တၢင်းပဵၼ်ၵႃလ ၶႃႈၵူၼ်း ၼပ်ႉႁူဝ်သႅၼ် ၼၼ်ႉ ၸွင်ႇတိုၵ်ႉလီၵူဝ်

တၢင်းပဵၼ်ၸိူဝ်ႉမႅင်းၶူဝ်ႊရူဝ်ႊၼႃႊသၢႆၽၼ်းမႂ်ႇ COVID-19 ဢၼ်ၵဝ်ႉငဝ်ႈပိုင်းႁူဝ်ႁၢၵ်ႈႁူဝ်တီးမၼ်း ၵိူတ်ႇၽုတ်းဢွၵ်ႇမႃးတီႈဝဵင်းဝူႊႁၢၼ်ႉ ၸႄႈမိူင်းႁူပိူၺ်ႇ ၸိုင်ႈမိူင်းၶႄႇၼၼ်ႉ ၼႂ်းလိူၼ်ၾႅပ်ႊၿိဝ်ႊရီႊၼၼ်ႉ လၢမ်းၽႄႈမႃးႁၢဝ်ႈႁႅင်း၊ ၸွတ်ႈတူဝ်ႈလုမ်ႈၾႃႉ – ၽႄႈထိုင် 210 မိူင်း ၵူၼ်းၸပ်း တင်းလူၵ်ႈ ထိုင်ႁူဝ်လၢၼ်ႉ ၊ တၢႆႁူဝ်သႅၼ် ။  မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် မိူင်းမၢၼ်ႈၵေႃႈ မီးၵူၼ်းၸပ်းထိုင် ႁူဝ်ပၢၵ်ႇၵေႃႉ။

မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 1 လိူၼ်ႊၵျူၼ်ႊ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းတႆး ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ယုၵ်ႉလိူၵ်ႈလၢၼ်ႇၵူတ်ႇထတ်း ၸိူဝ်ႉမႅင်း ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 ၵူႈၸႄႈဝဵင်း။ ထိုင်မႃး ဝၼ်းတီႈ သွင်ႁူပ်ႉႁၼ် ၵူၼ်းပဵၼ်ထႅင်ႈသွင်ၵေႃႉ။ ၵေႃႉၼိုင်ႈ ပဵၼ်ၼၢင်းမေႃယႃ (ၼိူတ်ႉသ်) ႁူင်းယႃမူႇၸေႊ၊ ၵေႃႉၼိုင်ႈသမ်ႉ ပဵၼ်ၽူႈၸၢႆး ဢႃႇယု 31 ၸႃတိ ၸႄႈဝဵင်းယႂႃႇငၢၼ်ႇ မိူင်းတႆး ပွတ်းၸၢၼ်း ၵႂႃႇႁဵတ်းၵၢၼ် မိူင်းၶႄႇ ပွၵ်ႈၶိုၼ်းဝၢၼ်ႈ။

ၼႂ်းမိူင်းတႆး ဢၼ်ၸပ်း 7 ၵေႃႉ ၼၼ်ႉ ယႃၶႅၼ်းႁၢႆ မူတ်း။ ဢၼ်တိုၵ်ႉၸပ်းၼႂ်းလုၵ်ႈလိူၼ်ၵျုၼ် ထႅင်ႈ 2 ၵေႃႉ တေႉ ၵေႃႉၼိုင်ႈ ယူတ်းယႃတူဝ် ဝႆႉယူႇတီႈ ႁူင်းယႃ မူႇၸေႊ၊  ထႅင်ႈၵေႃႉ ၼိုင်ႈသမ်ႉ ယႃတူဝ်ဝႆႉယူႇတီႈ ႁူင်းယႃလူင် ၸဝ်ႈၸၢမ်ႇထုၼ်း ဝဵင်းတူၼ်ႈတီး။

တၢင်းပဵၼ်လူင်ဢၼ်ၼႆႉပဵၼ်တၢင်းပဵၼ်ဢၼ်လၢၵ်ႇလၢႆး၊ ၸိူဝ်ႉမူင်ႈမႅင်းမၼ်း မေႃၸၢင်ႈၵၢႆၽၼ်း (မေႃပဵၼ်ႇတူဝ် ၸွမ်းၾိင်ႈၾႃႉဝၢၼ်ႈမိူင်း) လုၵ်ႉတီႈၸိူဝ်ႉၽၼ်းၼိုင်ႈလႅၵ်ႈလၢႆႈလွၵ်ႈၶၢပ်ႈပဵၼ်ထႅင်ႈၸိူဝ်ႉၽၼ်းၼိုင်ႈ၊ ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၵိၼ်ယႃႈယႃၵဝ်ႇဢမ်ႇတိူဝ်ႉ၊ လႆႈပူၵ်းပွင်ၶူင်သၢင်ႈယႃႈယႃႁႂ်ႈလီလိူဝ်ၵဝ်ႇႁႅင်းမႃးလိူဝ်ၵဝ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉ။ လုၵ်ႉတီႈ တၢင်းပဵၼ်ၸိူဝ်ႉမႅင်းၶူဝ်ႊရူဝ်ႊၼႃႊဝႆႊရသ်ႉသေ ၸုမ်းပၢႆးယူႇလီလုမ်ႈၾႃႉ (WHO) ၸင်ႇဝႃႈလႆႈႁဵၵ်ႈႁွင်ႉထႅင်ႈ ၸိုဝ်ႈမႂ်ႇ တၢင်းပဵၼ်ၸိူဝ်ႉမႅင်းဝႆႊရသ်ႉၶူဝ်ႊရူဝ်ႊၼႃႊသၢႆၽၼ်းမႂ်ႇ (COVID-19) ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၵူၼ်းလူႉတၢႆၵွပ်ႈမၼ်း ၼမ်လႄႈ ၵမ်ႈၽွင်ႈႁဵၵ်ႈႁွင်ႉၸိုဝ်ႈမၼ်းဝႃႈတၢင်းပဵၼ်ၵႃႇလ၊ ၵႃႇလၵူၼ်း၊ ၵႃႇလဝူႊႁၢၼ်ႉ၊ တၢင်းပဵၼ်ၵႃႇလၶႄႇ ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈဝႃႈ။ ၵမ်ႈၽွင်ႈဝႃႈဝႆႊရသ်ႉမိူင်းၶႄႇၼႆၵေႃႈမီး။

ၾၢင်ႁၢင်ႈတၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉမီးၸိူင်ႉႁိုဝ်?

ၾၢင်ႁၢင်ႈတၢင်းပဵၼ်ၼႆႉမီးမိူၼ်ၼင်ႇ- ဢႆႁႅင်ႈဢႆႁိူတ်ႇ၊ ၶေႃးၸဵပ်း၊ သဵင်ႁၢပ်ႇ၊ ၶီႈၸၢမ်၊ ၸဵပ်းၶိုၼ်ႈၵူၼ်ႉမူၺ်ႈ ၸွမ်းတူဝ်ၸွမ်းၶိင်းၸွမ်းၵၢမ်ႈၼိူဝ်ႉ၊ ၼႃႈဢူၵ်းၸဵပ်း၊ ယိၼ်းႁိူဝ်ႉဢူၼ်ႈၼူၼ်းမွႆႈ၊ တွင်ႉၶူၼ်ႉၶႂ်ႈဢေႃႉၶႂ်ႈႁၢၵ်ႈ ဢိမ်ႇမိူဝ်ႇတၢင်းၵိၼ်၊ မၢင်ၵေႃႉတွင်ႉၵႂႃႇတွင်ႉႁႄႈ၊ မီးလူမ်းၼၢဝ်ၶိုၼ်ႈသုင် (တင်ႈတႄႇ 37.5°ၶိုၼ်ႈၼိူဝ်)၊ ထူၺ်ႈၸႂ်ၵပ်ႉၸိူဝ်းၼႆႉပဵၼ်ၾၢင်ႁၢင်ႈတၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ-19 ယဝ်ႉ။ တၢင်းပဵၼ်ၼႆႉ ၾၢႆႇမေႃယႃၶဝ်ဝႃႈ ပဵၼ်တၢင်းပဵၼ်ပွတ်ႇပူမ်ပွတ်ႇပွင်းပွတ်ႇၵႂ်ႈပွတ်ႇၸဵပ်း ၸိူဝ်ႉမႅင်းမၼ်းၶူပ်းၵိၼ်ပွတ်ႇ-ၼႆယဝ်ႉ။

