ပႃႇတီႇၸၢဝ်းၶိူဝ်း ႁူမ်ႈၵၼ် ၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်းမႂ်ႇ

ဝၼ်းတီႈ 12 ၼႆႉ တူၵ်းမႅၼ်ႈ ဝၼ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ၶွပ်ႈတဵမ် 77 ပီသေ ယူႇတီႈ ငဝ်ႈငုၼ်းတီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတႆး (ႁိုဝ်) ပႃႇတီႇႁူဝ်သိူဝ် (SNLD) ဢွၼ်ႁူဝ် ၵေႃႇမတီႇၽူႈတႅၼ်းၵူၼ်းမိူင်း တႃႇၽေႃႇသၢင်ႈၾႅတ်ႊၻရႄႊ ဢၼ်မီးပႃႇတီႇ ၵၢၼ်မိူင်း 12 ဢၼ် ၶဝ်ႈႁူမ်ႈဝႆႉၼၼ်ႉ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း ၵၢၼ်ၶွတ်ႇၽွတ်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၾႅတ်ႊၻရႄႊ တီႊ မူဝ်ႊၶရေႊသီႊသေ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈၼႆႉ ၸၢႆးသႅင်ယွတ်ႈ ၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ တွင်ႈထၢမ် ၸၢႆးလဵၵ်း ၽူႈၶၢၼ်ပၢၵ်ႇ ပႃႇ တီႇႁူဝ်သိူဝ် (SNLD) ဝႆႉၼင်ႇၼႆ။

ထၢမ် – ယွၼ်ႉသင်လႄႈ ႁဝ်းၶႃႈ ထုၵ်ႇလႆႈမီးပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်းဢၼ်ၼႆႉဝႆႉ? မၼ်းလမ်ႇလွင်ႈမွၵ်ႈႁိုဝ်? ပိုင်ႈၶႆႈၼႄပၼ် ၽွင်ႈ။  

တွပ်ႇ – ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း ဢၼ်ႁဝ်းၶွတ်ႇၽွတ်ႈဢွၵ်ႇမႃးမိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ မၼ်းလမ်ႇလွင်ႈ ပိူဝ်ႈတႃႇပိၼ်ႇလႅၵ်ႈငဝ်းလၢႆး ဝၢၼ်ႈမိူင်း။ ပၼ်ႁႃၵၢၼ်မိူင်း မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆႉ တႄႇမႃးတီႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ယိုတ်းမိူင်းသိမ်းဢႃႇၼႃႇ မိူဝ်ႈပီ 1958 , 1962 , 1988 လႄႈ လိုၼ်းသုတ်း 2021 ၸိူဝ်းၼႆႉ။ တင်းသဵင်ႈၼႆႉ မၼ်းဢိင်ၼိူဝ် ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း ဢမ်ႇမႅၼ်ႈၸွမ်း ၶေႃႈၵၢင်ၸႂ် ၵူၼ်းမိူင်းလႄႈ ဢမ်ႇတူၵ်းထုၵ်ႇၸွမ်းလွင်ႈတၢင်းမၼ်း။  

ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ ပၼ်ႁႃတင်းသဵင်ႈ ဢၼ်ပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းသိုၵ်းသိူဝ် ၼႂ်းၵၢင်မိူင်းဢမ်ႇထၢတ်ႇဢမ်ႇဝၢႆးလႆႈၼႆႉ မၼ်းယၼ်ႇတီႈ ပၼ်ႁႃပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း။ ၸင်ႇဝႃႈ ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း ဢၼ်ထုၵ်ႇလီမီး ဢၼ်ၵူၼ်းမိူင်းတင်းလၢႆ ၸၢင်ႈႁပ်ႉလႆႈၼၼ်ႉ ဢမ်ႇ မီးဢမ်ႇပဵၼ်လႄႈ ႁဝ်းၶႃႈ ၸင်ႇလႆႈၶတ်းၸႂ် ႁဵတ်းဢွၵ်ႇမႃး ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်းဢၼ်ၼႆႉယဝ်ႉ။

ထၢမ် – တႃႇႁၢင်ႈႁႅၼ်း ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်းဢၼ်ၼႆႉ လႆႈပၼ်ၶၢဝ်းယၢမ်းမႃးၵႃႈႁိုဝ်? လွင်ႈယၢပ်ႇၽိုတ်ႇမီးသင်လၢႆလၢႆ?

