Tuesday, March 19, 2024

ဝၼ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ၶွပ်ႈတဵမ် 62 ပီ လႄႈ ၵၢပ်ႈၵႃႇလ ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19

Must read

ၼႂ်းလိူၼ်မေႊၼႆႉ ပိူင်ပဵၼ်ၶိုၵ်ႉတွၼ်းၼႂ်းၸိုင်ႈတႆး ဢၼ်ၵိူတ်ႇၶိုၼ်ႈမႃး ယွၼ်ႉငဝ်းလၢႆးၵၢၼ်သိုၵ်း ၵၢၼ်မိူင်းၼႂ်းမိူင်း ပူၼ်ႉမႃးၶၢဝ်းတၢင်း 62 ပီၼၼ်ႉ ၼႂ်းၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတႆး ၵူၼ်းမိူင်းတႆး ၽႂ်ၽႂ်ၵေႃႈ ႁူႉၸၵ်းၵၼ်ဝႃႈ ပဵၼ်ဝၼ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇၸိုင်ႈတႆး မေႊ 21 ဝၼ်း ၼႆၵၼ်ယဝ်ႉ။ ဝၼ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၼႆႉ တႄႇမႃးမိူဝ်ႈပီ 1958 လိူၼ်မေႊ 21 ဝၼ်းသေ ထိုင်မႃးၼႂ်းပီ 2020 လိူၼ်မေႊ 21 ဝၼ်းၼႆႉ ၶွပ်ႈၶူပ်ႇထိုင်မႃးၶၢဝ်းတၢင်း 62 ပီလီငၢမ်းယဝ်ႉ။

Photo by- တႆးလွတ်ႈလႅဝ်း ပၢင်ၵႅဝ်ႈ ဝၼ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၵႅတ်ႇၶႄဢဝ်ၶိုၼ်းမိူင်းၸိုင်ႈတႆး တီႈငဝ်ႈၸိုင်ႈလွႆတႆးလႅင်း

ပေႃးၶုၵ်းၶူၼ်ႉၶိုၼ်းပိုၼ်းမိုၼ်ႉသိုၼ်းၸိုင် လႆႈႁၼ်ဝႃႈ ၼပ်ႉႁူဝ်သိပ်းပီပူၼ်ႉမႃးၼႆႉ ပေႃးဝႃႈထိုင်မႃး ဝၼ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ မေႊ 21 ဝၼ်း တီႈငဝ်ႈၸိုင်ႈလွႆတႆးလႅင်း ၶွင်ႇသီႇဢဝ်ၶိုၼ်းၸိုင်ႈတႆး/တပ်ႉသိုၵ်း ၸိုင်ႈတႆး (RCSS/SSA) ၸတ်းပၢင်ၵႅဝ်ႈ ၶုၵ်းထူပ်းဢဝ်ၵုၼ်းမုၼ် ၵိုၼ်းၶွၼ်ႈၶိုၵ်ႉယႂ်ႇ၊ မီးၵေႃႉသိုၵ်း ၼႄၾၢင်ႁၢင်ႈသိုၵ်းၼပ်ႉႁူဝ်ႁဵင်၊ မီးၵူၼ်းမိူင်းၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈပၼ်ႁႅင်း မႃးတင်းၼမ်။

- Subscription -

ၾၢႆႇၼိုင်ႈတၢင်းၼိုင်ႈ တီႈငဝ်ႈငုၼ်း ပႃႇတီႇမႂ်ႇသုင်ၸိုင်ႈတႆး/တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး (SSPP/SSA) ၵေႃႈ ၸတ်းပၢင်ၵႅဝ်ႈၶုၵ်းထူပ်း ယွင်ႈယေႃးဢဝ်မုၼ်မႃးၵူႈပီ၊ မီးၵူၼ်းသိုၵ်း တင်းၵူၼ်းမိူင်း သူႇတဝ်ႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈ ၼပ်ႉႁူဝ်ႁဵင် ၵိုၼ်းၶွၼ်ႈၼင်ႇၵဝ်ႇ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ တီႈငဝ်ႈငုၼ်းဝၢၼ်ႈႁႆးၼႆႉမၢင်ပီၵေႃႈ လႆႈၼပ်ႉသွၼ်ႇ ငဝ်းလၢႆးလွင်ႈႁူမ်ႈလူမ်ႈသေ ၸတ်းႁဵတ်းမႃး။

