ၵူၼ်းၵျွၵ်ႉမႄး ၼမ်ႉႁဵင် ၸိူဝ်းပၢႆႈၽေးသိုၵ်း ၵႅတ်ႇၵင်ႈ ၽေးၶူဝ်းဝိတ်ႉယၢပ်ႇ

တၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 ၽႄႈလၢမ်း သိုၵ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈသမ်ႉ ႁႅၼ်းသိုၵ်းလေႃႇတိုၵ်း RCSS/SSA ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄး လႄႈ ၵူၼ်းမိူင်းၼပ်ႉႁူဝ်ႁဵင် လႆႈပၢႆႈ၊ ဢမ်ႇၸၢင်ႈ ငိူင်ႉဝႄႈ တႃႇၵႅတ်ႇၵင်ႈ ၵႆယၢၼ် တၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်းဝိတ်ႉ 19 လႄႈ  ၸုမ်းတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းမႆႈၸႂ် ၵူဝ်တၢင်းပဵၼ်ၸပ်းၽႄႈ။

တင်ႈတႄႇၽွင်းႁၢင်လိူၼ်ပူၼ်ႉ သႅပ်ႊထႅမ်ႊပိူဝ်ႊ မႃးတေႃႇထိုင်ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ 12/10/2020 ၊ ဢိင်ၼိူဝ် သိုၵ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ လၢႆတပ်ႉၸုမ်း၊ လၢႆတပ်ႉၵွင်၊ ပႃးၸဵမ် တပ်ႉလူမ်း ႁႅၼ်းသိုၵ်းလေႃႇတိုၵ်း ၶွင်ႇသီႇ ဢဝ်ၶိုၼ်း ၸိုင်ႈတႆး/ တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး (RCSS/SSA) ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄး ႁၢဝ်ႈႁႅင်းသေ ၵူၼ်းမိူင်း 3,000 ပၢႆ လႆႈပၢႆႈယၢၼ် ႁိူၼ်းယေးတီႈယူႇ၊ ပိုင်ႈဢိင်ယူႇသဝ်းၸွမ်းဝတ်ႉမုၼ်ၸဝ်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ၼႂ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ၊ ၼၢင်းယိင်း၊ ၵူၼ်းထဝ်ႈ ၵမ်ႈၼမ်။ မိူဝ်ႈဝႃး ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈပၢႆႈၽေး မႃးထႅင်ႈ တီႈၼမ်ႉၶူၵ်ႉ မွၵ်ႈ 400 ပၢႆ။ လွင်ႈၵူၼ်းဝၢၼ်ႈပၢႆႈၶွၼ်ႈတုမ်တီႈလဵဝ် ၼပ်ႉႁူဝ်ပၢၵ်ႇႁိမ်းႁဵင် ၽွင်းတၢင်း ပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 လၢမ်းၽႄႈၼႆႉ ပဵၼ်တီႈလီမႆႈၸႂ်- ၼႆယဝ်ႉ။

ၼၢင်းမွၼ်းၵဵင် ၽူႈပွင်ၵၢၼ်ၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ ၸုမ်းၵပ်းသၢၼ်လွင်ႈၼၢင်းယိင်းတႆး (SWAN) လၢတ်ႈတီႈ ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ ဝႃႈ-“လွင်ႈတၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉလၢမ်းၽႄႈ၊ သမ်ႉပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းသေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းပၢႆႈၽေး မႃးၶွၼ်ႈတုမ်ၵၼ်ၼႆႉ ပေႃးပဵၼ်မႃးတၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ ၸၢင်ႈတိတ်းၸပ်းၵၼ်လႆႈ။ ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၶဝ်ၼႆႉ မွၵ်ႈ 80% ပဵၼ်ၼၢင်းယိင်းလႄႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ၊ မိူဝ်ႈၼႆႉ ၸုမ်းႁဝ်းၶႃႈ တေဢုပ်ႇၵၼ် လွင်ႈတႃႇတေၸွႆႈထႅမ် ၽႃႈပူၵ်ႉပၢၵ်ႇပူၵ်ႉသူပ်း (Mask) ၊ ၼမ်ႉယႃႈလၢင်ႉမိုဝ်း၊ သပ်ႉပျႃႇလၢင်ႉမိုဝ်းၸိူဝ်းၼႆႉယူႇ၊ 2-3 ဝၼ်း တၢင်းၼႃႈၼႆႉ တေၸၢင်ႈလူင်းၵႂႃႇၸွႆႈထႅမ်လႆႈယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၵူၼ်းယူႇဢိူမ်ႈၸမ်တုမ်ႉတိူဝ်ႉၵၼ် ၸိူင်ႉၼႆ ၼႆႉ ၽႃႈတူမ်းပၢၵ်ႇ/ၶူႈၼင် တေၸွႆႈလႆႈၵႃႈႁိုဝ်ယင်းပႆႇႁူႉ၊ လွင်ႈၼႆႉႁဝ်းၶႃႈမႆႈၸႂ်ၸွမ်းတင်းၼမ်တင်းလၢႆ” ဝႃႈၼႆ။