တွပ်ႇ – ႁဝ်းၶႃႈ ႁၢင်ႈႁႅၼ်းမႃးၼႆႉ ၶႂ်ႈဝႃႈမီးၸမ် 3 ပီယဝ်ႉ။ ၸဵမ်မိူဝ်ႈ ၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈမိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇ ဢွၼ်ႁူဝ်ယိုတ်း မိူင်းယဝ်ႉ သၢမ်ဝၼ်းၵေႃႈ ႁဝ်းၶႃႈ မႃးဢုပ်ႇဢူဝ်းတိူင်ႇပၢင်ႇၵၼ်သေ ပိူင်ယႂ်ႇမၼ်းတႄႉ ဢုပ်ႇၼႂ်းၸုမ်း UNA ဢၼ်ပဵၼ် ၸုမ်းပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်း ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶွတ်ႇၽွတ်ႈၵၼ်ဝႆႉၼၼ်ႉ။

ၼႂ်းၼၼ်ႉ ႁဝ်းမႃးဢုပ်ႇၵၼ်ဝႃႈ – (1) လွင်ႈတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ယိုတ်းမိူင်းၼႆႉ ႁဝ်းၶႃႈ ဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉလႆႈ။ (2) ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်း မိူင်း 2008 ၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇၶဝ်ႈတၢင်းၵၢၼ်ယဝ်ႉ။ (3) တၵ်းတေလႆႈ ၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈပၵ်းပိူင်လၵ်းမိူင်းဢၼ်မႂ်ႇ။ ဢၼ်ၼႆႉ ပေႃး ဝႃႈ ၽူႈလႂ်ၽႂ် ၶဝ်ႈပႃးလႆႈၵေႃႈ ႁဝ်းႁူမ်ႈၶဝ်ႈပႃး။ ၵူၺ်းၵႃႈ ႁဝ်းတေၸုၵ်းၼင်ႇ UNA ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ဢမ်ႇလႆႈယဝ်ႉ။ ႁဝ်း တေလႆႈပိၼ်ႇလႅၵ်ႈၸိုဝ်ႈမၼ်း။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ ပိူင်ၾၢင်ႁၢင်ႈလၢႆးႁဵတ်းမၼ်းၵေႃႈ တေပဵၼ်ဢၼ်မႂ်ႇ။

တႄႇမိူဝ်ႈၼၼ်ႉမႃး  ၸိူဝ်းဢၼ်ဝႃႈ ႁူဝ်ၼႃႈႁဝ်းတိုၵ်ႉမီးၼႂ်းၶွၵ်ႈဢိူဝ်ႈ ပေႃးပႆႇဢွၵ်ႇ ပႆႇၸၢင်ႈတႅပ်းတတ်း ၼႆၵေႃႈမီး။ ၸိူဝ်းဢၼ်ဝႃႈ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈမၢႆမီႈ ဢၼ်တေတၢင်ႇမၢႆၾၢင် ပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်းၼၼ်ႉ ပႆႇတႅတ်ႈတေႃးလႄႈ ႁဝ်းၶႃႈ တေပႃးဢမ်ႇ ပႃး ဢမ်ႇၸၢင်ႈဝႃႈ ၼႆၵေႃႈမီး။ ၵမ်ႈၽွင်ႈသမ်ႉ ယူႇၵႆၼႃႇ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇ ပႃႇတီႇၵဝ်ႈၵၢင်ႉ၊ ပႃႇတီႇၵယၢၼ်း ဢၼ်မီး တၢင်းမိူင်းယၢင်းလႅင်ၼၼ်ႉ ၶဝ်ၵေႃႈ ဢိင်ၼိူဝ်ငဝ်းလၢႆးၶဝ်သေ ဢမ်ႇၸၢင်ႈပႃးၵေႃႈမီး လႆႈႁဵတ်းၼၼ်သေ တိုတ်းတၢႆး ၵၼ်မႃး ၶၢဝ်းတၢင်း 2-3 ပီ တၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇတႄႉ မီးတင်းၼမ်ယဝ်ႉ။

