တၢင်းပဵၼ်ၵႃႇလႁႃႈလူင် ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ ၸိူဝ်ႉမႅင်းတၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 ၼႆႉ မၼ်းတုမ်ႉတိူဝ်ႉ၊ မီးၽွၼ်းလီၽွၼ်းၸႃႉ တေႃႇၶၵ်ႉၵၢၼ်ငမ်းယဵၼ် ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၶိုၼ်းသႂ် ၸႂ်ယဵၼ် ၽူႈၸတ်းၵၢၼ်လုမ်း PI ၾၢႆႇၵမ်ႉၸွႆႈၵၢၼ်ငမ်းယဵၼ် မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် တွပ်ႇလၢတ်ႈဝႆႉၼင်ႇၼႆ။
ထၢမ်-ၼႂ်းပီ 2020 ၼႆႉ ဢိင်ၼိူဝ်တၢင်းပဵၼ်ၸိူဝ်ႉမႅင်းၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ လၢမ်းၽႄႈသေ ယူႇတီႈ ၸဝ်ႈၶိုၼ်းသႂ် ႁဝ်းၶႃႈ ဢၼ်တူင်ႉၼိုင်ဝႆႉ ၾၢႆႇၵေႃႇသၢင်ႈလွင်ႈငမ်းယဵၼ်ၼႆႉ ႁၼ်ထိုင်ဝႃႈမၼ်းတုမ်ႉတိူဝ်ႉ ၼိူဝ်ၶၵ်ႉၵၢၼ်ငမ်းယဵၼ်ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၽွင်ႈၶႃႈ?။
တွပ်ႇ-ပေႃးဝႃႈပဵၼ်မႃး ႁႃႈၵႃႇလလူင် ဢမ်ႇၼၼ် ၵႃႇလႁႃႈလူင် ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 ၼႆၵေႃႈ လွင်ႈဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်းၵႂႃႇမႃးၼႆႉ မၼ်းယၢပ်ႇမႃးယဝ်ႉ။ လွင်ႈတႃႇတေမႃးၶွၼ်ႈတုမ်ၵၼ်ၵူၼ်းၼမ်ၵေႃႈ ယၢပ်ႇမႃးယဝ်ႉ။ ပေႃးဝႃႈပဵၼ်ၸိူင်ႉၼၼ်မႃး ပၢင်ၵုမ်မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇၵူႈပွၵ်ႈ လူဝ်ႇမိူဝ်ႈလႂ်ႁွင်ႉၵၼ် ႁွင်ႉၵၼ်မိူဝ်ႈလႂ်ၵေႃႈၵႂႃႇၸူးၵၼ်လႆႈ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉၵေႃႈ မၼ်းဢမ်ႇပဵၼ်ယဝ်ႉ။
ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၸိူင်ႉၼၼ်လႄႈ မိူဝ်ႈဢွၼ်တၢင်းၼႆႉ ၶဝ်ဝႃႈ ပၢင်ၵုမ်လူင်လွင်ႈငမ်းယဵၼ် မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆႉ ဢမ်ႇလႆႈႁဵတ်းမႃးၵေႃႈႁိုင်ယဝ်ႉ၊ လႆႈမႃး 2 