ၽူႈလႂ်ၽႂ်သေမဝ်ႇဝႃႈသင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈပဵၼ်ၾၢင်ႁၢင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉပႆႇလီတူၵ်းၸႂ်။မိူၼ်ၼင်ႇ-1. ဢႆ၊ၸၢမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ယွၼ်ႉသုတ်ႇမႅၼ်ႈလူမ်းဢမ်ႇလီလူမ်းဢမ်ႇၸိုၼ်ႈသႂ်။ 2.ဢႆ၊ၶေႃးၸဵပ်း၊ မီးၼမ်ႉမုၵ်ႈ၊ ၼမ်ႉမုၵ်ႈလႆ၊ ၸၢမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၼၢဝ်ၶႆႈဝတ်းယူဝ်းယူဝ်း။ 3.ဢႆ၊ မီးၶီႈတိူဝ်ႇ (ၶီႈၶၢၵ်ႇ)ၸၢမ်၊ ၼမ်ႉမုၵ်ႈလႆ၊ ၸဵပ်းၶိုၼ်ႈၵူၼ်ႉမူၺ်ႈ၊ ႁိူဝ်ႉဢူၼ်ႈ၊ မီးလူမ်းၼၢဝ်ဢိတ်းဢီႈၸိူဝ်းၼႆႉပဵၼ်ၶႆႈဝတ်းယႂ်ႇ ၼႆယဝ်ႉ။

တၢင်းပဵၼ်တိတ်းၸပ်းၵၼ်လႆႈၸိူင်ႉႁိုဝ်?

တၢင်းပဵၼ်ၼႆႉတိတ်းၸပ်းၵၼ်လႆႈၵူၼ်းတေႃႇၵူၼ်းမိူၼ်ၼင်ႇ-ဢႆ၊ၸၢမ်ၽူင်ႉသႂ်ႇၵၼ်ဢမ်ႇၼၼ်ဢႆ၊ ၸၢမ်သေ ဢၢႆႁႃႇၽွင်ၼမ်ႉမုၵ်ႈၼမ်ႉလၢႆးၽူင်ႉသဵၼ်သႂ်ႇၵၼ်။ ယူႇၸမ်ၵၼ်သေလၢတ်ႈတေႃႇၵၼ်၊ ထူၺ်ႈၸႂ်ႁၢႆၸႂ်ႁႅင်းသေ ၽွင်ၼမ်ႉမုၵ်ႈၼမ်ႉလၢႆးၽူင်ႉပိဝ်သႂ်ႇၵၼ်။ ႁူပ်ႉထူပ်းၵၼ်သေၸပ်းမိုဝ်းၵၼ်၊ ၸုပ်ႇၼူမ်ၵၼ်၊ တိူဝ်ႉၵမ်ယိပ်း မႅၼ်ႈ ၶူဝ်းလဵင်းၶွင်ၸႂ်ႉၶူဝ်းသွႆဢၼ်ၵူၼ်းမီး ၸိူဝ်ႉမႅင်းတၢင်းပဵၼ်ယိပ်းဝႆႉဢွၼ်တၢင်း မိူၼ်ၼင်ႇၸွမ်း တူႈသိူဝ်ႈ ၽႃႈ၊ သိူဝ်ႈၶူဝ်း၊ လဵၵ်းၵွင်ႉၶူဝ်း၊ ၸွမ်းလဵၵ်းၼဵၼ်သႄႈလိမ်ႇသေႃးၽၵ်းတူ၊ၸွမ်းၶိူင်ႈၾူၼ်ႊမိုဝ်းထိုဝ်၊ ၸွမ်းၼူ (Mouse)၊ ၶိူင်ႈပႅၼ်ႈၽိမ်းလိၵ်ႈ (Keybord) ၶွမ်ႊၽိဝ်ႊတိူဝ်ႊ၊ ၸွမ်းၸေႃႉၸွမ်းဝၢၼ်ႇ၊ ၸွမ်းဝႂ်ငိုၼ်းမၢင်ၸေႈ၊ ၸွမ်းႁၢဝ်း၊ ၸွမ်းႁၢဝ်းၶူဝ်လႆလိူၼ်ႈ (ၶူဝ်လႆၾႆးၾႃႉ) ၊ ၸွမ်းတူဝ်ၼဵၼ်လိပ်ႊ (ၶူဝ်လႆလိပ်ႊ)၊ တူဝ်ၼဵၼ်တူႈ ATM လႂ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ထႅင်ႈပိူင်ၼိုင်ႈၸမ်ႉ- မိူၼ်ၼင်ႇၾိင်ႈႁိတ်ႈထုင်းတႆးၸွမ်းလွၵ်းလၢႆးၵိၼ်ၼမ်ႉႁူမ်ႈတဝ်ႈ-ၵိၼ်ၶဝ်ႈႁူမ်ႈမူႇၼၼ်ႉ ၸွမ်းဝၢၼ်ႈၼွၵ်ႈၼႃးပၢင်ႇႁဝ်းပေႃးဝႃႈတေၵိၼ်ၶဝ်ႈမႄးတႃႇၶဝ်ႈၸိုင် ၵၢၼ်ႁႅၼ်းတမ်းဝႆႉၼမ်ႉသုၵ်ႈမိုဝ်း ၵွၵ်းလဵဝ်ႁိုဝ်သွင်ၵွၵ်းသေ သုၵ်ႈလၢင်ႉမိုဝ်းႁူမ်ႈၵွၵ်းသုၵ်ႈမိုဝ်းၵၼ်လႄႈသင်၊ ဢဝ်ၸေႃႉႁဝ်းတၵ်းၽၵ်းၼႂ်းဝၢၼ်ႇ ႁူမ်ႈၵၼ်သေၵိၼ်လႄႈသင်၊ ဢဝ်ၵမ်းၶဝ်ႈၼဵဝ်လုၺ်ႉလူင်းၼႂ်းဝၢၼ်ႇၽၵ်းသေၵိၼ်လႄႈသင်၊ ၸႂ်ႉမိုဝ်းယိပ်း ဢဝ်ၽၵ်းမိူၼ်ၼင်ႇၽၵ်းၵပ်းၼမ်ႉၽိတ်ႉၼမ်ႉၽၢႆးလႄႈသင်၊ ၵိၼ်ယဝ်ႉလၢင်ႉမိုဝ်းလူၺ်ႈၸႂ်ႉၽႅၼ်ႇၸဵတ်ႉမိုဝ်း ႁူမ်ႈၵၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ၸပ်းၵၼ်လႆႈငၢႆႈငၢႆႈယဝ်ႉ။ တွၼ်ႈတၵ်းၵိၼ်ၽၵ်းၼၼ်ႉတေႃႈၼင်ႇၸႂ်ႉၸေႃႉၵၢင်ၵေႃႈ ယင်းၸၢင်ႈၸပ်းၵၼ်။ ထႅင်ႈပိူင်ၼိုင်ႈၵေႃႈမူႇၶဝ်ႈတႆးၼႆႉ ၵေႃႉၼိုင်ႈလႄႈၵေႃႉၼိုင်ႈယူႇၸမ်ဢိူမ်ႈၽိုတ်ႉၵၼ် ဝႆႉယဝ်ႉ၊ လၢႆးၸိူဝ်းၼႆႉၸၢင်ႈၸပ်းၵၼ်လွၼ်ႉလွၼ်ႉယဝ်ႉ။

