼင်ႇပၵ်းပိူင် မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မီး၊ ၶဝ်တေၸႂ်ႉၵႂၢမ်းဝႃႈ ၸွမ်းၼင်ႇပၵ်းပိူင်ၾႅတ်ႊၻရႄႊမီး။

လွင်ႈၼႆႉ တၢင်းၾၢႆႇၵူၼ်းလူင်တၢင်းၼမ်ၵေႃႈ ၶဝ်ဝႃႈ မၼ်းပဵၼ်ၶေႃႈတႅပ်းတတ်း ဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈ တီႈသုတ်းယဝ်ႉ၊ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ မိူဝ်ႈဢွၼ်တၢင်းၼႆႉ ဢမ်ႇပေႃးတႅတ်ႈတေႃးလီ ၵမ်းၼႆႉမၼ်းတႅတ်ႈတေႃး မႃးယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၼၼ်လႄႈ မိူဝ်ႈဢွၼ်တၢင်း ႁဝ်းၼႆႉမႃးၸူးတီႈ ၽၵ်းတူလူင်ၵူၺ်း မၼ်းဢမ်ႇပိုတ်ႇလႆႈမၢၵ်ႇသေႃးမၼ်း၊ ဢမ်ႇမီးၵၢၵ်ႇသေႃးမၼ်း။ မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ၵၢၵ်ႇသေႃးတႃႇပိုတ်ႇ ၽၵ်းတူလူင်ၼႆႉမီးယဝ်ႉ၊ ႁဝ်းပိုတ်ႇလႆႈမၢၵ်ႇသေႃးမၼ်းယဝ်ႉ။

ႁဝ်းႁူႉယူႇ ပေႃးပိုတ်ႇမၢၵ်ႇသေႃးယဝ်ႉ တေလႆႈၶဝ်ႈၵႂႃႇတၢင်းၼႂ်းႁိူၼ်း။ ႁိူၼ်းလင်ၼႆႉ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဢမ်ႇလႆႈ တီႇၽဵဝ်ႈလုမ်းလႃးမႃးႁိုင်လႄႈ မၼ်းႁူၵ်ႉႁူၵ်ႉႁၢမ်းႁၢမ်းဝႆႉ၊ တေလႆႈပတ်းၽဵဝ်ႈ တီႇၽဵဝ်ႈသေၶဝ်ႈၵႂႃႇ၊ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ ႁဝ်းမီးၵၢၵ်ႇသေႃးၶဝ်ႈၵႂႃႇလႆႈယဝ်ႉလႄႈ ႁဵတ်းႁိုဝ်ၵေႃႈ ႁဝ်းတေမီးဢဵၼ်ႁႅင်းတူဝ် ဢဵၼ်ႁႅင်းၸႂ်သေ သိုပ်ႇၶဝ်ႈၵႂႃႇလႆႈထႅင်ႈ၊ ၶဝ်ဝႃႈၸိူင်ႉၼႆယဝ်ႉ။

ၵူၺ်းၵႃႈ ၵမ်းၼႆႉတႄႉ ႁဝ်းတေႁဵတ်းၵႂႃႇ 5 ပီဢမ်ႇယဝ်ႉၵေႃႈထႅင်ႈ 5 ပီ၊ ထႅင်ႈ 5 ပီဢမ်ႇယဝ်ႉၵေႃႈထႅင်ႈ 5 ပီ တေၵႂႃႇဢမ်ႇသုတ်းဢမ်ႇဝၢႆးၸိူင်ႉၼၼ်ဢမ်ႇၸႂ်ႈ။ ၵမ်းၼႆႉတႄႉ တေတမ်းပိူင်မၼ်းဝႃႈ ၼႂ်း 5 ပီၼႆႉ ႁႂ်ႈလႆႈၸိူင်ႉႁိုဝ်၊ တေလႆႈဝၢင်းၽႅၼ်လီလီသေႁဵတ်းၵႂႃႇ။ တႃႇတေဝၢင်းၽႅၼ်ၼႆႉၵေႃႈ ႁဝ်းမီးၶၢဝ်းယၢမ်း မၼ်း၊ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ လိူၼ်ၼူဝ်ႊဝႅမ်ႊပိူဝ်ႊၼႆႉ တင်းမိူင်းၵေႃႈမီးလိူၵ်ႈတင်ႈ၊ တေႃႇပေႃးထိုင်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမႂ်ႇ တေၶိုၼ်ႈမႃးၼႆႉ မၼ်းတေလႆႈပႂ်ႉတေႃႇထိုင်လိူၼ်မၢတ်ႊၶျ် (2021)သဵင်ႈၵွၼ်ႇ၊ ၼႂ်းၵႄႈၼႆႉ ႁဝ်းတေလႆႈႁၢင်ႈႁႅၼ်းၵႂႃႇ၊ မၢင်လွင်ႈၼႆႉႁဝ်းႁၢင်ႈႁႅၼ်းၽႂ်မၼ်း၊ EAO ၼႆၵေႃႈ EAO ႁၢင်ႈႁႅၼ်းႁင်းမၼ်း၊ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၵေႃႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ႁၢင်ႈႁႅၼ်းႁင်းမၼ်း။ မၢင်လွင်ႈ ဢၼ်ႁူမ်ႈမိုဝ်းၵၼ်လႆႈၵေႃႈ ႁဝ်းတေႁူမ်ႈမိုဝ်းၵၼ်ၵႂႃႇၸိူဝ်းၼႆႉ ၶဝ်ၵေႃႈႁဵတ်းမႃး။

ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈႁဵတ်းမႃးယဝ်ႉလႄႈ မိူဝ်ႈလဵဝ် တင်းသွင်ၾၢႆႇၼႆႉ လႆႈငိၼ်းဝႃႈ ဢမ်ႇပေႃးႁိုင်ပေႃးၼၢၼ်း ၼႂ်းဝၼ်းသွင်ဝၼ်းၼႆႉ ၶဝ်တေၺႃးၵၼ် ဢုပ်ႇၵၼ်တၢင်း Online ယူႇ။

ထၢမ်-မိူဝ်ႈပၢင်ၵုမ်ပၢင်လူင် ပီႁူဝ်ပၢၵ်ႇ 21 ပူၼ်ႉမႃးၼၼ်ႉ ယူႇတီႈၼႂ်းသၢႆတႃၵူၼ်းမိူင်းတူၺ်းတႄႉ မိူၼ်ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်ယဝ်ႉတူဝ်ႈလီငၢမ်းၵႂႃႇ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၼၼ် ပၢင်ၵုမ်ဢၼ်ပူၼ်ႉမႃးၼႆႉ ႁၼ်ထိုင်ၸိူင်ႉႁိုဝ် မီးလွင်ႈႁၢၼ်ႉၸႂ်ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၽွင်ႈၶႃႈ?။

တွပ်ႇ-ဢၼ်လီပေႃးၸႂ်ၼႆႉတႄႉ ၵမ်းၼႆႉမီးၶေႃႈတႅပ်းတတ်းယဝ်ႉ- 1.လင် 2020 ႁဝ်းတေသိုပ်ႇႁဵတ်းၵႂႃႇ။ 2.ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၸႅၵ်ႇၽႄဢႃႇၼႃႇ ငိုၼ်းတွင်း၊ လွင်ႈၶူဝ်းၶွင်သၽႃႇဝ၊ လွင်ႈၵဵပ်းၶွၼ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉ ႁဝ်းတေမီးလွင်ႈၸႅၵ်ႇၽႄၵၼ် တႅတ်ႈတႅတ်ႈတေႃးတေႃး ၸွမ်းၼင်ႇပၵ်းပိူင်ၾႅတ်ႊၻရႄႊမီး၊ ၼႆႉပဵၼ်ပၵ်းပိူင်ဢၼ်ၶိုပ်ႈၼႃႈမႃးတႄႉတႄႉယဝ်ႉ။

ဝၢႆးသေလူင်းလၢႆးမိုဝ်း NCA ပီ 2015 မႃးၼႆႉ ၼႂ်း 5 ပီၼႆႉ ၼႆႉပဵၼ်ၶေႃႈတႅပ်းတတ်းဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈ တီႈသုတ်း တေလႆႈဝႃႈၸိူင်ႉၼႆ။ ၵူၺ်းမၼ်းဢမ်ႇပွင်ႇဝႃႈ လႆႈၵၢၵ်ႇသေႃးၼႆႉယဝ်ႉၵေႃႈ မၼ်းတေငၢႆႈၵႂႃႇ ဢမ်ႇၸႂ်ႈ၊ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇလၢတ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ ႁိူၼ်းၼႆႉ ဢမ်ႇလႆႈလူလွမ်လုမ်းလႃးမႃးႁိုင်ယဝ်ႉ ႁူၵ်ႉႁူၵ်ႉႁၢမ်းႁၢမ်းဝႆႉလႄႈ ႁဝ်းတေလႆႈတီႇလႆႈပတ်းလႆႈၽဵဝ်ႈၵႂႃႇတႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈ၊ မၼ်းတေဢမ်ႇၸႂ်ႈ ၵၢၼ်ငၢႆႈငၢႆႈ၊ ၶၢဝ်းယၢမ်းမၼ်းၵေႃႈဢမ်ႇမီးၼမ်။

ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ ဢီႈသင်လႃႇ မိူဝ်ႈႁဝ်းတိုၵ်ႉဢုပ်ႇဢူဝ်းလွင်ႈငမ်းယဵၼ်ယူႇ ႁင်းႁဝ်းၼႆႉ ပီႈၼွင်ႉႁိမ်းႁွမ်း ႁိူၼ်းၸမ်ႁဝ်းၼႆႉ ပိူၼ်ႈသမ်ႉၽိတ်းၵၼ်၊ ဢိၼ်ႊၻီႊယိူဝ်ႊ တင်းၶႄႇၽိတ်းၵၼ်၊ ႁဝ်းသမ်ႉမီး ၼႂ်းၵႄႈမၼ်း၊ ၵမ်းၼႆႉ မိူင်းဢမေႊရိၵၼ်ႊၵေႃႈ ၶဝ်ႈမႃးပႃးသေ ဢမေႊရိၵၼ်ႊၵေႃႈသမ်ႉၽိတ်းၵၼ် တင်းၶႄႇ၊ ၵျပၢၼ်ႇၵေႃႈၶဝ်ႈမႃးသေ ၵျပၢၼ်ႇၵေႃႈၽိတ်းၵၼ်တင်းၶႄႇ၊ ဢေႃႊသတြေႊလီႊယိူဝ်ႊၵေႃႈ ၶဝ်ႈမႃးသေ ဢေႃႊသတြေႊလီႊယိူဝ်ႊၵေႃႈၽိတ်းၵၼ်တင်းၶႄႇ။

ပေႃးၸိူင်ႉၼၼ် ႁဝ်းၼႆႉတူၵ်းယူႇၼႂ်းၵၢင်မၼ်း၊ လွင်ႈငမ်းယဵၼ်ၼႆႉ ပေႃးႁဝ်းတေႁဵတ်းၵႂႃႇထိူင်းထိူဝ်ႉ ၶႂ်ႈယဝ်ႉမိူဝ်ႈလႂ်ၵေႃႈယဝ်ႉ ပေႃးၸိူင်ႉၼၼ်တႄႉ မီးပိူၼ်ႈတၵ်ႉမႃးတင်းၼမ်ဝႃႈ “သူၸဝ်ႈတႄႉႁဵတ်းၵႂႃႇ လွႆးလွႆးလႆႈယူႇ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ၵူဝ်မိူင်းလူင်ၸိူဝ်းၼႆႉ ဢမ်ႇပႂ်ႉသူၸဝ်ႈလႆႈၼၼ်ႉၵူၺ်းယဝ်ႉ။ ပေႃးဢမ်ႇပႂ်ႉသူၸဝ်ႈလႆႈၼႆ မိူင်းသူၸဝ်ႈသမ်ႉမႃးတူၵ်းၵႄႈၵၢင်မၼ်း။ ပေႃးၸိူင်ႉၼၼ် ပေႃးသူၸဝ်ႈယင်းဢမ်ႇၽွမ်ႉသဵင်ပဵင်းပၢၵ်ႇၵၼ်ဝႆႉ ဢွၼ်တၢင်းၼႆႉတႄႉ သူၸဝ်ႈတေယၢပ်ႇဢိူဝ်ႈ” ပိူၼ်ႈတၵ်ႉမႃးၸိူင်ႉၼႆ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၼၼ်သေ 5 ပီတၢင်းၼႃႈၼႆႉ တေလႆႈၶတ်းၸႂ်တႄႉတႄႉ။

ထၢမ်-လွင်ႈဢၼ်ဢမ်ႇႁၢၼ်ႉၸႂ် ႁူဝ်ၶေႃႈဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်ယၢပ်ႇ၊ တႃႇဢဝ်ၵႂႃႇဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်ထႅင်ႈ ပၢင်ၵုမ်တၢင်းၼႃႈၵေႃႈ မီးတၢင်းယၢပ်ႇဝႆႉ ၵႄႈလိတ်ႈဢမ်ႇလႆႈၸိူဝ်းၼႆႉ ၸွင်ႇမီးၶႃႈ?။

