Friday, March 29, 2024

ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းၸေႈမိူင်းဢၼ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶႂ်ႈလႆႈလႄႈ ပၵ်းပိူင်ပိုၼ်ႉထၢၼ်ၸေႈမိူင်း ဢၼ်တပ်ႉသိုၵ်းလႄႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၶႂ်ႈပၼ်

Must read

မႂ်ႇသုင်ၶႃႈ

- Subscription -

ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈပၢင်ၵုမ်လူင် ပၢင်လူင် 21 ဢၼ်တေၸတ်းႁဵတ်းၵႂႃႇၼႂ်းဝၼ်းတီႈ 19 တေႃႇထိုင် 21 ၼၼ်ႉ ယူႇၾၢႆႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ တပ်ႉမတေႃႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈသေလႄႈတင်း EAO ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ  ႁိဝ်ႈၸင်ႈၵၼ်ၸိူင်ႉႁိုဝ် တေႃႇလွင်းၵၼ်ၸိူင်ႉႁိုဝ် ၶၢၼ်ထဵင်ၵၼ်ၸိူင်ႉႁိုဝ် ၊ မၼ်းမႃးမီးလွင်ႈယၢပ်ႇၽိုတ်ႇၵိုတ်ႉၶမ်ၵၼ်ၸိူင်ႉႁိုဝ် ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ဝူင်ႈပူၼ်ႉမႃးၼႆႉ ႁဝ်းၶႃႈလၢတ်ႈၵႂႃႇတွၼ်ႈၼိုင်ႈယဝ်ႉၶႃႈၼေႃႈ။

Photo SNLD ႁိုၼ်း ၵႃယၢင်း

ၼင်ႇႁဝ်းၶႃႈ ၵူႈၵေႃႉၵူႈၵူၼ်းႁူႉၸၵ်းထိုင်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပေႃးဝႃႈမႃးဢုပ်ႇၵၼ် ၵၢၼ်ၵေႃႇသၢင်ႈလွင်ႈငမ်းယဵၼ်ၼႆႉယဝ်ႉၼႆ ဢွၼ်တၢင်းသုတ်းတႄႉ မၼ်းမႃးယၢပ်ႇၽိုတ်ႇတီႈဢၼ်ဝႃႈ   လွင်ႈပိၼ်ႇပႆႇယုမ်ႇယမ်ၵၼ်ၼၼ်ႉမၼ်းလဵၵ်ႉၵေႇဢေႇမၢင်ၵႂႃႇတိၵ်းတိၵ်း။

ထႅင်ႈၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈ ပေႃးမႃးတႄႇပၢင်ၵုမ်ဢၼ်ၼႆႉယဝ်ႉၵေႃႈ ပေႃးဝႃႈတေဢဝ်ဢၼ်ၼႆႉၼႆ တေလႆႈပၼ်ဢၼ်ၼၼ်ႉ ၼႆႉၶႆႉပဵၼ်ထုင်းမၼ်းဢၼ်ၾၢႆႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈဢမ်ႇၼၼ် တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၸႂ်ႉတိုဝ်း။ ပေႃးၶႂ်ႈလႆႈသုၼ်ႇၸတ်းသၢင်ႈႁၢင်ႈပွင်ၸေႈမိူင်းၼႆၸိုင် တေလႆႈပွႆႇၽႃႈပႅတ်ႈ ၶေႃႈတုၵ်းယွၼ်းဢၼ်ဝႃႈ ႁႂ်ႈလႆႈယွၼ်းၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇၸိုင်ႈမိူင်းဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ၼေႃႈ။

ပွင်ႇဝႃႈတႄႉပေႃးၶႂ်ႈလႆႈ လွင်ႈၸတ်းသၢင်ႈႁၢင်ႈပွင်ၵေႃႈ တေဢမ်ႇလႆႈၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇမိူင်းႁူမ်ႈ တုမ်သေပွၵ်ႈၼႆ တေလႆႈပၼ်ၵတိၵႂၢမ်းမၼ်ႈဢၼ်ၼႆႉ။

ထႅင်ႈၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈသမ်ႉမီးထႅင်ႈဝႃႈပေႃးဝႃႈၶႂ်ႈလႆႈလွင်ႈငမ်းယဵၼ်တႄႉတႄႉၼႆ တပ်ႉသိုၵ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းတေလႆႈဝၢင်းၶိူင်ႈ တေလႆႈယွမ်းႁပ်ႉတပ်ႉသိုၵ်းလုၵ်ႈလဵဝ်ဢၼ်ဝႃႈ (တခုတည်းသောတပ်မတော်) ဢၼ်ၶွင်တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶဝ်ဢၼ်မီးဝႆႉၵဝ်ႇၵဝ်ႇ ၼၼ်ႉၵူၺ်း။ တေဢမ်ႇလႆႈၵေႃႇသၢင်ႈထႅင်ႈတပ်ႉ။ ၸိူဝ်းဢၼ်မီးဝႆႉၼၼ်ႉၵေႃႈတေလႆႈဝၢင်းၶိူင်ႈပႅတ်ႈမူတ်း ၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈလႆႈလႅၵ်ႈဢဝ်တင်းလွင်ႈငမ်းယဵၼ်ဝႃႈၸိူင်ႉၼၼ်မႃးၶႃႈၼေႃႈ။

ၵမ်းၼိုင်ႈဝႃႈ ယႃႇ ႁႂ်ႈလႆႈၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇ၊ ၵမ်းၼိုင်ႈဝႃႈ တေလႆႈယွမ်းႁပ်ႉတပ်ႉသိုၵ်းလုၵ်ႈလဵဝ်ၵူၺ်းၼႆ သေယဝ်ႉ ၽိူဝ်ႇထိုင်မႃးပၢင်ၵုမ် ၸူဝ်ႈပၢၵ်ႇပီ 21 ၵမ်းတီႈ 4 ဢၼ်တေႁဵတ်းၵႂႃႇ မိူဝ်ႈၽုၵ်ႈမိူဝ်ႈႁိုဝ်းၼႆႉသမ်ႉ မီးမႃးဢီႈသင်ထႅင်ႈလႃႇၼႆ ၵႂၢမ်းၼႄႉၼမ်း 5 ၶေႃႈဢၼ်ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈၵေႃႇသၢင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ဢၼ်ယင်ႇပိုၼ်ႉတီႈ ၾိင်ႈပိူင်တီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊ လေႈၾႅတ်ႊတရႄႊ။ ဢၼ်ယူႇတီႈ တေႃႇဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇ လၢတ်ႈၵႂႃႇတီႈပၢင်ပွႆး NCA ၶွပ်ႈတဵမ် 4 ပီ။

ၼႂ်း 5 ၶေႃႈၼၼ်ႉမၼ်းတေမီးယူႇ ဝႃႈ ၾႅတ်ႊတရႄႊ ယူႇၼိတ်ႉ တင်းသဵင်ႈၼႆႉ တေလႆႈမီးၸၼ်ႉထၢၼ်ႈၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်။ တီႈၸေႈမိူင်းၶဝ်ၼႆႉတေလႆႈမီး ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်းႁင်းၶေႃ ဢၼ်ႁပ်ႉပၢၵ်ႇလႆႈ သုၼ်ႇၸတ်းသၢင်ႈႁၢင်ႈပွင်ႁင်းၶေႃၽႂ်မၼ်းၼႆ မၼ်းၼၢင်းလၢတ်ႈၵႂႃႇပႃးဢၼ်ၼၼ်ႉၶႃႈၼေႃႈ။

ဢဝ်ၶေႃႈၵႂၢမ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉသေယဝ်ႉ တီႈပၢင်ၵုမ်ၵမ်းထူၼ်ႈ 4 ၵမ်းၼႆႉၼႆႉတေဢဝ်ႁဵတ်းပဵၼ် ၶေႃႈၼႄႉၼမ်းပိူဝ်ႈတႃႇၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈ Union Accord ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ ၶေႃႈၽွမ်ႉၸႂ်မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈၶေႃႈတူၵ်းလူင်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ဢမ်ဝႃႈၼၼ်ႉ။ မိူဝ်ႈပၢင်ၵုမ်ၵမ်းထိ 2 လႄႈ ၵမ်းထိ 3 ၼၼ်ႉတႄႉ လႆႈမႃး 51 ၶေႃႈ။ၵမ်းၼႆႉသမ်ႉတေဢဝ် 5 ၶေႃႈၼၼ်ႉၽိူမ်ႉထႅင်ႈသေ ႁႂ်ႈလႆႈ ပဵၼ်ပိူင်ပိုၼ်ႉပိူဝ်ႈတႃႇၵေႃႇသၢင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်၊ ၵမ်ႈၼမ်ၼမ်ၵေႃႈဢွၼ်ၵၼ်ၸူမ်းၸွမ်းၶႃႈၼေႃႈ။ ယူႇတီႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းၸိူဝ်းၼႆႉၸေႈမိူင်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၸိူဝ်းၼႆႉ  တေမီးမႃးသုၼ်ႇၸတ်းသၢင်ႈႁၢင်ႈပွင်ႁင်း ၶဝ်ယဝ်ႉ၊ ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈတေမီးမႃး သုၼ်ႇၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈပၵ်းပိူင်လၵ်းမိူင်း ႁင်းၶေႃၽႂ်မၼ်းယဝ်ႉၼႆသေ ဢွၼ်ၵၼ်ၸူမ်းၸွမ်း ၵၼ်ၶႃႈၼေႃႈ။