ပီယဝ်ႉ။ တီႈတႄႉမၼ်း ဢၼ်ႁဝ်းလႆႈတူၵ်းလူင်းၵၼ်ဝႆႉၼႆႉ လူဝ်ႇႁဵတ်း 6 လိူၼ်ၼိုင်ႈပွၵ်ႈၼႆႉ ႁဝ်းယင်းဢမ်ႇလႆႈႁဵတ်း။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၸိူင်ႉၼၼ်လႄႈ ႁႂ်ႈႁဝ်းလႆႈ ၸတ်းႁဵတ်းမိူဝ်ႈ လိူၼ်ဢေႊပရိူဝ်ႊ (2020) ပႆႇသဵင်ႈၼႆႉၼႆ လႆႈတႅပ်းတတ်းဝႆႉမိူဝ်ႈပၢင်ၵုမ် လိူၼ်ၵျႅၼ်ႊၼိဝ်ႊရီႊ တီႈဝဵင်းၼေႇပျီႇတေႃႇ။ တၢင်းၾၢႆႇၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ၾၢႆႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ၊ ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ၾၢႆႇ ၵၢၼ်မိူင်းမၢၼ်ႈ ၼၢင်းဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇ ပႃးၸဵမ်ႁူဝ်ပဝ်ႈလူင်ၸဝ်ႈယွတ်ႈသိုၵ်း ဢၼ်ပဵၼ်ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ် PPST ၊ ၸုမ်းလူင်းလၢႆးမိုဝ်း NCA သိပ်းၸုမ်းၼႆႉ ၶဝ်ၵေႃႈလႆႈၸႂ်ၵၼ်ဝႃႈ ႁဝ်းတေႁဵတ်းပၢင်ၵုမ် မိူဝ်ႈလိူၼ်ဢေႊပရိူဝ်ႊ ပႆႇသဵင်ႈၼၼ်ႉ ဝႃႈၼၼ်မႃး။
ၵမ်းၼႆႉ မိူဝ်ႈၼႂ်းလိူၼ်မၢတ်ႊၶျ်ၼၼ်ႉ တၢင်းမိူင်းမၢၼ်ႈၵေႃႈ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႃႈ မိူဝ်လဵဝ် ၵူၼ်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ ၼႆႉ တႄႇမီးမႃးယဝ်ႉ။ ပေႃးဝႃႈၸိူင်ႉၼၼ်ၵေႃႈ လွင်ႈတႃႇတေႁွင်ႉပၢင်ၵုမ်ၵၼ်၊ ၶွၼ်ႈတုမ်ၵၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉ မၼ်းယၢပ်ႇမႃးတႄႉတႄႉ၊ တေႃႇပေႃးထိုင်ဝႃႈ လုၵ်ႉတီႈမိူင်းထႆးသေၵႂႃႇၸူးမိူင်းမၢၼ်ႈၵေႃႈ ပိူၼ်ႈပိၵ်ႉဢိုတ်းၵၼ်မႃးယဝ်ႉ။