Photo by – Sai Zawm Mong/ ပၢင်ၵႅဝ်ႈ ဝၼ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ၶွပ်ႈတဵမ် 62 ပီ တီႈငဝ်ႈငုၼ်းဝၢၼ်ႈႁႆး

ၵူၺ်းၵႃႈပီၼႆႉတႄႉ ဢိင်ၼိူဝ်သၢႆၼမ်ႉႁႅင်းလူမ်းလုမ်ႈၾႃႉပၼ်မႃးၼၼ်ႉ  ယွၼ်ႉပဵၼ်ၽွင်းၶၢဝ်း တၢင်းပဵၼ်ၵႃႇလ ၸိူဝ်ႉမႅင်းၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 လၢမ်းၽႄႈတူဝ်ႈလူၵ်ႈသေ ဢမ်ႇဝႃႈငဝ်ႈၸိုင်ႈ လွႆတႆးလႅင်း၊ ငဝ်ႈငုၼ်းဝၢၼ်ႈႁႆး ၸတ်းၸွမ်းလၢႆးႁႄႉၵင်ႈ တၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ၊ ပၼ်တၢင်းႁူႉ ႁႂ်ႈႁဵတ်းၸွမ်းၼင်ႇ ႁွင်ႈၵၢၼ်ပၢႆးယူႇလီလုမ်ႈၾႃႉၼႄႉၼမ်း။ ၸတ်းပဵၼ်တီႈမၢႆတွင်း ဝၼ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ၶွပ်ႈၶူပ်ႇ 62 ပီၵူၺ်း ၼႆၵေႃႈဝႃႈလႆႈ။

ၵဵဝ်ႇၵပ်းလူၺ်ႈလွင်ႈၼႆႉ ၼႂ်းလိၵ်ႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ၵေႃၵမ်ၵၢၼ်ပွင်ၵၢၼ်လူင် ၶွင်ႇသီႇဢဝ်ၶိုၼ်းၸိုင်ႈတႆး ဢွၵ်ႇမိူဝ်ႈ 21/5/2020 ၼၼ်ႉဝႃႈ- ၽွင်းယၢမ်း ၸိူဝ်ႉမႅင်းတၢင်းပဵၼ် COVID-19 တိုၵ်ႉၽႄႈလၢမ်း ယူႇၼႆႉ ၶွင်ႇသီႇဢဝ်ၶိုၼ်းၸိုင်ႈတႆး (RCSS) ဝႆႉၼမ်ႉၼၵ်းတႃႇၵႅတ်ႇၶႄႁႄႉၵင်ႈပၼ် ပေႃႈမႄႈပီႈၼွင်ႉ ၵူၼ်းမိူင်း ဢိၵ်ႇပႃးၵေႃႉသိုၵ်းၵေႃႉႁၢၼ် လႄႈ ယွၼ်းႁႂ်ႈၵူႈၾၢႆႇၾၢႆႇႁူမ်ႈမိုဝ်းၵၼ် ၵႅတ်ႇၶႄႁႄႉၵင်ႈ ၸိူဝ်ႉမႅင်းတၢင်းပဵၼ်ၼႆႉ ယႃႇႁႂ်ႈလႆႈထိုင်တူဝ် ထိုင်သၢႆၸႂ်ႁဝ်းႁႃး၊ ႁႂ်ႈဢွၼ်ၵၼ် ႁဵတ်းၸွမ်း ၼင်ႇဢၼ်မုၵ်ႉၸုမ်းပၢႆးယူႇလီလုမ်ႈၾႃႉၶဝ် ၼႄႉၼမ်းဝႆႉၸိူဝ်းၼၼ်ႉသေၵမ်း-ဝႃႈၼႆ။