လိူဝ်သေၼၼ်ႉမိူဝ်ႈယူႇၼႂ်းႁၢင်ႈတိူၵ်ႈလူင်ၵၢၼ်ၵႃႉလႄႈသင်၊ တိူၵ်ႈၵၢၼ်ၵႃႉသႄႊဝႅၼ်ႊ-ဢီႊလႄႊဝႅၼ်ႊ လႄႈသင်၊ ယူႇၼႂ်းႁိူၼ်းယေးၼႂ်းႁွင်ႈႁပ်ႉၶႅၵ်ႇႁွင်ႈၼွၼ်းဢၼ်မီးလူမ်းၵတ်းယဵၼ် (ႁွင်ႈဢႄႊ)ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ လႄႈသင်၊ သင်ဝႃႈဢမ်ႇသႂ်ႇၽႃႈပူၵ်ႉပၢၵ်ႇ/တူမ်းၶူႈၼင်ၸိုင် ပေႃးမီးၵူၼ်းပဵၼ်ဢႆ၊ၶီႈၸၢမ်ဝႆႉ ဢွၼ်တၢင်း ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၸိူဝ်ႉမႅင်းတၢင်းပဵၼ်ယူႇၼႂ်းလူမ်းၵတ်းလူမ်းယဵၼ်လႆႈႁိုင်လႄႈ ၸၢင်ႈၸပ်းၸိူဝ်ႉမႅင်းတၢင်းပဵၼ်လႆႈ ၼင်ႇၵဝ်ႇ၊ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈၽွင်ၼမ်ႉမုၵ်ႈၼမ်ႉလၢႆးၵူၼ်းပဵၼ် ဢၼ်မီးၸိူဝ်ႉမႅင်းတၢင်းပဵၼ်ၼၼ်ႉ လွင်ႈလွႆးပိဝ် ယူႇဝႆႉၼႂ်းလူမ်းလႆႈၶၢဝ်းႁိုင်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

လွၵ်းလၢႆးႁႄႉၵင်ႈတၢင်းပဵၼ်မီးၸိူင်ႉၼင်ႇႁိုဝ်? 

1. ၵိၼ်ၶွင်မႆႈ။ 2.ၸႂ်ႉၸေႃႉၵၢင်။ 3.လၢင်ႉမိုဝ်း။ 4.ဢမ်ႇဢဝ်မိုဝ်းယိပ်းတိူဝ်ႉၸွမ်းၼႃႈၸွမ်းတႃ။ 5.သႂ်ႇၽႃႈပူၵ်ႉတူမ်းပၢၵ်ႇတူမ်းၶူႈၼင်။ 6.ဢမ်ႇယိပ်းမိုဝ်းၵၼ်ဢမ်ႇၸုပ်ႇၼူမ်ၵၼ်။ 7.ဢမ်ႇၸႂ်ႉၸေႃႉၸႂ်ႉၵွၵ်းႁူမ်ႈၵၼ်။ 8.ယူႇၼႂ်းႁိူၼ်းဢမ်ႇဢွၵ်ႇတၢင်းၼွၵ်ႈ။ 9.ဢမ်ႇယူႇဢိူမ်ႈၸမ်ၵၼ်ထုၵ်းထူၵၼ်။ 10.ဢမ်ႇၶဝ်ႈၵႄႈၵူၼ်းၵိုၼ်းၼမ်။ 11.ဢွၵ်ႇဢဵၼ်ႁႅင်း။ 12.ၵိၼ်ဢႁႃႇရၶဝ်ႈၽၵ်းတၢင်းၵိၼ်ဢၼ်မီးၽွၼ်းလီတေႃႇတူဝ်ၶိင်းလႂ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။

   

(1)ၵိၼ်ၶွင်မႆႈဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉႁႂ်ႈၵိၼ်ၶဝ်ႈၽၵ်းတၢင်းၵိၼ်ဢၼ်သုၵ်းသုၵ်းၽွင်းမိူဝ်ႈတိုၵ်ႉမႆႈတိုၵ်ႉဢုၼ်ႇ၊ဢမ်ႇၵိၼ်ၶဝ်ႈၽၵ်းၵတ်းၽၵ်းယဵၼ်။

(2)ၸႂ်ႉၸေႃႉၵၢင်၊မိူဝ်ႈၵိၼ်ၶဝ်ႈၵိၼ်ၽၵ်းၸွမ်းၵၼ်ပဵၼ်မူႇပဵၼ်ၽိူၼ် လူၺ်ႈလၢႆးၵိၼ်ၶဝ်ႈႁူမ်ႈမူႇ-ယူႇႁိူၼ်းလင်လဵဝ်ၼၼ်ႉႁႂ်ႈၸႂ်ႉၸေႃႉၵၢင် (ၵူၺ်းၵႃႈသင်ဝႃႈမီးၵူၼ်းပဵၼ်ၵေႃႉၼိုင်ႈႁူမ်ႈမူႇၶဝ်ႈ ၵိၼ်ၸွမ်းၵၼ်ၸိုင် ၸေႃႉၵၢင်ၸႂ်ႉဢမ်ႇလႆႈ၊ၸၢင်ႈတိတ်းၸပ်းၵၼ်)။

(3)လၢင်ႉမိုဝ်း။ဢဝ်ၼမ်ႉယႃလၢင်ႉမိုဝ်းဢၼ်မီးႁႅင်းဢႅလ်ႊၵေႃႊႁေႃႊ 75% ၶိုၼ်ႈၼိူဝ်သုၵ်ႈလၢင်ႉမိုဝ်းပၼ် ႁႂ်ႈမူတ်းသႂ်ယူႇတႃႇသေႇ ဢမ်ႇၼၼ် ပေႃးဢမ်ႇမီးဢႅလ်ႊၵေႃႊႁေႃႊႁႂ်ႈၸႂ်ႉၼမ်ႉသပ်ႉပျႃႇလၢင်ႉမိုဝ်းတႅၼ်း ၵေႃႈလႆႈ၊ သုၵ်ႈမိုဝ်းတၢင်းႁိုင်တီႈဢေႇသုတ်းယႃႇႁႂ်ႈယွမ်း 20 ၸႅၵ်ႉၵၢၼ်ႉ။

(4)မိူဝ်ႈဢွၵ်ႇတၢင်းၼွၵ်ႈမႃးလႄႈသင်၊ မိူဝ်ႈယိပ်းၶူဝ်းၶွင်တၢင်ႇၸိူဝ်ႉတၢင်ႇပိူင်သေ မိုဝ်းၵူဝ်ႈၵိူၵ်ႇဢမ်ႇမူတ်းသႂ် ၼၼ်ႉ ဢမ်ႇထုၵ်ႇလီဢဝ်မိုဝ်းယိပ်းတိူဝ်ႉတၢဝ်းၸွမ်းၼႃႈၸွမ်းတႃ၊ ၸူၵ်းသူပ်းၸူၵ်းပၢၵ်ႇ၊ ၶွၵ်းၶဵဝ်ႈ၊ ၶွၵ်းၶူႈၼင်၊ ၸီးႁူးႁူ၊ ယၢႆးၸွမ်းၽိဝ်ၼိူဝ်ႉၽိဝ်ၼင်တီႈမီးၶူမ်းမီးၵၢႆးမီးၸဵပ်းမီးယဵၼ်းဝႆႉ ၸိူဝ်းၼႆႉ။

(5)မိူဝ်ႈယူႇၸမ်ၵူၼ်းပဵၼ်လႄႈသင်၊ မိူဝ်ႈဢွၵ်ႇႁေႃဢွၵ်ႇႁိူၼ်းၵႂႃႇတၢင်းၼွၵ်ႈလႄႈသင်၊ မိူဝ်ႈၸမ်ပဵၼ်ၵႂႃႇ တီႈၵူၼ်းၵိုၼ်းၶွၼ်ႈၼမ်ၶဝ်ႈၵႄႈၵၢင်ပိူၼ်ႈလႄႈသင်၊ ယူႇၼႂ်းဢွင်ႈတီႈၵိတ်ႇၵႅပ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ ႁႂ်ႈသုပ်းသႂ်ႇပၼ် ၽႃႈပူၵ်ႉသူပ်းပၢၵ်ႇ/ၶူႈၼင် (ၼႃႈၵၢၵ်ႇ)တႃႇသေႇ။ ပေႃးဢမ်ႇၸမ်ပဵၼ်ယႃႇဢွၵ်ႇတၢင်းၼွၵ်ႈ ၶဝ်ႈၵႄႈၵူၼ်းၼမ်။ ပေႃးၵႂႃႇႁႂ်ႈသႂ်ႇၽႃႈတူမ်ႇပၢၵ်ႇ/ၶူႈၼင်။