ပေႃးပဵၼ်မႃးၸိူင်ႉၼၼ်မႃး ပၢင်ၵုမ်ႁဝ်းၵေႃႈလူဝ်ႇႁဵတ်း ဢမ်ႇလႆႈႁဵတ်းမႃးၵေႃႈႁိုင်ယဝ်ႉ။ ၵမ်းလိုၼ်းသုတ်းၼႆႉ တၢင်းၾၢႆႇမိူင်းမၢၼ်ႈၵေႃႈဝႃႈ ၵမ်းၼႆႉ ပေႃးႁဝ်းဢမ်ႇႁဵတ်းဢမ်ႇပဵၼ်ယဝ်ႉၼႆသေ ၶဝ်ၵေႃႈၵပ်းသိုပ်ႇတိတ်းတေႃႇ မႃးတီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈထႆး၊ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈထႆးၵေႃႈဝႃႈ ဢိူဝ်ႈ–“ပေႃးၸဝ်ႈၵႂႃႇၵေႃႈၵႂႃႇ၊ ပေႃးၸဝ်ႈမႃးၶိုၼ်း တေမႃးလတ်းၽၢၼ်ႇၼႂ်းလိၼ်ထႆးၼႆႉတႄႉ တၵ်းတေလႆႈၺႃးၵူတ်ႇထတ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ” ပိူၼ်ႈၵေႃႈတိုၼ်းသင်ႇဝႆႉယဝ်ႉ။
ပေႃးၸိူင်ႉၼၼ်ၵေႃႈ ဝၼ်းတီႈ 9 လိူၼ်ဢေႃႊၵတ်ႊသ် ဢွၵ်ႇတၢင်းၵႂႃႇ၊ ဝၼ်းတီႈ 19 တေႃႇ 21 ၼႆႉ လႆႈႁဵတ်းပၢင်ၵုမ်လူင်လွင်ႈငမ်းယဵၼ် တီႈၼေႇပျီႇတေႃႇ။ ႁဵတ်းၼၼ်မႃးယဝ်ႉၵေႃႈ ယင်းပႆႇယဝ်ႉၵွၼ်ႇ၊ ပေႃးၶူဝ်ႊဝိတ်ႉၼႆႉၶႅၼ်းမႃး လိူၼ်သွင်လိူၼ် ႁႂ်ႈႁဝ်းလႆႈၺႃးၵၼ်ၼႆ တေႃႇထိုင်မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉၵေႃႈ ပႆႇလႆႈၺႃးၵၼ်၊ ဢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်လွင်ႈယၢပ်ႇၽိုတ်ႇၼႂ်းၾၢႆႇၵၢၼ်လွင်ႈငမ်းယဵၼ်။
ၵူၺ်းၵႃႈ ဢၼ်လီၵေႃႈမီး။ ဢၼ်လီၼႆႉ မိူဝ်ႈဢွၼ်တၢင်းၼႆႉ မီးသင်ၵေႃႈ တူဝ်တေႃႇတူဝ်လူဝ်ႇႁူပ်ႉၵၼ်၊ သမ်ႉလူဝ်ႇၺႃးၵၼ်တီႈလဵဝ်၊ လူဝ်ႇမႃးၶွၼ်ႈတုမ်ၵၼ်တီႈလဵဝ်၊ ၵူၺ်းၵႃႈမိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ႁဵတ်းဢမ်ႇလႆႈယဝ်ႉ၊ လႆႈၸႂ်ႉ Online သေႁဵတ်းမႃး၊ Online ၼႆႉ ပိူၼ်ႈၸႂ်ႉ Skype သေ ႁဵတ်းမႃးလၢႆပီယဝ်ႉ၊ ၵူၺ်းဢမ်ႇမီး ၽႂ်ယၢမ်ႈ၊ ဢမ်ႇမိုတ်ႈဢမ်ႇယၢမ်ႈ၊ ပိူၼ်ႈၵေႃႈဢမ်ႇပေႃးၶႂ်ႈၸႂ်ႉ။ ၵူၺ်းၵမ်းၼႆႉတႄႉ ငဝ်းလၢႆးမၼ်းဢီးမႃး ၵူႈၾၢႆႇယဝ်ႉလႄႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈႁဵတ်းႁိုဝ် ၵႃႈလႆႈၸႂ်ႉ Online သေလၢတ်ႈတေႃႇၵၼ်မႃး။ ပေႃးလၢတ်ႈတေႃႇၵၼ်မႃးၼႆႉ မိူဝ်ႈတႄႇမၼ်းတႄႉ ဢမ်ႇပေႃးမိုတ်ႈလီ ဢမ်ႇပေႃးယၢမ်ႈလီ၊ မၼ်းၵေႃႈၵႂင်ၵႂင်ၵႃးၵႃးၽွင်ႈ၊ ၵူၺ်းမိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉတႄႉ ငၢႆႈလီၼႃႇယဝ်ႉ။