ထၢမ် – ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်းၼႆႉ ယူႇတီႈ SNLD ဢွၼ်ႁူဝ်ႁဵတ်းသၢင်ႈဝႆႉလႄႈ ပွင်ႇဝႃႈ ၵူႈမူႇၵူႈၸုမ်း တူၵ်းလူင်းလႆႈၸႂ် ၵၼ်ဝႆႉၶႃႈႁႃႉ? ဢမ်ႇၼၼ် ၶိုင်သၢင်ႈၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵၼ်ဝႆႉၶႃႈ?

တွပ်ႇ – ဢွၼ်ႁူဝ်ၼႆၵေႃႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈလႆႈဝႃႈၶႃႈ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢၼ်ၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်မႃး ၸဵမ်မိူဝ်ႈ 1990 ယဝ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈ ၸုၵ်းမၼ်ႈမႃး ၸိူင်ႉၼႆၶႃႈဢေႃႈ UNA ၼႆႉ ။ မိူဝ်ႈ 1990 ၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈ ဢွင်ႇပေႉၵၢၼ်လိူၵ်ႈတင်ႈယဝ်ႉၼႆ ယူႇဢမ်ႇႁိုင် နဝတ (ၼဝတ) ၶဝ် ပူတ်းယႃႉပႅတ်ႈပႃႇတီႈပၢႆးမိူင်း။ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉမႃး ပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်းဢၼ်ပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ် ၶဝ်ႈၶႂၢင်ႇတြႃးၼႆႉ ၵိုတ်း SNLD ဢၼ်လဵဝ်။

ၵမ်းၼႆႉ ၸိူဝ်းပဵၼ် ပီႈၼွင်ႉမွၼ်း၊ ၶျၢင်း၊ ယၢင်းလႄႈ ၶၢင် ပႃးၸဵမ်ရၶႅင်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉတင်းသဵင်ႈ မႃးယူႇတႂ်ႈႁူမ်ႈ SNLD သေ ၶွတ်ႇၽွတ်ႈၵၼ် ႁႂ်ႈပဵၼ်မႃး UNA ။ ၼႂ်း UNA တင်းသဵင်ႈၼၼ်ႉ ဢၼ်ပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ် မီးပႃႇတီႇႁူဝ်သိူဝ်ဢၼ်လဵဝ် လႄႈ ၸင်ႇဝႃႈ မိူၼ်တင်း ပႃႇတီႇႁူဝ်သိူဝ်ဢွၼ်ႁူဝ်ၶဝ်မႃးၼၼ်ႉၶႃႈယဝ်ႉ။

ထိုင်မႃး ဝၼ်းမိူဝ်ႈလဵဝ်ၵေႃႈ ဢၼ်ဢွင်ႇပေႉပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ 2020 ၼမ်လိူဝ်ပိူၼ်ႈ ပဵၼ်ပႃႇတီႇႁူဝ်သိူဝ်။ တၢင်ႇဢၼ် တၢင်ႇၸုမ်း ၸိူဝ်းၼၼ်ႉတႄႉ ဢၼ်ဢွင်ႇပေႉ ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ ၼိုင်ႈတီႈသွင်တီႈ ယင်းဢမ်ႇပေႃးၶႂ်ႈမီး။ ၸင်ႇဝႃႈ မိူၼ်တင်း ပႃႇတီႇႁူဝ်သိူဝ်ၼႆႉ ဢွၼ်ႁူဝ်ၶဝ်လုမ်းလုမ်းၼၼ်ႉၶႃႈယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ လၢႆးႁဵတ်းၵၢၼ်တႄႉ ၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ် ႁူမ်ႈၵၼ်ဢွၼ် ႁူဝ် ႁူမ်ႈၵၼ်ႁဵတ်းၵၢၼ် ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ထၢမ် – တႃႇမိူဝ်းၼႃႇၶႃႈလူး ၵဵဝ်ႈၵပ်းပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်းၼႆႉသေ တေႁၢင်ႈႁႅၼ်းၵႂႃႇၸိူင်ႉႁိုဝ်?