ယူႇတီႈႁူဝ်ၼႃႈၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၸိူဝ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၶဝ် ၸိူဝ်းဢၼ်ၵႂႃႇတေႃႇသူႈယူႇ ၸိူဝ်းဢၼ်ၵႂႃႇဢုပ်ႇၵုမ်ယူႇတီႈၼေႇပျီႇတေႃႇ ၼၼ်ႉၵေႃႈ ၵၼ်ႉၵူၵ်ႉၶတ်းၸႂ်မႃးတႄႉတႄႉမီးမီးလႄႈ ၸင်ႇတေထိုင်ၶၵ်ႉၼႆႉမႃးၼႆ ႁဝ်းၶႃႈၵေႃႈ ႁၼ်ထိုင်လီ ႁူမ်ၸူမ်းၸွမ်းယူႇ။

ၵူၺ်းၵႃႈၽိူဝ်ႇမႃးဢုပ်ႇၵၼ်တႄႉတႄႉၼႆ ၶေႃႈၵႂၢမ်းဢၼ်ဝႃႈ ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်းၸေႈမိူင်း ဢၼ်ၾၢႆႇဢိင်းၵလဵတ်ႈၶဝ်ၸႂ်ႉတိုဝ်းဝႆႉ။ၵူၺ်းၵႃႈဢၼ်ၾၢႆႇၵႂၢမ်းမၢၼ်ႈၶဝ်မႃးပိၼ်ႇဝႆႉၼၼ်ႉမၼ်းပိူင်ႈၵၼ်ဝႆႉ။ မိူဝ်ႈဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇလၢတ်ႈၵႂႃႇၼၼ်ႉ မၼ်းလၢတ်ႈၵႂႃႇဝႃႈ -“ ပြည်နယ်တွေမှာ ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းခွင့်ကို အာမခံနိုင်တဲ့ ကိုယ်ပိုင်အခြေခံဉပဒေရှိရမယ် ” ဝႃႈၼႆၶႃႈၼေႃႈ။   “ကိုယ်ပိုင်အခြေခံဉပဒေ” ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ယူႇတီႈၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း ယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ ၶဝ်လႄႈသင် ယူႇတီႈၸုမ်းၵၢၼ်မိူင်း ၸိူဝ်းတင်ႈဝႆႉပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်းတင်းၼမ်တင်းလၢႆလႄႈသင် ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈပႃးတင်း ၸုမ်းၸိူဝ်းဢၼ်ႁဵတ်းသၢင်ႈ တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉလႄႈသင် ဢၼ်ပွင်ႇၸႂ်ဝႃႈ State Constitution ပွင်ႇဝႃႈတႄႉ ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်းၶွင်ၸေႈမိူင်းၽႂ်မၼ်း ၼႆၵူၺ်းၶႃႈၼေႃႈ။