မိူဝ်ႈတႄႇမၼ်း ႁဝ်းတေႁဵတ်းပၢင်ၵုမ် 2 မူင်း (ဝၢႆးဝၼ်း)ၼႆ လူဝ်ႇႁၢင်ႈႁႅၼ်းၼႆႉ ဝၢႆႇမူင်းႁဝ်းပေႃးသုၵ်ႉသၵ်ႉ ၼႃႇယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ပၢင်ၵုမ်ပဵၼ် 2 မူင်း လူဝ်ႇႁဵတ်းထႅင်ႈ 5 မိၼိတ်ႉၵူၺ်း ႁဝ်းၸင်ႇၵွႆႈမႃးပိုတ်ႇၼႆၵေႃႈ မၼ်းၶိုတ်းလီယဝ်ႉ။ ပဵၼ်မႃးလွင်ႈၸိူင်ႉၼႆၼႆႉ ၾၢႆႇၼိုင်ႈမၼ်းယၢပ်ႇၼႆၵေႃႈ ၵူၺ်းၾၢႆႇၼိုင်ႈတၢင်းၼိုင်ႈ မၼ်းၵေႃႈငၢႆႈ၊ တေလႆႈဝႃႈၸိူင်ႉၼၼ်။
ၵူၺ်းၵႃႈ ႁႂ်ႈပေႃးထိုင်ၼင်ႇဢူၵ်းၼင်ႇၸႂ် မိူၼ်ၼင်ႇတူဝ်တေႃႇတူဝ်ၺႃးၵၼ်တႄႉ ဢမ်ႇမိူၼ်ၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ႁဝ်းတူၺ်းလူး မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ပၼ်ႁႃတႆးပွတ်းႁွင်ႇလႄႈတႆးပွတ်းၸၢၼ်း မႃးမီးယဝ်ႉ။ ပေႃးမီးမႃးယဝ်ႉ ၼႆၵေႃႈ ၵူႈပွၵ်ႈၼႆႉတႄႉဝႃႈ ၵူၼ်းလူင်ၶဝ်လူဝ်ႇၺႃးၵၼ် ပိူၼ်ႈဝႃႈၸိူင်ႉၼၼ်၊ မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ဢမ်ႇလႆႈမႆႈၸႂ်ယဝ်ႉ ပိူၼ်ႈၺႃးၵၼ်ၼႂ်း Online ယဝ်ႉ၊ ဢၼ်ၼႆႉၵေႃႈမၼ်းပဵၼ်ဢၼ်လီ။
ထၢမ်-တီႈပၢင်ၵုမ်လူင် ပၢင်လူင် ပီႁူဝ်ပၢၵ်ႇ 21 ပွၵ်ႈၵမ်းထူၼ်ႈ 4 တီႈၼေႇပျီႇတေႃႇ မိူဝ်ႈလိူၼ်ဢေႃႊၵတ်ႊသ်ပူၼ်ႉမႃးၼၼ်ႉ ဢိင်ၼိူဝ်ငဝ်းလၢႆးတၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 သေ ဢၼ်ၸတ်းႁဵတ်းၵႂႃႇၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၽွင်ႈၶႃႈ၊ ပၢင်ၵုမ်ၵူႈပွၵ်ႈၵႃႈပူၼ်ႉမႃး မၼ်းပိူင်ႈၵၼ်ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၽွင်ႈၶႃႈ?။