တွပ်ႇ – ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈ ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်းဢၼ်ၼႆႉသေ (1) ပွင်ႇၸႂ်ၵၼ်ဝႃႈ ပၼ်ႁႃၵၢၼ်မိူင်းၼႆႉ ပဵၼ်ပၼ်ႁႃပိူင်ငဝ်ႈပိုင်း မိူင်း။ ပေႃးတင်းဝႃႈ ဢမ်ႇမီးပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း ဢၼ်ၵူၼ်းမိူင်းႁပ်ႉလႄႈ ဢၼ်တူၵ်းထုၵ်ႇၸွမ်းမႅၼ်ႈတြႃးၼၼ်ႉ ဢမ်ႇပဵၼ် ၼႆ တေလႆႈႁဵတ်းႁႂ်ႈပွင်ႇၸႂ် ဢၼ်ၼိုင်ႈ။ (2) ပွင်ႇၸႂ်ဢၼ်ၼၼ်ႉၵူၺ်းပႆႇယဝ်ႉ ၼင်ႇႁိုဝ် ၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇသိုၵ်းသိူဝ် တေ ဢမ်ႇသိုပ်ႇယိပ်းၵမ်လႆႈ ဢႃႇၼႃႇၸိုင်ႈမိူင်း ၵႂႃႇမိူဝ်းၼႃႈၼၼ်ႉ တေလႆႈႁူမ်ႈၵၼ်တိုၵ်းတေႃးသၢၼ်ၶတ်းၵွၼ်ႇ။ (3) ပိၵ်ႉ သမ်ႉဝႃႈ ႁဝ်းၶႃႈ တိုၵ်းတေႃးယူႇ၊ သၢၼ်ၶတ်းယူႇ၊ ႁင်းၽႂ်မၼ်းယူႇ ဝႃႈၼႆသေတႃႉ သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ ဢမ်ႇမီးဝႆႉ ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်း မိူင်း ဢၼ်တႅတ်ႈတေႃး ၼႅၼ်ႈၼႃဝႆႉၼႆၸိုင် ၸိုင်းမိူင်းၼႆႉ ယူဝ်ၸၢင်ႈတႅၵ်ႇၽူင်ႉတႅၵ်ႇယၢႆႈၵၼ်ၵႂႃႇ။ ယွၼ်ႉမႆႈၸႂ်ၼႆႉသေ ႁဝ်းၶႃႈ ၸင်ႇမႃးႁၢင်ႈႁႅၼ်းဢၼ်ၼႆႉဝႆႉထႃႈ။ ဢၼ်တေလႆႈႁဵတ်းတႄႉ တေမီးယူႇ 3 ၶၵ်ႉၵၢၼ် ဢၼ်လႂ်ထုၵ်ႇလီပဵၼ် ဢွၼ် တၢင်းဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉတႄႉ ဢိင်ၼိူဝ်ငဝ်းလၢႆးသေ ၵႃႈလႆႈ (တူင်ႉၼိုင်) ၵႂႃႇ။

ထၢမ် – ၼင်ႇႁိုဝ် ၵူၼ်းမိူင်း ပေႃးတေမီးတိုဝ်ႉတၢင်း လႆႈႁူႉႁၼ်ၸွမ်း ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်းဢၼ်ၼႆႉ တေတူင်ႉၼိုင်ႁဵတ်း သၢင်ႈၵႂႃႇၸိူင်ႉႁိုဝ်?