တီႈဢၼ်ပဵၼ်သိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ၶွင်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ  ဢၼ်ပဵၼ် မျၢၼ်ႇမႃႉဢလိၼ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ပိၼ်ႇတႅမ်ႈဝႆႉဝႃႈ –State will have a constitution ဝႃႈၸိူင်ႉၼၼ်ၶႃႈ။ ၶဝ်ၵေႃႈၸႂ်ႉတိုဝ်း constitution ၵူၺ်း။ ၵူၺ်းၽိူဝ်ႇမႃးဢုပ်ႇၵၼ် တီႈပၢင်ၵုမ် JICM ၼႆႉသမ်ႉ ယူႇၾၢႆႇတပ်ႉမတေႃႇ သိုၵ်းမၢၼ်ႈလႄႈ ၵူၼ်းၾၢႆႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၵမ်ႈၽွင်ႈသမ်ႉၶိုၼ်းပိၼ်ႇဝႃႈၸိူင်ႉႁိုဝ် ၊ “ကိုယ်ပိုင်အခြေခံဉပဒေ ”တႃႇၸေႈမိူင်းၶဝ်ၼၼ်ႉ “ပြည်နယ်တွေမှာ ကိုယ်ပိုင်အခြေခံဉပဒေ ဆိုသည်မှာ-” မၼ်းၵူၺ်းပဵၼ် State Basic Law ဝႃႈၸိူင်ႉၼၼ်ၶႃႈၼေႃႈ။ State Basic Law ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉမၼ်းပဵၼ် ကိုယ်ပိုင်အခြေခံဉပဒေ ဢၼ်တေႃႇဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇၶႂ်ႈလၢတ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉၼႆၶဝ်ပိၼ်ႇတီႈပွင်ႇမၼ်းပႅတ်ႈၸိူင်ႉၼၼ်။ ပွင်ႇဝႃႈမၼ်းပဵၼ် ပၵ်းပိူင်ပိုၼ်ႉထၢၼ်ၸေႈမိူင်း ၵူၺ်းၶႃႈ။ မၼ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈပိူင်ငဝ်ႈ ပိုင်းမိူင်းၸေႈမိူင်းယဝ်ႉၶႃႈၼႃ။

ပေႃးၼၼ် ပၵ်းပိူင်ပိုၼ်ႉထၢၼ်ၸေႈမိူင်းဢၼ်ပွင်ႇဝႃႈ State Basic Law ၼၼ်ႉ တင်း ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်းၸေႈမိူင်း  State Constitution ၼၼ်ႉမၼ်းပိူင်ႈၵၼ်ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၶႃႈလႃႇ။ ယူႇၾၢႆႇတပ်ႉမတေႃႇလၢတ်ႈဝႃႈ မၼ်းဢမ်ႇပိူင်ႈသင်ၵၼ်ၼႆၶႃႈ။ ၸႂ်ႉတိုဝ်းဝႃႈ Constitution ၼႆၵေႃႈလီၸႂ်ႈတိုဝ်းဝႃႈ State Basic Law ၼႆၵေႃႈလီ မၼ်းမိူၼ်ၵၼ်ၵူၺ်းၼႆၶႃႈဝႃႇ။ ပေႃးၼႆပေႃးတင်းဝႃႈမၼ်းမိူၼ်ၵၼ်ယူႇ ယူႇၾၢႆႇ EAO ၸိူဝ်းပဵၼ်ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ၸိူဝ်းမႅၵ်ႇၵွင်ႈၼႆႉသမ်ႉၶိုၼ်းႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ ႁဝ်းၶႂ်ႈၸႂ်ႉတိုဝ်း State Constitution ၼႆၵူၺ်းၼၼ်ႉ ႁဵတ်းသင်လႄႈ ယူႇၾၢႆႇတပ်ႉမတေႃႇ ဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉလႆႈ။

သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈမၼ်းမိူၼ်ၵၼ်ၵူၺ်းမၼ်းဢမ်ႇပိူင်ႈၵၼ်သင်ၼႆ တၵ်းတေလႆႈယွမ်းႁပ်ႉ ဢၼ်ၾၢႆႇ EAO ၶဝ်ယိုၼ်ႈယွၼ်းၼႆႉၶႃႈၼႃ။ ၵူၺ်းၵႃႈၾၢႆႇၶဝ်ဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉ။

တီႈတႄႉမၼ်းပေႃးတင်းဝႃႈ ယူႇၾၢႆႇတပ်ႉမတေႃႇလႄႈသင် ယူႇၾၢႆႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈလႄႈသင်မီးၵၢင်ၸႂ်လီ ပိူဝ်ႈတႃႇၵေႃႇသၢင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ၊ ပိူဝ်ႈတႃႇၵေႃႇသၢင်ႈ ၾႅတ်ႊတရႄႊ ဢမ်ႇၼၼ် ပိူဝ်ႈတႃႇပွင်သၢင်ႈ လွင်ႈငမ်းယဵၼ်ၸိုၼ်ႈၸၢင်ႇၵႂႃႇၼႃႈၶၢဝ်းႁိုင် တႄႉတႄႉယူႇၼႆၸိုင် ၶေႃႈၵႂၢမ်းဢၼ်ဝႃႈ State Constitution ၼၼ်ႉ တႃႇတေဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉလႆႈၼၼ်ႉမၼ်းဢမ်ႇမီး။ တိုၼ်းထုၵ်ႇလီလႆႈယွမ်းႁပ်ႉၼႆ ႁဝ်းၶႃႈတႄႉႁၼ်ထိုင်ၸိူင်ႉၼၼ်။

သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ မၼ်းမိူၼ်ၵၼ်ယူႇ ၵူၺ်းၵႃႈဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉလႆႈဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉတႄႉ  မၼ်းမီးတီႈဢၼ်လူဝ်ႇလႆႈ ငမ်းငဝ်းၵၼ်။

ပေႃးၼၼ်ႁဝ်းၶႃႈမႃးတူၺ်း State Constitution ဢၼ်ၵူၼ်းၵူႈၵေႃႉ ၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶႂ်ႈလႆႈယူႇၼၼ်ႉ မၼ်းပဵၼ်ဢီႈသင်ၶႃႈလႃႇ။ ၸိုင်ႈမိူင်းၼိုင်ႈလုၵ်ႈၼၼ်ႉ တေလႆႈမီး ၾၢႆႇႁႅၼ်းၾိင်ႈ ဢၼ်ဝႃႈ (ဉပဒေပြုရေး) ၾၢႆႇၽွင်းငမ်းဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ (အုပ်ချုပ်ရေး) ၾၢႆႇတတ်းသိၼ်တွၼ်ႇၾိင်ႈ ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ ( တရားစီရင်ရေး) 3 ပိူင်ၼႆႉမၼ်းတိုၼ်းတေလႆႈမီးသုၼ်ႇၸတ်းသၢင်ႈႁၢင်ႈပွင်ႁင်းမၼ်းထၢင်ႇႁၢင်ႈ။ တေလႆႈမီးတဵမ်တီႈဝႆႉၼႂ်းမိုဝ်းမၼ်းၵမ်းသိုဝ်ႈၶႃႈၼႃ။

တီႈဢၼ်ဝႃႈ (ပြည်ထောင်စုဖွဲ့စည်းပုံ) ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼၼ်ႉ တိုၼ်းတေလႆႈတႅမ်ႈၸႅင်ႈလႅင်းဝႆႉဝႃႈ ဢႃႇၼႃႇပိူဝ်ႈတႃႇမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် (ပြည်ထောင်စုအစိုးရ) လူင်ပွင်ၸိုင်ႈသုၼ်ၵၢင်ၼၼ်ႉပဵၼ်ဢီႈသင်၊ ဢႃႇၼႃႇၸေႈမိူင်းဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ State Government ၼၼ်ႉမၼ်းမီးဢီႈသင်ၵူၺ်းၵူၺ်းၼႆ တေလႆႈၸႅၵ်ႇမႅင်ႇၵၼ်ဝႆႉတႅၵ်ႇတႅၵ်ႇလႅင်းလႅင်းၶႃႈၼႃ။

ဢႃႇၼႃႇဢၼ်ပၼ်ဝႆႉတီႈၸေႈမိူင်းၶဝ်ၼၼ်ႉ မၼ်းၶႂ်ႈၸႂ်ႉတိုဝ်းၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈ မီးသုၼ်ႇၸႂ်ႉတိုဝ်းလႆႈ။ လွတ်ႈလႅဝ်းထၢင်ႇႁၢင်ႈႁင်းၶေႃမၼ်းသေဢမ်ႇၵႃး မၼ်းၶႂ်ႈၸႅၵ်ႇမႅင်ႇပၼ်တီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ထၢၼ်ႈတႂ်ႈမၼ်း မိူၼ်ၸိူင်ႉဝႃႈ ဒေသန္တရအုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့  ၸိူဝ်းပဵၼ်မီးသုၼ်ႇၽွင်းငမ်း ႁင်းၶေႃပႃႈတႂ်ႈမၼ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈမၼ်းပၼ်လႆႈၶႃႈၼႃ။

ၵမ်းၼႆႉယူႇတီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ Federal Government ၼၼ်ႉသမ်ႉ ယူႇတီႈၸေႈမိူင်းၵူႈဢၼ်ဢၼ် ႁူမ်ႈၵၼ်သေယဝ်ႉ ယုၵ်ႉပၼ်မၼ်း ဝႆႉၼၼ်ႉၵူၺ်း တေလႆႈပဵၼ်ဢႃႇၼႃႇၶွင်မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၶႃႈၼႃ။