(6)မိူဝ်ႈႁူပ်ႉထူပ်းၵၼ်ၽူႈလႂ်ၽႂ်သေဢမ်ႇဝႃႈ ဢမ်ႇတူင်ႉတၵ်ႉလူၺ်ႈလၢႆးယိပ်းမိုဝ်းသၼ်ႇမိုဝ်းၵၼ်၊ ၵွတ်ႇၸုပ်ႇၼူမ်ၵၼ်၊ လီၸႂ်ႉလၢႆးယုၵ်ႉမိုဝ်းႁွမ်းမိုဝ်း ဝႆႈတူင်ႉတၵ်ႉမႂ်ႇသုင်ၵၼ်။

(7)ၵၢၼ်ၸႂ်ႉၸေႃႉလူင်ႇလဵဝ်ႁူမ်ႈၵၼ်မိူၼ်ၼင်ႇၸႂ်ႉၸေႃႉၵၢင်၊ ၸႂ်ႉၵွၵ်းႁူမ်ႈၵၼ်မိူၼ်ၼင်ႇၵွၵ်းၼမ်ႉၵွၵ်းလဝ်ႈ၊ ၵွၵ်ႈသုၵ်ႈမိုဝ်း၊ ၽႃႈၸဵတ်ႉမိုဝ်း၊ ၽႃႈၸဵတ်ႉတူဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉၸၢင်ႈၸပ်းၵၼ်၊ ဢမ်ႇထုၵ်ႇလီၸႂ်ႉႁူမ်ႈၵၼ်။

(8)ယူႇၼႂ်းႁိူၼ်းဢမ်ႇဢွၵ်ႇၼွၵ်ႈႁိူၼ်း၊ ပိူဝ်ႈတႃႇႁႄႉၵင်ႈၵၢၼ်ၸပ်းတၢင်းပဵၼ်တၢင်းၼွၵ်ႈသေ ၼမ်းမႃးၽႄႈ လၢမ်းၸပ်းၵူၼ်းၼႂ်းႁိူၼ်း။

(9)ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ၸွမ်းၵၼ်လႄႈသင်၊ ဢူၺ်းၵေႃႉၵၼ်လႄႈသင်ဢမ်ႇထုၵ်ႇလီယူႇသဝ်းၵူဝ်ႈၼုၵ်း ထုၵ်းထူၵၼ်၊ တီႈဢေႇသုတ်းႁႂ်ႈၸုၵ်းႁိုဝ်ၼင်ႈႁၢင်ႇၵၼ်ဢမ်ႇယွမ်းၼိုင်ႈမဵတ်ႉထိုင်သွင်မဵတ်ႉ ႁိုဝ် ႁၢင်ႇၵၼ်မွၵ်ႈ 5-6 ထတ်း။

(10)မိူဝ်ႈၸမ်ပဵၼ်ဢွၵ်ႇၵႂႃႇတၢင်းၼွၵ်ႈၶဝ်ႈၼႂ်းၵႄႈၵူၼ်းတီႈၵူၼ်းၵိုၼ်း (တီႈဝတ်ႉဝႃး၊ တီႈပွႆးလၢမ်း၊ ပၢင်ၵုမ်၊ တီႈၵၢတ်ႇတီႈသႃး)ၸိူဝ်းၼႆႉ ႁႂ်ႈသႂ်ႇၽႃႈတူမ်းသူပ်းတူမ်းပၢၵ်ႇတူမ်းၶူႈလင်ၶႅမ်ႉၶႅမ်ႉလီလီ။

(11)ႁႂ်ႈလဵၼ်ႈႁႅင်းဢွၵ်ႇဢဵၼ်ဢွၵ်ႇႁႅင်းပၼ်တႃႇသေႇ ၼင်ႇႁိုဝ်တူဝ်ၶိင်းတေၵႅၼ်ႇၶႅင်မီးႁႅင်းလႄႈ မီးႁႅင်းၵမ်ႉတူဝ်လီ။

(12)ၵိၼ်ပၼ်ဢႁႃႇရၶဝ်ႈၽၵ်းတၢင်းၵိၼ် မၢၵ်ႇမႆႉမၢၵ်ႇတွၵ်ႇဢၼ်မီးၽွၼ်းလီတေႃႇတူဝ်ၶိင်း။

ၽူႈလႂ်ၽႂ်သေမဝ်ႇဝႃႈသင်ဝႃႈယိၼ်းႁူႉၼႂ်းဢူၵ်းၼႂ်းၸႂ်မီးပၵ်းၾၢင်ႁၢင်ႈပိူင်ၸိူင်ႉၼင်ႇ- ဢႆ၊ မီးၼမ်ႉမုၵ်ႈ၊ ၶေႃးၸဵပ်း၊ ႁိူဝ်ႉဢူၼ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ ယႃႇဝႆႉမဝ်မၢင်လႃးလႃး၊ ႁႂ်ႈၼႅတ်ႈၵႂႃႇထူပ်းမေႃယႃၵူတ်ႇထတ်းပၢႆးယူႇလီဝႆးဝႆး၊ မၼ်းသဵင်ႇ/ၸၢင်ႈၸပ်းရေႃးၵႃႇတၢင်းပဵၼ် COVID-19 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၵူၼ်းသႅၼ်းပၢၼ်လႂ်ပဵၼ်ၽႂ်ၸၢင်ႈၸပ်းတၢင်းပဵၼ်ငၢႆႈ?

ၵူၼ်းထဝ်ႈလႄႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇၸၢင်ႈၸပ်း(သဵင်ႇ)တၢင်းပဵၼ်ငၢႆႈလိူဝ်ပိူၼ်ႈ၊ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈၵူၼ်းထဝ်ႈလႄႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ၼႆႉ ႁႅင်းၵမ်ႉတူဝ်ဢေႇႁႅင်းၵမ်ႉတူဝ်ဢမ်ႇတဵမ်ထူၼ်ႈ၊ၵူၼ်းထဝ်ႈၸိူဝ်းဢႃႇယုယႂ်ႇႁႅင်း 80 ၶိုၼ်ႈၼိူဝ်ၼၼ်ႉ သင်ဝႃႈၸပ်းမႅၼ်ႈတၢင်းပဵၼ်ၸိုင်လီမႆႈၸႂ်၊တိုဝ်ႉတၢင်းတႃႇလွတ်ႈဢေႇ။ ၵူၼ်းၸိူဝ်းၸပ်းတၢင်းပဵၼ်ယဝ်ႉသေ ယူတ်းယႃယၢပ်ႇၸၢင်ႈလူႉသဵင်ႈသၢႆၸႂ်ၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၵူၼ်းၸိူဝ်းမီးရေႃးၵႃႇတၢင်းပဵၼ်ၵိုၵ်းတူဝ်ဝႆႉမိူၼ်ၼင်ႇ တၢင်းပဵၼ်ႁူဝ်ၸႂ်လႄႈလွတ်ႇလိူတ်ႈ၊ ယဵဝ်ႈဝၢၼ်၊ လိူတ်ႈၶိုၼ်ႈလိူတ်ႈသုင်၊ မွင်ၶေႃႈၸႂ်ၵပ်ႉ၊ မၢၵ်ႇႁဵင်းလႂ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ၽွၼ်းပၢင်ႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉတၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်းဝိတ်ႉ-19 ၼႂ်းမိူင်း

