ၵၢၼ်ၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈ ပၵ်းပိူင်လၵ်းမိူင်း ၸႄႈမိူင်းလႄႈ ၸႄႈတိူင်း ဢၼ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၶိုင်ယူႇမႅၵ်းမႅၵ်းၼႆ့ မီးၸိူင့်ႁိုဝ်!

လိူၼ်ဢွၵ်ႊထူဝ်ႊပိူဝ်ႊ 28 ဝၼ်း ပီ 2022 ပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်းၸိူဝ်းၶဝ်ႈပႃး UPDJC ဢၼ်ယူႇတႂ်ႈမိုဝ်း ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ လႄႈ တင်း NSPNC ၵေႃႇမတီႇပွင်ၵၢၼ် လွင်ႈၶွတ်ႇလိူတ်ႈၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈလႄႈ လွင်ႈငမ်းယဵၼ် ဢၼ်ၸွမ်သိုၵ်းလူင် ယႃႇ ပျေႉ ဢွၼ်ႁူဝ်ၼၼ်ႉ တေဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ် လွင်ႈၵၢၼ်ၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈ ပၵ်းပိူင်လၵ်းမိူင်းၸႄႈမိူင်းလႄႈ ၸႄႈတိူင်းၶဝ် ဝႃႈၼႆ လႄႈ သၽေႃးပိူင်ၵၢၼ် ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈ သၢႆပိုၼ်းမၼ်းပဵၼ်ႁိုဝ် မီးႁိုဝ်ၼႆ ႁႂ်ႈလႆႈၼပ်ႉသၢင်ႈပၢႆးၼႄၵၼ်ၽွင်ႈၶႃႈ။

ဢၼ်ဝႃႈ ယူႇတီႈ UPDJC လႄႈ NSPNC တေဢုပ်ႇၵၼ်ၼႆႉ တေပႃးမတ်ႉတႃ 51 ပိူင်ၶွတ်ႇၽွတ်ႈၸိုင်ႈမိူင်းလႄႈ မတ်ႉ တႃ 288 ၵၢၼ်ၽွင်းငမ်းၸႄႈတွၼ်ႈလႄႈ ၸႄႈဝဵင်း သွင်လွင်ႈၼႆႉၵူၺ်း။ တေလႆႈမၢႆထိုင်ဝႃႈ ပဵၼ်ၵၢၼ်မူၼ်ႉမႄးလၵ်း မိူင်း 2008 ၼိုင်ႈပွတ်းၼိုင်ႈတွၼ်ႈ ၵူၺ်းယဝ်ႉ။ လိူဝ်ၼၼ်ႉ ပဵၼ်ပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်း 13-14 ၸုမ်း ၸိူဝ်းယွမ်းႁပ်ႉ လၢႆးၵၢၼ် ၸၵၸလႄႈ ၸုမ်းတူဝ်တႅၼ်း ၾၢႆႇသၢင်ႈငမ်းယဵၼ် ၶွင်ၸၵၸ ႁူပ်ႉဢုပ်ႇၵၼ်တူၺ်း။