ပွင်ႇဝႃႈဢႃႇၼႃႇၼႆႉ လုၵ်ႉတီႈၸေႈမိူင်းၸိူဝ်းၼႆႉ ႁူမ်ႈၵၼ်ယုၵ်ႉသေ ၸႅၵ်ႇမႅင်ႇပၼ်ဝႆႉဢီႈသင်ၵေႃႈမၼ်းတေလႆႈၸႂ်ႉတိုဝ်းဢၼ်ၼၼ်ႉၵူၺ်း။ ယွမ်းပႅတ်ႈဢႃႇၼႃႇသုၼ်ၵၢင်သေယဝ်ႉ ဝၢင်းပၼ်တီႈ ၸေႈမိူင်းၼမ်ၼမ်ၼၼ်ႉ ပွင်ႇဝႃႈ လၢႆးၾႅတ်ႇတရႄႊ ဢၼ်ႁဝ်းၶႃႈမုင်ႈမွင်း။ ဢၼ်ႁဝ်းၶႃႈယိုၼ်ႈယွၼ်းႁၼ်ထိုင်မၢင်ႇၵိူဝ်းၼၼ်ႉၶႃႈယဝ်ႉ။

ၵူၺ်းသင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ ဢမ်ႇပဵၼ်ၸိူင်ႉၼၼ်သေယဝ်ႉ သမ်ႉမႃးၸႂ်ႉတိုဝ်းဢၼ်ဝႃႈ Basic Law ဢၼ်ဝႃႈ ပၵ်းပိူင်ပိုၼ်ႉထၢၼ်ၸေႈမိူင်း ပေႃးဝႃႈၸိူင်ႉၼႆၸိုင် မိူၼ်တင်းဝႃႈ ဢႃႇၼႃႇတင်းမူတ်းတင်းသဵင်ႈၼႆႉတေလႆႈမွပ်ႈယိုၼ်ႈပၼ်တီႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် Federal Government ၼၼ်ႉမူတ်းမူတ်း။ ယူႇတီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈသုၼ်ၵၢင်ၼၼ်ႉၸင်ႇၶိုၼ်းၸႅၵ်ႇမႅင်ႇပၼ်တီႈ ၸေႈမိူင်းၶဝ်။ မၼ်းမႅင်ႇၵႃႈႁိုဝ်ၵေႃႈတေလႆႈဢဝ်မွၵ်ႈၼၼ်ႉၵူၺ်း။

ဢၼ်ၸႅၵ်ႇဝႆႉၼၼ်ႉသမ်ႉ ၶိင်ႇလႂ်ယၢမ်းလႂ်မၼ်းၶႂ်ႈယိုတ်းၶိုၼ်းၵေႃႈလႆႈ။ ပွင်ႇဝႃႈတႄႉ ၼႂ်းပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼၼ်ႉ ဢမ်ႇတႅၵ်ႇလႅင်းၼေဝႆႉဝႃႈ ဢႃႇၼႃႇမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆႉမီးဢီႈသင်၊ ဢႃႇၼႃႇ ၸေႈမိူင်းၼၼ်ႉမီးဢီႈသင်ၼႆ တေဢမ်ႇၸႅၵ်ႇမႅင်ႇဝႆႉ။ တေဢမ်ႇၸႅင်ႈလႅင်းဝႆႉ။

ယူႇတီႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈသုၼ်ၵၢင်ၼၼ်ႉၶႂ်ႈၸႅၵ်ႇမႅင်ႇပၼ်ၵႃႈႁိုဝ် ၶႂ်ႈဝဵၼ်ႉပၼ်ၵႃႈႁိုဝ်ၶႂ်ႈၽိတ်ႇပၼ်ၵႃႈႁိုဝ်ၵေႃႈပၼ်ႁေ ၶႂ်ႈသိမ်းယၢမ်းလႂ်ၵေႃႈႁႂ်ႈလႆႈယိုတ်းသိမ်းလႆႈမၼ်းပဵၼ်ၸိူင်ႉၼၼ်ၵူၺ်းၶႃႈၼေႃႈ။ ဢၼ်ၼႆႉမၼ်းပိူင်ႈၵၼ်ၸိူင်ႉၼၼ်။