တွပ်ႇ-ၵမ်ႈၼမ်ၼႆႉပိူၼ်ႈဝႃႈ ၵဵဝ်ႇၵပ်းလူၺ်ႈထွႆႈၵႂၢမ်း၊ ထွႆႈၵႂၢမ်းၼႆႉ ႁဝ်းထဵင်ၵၼ်ႁိုင်ၼႃႇ။ မိူၼ်ၼင်ႇ ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်းၸႄႈမိူင်းၼႆႉ တၢင်းဢိင်းၵလဵတ်ႈႁွင်ႉ State constitution ၊ တၢင်းမၢၼ်ႈတေႁွင်ႉ (ပြည်နယ်အခြေခံဉပဒေ)၊ (ပြည်နယ်အခြေခံဉပဒေ)ၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇသၢင်ႇထုၵ်ႇ၊ ႁဵတ်းသင်လႃႇ ပေႃးတႃႇမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်သမ်ႉဝႃႈ (ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဉပဒေ) ၊ ၽိူဝ်ႇမႃးထိုင် ၸႄႈမိူင်းသမ်ႉဝႃႈ (ပြည်နယ်အခြေခံဉပဒေ)ၵူၺ်းၼႆႉတႄႉ  မိူၼ်တင်းႁဝ်းမႃးတဵၵ်းတဵင်ၵၼ်ဢိူဝ်ႈ၊ မၼ်းဢမ်ႇၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်ဢိူဝ်ႈ၊ ဢၼ်ထဵင်ၵၼ်ၼႆႉ တင်ႈတႄႇဢဝ်ႁဝ်းၶဝ်ႈၵႂႃႇဝၼ်းတီႈ 9 တေႃႇပေႃးထိုင် ဝၼ်းတီႈ 21 ၼႆႉ ဢမ်ႇၵႄႈလႆႈ ၶေႃႈၵႂၢမ်းဢၼ်ၼႆႉ၊ ပဵၼ်ဢၼ်ယႂ်ႇဢၼ်လူင်မၼ်းတႄႉတႄႉ။

ၵမ်းၼႆႉ တၢင်းၾၢႆႇၸုမ်းလၢႆးလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၶဝ်ၵေႃႈဝႃႈ- “ပေႃးႁဝ်းၵိုင်ႉၵၢင်ႉတႅပ်းတတ်းဝႃႈ ဢဝ်ဢၼ်ၼႆႉဢိူဝ်ႈ၊ ဢဝ်ၶေႃႈၼႆႉဢိူဝ်ႈ၊ မၢၼ်ႈၶဝ်ဝႃႈ (ပြည်နယ်အခြေခံဉပဒေ) ၼႆၵေႃႈ (ပြည်နယ်အခြေခံဉပဒေ) သေယဝ်ႉလူး၊ ဢိင်းၵလဵတ်ႈတႄႉတိုၵ်ႉဝႃႈ State constitution ယူႇလူး ဢမ်ႇပဵၼ်သင်” ၵမ်ႈၽွင်ႈဝႃႈၸိူင်ႉၼၼ်။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပေႃးႁဝ်းၵႂႃႇႁပ်ႉၸိူင်ႉၼၼ် ပႃႇတီႇၵၢၼ်မိူင်းၶဝ်သမ်ႉ ဢမ်ႇႁၼ်လီ၊ ပႃႇတီႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ဢမ်ႇႁၼ်လီ၊ ၶဝ်ဢမ်ႇႁၼ်လီလႄႈ ႁဝ်းတေၽွမ်ႉၵႂႃႇ ၵေႃႈဢမ်ႇလႆႈ၊ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဢမ်ႇၽွမ်ႉလႄႈ ႁဝ်းလူဝ်ႇပႂ်ႉၶဝ်ၵွၼ်ႇ၊ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈတေလႆႈပႂ်ႉၵၼ်လႄႈ မၼ်းၵေႃႈႁိုင်ၵႂႃႇ။