တွပ်ႇ-မိူဝ်ႈႁဝ်းၵႂႃႇၼႆႉ ဝၼ်းတီႈ 9 ၊ ပေႃးမိူဝ်းၽႅဝ်တီႈပုၼ်ႉၼႆၵေႃႈ ပိူၼ်ႈၵေႃႈမႃးၵူတ်ႇထတ်းႁဝ်း ၵမ်းလဵဝ်ယဝ်ႉ။ မႃးၸူၵ်းၶူႈၼင်ႁဝ်း၊ မႃးၸူၵ်းၵူင်ၶေႃးႁဝ်းသေ ပိူၼ်ႈႁွင်ႉဝႃႈ (Swab tests) ၊ ပေႃးဝႃႈၵူတ်ႇထတ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ မိူဝ်ႈၽုၵ်ႇၸင်ႇၵွႆႈႁူႉ။ မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉတႄႉ ၵူတ်ႇထတ်းမိူဝ်ႈၼႆႉႁူႉမိူဝ်ႈၼႆႉ၊ မၼ်းပိူင်ႈၵၼ်မႃးၸိူင်ႉၼႆ ၶိူင်ႈၵူတ်ႇထတ်းမၼ်းပိူင်ႈၵၼ်။
ထိုင်မႃးဝၼ်းတီႈ 16 ၼႆၵေႃႈ တီႈတႃႈၵုင်ႈ (ယၼ်ႇၵုင်ႇ)ၼႆႉ မီးၶၢဝ်ႇဢွၵ်ႇမႃးဝႃႈ တီႈတႃႈၵုင်ႈၼႆႉပဵၼ်ယဝ်ႉ၊ တီႈမိူင်းရၶႅင်ႇၼႆႉပဵၼ်ယဝ်ႉ။ ပဵၼ်မႃးယဝ်ႉၼႆသေတႃႉၵေႃႈ ပိူၼ်ႈပေႃးႁၢင်ႈႁႅၼ်းဝႆႉထႃႈယဝ်ႉ၊ ၸဵမ်မိူဝ်ႈလိူၼ်ၵျူႊလၢႆႊၸိူဝ်းၼႆႉ ပိူၼ်ႈပေႃးႁူပ်ႉထူပ်းၵၼ်ၵူႈၾၢႆႇၾၢႆႇသေ ႁၢင်ႈႁႅၼ်းဝႆႉယဝ်ႉ။
ၵူႈပွၵ်ႈ ႁဝ်းၶဝ်ႈပၢင်ၵုမ်ၼႆႉ လူဝ်ႇၶဝ်ႈပဵၼ်ၵူၼ်း 7 ပၢၵ်ႇ (700)၊ မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ တတ်းလူင်းပႅတ်ႈ။ မိူၼ်ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈ လၢႆးလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၶဝ်ၼႆႉ လူဝ်ႇလႆႈၶဝ်ႈ 150 ၼႆႉ တေလႆႈၶဝ်ႈ 50 ၵူၺ်း၊ တတ်းလူင်းပႅတ်ႈ 3 ပုၼ်ႈ 1 ပုၼ်ႈ။ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈလူဝ်ႇလႆႈၶဝ်ႈ 150 ၵေႃႈၶဝ်ႈ 50 ၵူၺ်းယဝ်ႉ၊ တပ်ႉသိုၵ်း လူဝ်ႇလႆႈၶဝ်ႈ 150 ၵေႃႈ 50 ၵူၺ်းယဝ်ႉ တတ်းလူင်းတတ်းလူင်းၼႆႉ ၵိုတ်းတင်းမူတ်း 230 ၵူၺ်း။ 230 ၼႆႉ ပေႃးၵႂႃႇၼင်ႈၼႆၵေႃႈ ဢမ်ႇလႆႈၼင်ႈဢိူမ်ႈၸပ်းၵၼ်၊ လႆႈၼင်ႈၶႅၼ်ႈၵၼ်၊ ၼႂ်းၵႄႈၵေႃႉၼိုင်ႈလႄႈ ၵေႃႉၼိုင်ႈၼႆႉ ႁဝ်းမႃးဝၢင်းပပ်ႉဝၢင်းထူင် ၸိူဝ်းၼႆႉ။ မိူဝ်ႈၶဝ်ႈၵႂႃႇၼႆၵေႃႈ လႆႈသုၵ်ႈမိုဝ်းသေၶဝ်ႈၵႂႃႇ၊ လႆႈသႂ်ႇၽႃႈတူမ်းသူပ်းတူမ်းပၢၵ်ႇ တူမ်းၶူႈလင်ဝႆႉ တေႃႇပၢင်ၵုမ်ပေႃးယဝ်ႉ။
(ၶႅၼ်းတေႃႈပႂ်ႉသိုပ်ႇဢၢၼ်ႇထႅင်ႈတွၼ်ႈၼႃႈ လွင်ႈၶေႃႈတႅပ်းတတ်းလမ်ႇလွင်ႈလႄႈ ၵၢၵ်ႇသေႃးလူင် ၶၵ်ႉၵၢၼ်ငမ်းယဵၼ်)
