ၸိုဝ်ႈ ၸဝ်ႈၶမ်းပၢင်ႇ
ၸိုဝ်ႈမိူဝ်ႈလဵၵ်ႉ ၸၢႆးဢွင်ႇပၢၼ်း
ၸိုဝ်ႈပေႃႈ ပူႇလွႆၵျွင်း
ၸိုဝ်ႈမႄႈ ၼၢႆးလွႆယွတ်ႈ
ပီၵိူတ်ႇ ၵေႃးၸႃႇ 1247 ၼီႈ၊ ပီထမ်း 2428 လိူၼ်ၸဵင်မူၼ်း၊ ဝၼ်းဢႃးတိတ်ႉ။
တီႈၵိူတ်ႇ မိူင်းယေႃ သႅၼ်ဝီႁွင်ႇ။ (ပေႃႈမႄႈဢွၼ်ၶၢႆႉလူင်းမႃးယူႇ ဝၢၼ်ႈလူင်ႁူဝ်ယႃႉ မိူင်းယႆ မိူဝ်ႈဢႃႇယု 1 ၶူပ်ႇပၢႆ။
ၼႃႈႁိူၼ်း – ၵေႃႉႁႅၵ်ႈ တႄႇၵိုၵ်းၼၢင်းၶမ်းၸိင်ႇ၊ လုၵ်ႈယိင်းလုင်းပၼ်ႇတိ ပႃႈၼၢင်းၸၢမ် ဝၢၼ်ႈပဵင်း (ၵွင်းလိူဝ်ႇ) ဢိူင်ႇလႃႈသဵဝ်ႈလူင်၊ မီးလုၵ်ႈႁူမ်ႈၵၼ် 2 ၵေႃႉ ဢမ်ႇၸပ်းသေၵေႃႉ။ ဝၢႆးမႃးတႄႇၼႃႈႁိူၼ်းၵိုၵ်းထႅင်ႈ ၼၢင်းပူင်ႇ (ႁွင်ႉၼၢင်းယွတ်ႈ)၊ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈလူင်ႁူဝ်ယႃႉ မိူင်းယႆ၊ မီးလုၵ်ႈလၢင်းႁူမ်ႈၵၼ် 8 ၵေႃႉ။
ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ – ဢႃႇယု 6 ၶူပ်ႇပၢႆ ယူႇဝတ်ႉၵျွင်းလူင်ႁူဝ်ယႃႉ၊ ပဵၼ်ၵပ်ႉပီႇဝႃႇၼိုင်ႈ၊ ၶၢမ်ႇသၢင်ႇလႆႈၸိုဝ်ႈ ဢေႃးဝႃႇတ ၊ ဢႃႇယုလႆႈ 17 ၵႂႃႇႁဵၼ်းလွင်ႈလၢႆးၵပျႃႇ (ဝွၵ်း)၊ လင်ႇၵႃႇ တီႈသြႃႇၸဝ်ႈဝတ်ႉ ၵျွင်းတူၼ်ႈၵႅင်း၊ ဢိူင်ႇပုင်ႇဝူဝ်း ႁၢႆးၵုၺ်၊ ၸႄႈတွၼ်ႈသီႇပေႃႉ။ လႆႈသွင်ဝႃႇ ၶၢႆႉလူင်းမိူင်းမၢၼ်ႈ ၶိုၼ်ႈႁဵၼ်းသတ်ႉတႃႇ သၢင်းၵျူဝ်ႇ ပႃႇလိပိတၵတ်ႈ တီႈ (ၵျွင်းမူဝ်းထိတိူၵ်ႈ) ဝဵင်းမၢၼ်းတလေး ႁိုင်သီႇဝႃႇ၊ ၶၢႆႉၶိုၼ်ႈမႃးယူႇတၢင်းမိူင်းတႆး မႃးယူႇၵျွင်း “တေႃလွၵ်ႇ ႁၢႆးၶမ်း” ဢိူင်ႇလွႆလူင် ၼမ်ႉသၼ်ႇ။ တီႈၼႆႈလႆႈၸိုဝ်ႈထႅင်ႈဝႃႈ သၢင်ႇဢွၼ်ႇႁၢႆးၶမ်း။ လိုၼ်းၼၼ်ႉ ၶၢႆႉမႃးယူႇႁၢႆးပူႉ၊ ဝၢၼ်ႈၶႃႇ၊ ၵျွၵ်ႉမႄး၊ ဢိူင်ႇသီႇပေႃႉ။ တီႈၼႆႈၵေႃႈပိူၼ်ႈႁွင်ႉၸဝ်ႈဝႃႈ သၢင်ႇဢွၼ်ႇႁၢႆးပူႉ ၼႆထႅင်ႈ။