မိူဝ်ႈၽွင်းႁူဝ်လိူၼ်မၢတ်ႊၶျ်ၼၼ်ႉ ဢိင်ၼိူဝ်တၢင်းပဵၼ်ၵႃႇလလူင်ၼႆႉၸိုဝ်ႈယႂ်ႇလိုဝ်းလင်ၼႂ်းမိူင်းၶႄႇ၊ တႄႇလၢမ်းၽႄႈၵႂႃႇၼွၵ်ႈမိူင်းလၢႆၸိုင်ႈမိူင်းလႄႈ ၾိင်ႈထုင်းပွႆးလၢမ်းၼႂ်းမိူင်းတႆးမိူင်းထႆးမိူၼ်ၼင်ႇ ဢၼ်ဢၢၼ်းၸတ်းႁဵတ်းပွႆးသၢင်ႇလွင်း၊ ပၢင်ပွႆးယၢတ်ႇၼမ်ႉၶႂမ်ႈတဝ်ႈဝတ်ႉဝႃးၽႃသိူဝ်ႇဝိႁၢရ်ၵၢၼ်ႇၵျွင်း၊ ၸလွပ်ႈသႃလႃးႁူင်းထမ်းလူင်။ ပၢင်သွၼ်လိၵ်ႈတႆးၶၢဝ်းမႆႈဢၼ်ႁဵၵ်ႈၸိုဝ်ႈဝႃႈ ပၢင်သွၼ်ၾိင်ႈငႄႈပုတ်ႉထလႄႈ လိၵ်ႈလၢႆးတႆးၸိူဝ်းၼႆႉ လႆႈပူတ်းယႃႉပေႇပၢၵ်ႈလၢႆလၢႆပၢင်။ ၵူၺ်းၵႃႈပၢင်သွၼ်ဢၼ်ၸတ်းႁဵတ်းယဝ်ႉတူဝ်ႈၵႂႃႇ ၸဵမ်မိူဝ်ႈတၢင်းပဵၼ်ပႆႇလိုဝ်းလင်ၼၼ်ႉၵေႃႈမီးယူႇ။ သမ်ႉထႅင်ႈတၢင်းပဵၼ်လိုဝ်းလင်မႃးယဝ်ႉၵူၺ်းပႆႇထိုင်မႃး ၼႂ်းဝၢၼ်ႈၼႂ်းဢိူင်ႇလႄႈ ဢၼ်ၸတ်းပၢင်တေႇသၼႃႇႁေႃးထမ်းတြႃးလႄႈသင်၊ ဢၼ်ဢဝ်ႁူၵႂႃႇၼႃး ဢဝ်တႃၵႂႃႇႁႆႈသေၸတ်းႁဵတ်းပွႆးသၢင်ႇလွင်းယဝ်ႉတူဝ်ႈလီငၢမ်းၵႂႃႇၵေႃႈ သမ်ႉမီးယူႇလၢႆပၢင်ၼင်ႇၵဝ်ႇ။

ထႅင်ႈပိူင်ၼိုင်ႈတႄႉ ၾိင်ႈပွႆးသွၼ်းၼမ်ႉလိူၼ်ႁႃႈပီၼႆႉဢမ်ႇဝႃႈမိူင်းထႆး၊ မိူင်းမၢၼ်ႈ၊ မိူင်းတႆးလႆႈပူတ်းယႃႉ ၵိုတ်းလိုဝ်ႈၵၼ်ၵႂႃႇယဝ်ႉ၊ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈပွႆးသွၼ်းၼမ်ႉၼႆႉ တီႈၵူၼ်းၵိုၼ်းၼၼ်ႉ ၸၢင်ႈမီးၵၢၼ်ဢိူမ်ႈၽိုတ်ႉဢီးၵၼ် ၵူဝ်ႈၼုၵ်းထုၵ်းထူၵၼ်တိူဝ်ႉၼိူဝ်ႉတိူဝ်ၼင်ၵၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉသေ ၵူဝ်ၸိူဝ်ႉမႅင်းတၢင်းပဵၼ်လၢမ်းၽႄႈၸပ်းၵၼ် မီးလွင်ႈလူႉယႂ်ႇသုမ်းၼမ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉၵၢၼ်ၶိုၼ်ႈဝတ်ႉၵျွင်းလွင်းမွၵ်ႇပီၵဝ်ႇပီမႂ်ႇ၊ လမ်ႁူဝ်ၵၼ်ႇတေႃး ႁူဝ်ၵျွင်းလႂ်၊ ၵၢၼ်လမ်ႁူဝ်ၵၼ်ႇတေႃးပေႃႈထဝ်ႈမႄႈၵႄႇထဝ်ႈဝၢၼ်ႈထဝ်ႈၼႃး ဝၢၼ်ႈတႂ်ႈဝၢၼ်ႈၼိူဝ်လႂ်ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ မီးၵၢၼ်ႁၢမ်ႈႁႄႉၵၼ်ၼင်ႇၵဝ်ႇယဝ်ႉ။

ၾၢႆႇၼိုင်ႈတၢင်းၼိုင်ႈ ပီႈၼွင်ႉၵူၼ်းမိူင်းၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မျႅၼ်ႇမႃႇ ပီႈၼွင်ႉၵူၼ်းမိူင်းတႆး ၸိူဝ်းၶဝ်ႈၵႂႃႇ ႁဵတ်းၵၢၼ် မိူင်းၶႄႇ၊ မိူင်းထႆး ဢိၵ်ႇ ၼွၵ်ႈမိူင်းၶဝ် ၸိူဝ်းပွၵ်ႈၶိုၼ်းဝၢၼ်ႈၵဝ်ႇမိူင်းလင်တၢင်းႁိူၼ်းတၢင်းယေး ၸိူဝ်းၼႆႉထူပ်းတၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇၵၼ်။ လႆႈပွၵ်ႈမႃးၵၵ်းၶင်တူဝ်ယူႇဝႆႉၸွမ်းသုမ်ႉၸွမ်းထဵင်ၼွၵ်ႈဝၢၼ်ႈၼွၵ်ႈ ဝဵင်းၶၢဝ်းတၢင်း 14 ဝၼ်း။ ပူၼ်ႉ 14 ဝၼ်းယဝ်ႉ ၵူတ်ႇထတ်းဢမ်ႇမီးတၢင်းပဵၼ်ဢမ်ႇမီးလူမ်းမႆႈၶႆႈၼၢဝ် ၸင်ႇၶဝ်ႈဝၢၼ်ႈလႆႈ။ ၸိူဝ်းၶဝ်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်မိူင်းထႆးတူၵ်းၵၢၼ်တူၵ်းငၢၼ်းယဝ်ႉသေ ပွၵ်ႈၶိုၼ်းဝၢႆးဢိုတ်းႁပ်း လၢၼ်ႇႁူဝ်ၶူဝ်မႄႈသၢႆ-တႃႈၶီႈလဵၵ်း (23/3/2020)မႃးၼၼ်ႉ ၾင်ႇတၢင်းမိူင်းထႆးလႆႈၵၵ်းၶင်တူဝ်တီႈဝတ်ႉလွႆဝဝ်း 14 ဝၼ်း၊ ၶၢမ်ႈမႃးတၢင်းမိူင်းတႆးတႃႈၶီႈလဵၵ်းယဝ်ႉ လႆႈၵၵ်းၶင်တူဝ်ထႅင်ႈ 14 ဝၼ်း လႆႈငိၼ်းၼင်ႇၼႆ။ သင်ဝႃႈပွၵ်ႈထိုင်ဝၢၼ်ႈၵဝ်ႇမိူင်းၼွၼ်းယဝ်ႉ သမ်ႉလႆႈယူႇၼွၵ်ႈဝၢၼ်ႈထႅင်ႈ 14 ဝၼ်း။