ယၢမ်းလဵဝ် ဢွင်ႈတီႈၵူၼ်းပၢႆႈၽေးသိုၵ်း ပိုင်ႈဢိင်ယူႇသဝ်း ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄး မီး 9 တီႈ၊ ႁူဝ်ၵူၼ်းမီး ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးသိုၵ်း မီး 3,000 ၵေႃႉပၢႆ-  တီႈဝတ်ႉပုင်ႇဝူဝ်း 700 ပၢႆ ၊ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၼမ်ႉမေႃႇႁိၼ် တင်း ဝၢၼ်ႈတွင်ႇထိၵ်ႈ ပၢႆႈၵႂႃႇယူႇတီႈ ဝတ်ႉလွႆတေး (တွင်ႈထိၵ်ႈ) 646 ၵေႃႉ၊ ဝတ်ႉၼမ်ႉဢုမ်ႁိတ်းမီးမွၵ်ႈ 400 ၵေႃႉ၊ ဝတ်ႉၵျွင်းၶၢင်ႈၶၢႆး 400 ၊ ဝတ်ႉၵျွင်းၵုၼ်ႁႅၼ် 400 ၊ ၼႃးသွင်း 100 ပၢႆ၊ ၵျွင်းႁၢႆးၵုၺ် 100 ပၢႆ၊ ဝတ်ႉၵွင်းမူးၶၢမ်သမ်ႉ 75 မေႃႈၶဝ်ႈ ႁူဝ်ၵူၼ်းၼပ်ႉပၢၵ်ႇ (ပႆႇႁူႉသၢႆမၢႆႁူဝ်ၵူၼ်းတႅတ်ႈတေႃး)၊ တီႈဝတ်ႉ ၼမ်ႉႁၢင်ႈၶိူင်ႈ 150 ပၢႆ ၊ ဝတ်ႉၵွင်းလၢင်း 100 ပၢႆ ၊ ဝတ်ႉၼွင်ၵႂၢင် 150 ပၢႆ။ မိူဝ်ႈဝႃး ပၢႆႈမႃးထႅင်ႈတီႈၼမ်ႉၶူၵ်ႉ ႁူဝ်ၵူၼ်း 400 ပၢႆ-ၼႆယဝ်ႉ။

ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးသိုၵ်း ၸိူဝ်းပၢႆႈမႃးသွၼ်ႈဝႆႉ လၢႆလၢႆတီႈၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ၊ ၼၢင်းယိင်းလႄႈ ၵူၼ်းထဝ်ႈ ၵမ်ႈၼမ်။

ယၢမ်းလဵဝ် တပ်ႉသိုၵ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၶဝ်ႈမိူဝ်းယူႇၼႂ်းဝၢၼ်ႈတွင်ႇထိၵ်ႈလႄႈ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈဢမ်ႇၸၢင်ႈပွၵ်ႈမိူဝ်းၶိုၼ်း တိုၵ်ႉလႆႈသွၼ်ႈယူႇတီႈဝတ်ႉဝၢၼ်ႈတွင်ႇထိၵ်ႈ- ၵူၼ်းၼုမ်ႇၵျွၵ်ႉမႄးလၢတ်ႈၼင်ႇၼႆ။

တီႈဢၼ်ၶဝ်ႈထိုင်လႆႈၼၼ်ႉ ယူႇတီႈၾၢႆႇပၢႆးယူႇလီၶဝ်ၵေႃႈ ၵႂႃႇပၼ်တၢင်းႁူႉယူႇ။

ၼၢင်းလၢဝ်ငိုၼ်းဢွင်ႇ ၽူႈၸွႆႈထႅမ်လူလွမ်ၵူၼ်းပၢႆႈၽေး တီႈပုင်ႇဝူဝ်း လၢတ်ႈဝႃႈ-“ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးႁဝ်း တီႈၼႆႈၼႆႉ သႂ်ႇၽႃႈပိၵ်ႉပၢၵ်ႇပိၵ်ႉသူပ်းၵၼ်ယူႇၶႃႈ၊ လၢႆႈပၼ်ၵူႈဝၼ်းယူႇ။ ၼမ်ႉယႃႈလၢင်ႉမိုဝ်းၵေႃႈမီးယူႇ၊ ၵူၺ်းတီႈ တီႈလၢင်ႉမိုဝ်းတႄႉပႆႇမီးဢၢင်ႇမၼ်း ၶႂ်ႈႁႂ်ႈမီးမႃးၸဝ်ႈတႃႇၼမၼ်းယူႇ။ ၾၢႆႇမေႃယႃၶဝ်ၵေႃႈ မႃးသပ်းလႅင်းလၢတ်ႈဝႃႈ ၶဝ်ႈႁွင်ႈၼမ်ႉ ဢွၵ်ႇႁွင်ႈၼမ်ႉမႃးၵေႃႈ ႁႂ်ႈလၢင်ႉမိုဝ်း၊ တေၵိၼ်ၶဝ်ႈ ၵိၼ်ၶဝ်ႈယဝ်ႉ ႁႂ်ႈလၢင်ႉပၼ်မိုဝ်း ၸိူဝ်းၼႆႉယူႇ။ ၵူၺ်းလွင်ႈယူႇဢိူမ်ႈၸမ်ဢိပ်ႉၵၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉတႄႉ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၵူၼ်း 5-6 ပၢၵ်ႇ ယူႇႁူမ်ႈတီႈလဵဝ် မၼ်းဢမ်ႇၸၢင်ႈႁဵတ်းႁိုဝ် ၵႃႈလႆႈယူႇဢိပ်ႉၵၼ် လွင်ႈၼႆႉတႄႉလႆႈမႆႈၸႂ်ဢေႃ” ဝႃႈၼႆ။

ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈၸွႆႈထႅမ် ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးသိုၵ်းပွၵ်ႈၵမ်းၼႆႉ ယူႇတီႈၸုမ်းသွၼ်း လႆႈလူင်းၸွႆႈထႅမ်မႃးယဝ်ႉ ၶူဝ်းၶွင်ၵိၼ်ယႅမ်ႉ ပႃးၸဵမ်ၶိူင်ႈၸႂ်ႉၶူဝ်းသွႆ ဢၼ်ၸမ်ပဵၼ်ပုၼ်ႈတႃႇ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇလႄႈၼၢင်းယိင်း။ လုၵ်ႈၼပ်ႁူဝ်သိပ်း လႄႈ ၼၢင်းယိင်းမၢင်ၵေႃႉ ၶၢတ်ႇဢႃးႁၢၼ်(ဢႁႃႇရ) တၢင်းၵိၼ်၊ ဢမ်ႇလႆႈၵိၼ်မၢၼ်ႇ၊ ဢမ်ႇလႆႈၼွၼ်းမၢၼ်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈမႆႈၸႂ်ၵူဝ်တၢင်းပဵၼ်တၢင်းၸိူဝ်းၶဝ်ႈ။