ပေႃးဢဝ်သၢႆပိုၼ်းဝႃႈၼႆ တႃႇတေမီးမႃး ပၵ်းပိူင်လၵ်းမိူင်းၸႄႈမိူင်းၼႆႉ ၶတ်းသၢင်ႈ ႁၢင်ႈပွင်မႃး ၸဵမ်မိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃး 20-30 ပီ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ယၢင်ႇပိုၼ်ႉၼိူဝ် ပၢင်ၵုမ် မႃႇၼေႇပလေႃး ပီ 1994 ။ ပၢင်ၵုမ် မေးတလေႃးထ ပီ 1997 ။ ပၢင်ၵုမ် တူး မူၺ်းၵလူဝ်း ပီ 1998 ၸိူဝ်းၼႆႉသေ ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းမႅၵ်ႇၵွင်ႈလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉလႂ်၊ ပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်းၾၢႆႇၶတ်းၶၢၼ်ႉလႂ်၊ ၸုမ်းၼၢင်း ယိင်းလႂ်၊ ၸုမ်းၵူၼ်းၼုမ်ႇလႂ်၊ ၸုမ်းတူဝ်တႅၼ်းၾၢႆႇၵိူဝ်းယမ်လႂ် ႁူမ်ႈၽွတ်ႈတင်ႈမႃး SCSC ( State Constitution Supporting Committee) လႄႈ FCDCC Federal Constitution Drafting and Ordination  Committee ၸိူဝ်းၼႆႉ ၸဵမ်မိူဝ်ႈပီ 2001 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၼႂ်းပီ 2008 လိူၼ်ၾႅပ်ႊပိဝ်ႊရီႊ 12 ဝၼ်း တီႈပၢင်ၵုမ်လူင် လေႃႇၶီးလႃႇၼၼ်ႉ ယိုၼ်ယၼ်မၵ်းမၼ်ႈ ပၵ်းပိူင်လၵ်းမိူင်း ႁူမ်ႈတုမ် ၾႅတ်ႊၻရႄႊၻီႊမူဝ်ႇၶရေႊသီႊ ယုၵ်းယၢင်ႇ ထူၼ်ႈသွင်သေ ပိူဝ်ႈတႃႇ ၸႄႈမိူင်း 8 မိူင်းၵေႃႈ ယူႇတီႈ ၵေႃပွင် ၵၢၼ်ၽႂ်မၼ်း ၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈဢွၵ်ႇမႃး ပၵ်းပိူင်လၵ်းမိူင်းၸႄႈမိူင်း ဢၼ်ပဵၼ် ယုၵ်းယၢင်ႇမၼ်းယူႇယဝ်ႉ။ ၸႄႈမိူင်း 8 မိူင်း ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ တႆး၊ မွၼ်း၊ ၶၢင်၊ ယၢင်း၊ ယၢင်းလႅင်၊ ရၶႅင်ႇလႄႈ တၼၢဝ်းသီ ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ထိုင်ၼႂ်းပီ 2015 မိူဝ်ႈလူင်းလၢႆးမိုဝ်းၸွမ်း NCA ယဝ်ႉ ၵမ်ႈၽွင်ႈၼၼ်ႉ ၼႂ်းပၢင်ၵုမ်ၵၢၼ်သၢင်ႈလွင်ႈငမ်းယဵၼ် ၸိူဝ်းၼႆႉ ၶဝ်ႈပႃး မီးမႃးႁူဝ်ၶေႃႈ လွင်ႈၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈပၵ်းပိူင်ၸႄႈမိူင်းၼၼ်ႉ ယူႇယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈယၢမ်းတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ၊ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ၊ တႅၼ်းၽွင်းပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်း၊ ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ၸိူဝ်းၼႆႉ ဢုပ်ႇၵုမ်ၵၼ်ၼၼ်ႉ ၾၢႆႇတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ တိုၼ်းဢမ်ႇ ၶႂ်ႈယွမ်းႁပ်ႉ ၶေႃႈၵႂၢမ်းဢၼ်ဝႃႈ ပၵ်းပိူင်လၵ်းမိူင်းၸႄႈမိူင်း ဢၼ်တင်းၼမ်ႁူႉၵၼ်ဝႃႈ State Constitution ၼၼ်ႉ။ ၶဝ်ၵူၺ်း ၶႂ်ႈႁႂ်ႈၸႂ်ႉတိုဝ်း ၶေႃႈၵႂၢမ်းဢၼ်ဝႃႈ ပၵ်းပိူင်ငဝ်ႈပိုၼ်ႉၸႄႈမိူင်း Basic Law ဢမ်ႇၼၼ် State Basic Law ဢၼ်ၾၢႆႇမၢၼ်ႈဝႃႈ (ပြည်နယ် အခြေခံဉပဒေ) ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉၵူၺ်း။