ၾၢႆႇမၢၼ်ႈတႄႉ ဢဝ်ၵႂၢမ်းလိင်ႉၵၼ်သေၸၢင်ႈလၢတ်ႈလႆႈယူႇ။“ပြည်နယ်အခြေခံဉပဒေ ၊ ပြည်နယ်ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဉပဒေ ” မၼ်းမိူၼ်ၵၼ်ၵူၺ်းဝႃႈၼႆသေတႃႉ ပေႃးမႃးပိၼ်ႇ တင်းဢိင်းၵလဵတ်ႈဢၼ်ဝႃႈ Constitution တင်း Basic Law ၼၼ်ႉ  မၼ်းတိုၼ်းပိူင်ႈၵၼ်တႄႉတႄႉလႄႈ လွၼ်ႉၵႅၼ်မၼ်းၵေႃႈတိုၼ်းဢမ်ႇမိူၼ်ၵၼ်လႃးလႃးၼႆပေႃးႁဝ်းၶႃႈပွင်ႇၸႅင်ႈလႅင်းၸႂ် ဢၼ်ၼႆႉဝႆႉၼႆၸိုင် မိူဝ်ႈႁဝ်းဢုပ်ႇၵုမ်ၵၼ် တေႃႇသူႈၵၼ်ၼၼ်ႉ ၾၢႆႇႁဝ်းတေဢမ်ႇၸၢင်ႈၵၢၼ်ႉသုမ်း ။ ၼႆႉတႄႉ တၢင်တူဝ်ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းတင်းသဵင်ႈသေ ႁဝ်းၶႃႈပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင် ၸႅၵ်ႇမႅင်ႇတၢင်းႁူႉၵၼ်ၵေႃႈႁႂ်ႈလႆႈဝႃႈ ၶႃႈၼေႃႈ။

ပေႃးတေမႃးတူၺ်းပိုၼ်းၼႆၵေႃႈမိူဝ်ႈ 1947 သူပ်းႁဝ်းၶႃႈတႄႉဝႃႈ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ၾၢႆႇဢိင်းၵလဵတ်ႈပိၼ်ႇဝႃႈ Union ဝႃႈၼၼ်သေတႃႉ ၽိူဝ်ႇႁဵတ်းတႄႉမႃးသမ်ႉၶိုၼ်းပဵၼ်ၵႂႃႇ ၸိုင်ႈမိူင်းဢၼ်ၵူၼ်းၶိူဝ်းလဵဝ်ပဵၼ်ယႂ်ႇ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉၵေႃႈႁဝ်းလႆႈတွၼ်ႈသွၼ်မႃးယဝ်ႉ။

မိူဝ်ႈၼၼ်ႉဢဝ် Union  ဢၼ်ဝႃႈ ပြည်ထောင်စု ၼၼ်ႉလိင်ႉလႅၼ်ၵၼ်မႃး။ ၵမ်းၼႆႉသမ်ႉတေၸႂ်ႉတိုဝ်းဢၼ်ဝႃႈ Federal တႂ်ႈမၼ်းဢၼ်မီးၵႂၢမ်းဢၼ်ဝႃႈ Constitution လႄႈ Basic Law ၼၼ်ႉသေယဝ်ႉလိင်ႉလႅၼ်ၵၼ်ထႅင်ႈၵမ်းၼိုင်ႈ ႁႃႉၼႆ ပေႃးမီးၵူၼ်းထၢင်ႇထိူမ်မႃးၸိူင်ႉၼၼ်ၵေႃႈ မၼ်းသမ်ႉတေဢမ်ႇယဝ်ႉတီႈဝႃႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈလႄႈ တပ်ႉမတေႃႇၵူၺ်းလိင်ႉလႅၼ်။ ၸိူဝ်းဢၼ်ၸုမ်းၸၢဝ်းၵႂႃႇဢုပ်ႇၵုမ်ၸွမ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ သမ်ႉႁဵတ်းသင်လႄႈလႆႈယွမ်းႁပ်ႉမႃးၼႆ တေပဵၼ်မႃးၶေႃႈထၢမ် တေၵိုၵ်းပိုၼ်းဝႆႉၶႃႈၼႃ။

မိူၼ်ၼင်ႇပၢင်ၵုမ်လွင်ႈငမ်းယဵၼ်မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ၵမ်းတီႈ 4 မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ယူႇတီႈၸုမ်းၸၢဝ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ ၽၢၵ်ႈၼိူဝ် 7 ၸုမ်းၵေႃႈ သၢၼ်ၶတ်းဝႆႉ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ ဢမ်ႇမွၵ်ႇၵၼ်ၽွမ်ႉၽွမ်ႉၵုမ်ႇၵုမ်ႇလႄႈ ၶဝ်ၵေႃႈတေဢမ်ႇမႃးၶဝ်ႈႁူမ်ႈယဝ်ႉဝႃႈၸိူင်ႉၼၼ်သေဢမ်ႇၵႃး ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈ Constitution လႄႈ Basic Law  ၼႆႉၵေႃႈ ၼႂ်းၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း ယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ 10 ၸုမ်း ဢၼ်လူင်းလၢႆးမိုဝ်း NCA ၼၼ်ႉၵေႃႈ တၢင်းႁၼ် ပိူင်ႈၵၼ်ပိူင်ႈၵၼ်ဝႆႉ သၢႆႉၶႂႃႇၵၼ်ဝႆႉ။