ယၢမ်းလဵဝ် ၶၢႆႉပဵၼ် 21 ဝၼ်း။ ႁူင်းႁဵၼ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ဢၼ်ပိုတ်ႇ ႁူဝ်လိူၼ်ၵျုၼ် ၵူႈပီၼၼ်ႉ ပီၼႆႉ ဢမ်ႇၸၢင်ႈပိုတ်ႇ။ ႁူင်းႁဵၼ်း ၼႂ်းမိူင်းထႆးၵေႃႈ တေႃႈၼင်ႇၼၼ် ၵူႈပီ ပိူတ်ႇၼႂ်းလုၵ်ႈလိူၼ်မေႊ ပီၼႆႉ ၶၢႆႉပႅတ်ႈ ဝႃႈတေပိူတ်ႇၼႂ်းႁူဝ်လိူၼ် ၵျူႊလၢႆႊ။

တုမ်ႉတိူဝ်ႉၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီးၵူႈမိူင်းမိူင်းၼႂ်းလူၵ်ႈ

ယွၼ်ႉၽေးတၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉၼႆႉသေ လၢႆလၢႆၸိုင်ႈမိူင်း ယူႇတီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၸီႉသင်ႇဢိုတ်းႁပ်းႁၢင်ႈတိူၵ်ႈ လူင်ၵၢၼ်ၵႃႉလူင်၊ ၵၢတ်ႇလူင်၊ ၵၢတ်ႇၼတ်ႉ၊ ႁူင်းထုပ်ႉတီမူၺ်း၊ ဝၢင်းလဵၼ်ႈႁႅင်း၊ ဝၢင်းၶႅင်ႇမႃႉ၊ မိပ်ႇၼူတ်ႈ ၽႅၼ်မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇ၊ ႁူင်းငဝ်းတူင်ႉလူင်၊ ႁၢၼ်ႉၶၢႆၶဝ်ႈၽၵ်းတၢင်းၵိၼ် ၶိူင်ႈၵိၼ်ယႅမ်ႉၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ၊ ႁၢၼ်ႉၼမ်ႉၼဵင်ႈ ၵေႃႇၾီႇ၊ ပၢင်မူၼ်ႈသိူဝ်း၊ ဢၢပ်ႇဢူပ်ႇၼူတ်ႈ၊ ႁူင်းႁဵၼ်း၊ ၸၼ်ႉၸွမ် ၸိူဝ်းၼႆႉ ၸူဝ်ႈၶၢဝ်းႁၢၼ်ႉတေႃႇငဝ်းလၢႆး လီၶိုၼ်ႈမႃး။ ႁၢမ်ႈသိုဝ်ႉၶၢႆလဝ်ႈ ပီႇယႃႇ ၶိူင်ႈၼမ်ႉဢၼ်မီးဢႅလ်ႊၵေႃႊႁေႃႊ ၸိူဝ်းၼႆႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉ ၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီး ၵူၼ်းတူၵ်းၵၢၼ်တူၵ်းငၢၼ်းၼမ်၊ မၢင်ၵေႃႉငိုၼ်းမူတ်း ဢမ်ႇမီးၵိၼ်မီးၸၢႆႇ ၸႂ်ႁူင်ႈၸႂ်တူၵ်း ၸႂ်ဢမ်ႇလီၵၼ်တင်းၼမ်။

ထႅင်ႈပိူင်ၼိုင်ႈၵေႃႈ ဢွၵ်ႇမၢႆမီႈၶိုၵ်ႉၶၵ်ႉ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၶိူဝ်ႊၾိဝ်ႊ ႁၢမ်ႈဢွၵ်ႇၼွၵ်ႈႁိူၼ်း တင်ႈတႄႇ 10 ၵၢင်ၶိုၼ်းထိုင် 4 မူင်းၵၢင်ၼႂ်။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈၸိူဝ်းတူင်ႉၼိုင်ႁဵတ်းၵၢၼ် မီးဝႂ်ဢၼုၺၢတ်ႈ မိူၼ်ၼင်ႇ- ၾၢႆႇမေႃယႃ၊ ၵၢၼ်ယေးငိုၼ်း၊ ၽူႈပႂ်ႉယၢမ်းၵၢင်ၶိုၼ်း၊ ၵၢၼ်တေႃႉတၢင်ႇၵူၼ်းပဵၼ်၊ ၵၢၼ်တေႃႉတၢင်ႇၶူဝ်းၶွင်ၵိၼ်ၶွင်ၸႂ်ႉ၊ ၵၢၼ်တေႃႉသူင်ႇယႃႈယႃလႄႈ ၶိူင်ႈမိုဝ်းမေႃယႃ၊ သူင်ႇလိၵ်ႈၽိုၼ်ၶၢဝ်ႇ၊ တေႃႉတၢင်ႇၼမ်ႉမၼ်း၊  ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ် တႃႈႁိူဝ်းဝိၼ်၊ တေႃႉတၢင်ႇၵုၼ်သိၼ်ၵႃႉၶဝ်ႈ-ဢွၵ်ႇမိူင်း ၸိူဝ်းၼႆႉ ၵႂႃႇမႃးလႆႈယူႇ။

ၼႂ်းလုၵ်ႈလိူၼ်ၵျုၼ်ၼႆႉတႄႉ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈ လူတ်းယွၼ်ႇမၢႆမီႈ ႁၢမ်ႈဢွၵ်ႇၼွၵ်ႈမိူင်း ၶၢႆႉပဵၼ် ၵၢင်ၶိုၼ်း 12 တေႃႇ – ၵၢင်ၼႂ် 4 မူင်း။ မိူင်းထႆးသမ်ႉ 11 မူင်း တေႃႇ ၵၢင်ၼႂ် 3 မူင်း။

မိူင်းဢမေႊရိၵႃႊၵူၼ်းၸပ်းတၢင်းပဵၼ်ၼမ် လူႉတၢႆၼမ်ၵွပ်ႈသင်?

မိူဝ်ႈ 22/1/2020 မိူဝ်ႈၶႄႇပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဢိုတ်းႁပ်းဝဵင်းဝူႊႁၢၼ်ႉ ဝၼ်းဢွၼ်တၢင်းသုတ်းၼၼ်ႉ မိူင်းဢမေႊရိၵႃႊ မီးၵူၼ်းၸပ်းတၢင်းပဵၼ် 11 ၵေႃႉ၊ ၸွမ်ၸိုင်ႈထရမ်ႉ တွပ်ႇလၢတ်ႈၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇၶဝ်ဝႃႈ ဢမ်ႇၸႂ်ႈလိူင်ႈယႂ်ႇ ၵုမ်းၵမ်လႆႈယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈဝၢႆးမႃး မီးၵူၼ်းပဵၼ်ၵူၼ်းတၢႆၼမ်သုတ်းၼႂ်းလူၵ်ႈ၊ မိူဝ်ႈ 1/4/2020 မီးၵူၼ်းပဵၼ် 188,592 ၊ လူႉတၢႆ 4,056 ၵေႃႉ။ ထိုင်မႃးၽွင်းႁၢင်လိူၼ်ဢေႊပရိူဝ်ႊၼႆႉ မီးၵူၼ်းပဵၼ် 3 သႅၼ်ပၢႆ၊ လူႉတၢႆ 3 မိုၼ်ႇပၢႆ။

ထိုင်ၼႂ်း ႁူဝ်လိူၼ်ၵျုၼ်ႊ (6/6/2020) မိူင်းဢမေႊရီႊၵႃႊ မီးၵူၼ်းပဵၼ် 1,965,912 ၵေႃႉ ၊ ၵူၼ်းတၢႆ 111,394 ၵေႃႉ။