ၽွၼ်းၵၢၼ် (လိၵ်ႈလၢႆး) – ၵေႃႇႁႅၵ်ႈၽိုၵ်းတႅမ်ႈလိၵ်ႈ ဝၢၵ်ႇဢွၵ်ႇဝႃႇ (ၼမ်ႉၵႂၢမ်းလူင်)၊ ၵူၼ်းသူင်ၼမ် မီးၸိုဝ်ႈသဵင်ၶၢဝ်ႇလိုဝ်းလင်၊ မိူဝ်းထိုင်ၸဝ်ႈၶုၼ်ၶႄႇ ႁွင်ႉ (သႃႇၸေႃးၶႄႇ) ဝဵင်းသီႇပေႃႉလႄႈ လႆႈႁပ်ႉၼိမၼ်ႇတၼ/ၽိတ်ႈမွၵ်ႇမႃးယူႇဝတ်ႉၵျွင်းၶမ်း ၼႂ်းဝဵင်း။ ဝၢႆးသွမ်းၼႂ်ယဝ်ႉၵူႈဝၼ်း မၼ်းၸဝ်ႈ လႆႈႁပ်ႉမႃးသွၼ်ပၼ်လိၵ်ႈတႆးလႄႈ လိၵ်ႈထမ်း ၾၢႆႇပႃႇလိၵူႈဝၼ်း (တီႈၼႂ်းႁေႃ)။ ႁပ်ႉသွမ်းဝၼ်းၼႂ်းႁေႃယဝ်ႉ လိုဝ်ႈၵႅပ်ႉၼိုင်ႈ ဝၢႆးဝၼ်းသိုပ်ႇသွၼ်ထိုင် 3 မူင်း ၸင်ႇပွၵ်ႈၶိုၼ်းမိူဝ်းၵျွင်းယဝ်ႉ။
ဝၢႆးလိုၼ်းမႃး ၸဝ်ႈၾႃႉလူင် တုၵ်းယွၼ်းႁႂ်ႈဢွၵ်ႇၼႂ်းသၢင်ႇၵၢၼ်းသေ ပၼ်ၼႃႈၵၢၼ် ပုၼ်ႈၽွၼ်း ႁဵတ်းၸရေးၼႂ်းႁေႃ၊ မွပ်ႈပၼ်သူး (ၶျႃႉသူး) မိတ်ႈဢုမ်ႇၶမ်းငႃးၸၢင်ႉ မၢၵ်ႈၼိုင်ႈလႄႈ တၢင်ႇပၼ်ၸိုဝ်ႈမႂ်ႇဝႃႈ- ၸရေးၶမ်းပၢင်ႇ၊ ယွၼ်ႉမၼ်းၸဝ်ႈမီးၼႃႈပၢင်ႇ ႁၢင်ႈလီ ၸိုၼ်ႈသႂ်၊ ပဵၼ်ၵူၼ်းႁၢင်ႈၼၢင်း၊ တီႈၼႆႈ မၼ်းၸဝ်ႈၸပ်းၸိုဝ်ႈထႅင်ႈဝႃႈ ၸရေးႁၢင်ႈၼၢင်း။
[ၽွင်းယူႇၼႂ်းႁေႃၼၼ်ႉ “ၸဝ်ႈၾႃႉႁၵ်ႉ-လႆႈမိတ်ႈဢုမ်ႇၶမ်း။ ၼၢင်းၾႃႉႁၵ်ႉ သမ်ႉလႆႈလုပ်ႈလႆႈၵမ်း”။ ပဵၵ်ႉသမ်ႉၸဝ်ႈၾႃႉလူင် ဢမ်ႇဝႃႈသင်သေတႃႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈမၼ်းၸဝ်ႈယူႇယၢပ်ႇၵိၼ်ယၢပ်ႇ၊ ၼႂ်းႁေႃမီးလွင်ႈယုင်ႈယၢင်ႈမႃးလႄႈ မၼ်းၸဝ်ႈယွၼ်းဢၼုၺၢတ်ႈ တမ်ႈတီႈၸဝ်ႈၾႃႉလူင် ၽၢတ်ႇယၢၼ်ဝဵင်းသီႇပေႃႉ ပွၵ်ႈၶိုၼ်ႈမႃးယူႇ ၼႂ်းဢိူင်ႇဝဵင်းသႅၼ်ဝီႁွင်ႇ၊ ႁႃႁဵတ်းၵၢၼ်လိၵ်ႈလၢႆး ၵၢၼ်ႁေႃးလိၵ်ႈထႅင်ႈ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၸိုဝ်ႈသဵင်ပႆႇမီးလႄႈ မၢင်ပွၵ်ႈလႆႈၵိၼ်ၸၢင်ႈႁွၼ်းၽိုၼ်းပိူၼ်ႈၵေႃႈမီး။
မိူဝ်ႈပွၵ်ႈၼိုင်ႈ ၽႅဝ်မိူဝ်းတၢင်းၵွင်းလိူဝ်ႇ၊ ဝၢၼ်ႈပဵင်း ဢိူင်ႇလႃႈသဵဝ်ႈလူင်။ မိူဝ်းယွၼ်းပိုင်ႈဢိင်ယူႇသဝ်း ႁိူၼ်းလုင်းပၼ်ႇတိ ပႃႈၼၢင်းၸၢမ်ႇ ၸွႆႈထႅမ်ၵၢၼ်ႁိူၼ်းၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ၊ ၸွႆႈထႅမ်ပၢတ်ႇၶဝ်ႈယဝ်ႉတူဝ်ႈ တေႃႇၽိူင်းၶိုၼ်ႈၵၢင်ႉ။ တီႈၼႆႈ လႆႈႁၵ်ႉမႅၼ်ႈၵၼ်တင်းလုၵ်ႈယိင်းသၢဝ်ၸဝ်ႈႁိူၼ်း ၼၢင်းၶမ်းၸိင်ႇသေ ယူႇတီႈၸဝ်ႈႁိူၼ်း ၸင်ႇဢဝ်ႁဵတ်းပၢင်ပွႆးၵိၼ်ၶႅၵ်ႇၵူပ်ႉၵူႈၵၼ်။
ၼႂ်းပီၼႆႉၼင်ႇၵဝ်ႇ ၶၢဝ်းႁူဝ်ၾူၼ် သွင်ပူႇဢွၵ်ႇယွၼ်းဢၼုၺႃႇတ တီႈပေႃႈမႄႈသွင်ၸဝ်ႈ (ၾၢႆႇယိင်း)သေ ၶၢႆႉလူင်းမႃးယူႇၸွမ်းပေႃႈမႄႈ (ၾၢႆႇၸၢႆး) တီႈဝၢၼ်ႈလူင်ႁူဝ်ယႃႉ မိူင်းယႆ။ ယူႇႁိုင်ထိုင်ထူၼ်ႈမီးလုၵ်ႈလၢင်း 2 ၵေႃႉ ၵူၺ်းၵႃႈဢမ်ႇၸပ်းသေၵေႃႉ၊ ၼၢင်းၶမ်းၸိင်ႇၵေႃႈ လႆႈၸပ်းတၢင်းပဵၼ်သေလူႉသဵင်ႈၵႂႃႇ။ လိုၼ်းၼၼ်ႉပီၼိုင်ႈ ၸဝ်ႈၶမ်းပၢင်ႇ ၸင်ႇတႄႇၼႃႈႁိူၼ်းၵိုၵ်းထႅင်ႈ ၼၢင်းပူင်ႇ (ႁွင်ႉၼၢင်းယွတ်ႈ) ဢၼ်ပဵၼ်ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈလူင်ႁူဝ်ယႃႉ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈလဵဝ်ၵၼ်။]