ၵမ်ႈၽွင်ႈယွမ်းႁပ်ႉလႆႈသေတႃႉၵေႃႈ ၵမ်ႈၽွင်ႈတေဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉလႆႈ။  ဢၼ်ၼႆႉမၼ်းပဵၼ်လွၵ်းလိင်ႉပိူဝ်ႈတႃႇ ၸႅၵ်ႇထႅၵ်ႇၵၼ်ထႅင်ႈၶၵ်ႉၼိုင်ႈၵမ်းၼိုင်ႈႁႃႉ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ယူႇတီႈၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင်ၸိူဝ်းဢၼ် တၢမ်တူဝ်လႆႈၵႂႃႇဢုပ်ႇၼၼ်ႉ ယိင်ႈၶႅၼ်းတေလၢမ်းႁူႉယိင်ႈၶႅၼ်းတေလႆႈၵႄႈလိတ်ႈၼၵ်းၼၵ်းၼႃၼႃယဝ်ႉၶႃႈၼေႃႈ။

ႁဝ်းၶႃႈတႄႉ ယူႇတၢင်းၼွၵ်ႈမၼ်းသေပႂ်ႉထွမ်ႇၵူၺ်း။ တၢင်တူဝ်ပေႃႈမႄႈၵူၼ်းမိူင်းသေ ႁႄႈႁူထွမ်ႇယဝ်ႉမႃးလႄႈ ဢၼ်လႆႈႁူႉမႃးၼၼ်ႉႁဝ်းၶႃႈ လၢမ်းသေထတ်းၵၼ်ၵူၺ်းဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ မၼ်းၵေႃႈတေငၢႆႈသေ ၵူၼ်းၵႂႃႇႁဵတ်းမၼ်းတႄႉယူႇ။

ပဵၼ်ႁိုဝ်မီးႁိုဝ်ၵေႃႈယဝ်ႉ ၸွမ်းၼင်ႇတွၼ်ႈသွၼ်ၼႂ်းပိုၼ်းမီးမႃးၼၼ်ႉ ၼင်ႇႁိုဝ်ႁဝ်းၶႃႈတေဢမ်ႇတူၵ်းသုမ်းထႅင်ႈၵမ်းၼိုင်ႈသေ ၼင်ႇႁိုဝ်တေၸဵဝ်းလႆႈလွင်ႈငမ်းယဵၼ်သေ ၼင်ႇႁိုဝ်တေၸဵဝ်းပွင်သၢင်ႈလႆႈ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၸိုၼ်ႈၸၢင်ႇ ဢၼ်ႁဝ်းၶႃႈမၢင်ႇ ၵိူဝ်းဝႃႈ သုၼ်ႇၸတ်းသၢင်ႈႁၢင်ႈပွင်ႁင်းၶေႃၽႂ်မၼ်း ၵူႈၸေႈမိူင်းဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ   ယူႇတီပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်းလႄႈသင် ယူႇတီႈၸုမ်းၸိူဝ်းႁဵတ်းၵၢၼ်တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းလႄႈသင် ႁႂ်ႈလႆႈသုတ်ႉၸမ်ၸူးသေ ပၼ်ၶေႃႈၺၢၼ်ႇၶွတ်ႇၽၼ်ႈၵၼ်ၸွမ်တင်းၾၢႆႇ EAO ၸိူဝ်းယိပ်းၵွင်ႈလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၼၼ်ႉသေၵမ်းၼႆ ႁဝ်းၶႃႈမုင်ႈမွင်းၼင်ႇၼၼ်သေ ၶွတ်ႇယွတ်ႈပၢႆၵႂၢမ်းဝႆႉတီႈၼႆႈၶႃႈဢေႃႈ။

မႂ်ႇသုင်ၶႃႈ

ႁိုၼ်း ၵႃယၢင်း

14/8/2020

ဢၢၼ်ႇယဝ်ႉႁူမ်ႈပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင်တီႈၼႆႈ

- Subscription -
- SHAN's Apps -spot_img

ၶၢဝ်ႇလိုၼ်းသုတ်း