“လုၵ်ႈဢွၼ်ႇဢၼ်ပၢႆႈမႃးၸိူဝ်းၼႆႉ ၶဝ်ၶၢတ်ႇသၢၼ်ဢႁႃရ ၊ တူဝ်ယွမ် ၸိူဝ်းၼႆႉတေမီးဢမ်ႇယွမ်းမွၵ်ႈပၢၵ်ႇ၊ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၼႆ တွၼ်ႈတႃႇဢႁႃႇရၶဝ်ၼႆႉ ႁဝ်းတေလႆႈၶပ်းၶိုင်ၸွႆႈထႅမ်ၼူမ်း (ၼူမ်းဢႅပ်ႇ) ထႅင်ႈၵမ်းၼိုင်ႈ။ မိူဝ်ႈလဵဝ် လႆႈၸွႆႈထႅမ်ပၼ်ဝႆႉ ၶႅပ်းတိၼ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ၊ သမ်ႉၶဝ်ႈၵတ်းမႃးသေ ၸွႆႈထႅမ်ပႃးၽႃႈႁူမ်ႇ ၶူဝ်းၼွၼ်း၊ ၶဝ်ႈသၢၼ် ၼမ်ႉမီႇၼမ်ႉမၼ်းၸိူဝ်းၼႆႉ ပႃးၸဵမ်ၶူဝ်းၸႂ်ႉၵဵဝ်ႇၶွင်ႈတင်း ၼၢင်းယိင်းၸိူဝ်းၼႆႉ” ၼၢင်းမွၼ်းၵဵင် သိုပ်ႇလၢတ်ႈၼင်ႇၼႆ။

သိုၵ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈၼႆႉ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၵိုတ်းတိုၵ်းၾၢႆႇလဵဝ် ဝႆႉ တေႃႇထိုင်လိူၼ်ဢွၵ်ႇထူဝ်ႊပိူဝ်ႊ သဵင်ႈ သေတႃႉ ႁႅၼ်းသိုၵ်းလေႃႇတိုၵ်း ၸုမ်းလူင်းလၢႆးမိုဝ်းၵိုတ်းတိုၵ်းတူဝ်ႈမိူင်း RCSS/SSA ။ ၾၢႆႇၶွင်ႇသီႇ ဢဝ်ၶိုၼ်းၸိုင်ႈတႆးဝႃႈ “ပၢင်တိုၵ်းတေယဵၼ် ဢမ်ႇယဵၼ် ယူႇတီႈသိုၵ်းတပ်ႉမတေႃႇမၢၼ်ႈၵူၺ်း” – ဝႃႈၼႆ လႄႈ ၶၢဝ်းတၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ ၽႄႈလၢမ်းၼႆႉ တႃႇႁူပ်ႉဢုပ်ႇၵၼ်ၵႄႈလိတ်ႈၵၼ်ၵေႃႈတေယၢပ်ႇ။

တေႃႇထိုင်မိူဝ်ႈၼႆႉ 12/10/2020 ယၢမ်းဝၢႆးဝၼ်း ၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈ ၵူၼ်းၸပ်းတၢင်းပဵၼ် ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 မူတ်းမီး 27,974 ၵေႃႉ၊ တိုၵ်းယူတ်းယႃတူဝ်ဝႆႉ 17,586 ၵေႃႉ၊ ယႃၶႅၼ်း 9,742 ၵေႃႉ၊ လူႉတၢႆ 646 ၵေႃႉ။  ၼႂ်းမိူင်းတႆးၵေႃႈ ၵူၼ်းၸပ်းတၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 ၽႄႈ ၶိုၼ်ႈယူႇၵူႈဝၼ်း။ ၾၢႆႇသိုၵ်းလူင်ပွင် ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ သမ်ႉႁႅၼ်းသိုၵ်းလေႃႇတိုၵ်းၸိူင်ၼႆ လႄႈ ၵူဝ်တၢင်းပဵၼ် ၽႄႈလၢမ်းၶဝ်ႈ တီႈၵူၼ်းပၢႆႈၽေးသိုၵ်း လႆႈယူႇႁူမ်ႈၵၼ်။