တႃႇသၢင်ႈပွင်တၢင်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇပုၼ်ႈတူဝ်ၵဝ်ႇ ၼႃႈႁိူၼ်း ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း ဝၢၼ်ႈမိူင်း ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼၼ်ႉ ဢွၼ်တၢင်းသုတ်း တၵ်းတေလႆႈၶတ်းၸႂ် ပူၵ်းပွင် သၢင်ႈၼမ်ႉၵတ်ႉတၢင်းၶႅၼ်ႇထႅမ်ၺၢၼ်ႇပၺ်ၺႃတၢင်းလၵ်းလႅမ် ပိုၼ်ႉထၢၼ် ပိူင်ၵူၼ်းလၢႆလိူင်ႈလၢႆယၢင်ႇလူးၵွၼ်ႇ။ လၵ်းလၵ်းလူင်မၼ်းၵေႃႈ ၽႃးသႃလိၵ်ႈလၢႆးၵႂၢမ်းလၢတ်ႈပေႃႈမႄႈ တူဝ်ၵဝ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
ႁူမ်ႈဝႃႈ ဢၼ်ဢဝ်လိၵ်ႈတႆးၵႂၢမ်းတႆးတႅမ်ႈဝႆႉပိုၼ်းတႆး တၢင်းႁူႉတၢင်းလၵ်းလႅမ်လၢႆလွင်ႈလၢႆပိူင်ၼၼ်ႉ လူၺ်ႈႁဵတ်ႇၽူလ် ဢၼ်ႁဝ်းၵႆႉၵႆႉပိၼ်ႇမႄးလိၵ်ႈတႆးႁဝ်း လုၵ်ႉတီႈလိၵ်ႈထူဝ်ႇငွၵ်ႈ မႃးပဵၼ်တူဝ်မူၼ်းလၢႆပွၵ်ႈ လၢႆၵမ်း လၢႆႁုၼ်ႈလၢႆသႅၼ်းပၢၼ်သေ ပွႆႇပိုၼ်ႉပႅတ်ႈလိၵ်ႈၵဝ်ႇလိၵ်ႈမွင် ဢၼ်ပဵၼ်ပိုၼ်းၵဝ်ႇၸဝ်ႈၶွင် ၵႂႃႇၸွမ်း ၽိုၼ်လိၵ်ႈၽိုၼ်လၢႆးပၢၼ်ယဝ်ႉပၢၼ် ဢမ်ႇမီးၽႂ်ၶိုၼ်းသိုပ်ႇပွင်မႄးပိၼ်ႇ တႅမ်ႈဢွၵ်ႇ ၸွမ်းလိၵ်ႈဢၼ်လၢႆႈ မႄးမႂ်ႇၵေႃႈႁင်းမၼ်း ၵူၼ်းႁူႉၵူၼ်းမေႃ ၵူၼ်းမီးတၢင်းၵတ်ႉၶႅၼ်ႇ ၾၢႆႇလႂ်ၾၢႆႇၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇဢဝ်မႃးတႅမ်ႈ ဢွၵ်ႇပိုၼ်ၽႄႈၵေႃႈႁင်းမၼ်း ၵူၼ်းၵတ်ႉၶႅၼ်ႇလိၵ်ႈပိူၼ်ႈၵႂၢမ်းပိူၼ်ႈၵေႃႈ ဢမ်ႇဢဝ်မႃးပိၼ်ႇတႅမ်ႈပဵၼ်ၾၢႆႇတႆး ပိူဝ်ႈတႃႇၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းသူၼ် ဢၼ်ဢမ်ႇႁူႉၽႃးသႃလိၵ်ႈလၢႆးၵႂၢမ်းပိူၼ်ႈ တေလႆႈဢၢၼ်ႇလႆႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းႁူႉ ၵေႃႈႁင်းမၼ်း။ ၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈ ၵူၼ်းတႆးထုၵ်ႇဢိုတ်းႁူဢိုတ်းတႃမႃးၶၢဝ်းယၢမ်းႁိုင်ၵေႃႈႁင်းမၼ်းလႄႈ ၸင်ႇဝႃႈ လၢႆလွင်ႈလၢႆၾၢႆႇႁဝ်းဢမ်ႇၶိုတ်းပိူၼ်ႈၼၼ်ႉ မၼ်းၵေႃႈဢမ်ႇပႅၵ်ႇၸႂ်။
ၵမ်ႈၼမ်တေလၢတ်ႈသင်ႇသွၼ်ၵၼ် ပၼ်တၢင်းႁူႉၵၼ် လူၺ်ႈၵၢၼ်လၢတ်ႈၶဝ်ႈႁူသေတွင်းယမ်ဢဝ်ဝႆႉၼႂ်းၸႂ် ၽႂ်မၼ်း တၢင်းပၢၵ်ႇတေႃႇပၢၵ်ႇ သူပ်းတေႃႇသူပ်း ဢမ်ႇတႅမ်ႈဢွၵ်ႇပဵၼ်လိၵ်ႈပဵၼ်လၢႆး။ ပေႃးႁိုင်ၼၢၼ်း ထွႆႈၵႂၢမ်း ၵေႃႈပိူင်ႈ ၵႂၢမ်းမၢႆတီႈပွင်ႇႁဝ်းၵေႃႈပိူင်ႈၵၼ်ပဵၼ်လၢႆလၢႆး ဝူၼ်ႉၵေႃႉပၢႆးပၢႆးဢမ်ႇမိူၼ်ၵၼ်။ ယွၼ်ႉၼၼ် ယူႇတီႈ တၢင်းႁူႉ တၢင်းဝူၼ်ႉပွင်ႇၽႂ်မၼ်းသေလႄႈ ပိူင်ႁဝ်းၸင်ႇဢမ်ႇမိူၼ်ၵၼ်။ ၽွင်းယၢမ်းႁဝ်းၸႂ်ႉလိၵ်ႈတႆး ပၢၼ်ဢမ်ႇမီးတူၼ်းသဵင် ပၢၼ်မီးတူၼ်းသဵင် 3 သဵင် ၸမ်ႈၼႃႈၸမ်ႈတႂ်ႈၼၼ်ႉ ၸိူဝ်းဢမ်ႇလႅၼ်ႇလိၵ်ႈ လႅၼ်ႇၵႂၢမ်းၵေႃႈ ဢၢၼ်ႇၽိတ်းဢၢၼ်ႇၽူၼ် (မူႇပီႈၸုမ်းၼွင်ႉ “မူပီးၸူမ်ၼွင်” / မႃးၽုင်သၢတ်ႇယွၵ်း “မႃၾုင်သတ်းယွၵ်း”) လႂ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ပေႃးဢဝ်မႃးပဵၼ်ၵႂၢမ်းယွၵ်ႇၵိူဝ်ႉၵၼ်လဵၼ်ႈ။
လၢႆလွင်ႈလၢႆပိူင် ဢၼ်ႁဝ်းဝူၼ်ႉဢမ်ႇၶိုတ်းဢမ်ႇထုၵ်ႇမႅၼ်ႈ ဢမ်ႇတၵ်ႉၶၢတ်ႈလၢမ်းၼပ်ႉသွၼ်ႇ ယင်ႇထတ်းလႆႈ မႅၼ်ႈယမ် မိူၼ်ၵူၼ်းတႃဝွတ်ႇလုပ်ႈၵမ်းၸၢင်ႉ ၵေႃႉၵမ်းမႅၼ်ႈဝႂ်ႁူၵေႃႈဝႃႈ ပဵၼ်ဝီး၊ ၵေႃႉၵမ်းမႅၼ်ႈငႃးၵေႃႈဝႃႈ ပဵၼ်လဵၵ်းၸီး၊ ၵေႃႉၵမ်းၺႃးႁၢင် ၵေႃႈဝႃႈပဵၼ်ၸိူၵ်ႈ ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ၶဝ်ႈၸႂ်ထၢင်ႇၽႂ်ထၢင်ႇမၼ်း ဝူၼ်ႉဢဝ်ႁင်းၽႂ် ႁင်းမၼ်းသေ မၵ်းတွင်းမၢႆ။