ၶူးမေႃလိၵ်ႈလၢႆး ၸဝ်ႈၸရေးၶမ်းပၢင်ႇၼႆႉ ၵၢၼ်ႁႆႈၼႃး ၵၢၼ်ၵႃႉၶၢႆ တိုၼ်းဢမ်ႇႁဵတ်းသေပိူင်၊ ႁဵတ်းၵၢၼ်တၢင်းမေႃလိၵ်ႈလၢႆးပိူင်လဵဝ်သေ လႆႈၵိၼ်လႆႈလူႇလႆႈတၢၼ်း ထိုင်ထူၼ်ႈၸူဝ်ႈ။ မီးမေႃတႅမ်ႈလိၵ်ႈ မႃးပိုင်ႈဢိင်ယူႇၸွမ်းၼႂ်းႁိူၼ်း တီႈဢေႇသုတ်းဢမ်ႇယွမ်းပီလႂ် 3 ၵေႃႉသေ မီးၵူၼ်းဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်းႁၢပ်ႇလိၵ်ႈ ဢွၵ်ႇႁႃၶၢႆၸွတ်ႇတူဝ်ႈမိူင်းတႆး ပွတ်းႁွင်ႇ၊ ပွတ်းၸၢၼ်း ထိုင်ၵႂႃႇတၢင်းၵဵင်းတုင်၊ မိူင်းသၢတ်ႇ ထိုင်ၵႂႃႇတၢင်းမႄႈႁွင်ႈသွၼ် မိူင်းပၢႆး ၼႂ်းမိူင်းထႆး ဢိၵ်ႇတင်းမိူင်းယၢင်းလႅင် ၸိူဝ်းၼႆႉ။
လိၵ်ႈမၼ်းၸဝ်ႈတႅမ်ႈဢွၵ်ႇဝႆႉ ဢၼ်လႆႈႁၼ်မႅၼ်ႈၼၼ်ႉ – 1.လိၵ်ႈဝၢၵ်ႇဢွၵ်ႇဝႃႇ (ႁူဝ်ငဝ်ႈမိုဝ်း)။ 2.ၵေႃႇၸေႃးသႅင်မိၼ်။ 3.ဢလွင်းမွၵ်ႇၼႅင်းသီႇ။ 4.ပတိၵ်ႈၶၢတ်ႈယၢၼ်ႇၺူဝ်း။ 5.သထေးၼၼ်ႇတိယ ။ 6.ထမ်ႇမပတ ၸေႃးတိၵသထေး။ 7.ပရိမိတ်ႉတ ၸႃႇရသုတ်ႈ။ 8.သီႇလ သမ်ႇမႃႇထိ ဝိရိယဢၵျူဝ်း။ 9.လိၵ်ႈမင်ႇၵလႃႇသိပ်းသွင်။ 10.ဝိသုတ်ႉထိ မၵ်ႉၵတီႇပၼီႇ။ 11.ဢလွင်းၽၢႆးယၢင်။ လိူဝ်သေၼႆႉ လိၵ်ႈၸိူဝ်းဢၼ်ပႆႇႁၼ်ၵေႃႈ ယင်းမီးထႅင်ႈတင်းၼမ်ယူႇ- ၼႆယဝ်ႉ။
သဵင်ႈၵမ် – မိူဝ်ႈပီထမ်း 2497 ၊ ပီၵေႃးၸႃႇ 1316 ၊ လိူၼ်သိပ်းဢဵတ်းမႂ်ႇ 14 ၶမ်ႈ၊ ဝၼ်းဢႃးတိတ်ႉ၊ ၽွင်းဢႃႇယုလႆႈ 69 ပီ။
ၶေႃႈမုလ်း ဢိင်ပပ်ႉ ပိုၼ်းၶူးမေႃလိၵ်ႈတႆးၵဝ်ႈၸဝ်ႈ ဢၼ်လုင်းၶုၼ်မႁႃႇ တႅမ်ႈဢိတ်ႇဢွၵ်ႇဝႆႉ မိူဝ်ႈပီၵေႃးၸႃႇ1348 ၊ ပီၶရိတ်ႉ 1986 ။
ၶေႃႈမုလ်း – ပပ်ႉမႅၵ်ႉၵသိၼ်း ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ မၢႆ 20, August 2019
