သိုၵ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ ၵူတ်ႇထတ်းၵူၼ်းမိူင်းၵႂႃႇမႃး ၼိူဝ်သဵၼ်ႈတၢင်း မိူင်းတႆးပွတ်းၸၢၼ်း – ပွတ်းႁွင်ႇ ၼႂ်းၸႄႈ ဝဵင်းၵေးသီး – မိူင်းယႆ ၸိူဝ်းၼႆႉ ႁၢဝ်ႈႁႅင်းလိူဝ်ၵူႈပွၵ်ႈလႄႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်း ၸိူဝ်းဢွၵ်ႇတႃႈပႆတၢင်း ႁူပ်ႉတၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇ။
တႄႇဢဝ် ႁူဝ်လိူၼ်ဢေႃႊၵတ်ႊသ် 2020 ၼႆႉမႃး တီႈၵဵတ်ႉ/လၢၼ်ႇ ၵၢင်ဝဵင်းမိူင်းၼွင် လႄႈ ၵဵတ်ႉတပ်ႉတၢင်းလွႆ ၵိဝ်ႇမွၵ်ႇၶၢဝ် ဝူင်ႈၵၢင် မိူင်းၼွင် – မိူင်းသူႈ ၊ ၵဵတ်ႉပၢင်ႇၽူၼ်း ဝူင်ႈၵၢင် မိူင်းၼွင် လၢႆးၶႃႈ၊ ၼမ်ႉပုၵ်း ဝူင်ႈၵၢင် ၵေးသီး – မိူင်းယႆ ၊ ၵဵတ်ႉၵွင်းလၢင်း မီးသွင်တီႈ ဝူင်ႈၵၢင် ဝၢၼ်ႈႁႆး – မိူင်းယႆ လႄႈ တီႈ ၵဵတ်ႉၼမ်ႉလွင်း ၸိူဝ်းၼႆႉ ၵူတ်ႇထတ်းရူတ်ႉၵႃး ရူတ်ႉၶိူင်ႈ ၵူၼ်းၵႂႃႇမႃးၸိူဝ်းၼႆႉႁၢဝ်ႈႁႅင်း။
“တၢင်းပွတ်းၸၢၼ်းတႄႉ ဢမ်ႇလႆႈၵႂႃႇၶႃႈ။ ပေႃးလုၵ်ႉၵေးသီး မိူဝ်းတၢင်းလႃႈသဵဝ်ႈတႄႉ တီႈၵွင်းလၢင်း ၵူတ်ႇထတ်း ႁႅင်း ဢေႃႈ သွၵ်ႈတူၺ်းၶူဝ်း၊ တူၺ်းမၢတ်ႈပူင်ႇတိၼ်ႇ ပေႃးမေႃၵႂၢမ်း မၢၼ်ႈ ၼႃႈႁူတႃႁႄ ၵေႃႈ ႁွင်ႉလူင်းၵႃးသေ ထၢမ် ဢေႃႈ” – ၼႆ ၵူၼ်းၵေးသီး ၵႂႃႇသူင်ႇလုၵ်ႈၶိုၼ်ႈၵျွင်း တီႈလႃႈသဵဝ်ႈ ၵေႃႉၼိုင်ႈလၢတ်ႈ။
ၼႂ်းဝူင်ႈၵၢင် မိူင်းသူႈ တၢင်ႉယၢၼ်းၵေႃႈ မီးၵဵတ်ႉလၢၼ်ႇ သိုၵ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ သွင်တီႈ၊ တီႈမိူင်းဢွတ်ႇ တီႈၼိုင်ႈလႄႈ တီႈၼမ်ႉလဝ်း – 7 လၵ်းတီႈၼိုင်ႈ။ ၵဵတ်ႉသွင်တီႈ ၼႆႉၵေႃႈ ထတ်းၵူၼ်းၵႂႃႇမႃး မိူၼ်ၵၼ်။
“ဢလူဝ်း – ၶႃႈလုၵ်ႉၵေးသီးမႃးလၢႆးၶႃႈၼႆႉတႄႉ ပေႇၸႂ်ယဝ်ႉၶႃႈ တီႈၼႃႈတပ်ႉၶဝ်တီႈမိူင်းၼၢင်း၊ တီႈႁူဝ်ၶူဝ်ၼမ်ႉတဵင်းလၢႆးၶႃႈ ၼႃႈတပ်ႉ ၶလယ 64 တၢင်းဢွၵ်ႇၵႂႃႇမိူင်းၵိုင် (လၢႆးၶႃႈ – မိူင်းၵိုင်) ၸိူဝ်း ၶဝ်သွၵ်ႈပၼ် ပေႇၸႂ်ယဝ်ႉၶႃႈ” – ၸၢႆးဢၢႆႈၸွမ် ၵူၼ်းၵေးသီး ႁွတ်ႈလၢႆးၶႃႈလၢတ်ႈ။
မိူဝ်ႈပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ ၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ ပီ 2010 တင်း ပီ 2015 ၵေႃႈ သိုၵ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ ထႅမ်ႁႅင်းသိုၵ်း ၵူတ်ႇထတ်း ၵူၼ်းၵႂႃႇမႃး ၸိူင်ႉၼႆ ၊ ၼႂ်းပီ 2015 ထိုင်တီႈပေႃး ပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းသိုၵ်းသိူဝ်သေ ဢမ်ႇလႆႈၸတ်းႁဵတ်းပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ။