တွပ်ႇ – ၼႂ်းပိူင်ၶွတ်ႇၽွတ်ႈ ပိူင် PRCF ႁဝ်းၶႃႈၼႆႉ မၼ်းမီးဝႆႉယူႇလၢႆလၢႆၶၵ်ႉတွၼ်ႈ။ လွင်ႈၶွတ်ႇၽွတ်ႈႁဝ်းၶႃႈၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈဝႃႈ ပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်းၵူၺ်း။ မၼ်းတေမီးဝႆႉ 4-5 ၸုမ်း – (1) ပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်း၊ (2) ၸုမ်းၸၢဝ်းၸိူဝ်းဢၼ် လုၵ်ႉ ႁိုၼ်ႇၼႄၵၢင်ၸႂ် ဢၼ်ပဵၼ်လုၵ်ႈႁဵၼ်း – ၵူၼ်းၼုမ်ႇ ၸိူဝ်းၶွမ်ႈၶတ်းၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇၼၼ်ႉ။ ထႅင်ႈၸုမ်းၼႆႉသမ်ႉ တေပဵၼ် CBO ၊ CSO ၸုမ်းတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း။ ထႅင်ႈဢၼ်ၼိုင်ႈတႄႉ တေပဵၼ်ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ဢဝ်ငမ်းယဵၼ် ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ၸိူဝ်း 4 ၸုမ်းၼႆႉ ၼင်ႇႁိုဝ် ၶဝ်ၸဝ်ႈတေယွမ်းႁပ်ႉ ဢမ်ႇၼၼ် တေႁူႉႁၼ်ထိုင် ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း ဢၼ်ႁဝ်းၶႃႈ ႁၢင်ႈ ႁႅၼ်းဝႆႉၼႆႉ ၵွင်ႉသၢၼ်ၵၼ်သေ ၸုမ်းတေႃႇၸုမ်းလႄႈသင် မႃးႁူပ်ႉဢုပ်ႇၵၼ် သပ်းလႅင်းၶႆႈၼႄၵၼ်ၵေႃႈ မီးၶပ်ႉမၢႆမၼ်း ယူႇ။ ဢၼ်ႁဵတ်းၵေႃႈ ႁဵတ်းယူႇယႂ်းယႂ်း။

ၼွၵ်ႈလိူဝ်ၼၼ်ႉ ၼင်ႇႁိုဝ် ပေႃႈမႄႈၵူၼ်းမိူင်းတေႁူႉပွင်ႇ လဵပ်ႈႁဵၼ်းထတ်းသၢင်လႆႈၼၼ်ႉၵေႃႈ တင်း CBO, CSO တေသိုပ်ႇၵွင်ႉသၢၼ်ၵၼ်သေ ႁဵတ်းသၢင်ႈၵႂႃႇယူႇ။

ထၢမ် – လႆႈႁူႉဝႃႈ တႃႇၶွတ်ႇၽွတ်ႈပိူင်ဢၼ်ၼႆႉ မီးပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်း 12 ဢၼ်ၼႆ ၼႂ်းၼၼ်ႉ ပႃးပႃႇတီႇ ၸုမ်းလႂ်ၽွင်ႈ?

တွပ်ႇ – ၸုမ်းၸိူဝ်းၼႆႉ ဢၼ်ယၢမ်ႈပဵၼ်ၸုမ်း UNA မႃးၼၼ်ႉ ပႃးတင်းသဵင်ႈယဝ်ႉ။ တေပဵၼ် ပီႈၼွင်ႉၶျၢင်း၊ ယၢင်း၊  မွၼ်းလႄႈ သူဝ်ႇမီး ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပီႈၼွင်ႉၶၢင်တႄႉ ပႃးမႃးယဝ်ႉၵမ်းၼိုင်ႈသေ ဝၢႆးလင်မႃး ၶဝ်ၵိုတ်းလိုဝ်ႈဝႆႉယဝ်ႉ။

ထၢမ် – ပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်း ဢၼ်မႃးႁူမ်ႈၵၼ်ၸိူင်ႉၼႆ ပႃႇတီႇဢၼ်လႂ် ငူပ်ႉငီႉယၢပ်ႇသေပိူၼ်ႈ ယဝ်ႉၵေႃႈ တေပဵၼ်ၼႂ်းၶၵ်ႉ တွၼ်ႈလႂ်?