ယွၼ်ႉၼၼ် ၵၢၼ်ၾိင်ႈငႄႈလိၵ်ႈလၢႆး ၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ ထွႆႈၵႂၢမ်းတီႈပွင်ႇၵႂၢမ်းမၢႆ ၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း ႁဝ်းၵေႃႈ ဢမ်ႇမီးလၵ်းမီးၸဵင်၊ ၼိုင်ႈၵေႃႉပွင်ႇၼိုင်ႈတၢင်း ၼိုင်ႈၵေႃႉမင်ၼိုင်ႈလၢႆး ယႃႇဝႃႈတေၶိုပ်ႈၼႃႈ ယင်းၶွင်ႈၶတ်းၶႅင်ႈၶတ်းၶႃၵၼ်သေ လူမ်ႉလုၵ်ႉၶုပ်ႉၵၢၼ်းယူႇတီႈၵဝ်ႇတီႈလဵဝ်၊ မၢင်ပွၵ်ႈမၢင်လႂ်ယင်းထွႆၵၢဝ်ႉ ႁူၼ်လင် လူးၵွၼ်ႇ။ ႁဵတ်းႁႂ်ႈပဵၼ်ႁဵတ်ႇႁၢမ်း ဢဝ်တိုဝ်ႉတၢင်းလုတ်ႈတိၼ်လုတ်ႈမိုဝ်းၵႂႃႇၵေႃႈမီးတၢင်းၼမ်။
လၢႆလွင်ႈလၢႆပိူင် ႁဝ်းမီးတၢင်းၶႂ်ႈလႆႈၶႂ်ႈပဵၼ် ၶႂ်ႈႁဵတ်းၶႂ်ႈသၢင်ႈၵူၺ်း ႁဝ်းဢမ်ႇမီးပၵ်းမီးပိူင် ဢမ်ႇမီးၵၢၼ် ဝၢင်းၽႅၼ် ဢမ်ႇဝႃႈၶၢဝ်းယၢဝ်းၶၢဝ်းပွတ်း ဢမ်ႇဝႃႈမိူဝ်ႈၸမ်ႈၸီႈၶိုၵ်ႉၶၵ်ႉႁိပ်ႈၶၼ် မိုတ်ႈမၵ်ႉလူၺ်ႈတၢင်းငၢႆႈ ၸမ်ပဵၼ် “တေၶီႈၸင်ႇႁႃႁူးလွင်ႈ” မိူၼ်ၵူၼ်းထဝ်ႈၶဝ် ၵႆႉၵႆႉလၢတ်ႈ။ ၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈ ႁဝ်းၵိၼ်ဢွႆႈ တေၵိၼ် တၢင်းငဝ်ႈၵႂႃႇၸူးပၢႆ ယိင်ႈၵိၼ်ယိင်ႈၵႂၢမ်းဝၢၼ်ၸဵမ်းၸၢင်ႁၢႆၵႂႃႇတိၵ်းတိၵ်း။ ပေႃးမိုဝ်ႉယၢဝ်းၶၢဝ်းႁိုင်ၵေႃႈ ဢိမ်ႇဢိူဝ်ႇဝိူဝ်ႇၸၢၼ်ႈ ႁဵတ်းၼႆပၼ်ႇတူင်ႇၵႂႃႇမႃး မိူၼ်ၽၢႆးႁိူဝ်းၼႂ်းဢၢင်ႇ ဢဝ်ပဵၼ်တၢင်းယၢမ်ႈ ပေႃးၶႂ်ႈယဵၼ်း ပဵၼ်ၾိင်ႈတိုဝ်းၵမ်ၵႂႃႇယဝ်ႉ။
ၵွပ်ႈၼႆ တႃႇတေဝူၼ်ႉၶိုၵ်ႉဝူၼ်ႉလိုၵ်ႉလႆႈၼၼ်ႉ တၵ်းတေလႆႈမီးၵႂၢမ်းႁူႉပၺ်ၺႃပူသိူဝ်ႇပိုၼ်ႉထၢၼ်ၼႅၼ်ႈၵႅၼ်ႇ ၵွၼ်ႇ ၸင်ႇတေႁႃလၵ်းသင်ႉၵၢၼ်ယုၵ်ႉမုၼ်းတူဝ်ၵဝ်ႇ ၵုမ်ႇ ၵေႃ မူႇ ၸုမ်း ၽုင် တူင်ႇဝူင်း ၶဝ်ႈလၵ်းၶဝ်ႈပိူင် ၵႅၼ်ႇၸိုင်ႈ ၸင်ႇတေၸၢင်ႈၵႂႃႇၸွမ်းၵၼ် လူၺ်ႈလၢႆးလၵ်းပိူင် မိူၼ်ၵၼ် ငၢႆးၵၼ် ၶဝ်ႈၵၼ် (ဢမ်ႇၸႂ်ႈပိူင် ဢၼ်ၶတ်းၵၼ်) ၸင်ႇပဵၼ်ဢဵၼ်ႁႅင်းယႂ်ႇလႄႈထိုင်ယွတ်ႈႁွတ်ႈယိူင်းမၢႆ။