ၵွပ်ႈသင် သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ဢမ်ႇၶႂ်ႈယွမ်းၸႂ်ႉၶေႃႈၵႂၢမ်း ဢၼ်ဝႃႈ ပၵ်းပိူင်လၵ်းမိူင်းၸႄႈမိူင်း (ပြည်နယ် အခြေခံဉပဒေ) State Constitution ၼၼ်ႉၼႆ ပေႃးလဵပ်ႈႁဵၼ်းၸွမ်း သၽေႃးပိူင်ၵၢၼ်မၼ်းၵေႃႈ တေၸႅင်ႈလႅင်းၵႂႃႇယူႇ။ ဢဝ်သ ၽေႃးပိူင်ၵၢၼ်ဝႃႈၸိုင် ပၵ်းပိူင်လၵ်းမိူင်း ၸႄႈမိူင်းၼႆႉ ပိူင်ၾၢင်လၵ်ႉၶၼႃႇမၼ်း တေလႆႈမီးယူႇ 5 ယိူင်ႈ –  1) ၵူၼ်းမိူင်း တေလႆႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈ ပႃးၸွမ်းၵမ်းသိုဝ်ႈ။ 2) မီးသုၼ်ႇၶွတ်ႇၽွတ်ႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၸႄႈမိူင်း ဢၼ်မီးသုၼ်ႇၸတ်း ၾၢႆႇႁႅၼ်းၾိင်ႈ၊ ၾၢႆႇၽွင်းငမ်းလႄႈ ၾၢႆႇထတ်းသိၼ်ၼၼ်ႉ တဵမ်တီႈ။ 3) မီးသုၼ်ႇတတ်းၶၼ်ႈ ၵုမ်းၵမ်တေႃႇဢႃႇၼႃႇ ၸၢၵ်ႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၸႄႈမိူင်း။ 4) သုမ်ႇငုမ်းႁူမ်ႇငမ်းလႆႈ ပၵ်းပိူင်ၾိင်ႈမိူင်းတၢင်ႇပိူင်။ 5) တေဢမ်ႇလႆႈပဵၼ် ဢၼ်မူၼ်ႉ မႄးလႅၵ်ႈလၢႆႈလႆႈငၢႆႈငႅမ်ႈ လူမ်လၢမ် ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ၸွမ်းလူၺ်ႈ သၽေႃး ပိူင်ၵၢၼ် မၢႆ 1 သေ ပၵ်းပိူင်လၵ်းမိူင်း ၸႄႈမိူင်းၼႆႉ ပဵၼ်ၶေႃႈၵိၼ်ၵႅၼ်ႇၶွင်ၵူၼ်းမိူင်း ဢၼ်ပိူင်ႇ ငမ်းဢႃႇၼႃႇပၼ်ႇပွင်ၼၼ်ႉ ဢူၼ်းဢၢပ်ႈပၼ်သုၼ်ႇဝႆႉ တႃႇၽွတ်ႈႁႅၼ်းလႆႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ဢၼ်မီးဢႃႇၼႃႇ ပၼ်ႇပွင် ၵမ်းသိုဝ်ႈယဝ်ႉ။

လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ဢၼ်ပဵၼ်မႃးလူၺ်ႈ ပၵ်းပိူင်လၵ်းမိူင်း ၸႄႈမိူင်းၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၸုမ်းတႂ်ႈမိုဝ်း လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ပဵၼ်တႅဝ်းလဵဝ်ၵၼ် ၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်ၵူၺ်း။ ၸုၵ်းမၼ်ႈႁဵတ်းသၢင်ႈလူၺ်ႈ မူႇၽႂ်ပိူင်မၼ်းၵူၺ်း။ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆႉ တေဢမ်ႇ လႆႈယူႇမိူၼ် ပီႈဢၢႆႈတၢႆႈႁူဝ် ပွင်ႇဝႃႈ သင်ႇႁၢင်ႈၶိုၵ်ႉလိူဝ် ၸႄႈမိူင်းဢမ်ႇလႆႈ။

ၵမ်းၼႆႉ ပေႃးဝႃႈပၵ်းပိူင် ငဝ်ႈပိုၼ်ႉၸႄႈမိူင်း State Basic Law ၼႆၸိုင် မၼ်းဢမ်ႇမီးသုၼ်ႇၽွတ်ႈႁႅၼ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ဢၼ်ပိူင်ႇငမ်းဢႃႇၼႃႇပၼ်ႇပွင်။ Basic Law ပၵ်းပိူင်ငဝ်ႈပိုၼ်ႉၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈဝႃႈ ၵူၼ်းမိူင်းလႆႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈ ၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈ ၸွမ်းၵမ်းသိုဝ်ႈ။ ယူႇတီႈ တႅၼ်းၽွင်းၾၢႆႇႁႅၼ်းၾိင်ႈၶဝ် တႅမ်ႈၵူၺ်းလႄႈ တိူၵ်ႈတီႈသုတ်းမၼ်း ၽွတ်ႈႁႅၼ်းလႆႈလူင်ပွင် ၸိုင်ႈၼႆၵေႃႈ တေပဵၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ တႂ်းမိုဝ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ၼၼ်ႉၵူၺ်း ပွင်ႇဝႃႈ မၼ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈလၵ်းမိူင်း မၼ်းပဵၼ် ၾိင်ႈမိူင်းၵူၺ်း။