ဢၼ်လႆႈထဵင်ၵၼ်ၼႆႉ ၵဵဝ်ႇၵပ်းလူၺ်ႈလွင်ႈၼိူဝ်ႉၵႂၢမ်း (ၼိူဝ်ႉႁႃ) မၼ်းလွင်ႈၼိုင်ႈ၊ ၵဵဝ်ႇၵပ်းလူၺ်ႈ လွင်ႈထွႆႈၵႂၢမ်း ထႅင်ႈလွင်ႈၼိုင်ႈ။ ၼိူဝ်ႉႁႃဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ဢိင်းၵလဵတ်ႈ ပိူၼ်ႈႁွင်ႉဝႃႈ Content ။ Content ၵေႃႈႁဝ်းထဵင်ယူႇ၊ ထွႆႈၵႂၢမ်းၵေႃႈႁဝ်းလႆႈထဵင်ၵၼ်ထႅင်ႈၼႆ မၼ်းၶႅၼ်းယၢပ်ႇ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၼၼ်လႄႈ ၵူၼ်းလူင်တင်းသွင်ၾၢႆႇၵေႃႈ ထၢမ်ၵၼ်ဝႃႈ ႁဝ်းတေလႆႈႁဵတ်းၸိူင်ႉႁိုဝ်၊ တၢင်းၼႃႈၼႆႉ ပေႃးႁဝ်းၵုမ်ႇ ထဵင်ၵၼ်ထွႆႈၵႂၢမ်းယူႇတိၵ်းတိၵ်းၼႆႉတႄႉ 5 ပီၵေႃႈဢမ်ႇယဝ်ႉလႆႈယူဝ်ႉ ဝႃႈၸိူင်ႉၼၼ်။ ၼႂ်း 5 ပီ ႁႂ်ႈမၼ်းပေႃးယဝ်ႉလႆႈၼႆႉ ထုၵ်ႇလႆႈႁဵတ်းၸိူင်ႉႁိုဝ် ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ၵမ်းၼႆႉ တၢင်းၾၢႆႇႁူဝ်ပဝ်ႈလူင် ၸဝ်ႈယွတ်ႈသိုၵ်း ၸင်ႇဝႃႈ ပေႃးႁဝ်းထဵင်ၵၼ်လွင်ႈထွႆႈၵႂၢမ်းၼႆ ႁႂ်ႈထဵင်ၵၼ်ယဝ်ႉယဝ်ႉ ၼႂ်းလၵ်းၵၢၼ်ၵူၺ်း၊ လၵ်းၵၢၼ်ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ မၢင်တီႈၵေႃႈပိူၼ်ႈၸႂ်ႉၸွမ်း ၵႂၢမ်းမၢၼ်ႈဝႃႈ မူႇပိူင်။ တီႈမူႇပိူင်မၼ်းၼႆႉ ႁဝ်းၵေႃႈမႃးထဵင်ၵၼ်လႄႈ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ တၢင်ႇၸိူဝ်ႉတၢင်ႇပိူင်ၼႆႉ ပေႃးႁဝ်းဢုပ်ႇဢူဝ်းတူၵ်းလူင်းယဝ်ႉ မူႇပိူင်မၼ်း/ လၵ်းၵၢၼ်မၼ်းယဝ်ႉၼႆၵေႃႈ ႁဝ်းဢဝ်မွပ်ႈပၼ်တီႈ ၸိူဝ်းဢၼ်ပဵၼ်ၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇၶဝ်ၸဝ်ႈ ဢၼ်ႁဝ်းသွင်ၾၢႆႇယုမ်ႇယမ်တမ်းၸႂ်လႆႈၼၼ်ႉသေ ႁႂ်ႈၶဝ်ၶိုင်ပွင်ၵႂႃႇ ႁူဝ်ယွႆႈမၼ်း။ ပေႃးၶဝ်တေၶိုင်ပွင်ၵႂႃႇၵေႃႈ ႁဝ်းတမ်းမၵ်းဝႆႉၶၢဝ်းယၢမ်းမၼ်း ႁႂ်ႈယဝ်ႉၼႂ်း 6 လိူၼ်ႁိုဝ်ႉ၊ ၼႂ်း 1 ပီႁိုဝ်ႉ ႁႂ်ႈၶဝ်ယဝ်ႉ။ ပေႃးယဝ်ႉ ႁဝ်းၸင်ႇၵွႆႈမႃးဢုပ်ႇၵၼ်ၶိုၼ်းၼႆႉ တေလီယူဝ်ႉ၊ ႁူဝ်ပဝ်ႈလူင် ၸဝ်ႈယွတ်ႈသိုၵ်း လႆႈၼႄႉၼမ်းဝႃႈၸိူင်ႉၼႆ ႁဝ်းလႆႈငိၼ်းဝႃႈၼၼ်။ ပေႃးၸိူင်ႉၼၼ် တၢင်းၾၢႆႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈဝႃႈ- လၢႆးၼႆႉလီဢိူဝ်ႈ၊ ပေႃးလၢႆးၼႆႉတႄႉႁဝ်းတေၸၢင်ႈၸဵဝ်းယဝ်ႉ။