လွင်ႈယူပ်ႈယွမ်းတႄႉ ၵွပ်ႈပွႆႇလူမ်ဝႆႉမဝ်မၢင်၊ ဢမ်ႇဝၢင်းၽႅၼ်ၸတ်းၵၢၼ်ႁႄႉၵင်ႈလီလီ။ ပိူင်လူင်မၼ်း ဢမ်ႇမီးၽႃႈတူမ်းပၢၵ်ႇ/ၶူႈၼင်ၵုမ်ႇထူၼ်ႈ၊ ၶိူင်ႈမႆႉၶိူင်ႈမိုဝ်းၵၢၼ်မေႃယႃ၊ ၶိူင်ႈၸွႆႈထူၺ်ႈၸႂ်ႁၢႆၸႂ် ဢမ်ႇၵုမ်ႇထူၼ်ႈ၊ ယႃႈယႃၵိၼ်၊ ဝၵ်ႉသိၼ်ႊသမ်းႁႄႉၵင်ႈတၢင်းပဵၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ဢမ်ႇမီး သေ ဢမ်ႇၵႃး ၵူၼ်းဢမေႊရီၵၼ်ႊ သူင်ယူႇလွတ်ႈလႅဝ်း၊ ဢမ်ႇၵျိူၵ်ႈ ဢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈဢွၵ်ႇမၢႆမီႈ ႁႄႉႁၢမ်ႈ လႄႈ ထိုင်တီႈ ဢွၵ်ႇၼႄ ၵၢင်ၸႂ် ၺႃး ပလိၵ်ႈႁႄႉႁၢမ်ႈ ၵမ်ၵိၼ်း လႄႈ ထိုင်တီႈၵူၼ်းပေႃးလႆႈၵေႃႉၼိုင်ႈ။ လုၵ်ႉဢဝ်ၼၼ်ႉ သေ ယဵၼ်းပဵၼ် ပၢင်လုၵ်ႉႁိုၼ်ႇ ႁၢၼ်ႉတေႃႇယၢမ်းလဵဝ် ယင်းပႆႇၵႄႈလိတ်ႈၵၼ်ယဝ်ႉ။

ၵူၺ်းၵႃႈ မိူဝ်ႈလဵဝ် ဢမေႊရိၵၼ်ႊၵေႃႈ မီးၶၢဝ်ႇဢွၵ်ႇမႃးဝႃႈႁဵတ်းဢွၵ်ႇလႆႈဝၵ်ႉသိၼ်ႊ ႁႄႉၵင်ႈတၢင်းပဵၼ် ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉၼႆႉလႆႈယဝ်ႉ၊ တေၸႂ်ႉၵႂႃႇပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ်ၼႂ်းလိူၼ်မေႊၼႆႉ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ မိူင်းၵျပၢၼ်ႇ၊ မိူင်းၶႄႇ ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ဢွၼ်ၼႃႈၼႆႉႁဵတ်းဢွၵ်ႇမႃး ယႃႈယႃႁႄႉၵင်ႈတၢင်းပဵၼ်ၼႆႉလႆႈယဝ်ႉ ၼႆၼင်ႇၵဝ်ႇ။ မိူင်းထႆး သင်ႇသိုဝ်ႉတီႈမိူင်းၵျပၢၼ်ႇ မိူဝ်ႈ 31/3/2020 မႃးထိုင်မိူင်းထႆး 4 မိုၼ်ႇမဵတ်ႉ၊ ထိုင်မႃးၼႂ်းလိူၼ်ဢေႊပရိူဝ်ႊ သင်ႇသိုဝ်ႉတီႈၶႄႇလႄႈၵျပၢၼ်ႇထႅင်ႈႁိမ်း 3 သႅၼ်မဵတ်ႉ ၼႆယဝ်ႉ။

လွင်ႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းၼႂ်းမိူင်းလႄႈၼွၵ်ႈမိူင်း

ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉၸဝ်ႈပိုၼ်ၶမ်း ၽယၵ်ႉဝူင်း၊ ၽူႈယႂ်ႇၼႂ်းတူင်ႇဝူင်းတႆးၸီႉၸမ်ႈၼႄႉၼမ်းဝႃႈ-“ယွၼ်ႉတၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ-19 ၽႄႈလၢမ်းလႄႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉထိုင်တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းတင်းလုမ်ႈၾႃႉ။

1.ႁဵတ်းႁႂ်ႈမိူင်းၸိူဝ်းမီးဢမ်းၼၢၸ်ႈၸိူင်ႉၼင်ႇဢမေႊရိၶိူဝ်ႊ၊မိူင်းရတ်ႉသျိူဝ်ႊ၊မိူင်းၶႄႇလူင်ၸိူဝ်းၼႆႉဢဝ်ၵၢၼ်မိူင်းႁဵတ်းလွင်ႈတၢင်းမၼ်းသေႁႃတၢင်းၽိတ်းသႂ်ႇၵၼ်။

2.ႁဵတ်းႁႂ်ႈမိူင်းၼွၵ်ႈလုၵ်ႈၸုမ်းၸိူင်ႉၼင်ႇမိူင်းထႆဝၼ်းထၢင်ႇၽိတ်းၼိူဝ်ၸုမ်းပၢႆးယူႇလီလုမ်ႈၾႃႉ (WHO) ။

3.ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ၵိၼ်ၸၢင်ႈ (လုၵ်ႈၸၢင်ႈ) တူၵ်းၵၢၼ်ၵပ်ႉၵိၼ်းၵၢၼ်ႁႃလဵင်ႉတွင်ႉတူဝ်ႈတင်းလုမ်ႈၾႃႉ။

4.ႁဵတ်းႁႂ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်းၸိူဝ်းပႆႇၶိုၼ်ႈယႂ်ႇၸိူင်ႉမိူင်းမၢၼ်ႈ၊မိူင်းလၢဝ်းဢမ်ႇတၼ်းတင်ႈတူဝ်ၵႂင်ဝင်ႇဝိူဝ်ႈႁႃလၢႆးဢွၵ်ႇဢမ်ႇႁၼ်။

5.ႁဵတ်းႁႂ်ႈတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းတႅၵ်ႇယၢႆႈၵၼ် လူၺ်ႈဢမ်ႇလႆႈတင်ႈၸႂ် ၵွပ်ႈၵူဝ်တိူဝ်ႉဢႃႇယုသၢႆၸႂ်ၽႂ်မၼ်းလႄႈ လၢမ်းတေႃႇထိုင်ၼႃႈႁိူၼ်း (ၶွပ်ႈၶူဝ်း) ႁဵတ်းႁႂ်ႈၽႂ်ဢမ်ႇယုမ်ႇၽႂ်လႆႈ။

6.ပဵၵ်ႉသမ်ႉဝႃႈတိူဝ်ႉယဝ်ႉၸပ်းယဝ်ႉထိုင်ဢႃႇယုသၢႆၸႂ်မွၵ်ႈ 1% ထိုင် 5% ၵူၺ်းသေတႃႉၵေႃႈ ၵွပ်ႈတိတ်းၸပ်း ၵၼ်ငၢႆႈဝႆးလူၺ်ႈဢမ်ႇႁူႉတူဝ်လႄႈ တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းတိုၼ်ႇၽၢၼ်ႈၵူဝ်ႁႄၵၼ်လိူဝ်သေတၢင်းပဵၼ်တင်းလူင်-ဝႃႈၼင်ႇၼႆယဝ်ႉ။

တၢင်းပဵၼ် COVID-19 ၼႆႉ ၸွမ်းၼင်ႇၸဝ်ႈပၢႆးမေႃၶဝ်ထတ်းထွင်တူၺ်း ယင်းပႆႇႁူႉၼႄႉၼွၼ်းတႅတ်ႈတေႃးဝႃႈ လုၵ်ႉတီႈလႂ်မႃးတႄႉတႄႉ။ ၵမ်ႈၽွင်ႈဝႃႈလုၵ်ႉမႃးတီႈဝိင်ႇ၊ ၵူၼ်းမိူင်းၶႄႇၵိၼ်ဝိင်ႇၸပ်းမႅၼ်ႈၸိူဝ်ႉမႅင်းသေ လၢမ်းၽႄႈ ထိုင်ၵူၼ်းတေႃႇၵူၼ်းၸပ်းၵၼ်။ ၵမ်ႈၽွင်ႈဝႃႈလုၵ်ႉမႃးတီႈဝိင်ႇၼင်ႇၵဝ်ႇ၊ ၵူၺ်းၵႃႈပဵၼ်ငူး တေႃႉၸိူဝ်ႉမႅင်း မႃးၸပ်းၵူၼ်းမိူၼ်ၼင်ႇငူးၵႂႃႇၵိၼ်ဝိင်ႇ၊ ၵူၼ်းသမ်ႉၵႂႃႇၶႃႈႁႅမ်ငူးသေဢဝ်မႃးၵိၼ်။