တွပ်ႇ – ယၢပ်ႇသုတ်းတႄႉ တႃႇတေ တိုၵ်းတေႃးၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ ႁဝ်းတေယူႇ ၼႂ်းတူင်ႉၵၢၼ်မိူင်းသေ တိုၵ်း တေႃးဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇ မၢၼ်ႈၵႆႉဝႃႈ “ဉပဒေဘောင်ထဲကနေ ဆန့်ကျင်ဖို့” တေယူႇၼႂ်းၶွပ်ႇဝူင်းမၢႆမီႈသေ တိုၵ်းတေႃးၼၼ်ႉ ပဵၼ်ဢီႈသင်ၼႆ မိူဝ်ႈမႃးပိုတ်ႇတီႈပွင်ႇမၼ်းၼၼ်ႉ လႆႈထဵင်လႆႈဝႃႈၵၼ် တင်းၼမ်ယဝ်ႉ။

မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇ ႁဝ်းဝႃႈ – (1) တေလႆႈပူတ်းယႃႉပႅတ်ႈ လၵ်းပိူင်ၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇ၊ (2) ႁဝ်းဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉ 2008 ၊ (3) ႁဝ်း တေတႅမ်ႈဢၼ်မႂ်ႇယဝ်ႉ ၽႂ်ၵေႃႈယွမ်းႁပ်ႉယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ တီႈဢၼ်ဝႃႈ တေႁဵတ်းႁိုဝ်တိုၵ်းတေႃးပႅတ်ႈ လွၵ်းပိူင်ၸဝ်ႈဢႃႇ ၼႃႇၼၼ်ႉ ၵမ်ႈၽွင်ႈဝႃႈ ပေႃးဢမ်ႇၵႂႃႇယူႇၼႂ်းထိူၼ်ႇၼႂ်းၶိူဝ်း ပေႃးဢမ်ႇယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇသေလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၵေႃႈ တေဢမ်ႇၸႂ်ႈ ၵၢၼ်လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ။ ၵမ်ႈၽွင်ႈဝႃႈ ပေႃးဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉ ပၵ်းပိူင်မၢႆမီႈၶဝ်သေ သၢၼ်ၶတ်းၵေႃႈ ပဵၼ်လွင်ႈလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၵမ်ႈၽွင်ႈၵေႃႈဝႃႈ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈႁဝ်းပဵၼ်ပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်းလႄႈ ႁဝ်းၵႂႃႇယွမ်းဝႆႉဝႃႈတီႈ 2008 မီးဝႆႉထႅင်ႈ မၢႆမီႈၵေႃႇတင်ႈပႃႇတီႇ ၶဝ် – မၢႆထီႉ 6 ၼၼ်ႉဝႃႈ ႁဝ်းတေလႆႈယွမ်းႁပ်ႉ“ဒို့တာဝန် အရေး (၃) ပါး” ဝႃႇ။ ႁဝ်းတေဢမ်ႇယွမ်းႁဵတ်း ၸွမ်းမၢႆမီႈၶဝ် တႅတ်ႈတေႃးဝႃႇ ႁဝ်းၶႃႈ လူင်းလၢႆးမိုဝ်းဝႆႉယဝ်ႉလူး ႁဝ်းတေၵႂႃႇသၢၼ်ၶတ်းၶဝ် ၸွင်ႇတေလႆႈႁႃႉ? ပေႃးႁဝ်း ၵႂႃႇသၢၼ် ၶတ်းၵေႃႈ မိူၼ်တင်းဝႃႈ တိုၼ်းတေယွမ်းယႃႉပႅတ်ႈပႃႇတီႇယဝ်ႉလေႃႇၼႆ ၸိူဝ်းယိုဝ်ႈယိုတ်း ၸိူင်ႉၼၼ်ၵေႃႈမီး။ ယွၼ်ႉ ပိူဝ်ႈၸိူင်ႉၼၼ်လႄႈ လႆႈၵႄႈၵၼ် လႆႈသပ်းလႅင်း တိုတ်ႉတၢႆးၵၼ်မႃး ဢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်ယၢပ်ႇသုတ်းယဝ်ႉ။