ဢၼ်ႁဝ်းလၢတ်ႈၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်ၵဵဝ်ႇၵပ်းလူၺ်ႈ ပွတ်းဢွၼ်ႇတွၼ်ႈၼိုင်ႈၵူၺ်း မၼ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈတင်းသဵင်ႈ၊ ပေႃးပႃးသဵင်ႈသဵင်ႈၼႆ ဢၼ်ႁဝ်းလူဝ်ႇႁဵတ်းၼႆႉမၼ်းတေယၢပ်ႇ၊ မၼ်းၼမ်တႄႉတႄႉယဝ်ႉ။ ၼႂ်း 5 ပီၼႆႉ ပေႃးႁဝ်းႁဵတ်းဢမ်ႇယဝ်ႉၼႆ မၼ်းမိူၼ်ၼင်ႇလၢတ်ႈမိူဝ်ႈၵႆႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ “ႁဝ်းတႄႉပႂ်ႉလႆႈ၊ ၵူၺ်းမိူင်း ႁိမ်းႁွမ်းႁဝ်းၼႆႉ ၵူဝ်ဢမ်ႇပႂ်ႉလႆႈ” မၼ်းပဵၼ်ၸိူင်ႉၼၼ်။ ၼႂ်း 5 ပီၼႆႉ ႁဝ်းလူဝ်ႇၶတ်းၸႂ်တႄႉတႄႉ ၸင်ႇတေပဵၼ်လႆႈဢိူဝ်ႈ။

ၸွင်ႇတေပဵၼ်လႆႈႁႃႉ–ၼႆတႄႉ ၸိူဝ်းပဵၼ်ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ၵူၺ်း တေလႆႈတွပ်ႇဢမ်ႇၸႂ်ႈ၊ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်း ဢၼ်ပဵၼ်ၼၢင်းယိင်းၶဝ် ၵူၼ်းၼုမ်ႇၶဝ် လူဝ်ႇလႆႈၶဝ်ႈပႃးၸွမ်းယဝ်ႉ။ ပေႃးႁဝ်းတေၸူးဢဝ် ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ၶဝ် ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်ၵူၺ်း ဢမ်ႇပႃးၵူၼ်းမိူင်း ဢမ်ႇပႃးၵူၼ်းၼုမ်ႇ ဢမ်ႇပႃးၼၢင်းယိင်းၶဝ်ၼႆ ဝၢႆးၼႆႉမႃး လီမႃးတႄႉပဵၼ်ပိူင်ၼိုင်ႈ၊ ပေႃးဢမ်ႇလီမႃးၼႆ ဢၼ်တေလႆႈၶၢမ်ႇၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈ ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ၶဝ်၊ ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ၶဝ်ၼႆႉ ၶဝ်ဝႄႈလႆႈယူႇ၊ ဝႄႈၽေးလႆႈယူႇ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ၵူၼ်းမိူင်းၼႆႉ ဢမ်ႇဝႄႈလႆႈ။

ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၸိူင်ႉၼၼ်လႄႈ ၵဵဝ်ႇၵပ်းလူၺ်ႈလွင်ႈၼႆႉ ၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်း ၼၢင်းယိင်းၶဝ် ၵူၼ်းၼုမ်ႇၶဝ်လူဝ်ႇလႆႈ ၶဝ်ႈၸွႆႈတႄႉတႄႉယဝ်ႉ။ ၼင်ႇႁိုဝ်ၶဝ်ပေႃးတေၶဝ်ႈၸွႆႈၵေႃႈ ယူႇတီႈၵူၼ်းလူင်ၶဝ်မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ လူဝ်ႇလႆႈႁဵတ်းပၼ်ဝႆႉ လွၵ်းၵၢၼ်မၼ်းႁႂ်ႈၶဝ်ပေႃးၶဝ်ႈၸွမ်းလႆႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

(ၶႅၼ်းတေႃႈပႂ်ႉသိုပ်ႇဢၢၼ်ႇတွၼ်ႈ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈသင် သိုၵ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ သိုပ်ႇထႅမ်ႁႅင်းၶဝ်ႈၼႂ်းၼႃႈတီႈၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵုမ်းၵမ် ၽွင်းဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်???)