ၸၢႆးၸၢမ်ႇမိူင်း ၽူႈတႅၼ်းသၽႃး ၸႄႈမိူင်း ၶဵတ်ႇလိူၵ်ႈတင်ႈမၢႆ 1 ၸႄႈဝဵင်းၵေးသီး လၢတ်ႈဝႃႈ – “ တႄႇဢဝ်ႁူဝ် လိူၼ်ၼႆႉမႃး သိုၵ်းမၢၼ်ႈၶဝ် တူင်ႉၼိုင်ၵူတ်ႇထတ်းမႃးႁၢဝ်ႈႁႅင်း၊ ၸွမ်းၵဵတ်ႉလၢၼ်ႇၼႆႉ။ မိူဝ်ႈၵူႈပွၵ်ႈ ပေႃးၵႃးၵေးသီးၼႆ ၶဝ်ဢမ်ႇၵူတ်ႇ ထတ်း ပွႆႇၵႂႃႇ ႁဵတ်းၼႆ။ ယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၸိူင်ႉၼၼ်ယဝ်ႉ ၵူတ်ႇထတ်းမူတ်း ၸဵမ်ၵႃးဢွၼ်ႇ၊ ၵႃးလူင် ၸိူဝ်းၼႆႉ ထုၵ်ႇသွၵ်ႈတဝ် ၼႂ်းရူတ်ႉ ၵူႈလမ်းၶႃႈယဝ်ႉ။ တီႈၵဵတ်ႉၵွင်းလၢင်းၵေႃႈ မိူၼ်ၵၼ် ပေႃးယၢမ်းၵၢင်ၶမ်ႈ 6 မူင်းပူၼ်ႉၵႂႃႇ ၶဝ်ဢမ်ႇပၼ် ဢွၵ်ႇၵႂႃႇမႃးယဝ်ႉ မိူဝ်ႈၵူႈပွၵ်ႉတႄႉ ၵႂႃႇမႃးလႆႈယူႇ” – ဝႃႈၼႆ။
မိူဝ်ႈၵူႈပွၵ်ႈ ၵဵတ်ႉ တီႈႁူဝ်ၶူဝ်ၼမ်ႉတဵင်း ဝဵင်းလၢႆးၶႃႈ ၼၼ်ႉ ပၼ်ၵူၼ်းမိူင်းၵႂႃႇမႃး 24 ၸူဝ်ႈမူင်း၊ တင်ႈတႄႇ သိုၵ်းလူင်ပွင် ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ ႁႅၼ်းသိုၵ်းလေႃႇတိုၵ်း RCSS/SSA တၢင်းသၼ်လွႆတွၼ်း မႃး တင်ႈဢဝ်ႁူဝ်ၶမ်ႈ 6 မူင်းၵႂႃႇ ဢမ်ႇပၼ်ၽႂ် လတ်း ၽၢၼ်ႇၵႂႃႇမႃး၊ ၵဵတ်ႉပၢင်ႇၽူၼ်း၊ ၵိဝ်ႇမွၵ်ႇၶၢဝ်၊ ၵွင်းလၢင်း၊ ၼမ်ႉပုၵ်း ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ မိူၼ်ၼၼ်။
“မိူဝ်ႈပီ 2019 ၼၼ်ႉ ယူႇတီႈႁဝ်းၶႃႈသေ ယၢမ်ႈလၢတ်ႈတီႈၼႂ်းသၽႃးမိူင်းတႆးယူႇ၊ ႁႂ်ႈလႆႈၵႂႃႇမႃးလွတ်ႈလႅဝ်း။ တေႃႈလဵဝ် ဢၼ်ပဵၼ်မႃးၶိုၼ်းၸိူင်ႉၼႆ ၼႆႉ ႁဝ်းၶႃႈ တိုၵ်ႉဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်ၶိုၼ်းယူႇ တေႁဵတ်းႁိုဝ်လီ — ” – ၽူႈတႅၼ်းသၽႃးၵေးသီး ၸၢႆးၸၢမ်ႇမိူင်း သိုပ်ႇလၢတ်ႈၼႄၼင်ႇၼႆ။
မိူဝ်ႈပၢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈတဵင်းၸဵင်ႇ တႄႇၶိုၼ်ႈ ၽွင်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ လႅၵ်ႈပဵၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၵူၼ်းမိူင်းၼၼ်ႉ ၼႂ်းမိူင်းတႆး သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ပူတ်းၵဵတ်ႉပူတ်းလၢၼ်ႇ ဢွၵ်ႇၼမ်၊ ပၼ်ၵူၼ်းမိူင်းၵႂႃႇမႃး လွတ်ႈလႅဝ်း လၢႆၸႄႈဝဵင်း။ တင်ႈတႄႇ ပၢၼ် လူင်ပွင် ၸိုင်ႈၼူၵ်ႉယုင်းၶိုၼ်ႈမႃး ၶိုၼ်းတူင်ႉၼိုင်မႃးၶိုၼ်း။ ၵဵတ်ႉလၢၼ်ႇ တီႈယၢမ်ႈပၵ်းၵေႃႈ ၶိုၼ်းပူၵ်းပၵ်း ၵူတ်ႇထတ်းမႃး၊ တီႈ ဢမ်ႇယၢမ်ႈမီးၵေႃႈမီးမႃး။ ယၢမ်းလဵဝ် ၶႅၼ်းၶဵင်ႈၶႅင်မႃးလိူဝ်ၵဝ်ႇ ၵူၼ်းမိူင်းၸိူဝ်းဢမ်ႇမေႃ ၵႂၢမ်းမၢၼ်ႈ ၵႂႃႇယၢပ်ႇ မႃးယၢပ်ႇလႄႈ တုၵ်ႉယၢၵ်ႈ တႃႇၵႃႉၶၢႆ ႁႃၵိၼ်လဵင်ႉတွင်ႉ။