ၵမ်ႈၽွင်ႈဝႃႈပဵၼ်ၶႄႇႁဵတ်းဢွၵ်ႇၸင်ႇႁွင်ႉဝႃႈၸိူဝ်ႉမႅင်းဝႆးရသ်ႉဝူႊႁၢၼ်ႉ၊ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈမၼ်းၵိူတ်ႇဢွၵ်ႇလၢမ်းၽႄႈမႃး တီႈဝဵင်းဝူႇႁၢၼ်ႇဢွၼ်တၢင်း။ ၵမ်ႈၽွင်ႈဝႃႈၸိူဝ်ႉမႅင်းဝႆးရသ်ႉမိူင်းၶႄႇ၊ တူဝ်ယၢင်ႇမိူၼ်ၼင်ႇၽူႈၼမ်း မိူင်းဢမေႊရိၵႃႊ ၸွမ်ၸိုင်ႈၻူဝ်ႊၼေႃႊ ထရမ်ႉ ႁွင်ႉဝႃႈ China-virus လႂ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈယဝ်ႉ ၼင်ႇႁိုဝ်ပေႃးတေပဵၼ်ၵၢင်၊ မီးလွင်ႈၽႃႇၵၢင်ဝၢင်းၶိုင်ႈပဵၼ်ထမ်းၼၼ်ႉ ၸုမ်းပၢႆးယူႇလီ လုမ်ႈၾႃႉ (WHO) ၸင်ႇတၢင်ႇၸိုဝ်ႈပၼ်သဵင်မၼ်းဝႃႈၸိူဝ်ႉမႅင်း COVID-19 ။ CO လုၵ်ႉမႃးတီႈၸိူဝ်ႉမႅင်း ၶူဝ်ႊရူဝ်ႊၼႃႊ Corona ၊ VI လုၵ်ႉမႃးတီႈဝႆးရသ်ႉ Virus ၊ D လုၵ်ႉမႃးတီႈရေႃးၵႃႇ Disease ၊ 19 သမ်ႉလုၵ်ႉမႃးတီႈပီၶရိတ်ႉ 2019 ။ ႁူမ်ႈပဵၼ်တူဝ်ယၢဝ်း Coronavirus Disease 2019 (COVID 19) ဝႃႈၼင်ႇၼႆ။

ၶေႃႈမုလ်းၶၢဝ်ႇ https://www.worldometers.info/coronavirus/ ငဝ်းလၢႆးလိုၼ်းသုတ်းဝၼ်းတီႈ 6/6/2020 ၵၢင်ၼႂ် 12  မူင်း တဵင်  ၼႂ်းလူၵ်ႈၼႆႉတၢင်းပဵၼ် COVID-19 ၽႄႈလၢမ်းၵႂႃႇထိုင် 210 မိူင်းယဝ်ႉ။ ၵူႈၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈၵၼ် မီးၵူၼ်းၸပ်းတၢင်းပဵၼ် 6,851,717ၵေႃႉ၊ လူႉတၢႆတင်းမူတ်း 398,260ၵေႃႉ၊ ယႃၶႅၼ်း 3,351,406 ၵေႃႉ။ ယၢမ်းလဵဝ် ၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ၵူၼ်းတိတ်းၸပ်းၸိူဝ်ႉမႅင်း ႁူမ်ႈတင်းမူတ်းမီး 236 ၵေႃႉ တၢႆ 6 ၵေႃႉ၊ ယႃၶႅၼ်း 151 ၵေႃႉ။ ၵူၼ်းၸပ်းတၢင်းပဵၼ် ၼႂ်းမိူင်းတႆး တင်းမူတ်း မီး 9 ၵေႃႉ၊ ယႃႇၶႅၼ်း 7 ၵေႃႉ၊ တိုၵ်ႉယႃယူႇ 2 ၵေႃႉ။ ဢၼ်တိုၵ်ႉထၢင်ႇထိူမ်သေ ၵူတ်ႇထတ်းပႂ်ႉတူၺ်းဝႆႉယူႇ မီးၵူၼ်းၼပ်ႉႁူဝ်ပၢၵ်ႇ။

လၢႆးႁႄႉၵင်ႈ

ၵွပ်ႈတၢင်းပဵၼ်ၼႆႉ တိုၵ်ႉၽႄႈၸပ်းၵၼ်ယူႇၵူႈဝၼ်း၊ ၵူၼ်းဢၼ်တၢႆယွၼ်ႉမၼ်းၵေႃႈ ၼမ်ၶိုၼ်ႈယူႇတိၵ်း တိၵ်းလႄႈ မၼ်းတေ မွတ်ႇႁၢႆ ၵႂႃႇမိူဝ်ႈလႂ် ၽႂ်ဢမ်ႇလၢတ်ႈလႂ်ႈ။ ပေႃးယူႇမဝ်ၵိၼ်မၢင် ဢမ်ႇႁဵတ်းၸွမ်း ၶေႃႈၸီႉသင်ႇ မေႃယႃ လႄႈ ၾၢႆႇယူႇလီ ၸိုင်ႈမိူင်း ၸီႉသင်ၸိုင် တေၸပ်းၽႄႈၵၼ် ႁၢဝ်းႁႅင်း မႃးၶိုၼ်း၊ ဢၼ်တၢႆယွၼ်ႉၵေႃႈ တေၸၢင်ႈၼမ်ၶိုၼ်ႈထႅင်ႈ။

ၵွပ်ႈၼၼ် တေလႆႈ ၵႆႉလၢင်ႉမိုဝ်း၊ ပေႃးဢွၵ်ႇတၢင်းၼွၵ်ႈ တေလႆႈသႂ်ႇၽႃႈပူၵ်ႉပၢၵ်ႇ၊ ယႃႇယိပ်းတၢဝ်း ၸွမ်းႁၢဝ်း ၸွမ်းၽၵ်းတူ ၸွမ်းၽိူၼ် ၸွမ်းတင်ႇ ။ ပေႃးပဵၼ်လႆႈ သႂ်ႇဢႅပ်ႇ/တဝ်ႈယႃလင်ႉမိုဝ်း ဝႆႉၸွမ်းသေႇသေႇ သေ ၵႆႉလၢင်ႉထူပၼ်။ ပေႃးပွၵ်ႈႁိူၼ်း လၢႆၶူဝ်း၊ လၢင်ႉမိုဝ်း ဢၢပ်ႇၼမ်ႉယဝ်ႉ ၸင်ႇ ၶဝ်ႈၵႄႈ ၵူၼ်းၼႂ်းႁိူၼ်း။ ပေႃးယႃႇ လွတ်ႈလႆႈ တေလႆႈဝႄႈ တီႈၵူၼ်းၶွၼ်ႈၵိုၼ်း။ ပေႃးဢမ်ႇလူဝ်ႇႁႅင်းၼႃႇ ဢမ်ႇပေႃးလီၵႆႉဢွၵ်ႇတၢင်းၼွၵ်ႈ။

ဝႆႉၼၵ်းၵႅတ်ႇၵင်ႈတူဝ်ၵဝ်ႇ ယႃႁႂ်ႈၸပ်းတၢင်းပဵၼ်ၵွၼ်ႇ ၸင်ႇတေပဵၼ်ၵၢၼ် ၸွႆႈထႅမ်ၵၢၼ် ၵႅတ်ႇၵင်ႈ ၸိူဝ်ႉမႅင်း ဢမ်ႇၸပ်းၽႄႈၸူးၵူၼ်းတၢင်ႇၵေႃႉ။

ဢိင်ၶေႃႈမုလ်း-

(1) worldometers.info

(2) bangkokbiznews.com

(3) ႁွင်ႈၵၢၼ်ၾၢႆႇယူႇလီ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်

(4) ပပ်ႉမႅၵ်ႉၵၸိၼ်းၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ မေႊ 2020

ၸၢႆးၽွၼ်းလီ

ၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