ႁၢင်လိူၼ်ဢေႃးၵတ်သ်ႉမႃး တေႃႇထိုင်ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ တၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 ၽႄႈလၢမ်း ပတ်ႉပိုၼ်ႉ မိူင်းတုမ်မၢၼ်ႈ ၵူၼ်းတိတ်းၸပ်းပုင်ႈၶိုၼ်ႈၼမ်လႄႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈထႆးပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ႁႂ်ႈၶဵင်ႈၶႅင်လွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈဝႆႉ လႄႈ ယၢမ်းလဵဝ် သိုၵ်းထႆး ၶုတ်းလုၵ်းထႅၼ်ႉ လုၵ်းပဵမ်ႇ မူၵ်းယွမ်ႇ မူၵ်းယုမ်း ပၵ်းပႂ်ႉၸွမ်းလႅၼ်လိၼ် ။
လႅၼ်လိၼ်ထႆး – မၢၼ်ႈ ဢၼ်ပိုတ်ႇပဵၼ် တၢင်းၵၢၼ် ဝူင်ႈၵၢင် တႃႈၶီႈလဵၵ်းမႄႈသၢႆ မီးၶူဝ်မၢႆ 1 တင်း မၢႆသွင် ၊ မႄႈသွတ်ႇ – မျႃႉဝတီႇ မီးၶူဝ် မၢႆ 1 တင်းမၢႆ 2 ၊ ရၼွင်း – ၵေႃႇသွင် ၊ ထီးၶီး – ၼမ်ႉဢုၼ်ႇ(ၼမ်ႉၽူႉရွၼ်ႉ) တင်းမူတ်း မီး 4 တီႈ။ ဢၼ်ပၼ်ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈၵႂႃႇမႃး ၵေႃႈ မႄႈႁွင်ႈသွၼ် – မႄႈသႄႉ၊ မႄႈႁွင်ႈသွၼ် – ႁူဝ်မိူင်း၊ သင်ၶရပူရီ – ၽြႃးသၢမ်သူႇ၊ ဢိၵ်ႇသဵၼ်ႈတၢင်းထိူၼ်ႈ/သၽႃႇဝ ပၼ်ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ လတ်းၵႂႃႇမႃး ၵေႃႈ မီးလၢႆႁူး လၢႆတၢင်း ၸိူဝ်းၼႆႉ ပိၵ်ႉမူတ်း သေ ဢမ်ႇၵႃး ၸွမ်းသၢပ်ႇၼမ်ႉလႅၼ်လိၼ် ၼင်ႇႁိုဝ် ၽႂ်တေဢမ်ႇၵႂႃႇမႃးလႆႈၼၼ်ႉ သင်ႇသိုၵ်းဢဝ်ႁူမ်ႈလူမ်ႈဝႆႉသဵင်ႈသဵင်ႈ၊ ၸႂ်ႉၶိူင်ႈမိၼ်သေ ပႂ်ႉထၢႆႇ ပႂ်ႉတူၺ်း ယူႇၵူႈၶၢဝ်း။
ၸၢႆးၼုမ်ႇတုၺ်ႈ ၼေႃႇၽူႈတႅၼ်းသၽႃး ပႃႇတီႇႁူဝ်သိူဝ် ၸႄႈဝဵင်းတႃႈၶီႈလဵၵ်း ဝႃႈ – “ယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ တၢင်းၾင်ႇ မႄႈသၢႆ မိူင်းထႆး ၶဝ်ၵေႃႈ ဢဝ်ပလိၵ်ႈ သိုၵ်းၶဝ် မႃးတမ်းဝၢင်းဝႆႉ မိူၼ်ၽႅၼ်ၵၢၼ်ႁၢင်ႈႁႅၼ်းၼႃႈသိုၵ်းၵမ်းလဵဝ်ၶႃႈယဝ်ႉ။ ၶဝ်ႁူမ်ႇ လူမ်ႈၶဵင်ႈၶႅင်တႄႉၶႃႈဢေႃႈ။ ၼႂ်းဝူင်ႈဝၢင်ႈ 2-3 ဝၼ်းၼႆႉ ဢမ်ႇပေႃးလႆႈငိၼ်းၶၢဝ်ႇတီႉၺွပ်းၵူၼ်းလၵ်ႉၶဝ်ႈမိူင်းၵႃႈႁိုဝ်၊ ယွၼ်ႉတၢင်းၾင်ႇမိူင်းထႆးၶဵင်ႈၶႅင် ဝႆႉႁႅင်းၵေႃႈပဵၼ်လႆႈ”- ဝႃႈၼႆ။
ပူၼ်ႉမႃး မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 27/8/2020 ပူၼ်ႉမႃးၼၼ်ႉ ယူႇတီႈႁွင်ႈၵၢၼ်ပၢႆးယူႇလီ မိူင်းထႆး ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ၸီႉသင်ႇၸူး ၽူႈၵွၼ်း ၸႄႈတွၼ်ႈသေ ႁႂ်ႈသင်ႇလူင်းၸူးတီႈၽူႈၵွၼ်းၸႄႈဝဵင်း ၸိူဝ်းတိတ်းၸပ်းလႅၼ်လိၼ်မိူင်းထႆး – မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် တင်းမူတ်း ႁၢမ်ႈၵူၼ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ၸိူဝ်းလၵ်ႉၶဝ်ႈမိူင်း ဢမ်ႇၸွမ်းမၢႆမီႈ ၸိူဝ်းၼႆႉ ႁႂ်ႈပၼ်တၢမ်ႇ ၸွမ်းၼင်ႇမၢႆမီႈဝၢၼ်ႈမိူင်းလႄႈ မၢႆမီႈ တၢင်းၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 မီးဝႆႉၼၼ်ႉ။