ထၢမ် – သိုၵ်းမၢၼ်ႈၵေႃႈ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႃႈ တေၸတ်းပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ ဢိင်ၼိူဝ်လွင်ႈၼႆႉသေ ပႃႇတီႇ 12 ဢၼ်ၼႆႉၵေႃႈ ႁူမ်ႈၵၼ်ႁၢင်ႈႁႅၼ်းဝႆႉ ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်းၼႆ ၸွင်ႇတေၵႂႃႇၵွင်ႇၵၢႆၵၼ်ယူႇၶႃႈႁိုဝ်?

တွပ်ႇ – ဢၼ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ႁၢင်ႈႁႅၼ်းၼၼ်ႉတႄႉ ပဵၼ်ၵၢၼ်မၼ်းၵူၺ်း။ တင်းႁဝ်းၶႃႈတႄႉ ႁႂ်ႈပေႃးၵူမ်ၵဵဝ်ၵၼ်သေ ၵႂႃႇ လႆႈသဵၼ်ႈလဵဝ်တၢင်းလဵဝ်ၵၼ် ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉတႄႉ မၼ်းတေဢမ်ႇပဵၼ်လႆႈယဝ်ႉ။ ၼႂ်းပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း ဢၼ်ႁဝ်းၶႃႈ တႅမ်ႈဝႆႉၼၼ်ႉတႄႉ ပႃးဝႆႉယူႇ။ တပ်ႉသိုၵ်းၼႆႉ တေလႆႈပဵၼ်မုၵ်ႉၸုမ်း ဢၼ်မီးတႂ်ႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၵူၼ်းမိူင်းယုၵ်ႉတၢင်ႇဝႆႉၼၼ်ႉ ၵူၺ်း။

ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၼၼ်လႄႈ ပေႃးတေၵႂႃႇၸွမ်းလၵ်းမိူင်း 2008 သေ တေလႆႈၶတ်းၸႂ်ႁဵတ်းပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈယူႇ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ တႄႉ ပဵၼ်တၢင်းႁဵတ်းမၼ်း။ ၵူၺ်းၵႃႈ တေပဵၼ်လႆႈႁႃႉ ဢမ်ႇပဵၼ်လႆႈႁႃႉၼႆတႄႉ တၢမ်တူဝ်မၼ်းၵေႃႈ တေဢမ်ႇၸၢင်ႈ တွပ်ႇၵွၼ်ႇ။ ၾၢႆႇၼိုင်ႈ ဢၼ်ႁဝ်းၶႃႈ ႁၢင်ႈႁႅၼ်းယူႇၼႆႉ ပဵၼ်ပိူဝ်ႈတႃႇ မိူဝ်းၼႃႈထႃႈပၢႆမႃး ၼင်ႇႁိုဝ် ၸိုင်ႈမိူင်း တေဢမ်ႇ လူႉဢမ်ႇလႅဝ် ႁႂ်ႈပေႃးႁူမ်ႈၵၼ်ၵႂႃႇၵတ်းၵတ်းယဵၼ်ယဵၼ် ၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼႆႉ ႁဝ်းၶႃႈ မုင်ႈႁၼ်ၸိူင်ႉၼၼ်သေ ၸင်ႇတႅမ်ႈ မႃး။

ဢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်တႃႇပေႃႈမႄႈၵူၼ်းမိူင်း ဢႃႇၼႃႇၸိုင်ႈမိူင်းၼႆႉ ႁႂ်ႈပဵၼ်ပေႃႈမႄႈၵူၼ်းမိူင်းၵေႃႉဢုပ်ႉပိူင်ႇ။ ယူႇတီႈတပ်ႉသိုၵ်း ဝၵ်ႉငမ်ၼႄဝႃႈ မိူဝ်ႈလႂ်ၵေႃႈၶဝ်ႁဵတ်းၸဝ်ႈ၊ မိူဝ်ႈလႂ်ၵေႃႈ ၶဝ်ႁဵတ်းၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇသေ လႆႈဝၵ်ႉငမ်ဢႃႇၼႃႇၸိုင်ႈမိူင်းၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇတူၵ်းထုၵ်ႇယဝ်ႉ။ လုမ်ႈၾႃႉၵေႃႈႁူႉ တင်းလုမ်ႈၾႃႉၵေႃႈ ပိူၼ်ႈႁပ်ႉၸိူင်ႉၼၼ်။ ဢၼ်ၶဝ်ႁၢင်ႈႁႅၼ်း ဢၼ်ၶဝ် တိုဝ်သေ ႁဵတ်းၵႂႃႇပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ မၼ်းပဵၼ်တၢင်းၾၢႆႇၶဝ် ၶႂ်ႈႁဵတ်းၵူၺ်း။ ဢၼ်ၼၼ်ႉႁဝ်းၶႃႈ ဢမ်ႇၼပ်ႉ ပႃးယဝ်ႉ တေၵႂႃႇႁူမ်ႈမိုဝ်းၸွမ်းၵေႃႈ တေဢမ်ႇၸၢင်ႈတူဝ်ႈတၼ်းယဝ်ႉ။ ႁဝ်းၶႃႈ ဢမ်ႇပၼ်ႁႅင်း ဢမ်ႇၶဝ်ႈႁူမ်ႈၸွမ်းယဝ်ႉ။

ထၢမ် – ဢိင်ၼိူဝ် ၵၢၼ်ၶွတ်ႇၽွတ်ႈ ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၾႅတ်ႊၻရႄႊ တီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊၼႆႉ ၶႂ်ႈသင်ႇ လၢတ်ႈၵူၼ်းမိူင်းၸိူင်ႉႁိုဝ်ၽွင်ႈ?

တွပ်ႇ – ဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈသုတ်းတႄႉ ပၼ်ႁႃၵၢၼ်မိူင်းႁဝ်း လႆႈထူပ်းမႃး ၸဵမ်မိူဝ်ႈ 1958, 1962 တေႃႇထိုင်ဝၼ်းမိူဝ်ႈ ၼႆႉ ဢမ်ႇယဝ်ႉဢမ်ႇဝၢႆးလႆႈၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်ပၼ်ႁႃ ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း ဢၼ်ၵူၼ်းမိူင်းၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း လၢႆၸႄႈတွၼ်ႈ၊ လၢႆၸႄႈ ဝဵင်း ဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉၼၼ်ႉလႄႈ ၸင်ႇၵိူတ်ႇပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းၵၢင်မိူင်းမႃး။

ၼင်ႇႁိုဝ် သိုၵ်းၵၢၼ်မိူင်း တေယဝ်ႉၵႂႃႇတႄႉ ၵိုင်ႉၵၢင်ႉတေဢဝ် ပၵ်းပိူင်လၵ်းမိူင်းဢၼ်ၼႆႉ ၵႂႃႇၵႄႈတႄႉ တေဢမ်ႇလႆႈ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢၼ်ၼႆႉ ဢမ်ႇမီးဢမ်ႇပဵၼ်ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉၵေႃႈ တေလႆႈႁူမ်ႈၵၼ်ပွင်ႇၸႂ်သေ ၼင်ႇႁိုဝ် ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်းဢၼ် ၼႆႉ တေၸၢင်ႈတမ်းယၼ်မၼ်ႈလႆႈ ၽေႃႇၼမ်ႉၼႄတူဝ်ၵႂႃႇလႆႈၼၼ်ႉ တေလႆႈႁူမ်ႈၶတ်းၸႂ်ၵႂႃႇထႅင်ႈတင်းၼမ်ယူႇ ၶႅၼ်း တေႃႈႁူမ်ႈၵၼ် ဢွၼ်ၶတ်းၸႂ်ၵူႈၵေႃႉၵူႈတီႈၽႂ်မၼ်းသေၵမ်းၼႆ ၶႂ်ႈယွၼ်းၼွမ်းၸိူင်ႉၼႆ တွင်းပၢၼ်ႇၸိူင်ႉၼႆ။

မႂ်ႇသုင်ၶႃႈ