ၸဵမ်ၵၢၼ်လိၵ်ႈလၢႆးၽႃးသႃၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ ၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း ၵၢၼ်ဝၢၼ်ႈၵၢၼ်မိူင်းၶႂ်ႈၵူႈလွင်ႈ ၽႂ်ၵေႃႈဝႃႈ လၢႆးၽႂ်လၢႆးမၼ်း လၢႆးၵဝ်လၢႆးမႂ်း ၸိုဝ်ႈၸႂ်ႈႁင်းၽႂ်ႁင်းမၼ်းၼႆၵေႃႈ ၽႂ်ထုၵ်ႇ ၽႂ်ၽိတ်း ၽိတ်းထုၵ်ႇ တီႈလႂ် ၸိူင်ႉႁိုဝ် ၸိုင်သမ်ႉၶဝ်ႈၵၼ်ဢမ်ႇလႆႈ၊ ဝႃႈလႃးၵေႃႈၶိၼ်ႁဵတ်းၶိၼ်သၢင်ႈလူၺ်ႈဢမ်းၼၢၸ်ႈ ဢမ်ႇၼၼ် လူၺ်ႈငိုၼ်းၶမ်း လူၺ်ႈသၵ်းသီဢူငဝ်း ႁိုဝ် လူၺ်ႈပဵၼ်ၽွၼ်းလီ တႃႇတူဝ်ၵဝ်ႇ တႃႇၼႃႈႁိူၼ်း တႃႇပီႈၼွင်ႉ ၶိူဝ်းႁိူၼ်း ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ။
မိူဝ်ႈလဵဝ် တၢင်းႁူႉ ၵၢၼ်လဵပ်ႈႁဵၼ်းၶေႃႈမုလ်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇယူႇၼႂ်းႁူင်းႁဵၼ်းတီႈလဵဝ်၊ ႁူတႃႁဝ်းႁႃၶူးသွၼ် ႁဵၼ်းႁူႉဢဝ်လႆႈ။ ၵူၼ်းၶိူဝ်းပိူၼ်ႈ ဢၼ်မီးဝၢၼ်ႈမီးမိူင်း လိၵ်ႈပိူၼ်ႈၵႂၢမ်းပိူၼ်ႈမီးလၵ်းမီးၸဵင် ႁဵၼ်းႁူႉတွင်ႈထၢမ် ဢဝ်တီႈ လုင်းၵူႊၵိူဝ်ႊ Google လႆႈၵူႈလွင်ႈ ပိူၼ်ႈႁႃမႃးပွၼ်ႈသႂ်ႇဝႆႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈႁဝ်းသမ်ႉဢမ်ႇမီးၽႂ်ၶိုင်ၸွႆႈ ပွၼ်ႈၶေႃႈမုလ်း ၽူႈၵတ်ႉလႅၼ်ႇၾၢႆႇဢၢႆႊထီႊ IT လႄႈ ၽူႈမီးတၢင်းႁူႉႁဝ်းၵေႃႈ ဢမ်ႇၶုၵ်းၸႂ်လႆႈ ဢမ်ႇတၼ်းႁဵတ်း။ ၾၢႆႇၼိုင်ႈလိၵ်ႈတႆးႁဝ်းၵေႃႈ ဢမ်ႇႁူႉတေဢဝ်ၾွၼ်ႉဢၼ်လႂ်တႅမ်ႈတၢင်ႇဝႆႉ ပေႃးဢဝ်ၾွၼ်ႉ ၸေႃႇၵျီႇ Zawgyi တႅမ်ႈသႂ်ႇဝႆႉ ၸိူဝ်းၸႂ်ႉဝႆႉၾွၼ်ႉယူႊၼီႊၶူတ်ႉ Unicode သမ်ႉဢၢၼ်ႇဢမ်ႇလႆႈ၊ ပေႃးဢဝ်ၾွၼ်ႉယူႊၼီႊၶူတ်ႉ တႅမ်ႈတၢင်ႇဝႆႉသမ်ႉ ၸိူဝ်းမီးၾွၼ်ႉၸေႃႇၵျီႇ သမ်ႉဢၢၼ်ႇဢမ်ႇလႆႈ။ ယွၼ်ႉၼႆလႄႈ ၸဝ်ႈပၢႆးႁူႉမေႃၵတ်ႉၶႅၼ်ႇ ၾၢႆႇဢၢႆႊထီႊၶဝ် ၶၢၼ်ႉႁဵတ်းၶၢၼ်ႉၶတ်းၸႂ်ဢဝ်ၶေႃႈမုလ်း တၢင်ႇၶဝ်ႈဝႆႉၼႂ်းၼႅင်ႈ ဢိၼ်ႊတိူဝ်ႊၼဵတ်ႉ ႁိုဝ်ၼႆယူႇ။
တႃႇတေဢဝ်ၶေႃႈမုလ်းၶွင်လွင်ႈတႆးႁဝ်း တၢင်ႇၶဝ်ႈဝႆႉၼႂ်းၼႅင်ႈဢိၼ်ႊတိူဝ်ႊၼဵတ်ႉ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈၶေႃႈမုလ်း ၶိူဝ်းႁဝ်း ပိုၼ်းႁဝ်း ၵၢၼ်လိၵ်ႈလၢႆးၾိင်ႈငႄႈ ၵၢၼ်သွၼ်ၵၢၼ်ႁဵၼ်း ၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီး ၵၢၼ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈလႄႈ တၢင်းႁူႉတၢင်းႁၼ် တၢင်းမေႃၵူႈသမ်ႇသႅၼ်ပိူင် ၼႂ်းၽႃးသႃလိၵ်ႈၶွင်ပိူၼ်ႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢဝ်မႃးၼႂ်းပိၼ်ႇ ပဵၼ်လိၵ်ႈတႆးသေ တၢင်ႇၶဝ်ႈဝႆႉၼႂ်းၵူႊၵိူဝ်ႊ Google ၸိုင် လိၵ်ႈတႆးၵေႃႈတေမီးၵႃႈ ၵႂၢမ်းတႆးၵေႃႈ တေမီးၶၼ်မႃး။ ၵွပ်ႈဝႃႈ ၸိူဝ်းဢမ်ႇၵတ်ႉၶႅၼ်ႇလိၵ်ႈပိူၼ်ႈၼၼ်ႉ တေၶဝ်ႈတူၺ်းၶဝ်ႈဢၢၼ်ႇ ၶဝ်ႈႁဵၼ်းႁူႉ ၽႃးသႃတႆးၼႂ်းၵူႊၵိူဝ်ႊ ၼိူဝ်ၼႅင်ႈ ဢိၼ်ႊတိူဝ်ႊၼႅတ်ႉလႆႈ၊ မိူဝ်ႈလဵဝ်တီႈလႂ်ၵေႃႈၶဝ်ႈၸႂ်ႉၼႅင်ႈ ဢိၼ်ႊတိူဝ်ႊၼႅတ်ႉ ၶႂ်ႈလႆႈၵူႈတီႈ။
ၵူၺ်းၵႃႈမိူဝ်ႈႁဝ်းတိုၵ်ႉယူႇၼႂ်းၸၼ်ႉထၢၼ်ႈၸိူင်ႉၼႆ တင်းၼမ်ႉၵတ်ႉတၢင်းၶၼ်ၼႂ်းတူဝ်ၼႂ်းၶိင်းႁဝ်း၊ ၼမ်ႉဢူတ်း ၼမ်ႉၵၼ်ႈႁဝ်း ယၢမ်းလဵဝ် ၽႂ်တေႁဵတ်းပဵၼ်လႆႈၵႃႈႁိုဝ်။
ၸၢႆးသႅင်ယ ႁူဝ်ပဝ်ႈၵေႃလိၵ်ႈလၢႆးလႄႈၾိင်ႈငႄႈတႆး (ၵဵင်းမႆႇ)