ၸၢႆးပိူင်း ၸဝ်ႈၼႃႈၾၢႆႇမၢႆမီႈႁႅင်းၵၢၼ် ၸုမ်း HRDF ဝႃႈ – “ ယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ တၢင်းမိူင်းထႆးၵေႃႈ ၶဵင်ႈၶႅင်လွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈၸွမ်း လႅၼ်လိၼ်ႁၢဝ်ႈႁႅင်းတႄႉတႄႉ။ ႁႅင်းၵၢၼ်ႁဝ်း ၸိူဝ်းမီးဝႆႉတၢင်းမိူင်းႁဝ်းၶႃႈ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ယႃႇပေၼႅတ်ႈၶဝ်ႈမႃးၵၼ်ၶႃႈ။ သင်ၶႂ်ႈၶဝ်ႈမႃးႁဵတ်းၵၢၼ်ၼႆ ပႂ်ႉတူၺ်းမၢႆမီႈၶိုၵ်ႉၶၵ်ႉ(พรก) တင်းမိူင်းထႆး သုတ်းသဵင်ႈ ၵွၼ်ႇ ၸင်ႇၶႂ်ႈဝႃႈၵၼ်ထႅင်ႈၵမ်ႉၼိုင်ႈ။ ထႅင်ႈၾၢႆႇၼိုင်ႈ တၢင်းမိူင်းထႆးၵေႃႈ ယွၼ်ႉတၢင်းပဵၼ်ၼႆႉသေ ၵၢၼ်ပၢႆးမၢၵ်ႈမီးၵေႃႈ တူၵ်းႁႅင်းလႄႈ တႃႇတေႁၢပ်ႉႁႅင်းၵၢၼ် ၶဝ်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်ၼႆႉ မီးဢေႇယဝ်ႉ” – ဝႃႈၼႆ။
ယွၼ်ႉတၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 ၼႆႉ လၢမ်ႈၽႄႈႁၢဝ်ႈႁႅင်းသေ ယူႇတီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းထႆး ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ၸီႉသင်ႇ ႁႂ်ႈပိၵ်ႉ ဢိုတ်းၽၵ်းတူ ၸွမ်းလႅၼ်လိၼ်မိူင်းထႆး – မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် တင်းမူတ်း တႄႇဢဝ် ဝၼ်းတီႈ 23/3/2020 ၼၼ်ႉမႃး တေႃႇထိုင် ယၢမ်းလဵဝ် ပႆႇပိုတ်ႇ မီးၶၢဝ်းတၢင်း 5 လိူၼ်ပၢႆယဝ်ႉ ဝႃႈၼႆ။
ယူႇတီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းထႆး ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၸီႉသင်ႇ ႁႂ်ႈၵၼ်ႈဝႆႉ ၸွမ်းလႅၼ်လိၼ်ဢၼ်တိတ်းၸပ်းၵၼ်တၢင်း မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် မၢၼ်ႈ မိူၼ်ၼင်ႇ ၸႄႈတွၼ်ႈၵၼ်ၶျၼပူးရီး၊ ၶျုမ်းၽွၼ်း၊ ၵဵင်းႁၢႆး၊ ၵဵင်းမႆႇ၊ တၢတ်ႇ၊ ပၸူပ်ႇၶရီႊၶၼ်၊ ၽဵတ်ႉပူးလီး၊ မႄႈ ႁွင်ႈသွၼ်၊ ရယွင်း လႄႈ ရတ်ႉပူးလီး ၸိူဝ်းၼႆႉ။ လႅၼ်လိၼ်ထႆး တင်း မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈ ၼႆႉ တိတ်းၸပ်းၵၼ် ၼပ်ႉႁဵင်လၵ်း – ၶဵင်ႈၶႅင်ၸိူင်ႉၼႆယူႇသေတႃႉ ၵူၼ်းလၵ်ႉၶဝ်ႈမိူင်းထႆး ယင်းတိုၵ်ႉမီးယူႇ။ ဝူင်ႈပူၼ်ႉမႃးၼႆႉ ၵူၼ်းမိူင်း ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းမိူင်းတူၼ် လၵ်ႉၶဝ်ႈမိူင်းထႆး တၢင်းၸႄႈဝဵင်း ဝဵင်းႁႅင် လႄႈ ၼၼ်ႉၵေႃႈ ၺႃးထႆးတီႉၵမ် ၵုမ်းၵၵ်းတူဝ်ဝႆႉ။
ယၢမ်းလဵဝ် ၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်သမ်ႉ ၵူၼ်းတိတ်းၸပ်းတၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 တေႃႇထိုင်ၶမ်ႈ ဝၼ်းတီႈ 3/9/2020 မီး 1111 ၵေႃႉ ၊ မိူဝ်ႈလိူၼ်ၵျူႊလၢႆႊ သဵင်ႈတႄႉ ၵူၼ်းၸပ်း မီး 300 ပၢႆပၢႆၵူၺ်း။ ယွၼ်ႉၵူၼ်းၸပ်း တၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ ၼမ် ၶိုၼ်ႈမႃးႁႅင်းသေ ႁူင်းႁဵၼ်း လႄႈ တီႈၵူၼ်းၶွၼ်ႈၵိုၼ်း ၸိူဝ်းၼႆႉ သင်ႇပိၵ်ႉႁပ်ႉဝႆႉ။