ပၵ်းပိူင်ငဝ်ႈပိုၼ်ႉၸႄႈမိူင်းၼႆႉ ယူႇတီႈ တႅၼ်းၽွင်းၾၢႆႇႁႅၼ်းၾိင်ႈ မူၼ်ႉမႄးပိၼ်ႇလႅၵ်ႈလၢႆႈ ၵူႈယၢမ်းၼႆၵေႃႈ ဝႃႈလႆႈ ယဝ်ႉ။ ပႃႇတီႇယႂ်ႇ ဢမ်ႇၼၼ် ၵူၼ်းၵၢၼ်မိူင်းဢႃႇၼႃႇယႂ်ႇၶဝ် ၸႂ်ႉဢေႃးၸႃႇမႃႇႁႅင်းသေ ၶႂ်ႈမႄးလႅၵ်ႈၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈ ႁဵတ်း လႆႈၵူႈယၢမ်းလႄႈ ယူႇတီႈတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၵူၺ်းၶႂ်ႈၸႂ်ႉတိုဝ်း Basic Law သေ ဢမ်ႇၶႂ်ႈၸႂ်ႉတိုဝ်း State Constitution ။ ယွၼ်ႉသင်လႃႇ ယွၼ်ႉၶဝ်မီးၶေႃႈမွင်းမင်ႇ တႃႇသိုပ်ႇသုမ်ႇငုမ်းၵုမ်းၵမ် တေႃႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၸႄႈမိူင်းၵႂႃႇ တေႃႇၼႃႈၶၢဝ်း ႁိုင် ၼၼ်ႉၵူၺ်းၼႆ ထၢင်ႇၸႅင်ႈယူႇယဝ်ႉ။

ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၸိူင်ႉၼႆလႄႈ ယူႇတီႈၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ယိုတ်းမိူင်းၼႆႉ ၸွင်ႇမၼ်းမီးဢႃႇၼႃႇ ၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈလၵ်းမိူင်းလႄႈ ၸွင်ႇ မၼ်းမီးဢႃႇၼႃႇၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈ ပၵ်းပိူင်လၵ်းမိူင်းၸႄႈမိူင်းယူႇႁိုဝ် တေႃႈၼင်ႇ မိူဝ်ႈယၢမ်းမီးလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ၊ မီးတႅၼ်းၽွင်း ယူႇ ၶဝ်သမ်ႉဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉ ၶေႃႈၸႂ်ႉဢၼ်ဝႃႈ ပၵ်းပိူင်လၵ်းမိူင်းၼၼ်ႉလႄႈ ၼင်ႇၼႂ်းၶၢဝ်းယၢမ်း ဢမ်ႇသုၵ်းဢမ်ႇလိပ်း ၸိူင်ႉၼင်ႇယၢမ်းလဵဝ် ၸွင်ႇသမ်ႉတေပဵၼ်မႃး ၼင်ႇသၽေႃးပိူင်ၵၢၼ် ဢၼ်တမ်းမီးမႃးၼၼ်ႉယူႇႁိုဝ် ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉတႄႉ  ၼပ်ႉသွၼ်ႇဢဝ် ၽႂ်မၼ်းၵူၺ်းလႃႈၼႆ ႁႂ်ႈလႆႈပၢႆးၼႄၵၼ်မွၵ်ႈၼႆႉသေ ယွၼ်းၶွတ်ႇယွတ်ႈ ပၢႆၵႂၢမ်းဝႆႉတီႈၼႆၵွၼ်ႇၶႃႈ။

မႂ်ႇသုင်ၶႃႈ

ႁိုၼ်း ၵႃယၢင်း

1/11/2022