လိူဝ်သေၼၼ်ႉ လၢတ်ႈပႃးဝႃႈ ပေႃးလုၵ်ႉတီႈၵႆ ပႆတီႈယၢဝ်းမႃးၸိုင် ႁႂ်ႈၵဵပ်းတူဝ် ၶၢဝ်းတၢင်း (14-21) ဝၼ်း၊ ႁႂ်ႈသႂ်ႇၽႃႈတူမ်းသူပ်း၊ ၵႆႉသုၵ်ႈလၢင်ႉသီမိုဝ်း ႁႂ်ႈမူတ်းသႂ် လႄႈ ႁႂ်ႈယူႇႁၢင်ႇၵႆၵၼ် 1-2 မီႊတိူဝ်ႊ၊ ႁႂ်ႈႁဵတ်းၸွမ်းၽဵၼ်ႈၽဵၼ်ႈ၊ သင်ႁူပ်ႉထူပ်းၵၼ်ၸိုင် ႁႂ်ႈယုၵ်ႉမိုဝ်းတူင်ႉတၵ်ႉမႂ်ႇသုင်ၵၼ် တႅၼ်းတၢင်တီႈယိပ်းမိုဝ်းၵၼ်ၼၼ်ႉသေၵမ်း-ၼႆယဝ်ႉ။

မၢႆတွင်း ဝၼ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ၶွပ်ႈထိုင် 62 ပီ တီႈငဝ်ႈ ပႃႇတီႇမႂ်ႇသုင်ၸိုင်ႈတႆး တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈ SSPP/SSA ပီၼႆႉ ၵေႃႉသိုၵ်းၵေႃႉႁၢၼ် လႄႈၵူၼ်းမိူင်း သႂ်ႇၽႃႈ တူမ်းသူပ်းတူမ်းပၢၵ်ႇၵၼ် ၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈ။

Photo by – Sai Zawm Mong/ ၵေႃႉသိုၵ်းၵေႃႉႁၢၼ် ၼင်ႈႁၢင်ႇယၢၼ်ၵၼ် ၸွမ်းလၢႆးၵႅတ်ႇၵင်ႈ ၸိူဝ်ႉမႅင်းၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19

ၾၢႆႇၼိုင်ႈတၢင်းၼိုင်ႈ ပႃႇတီႇမႂ်ႇသုင်ၸိုင်ႈတႆး/ တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး (SSPP/SSA) ၸတ်းႁဵတ်းပၢင်ၵႅဝ်ႈ ဝၼ်းၵိူတ်ႇလၢႆးလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ ၶွပ်ႈထိုင် 62 ပီ တီႈငဝ်ႈငုၼ်းဝၢၼ်ႈႁႆးၼၼ်ႉ ပီၼႆႉ လႆႈႁၼ်ဝႃႈ ဢမ်ႇၸတ်းႁဵတ်းယႂ်ႇလူင် မိူၼ်မိူဝ်ႈၵူႈပီ ယွၼ်ႉတၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ-19 လၢမ်းၽႄႈယူႇ ႁၢဝ်ႈႁႅင်း၊ ၸတ်းဢဝ်ပဵၼ်တီႈမၢႆတွင်းၵူၺ်း။ ၸဵမ်ၵေႃႉသိုၵ်းၵေႃႉႁၼ်လႄႈ ၵူၼ်းမိူင်း ၸိူဝ်းၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈ ၶဝ်ႈႁူမ်ႈပၢင်ၵႅဝ်ႈၼၼ်ႉ သႂ်ႇၽႃႈတူမ်းသူပ်းၵူႈၵေႃႉ၊ လၢင်ႉမိုဝ်းၵူႈၵေႃႉ၊ ၼင်ႈႁၢင်ႇၵၼ် 5 ပေႇ/ထတ်း။  ၸတ်းၸွမ်းၼင်ႇငဝ်းလၢႆးၵႅတ်ႇၵင်ႈ ၸိူဝ်ႉမႅင်းၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 ၼႆယဝ်ႉ။

ဝၢႆးဢဝ်ၵွၼ်းၶေႃ 1948 ယဝ်ႉ ထိုင်မႃး 10 ပီ ၸွမ်းၼင်ႇ ၶေႃႈၵိၼ်ၵႅၼ်ႇ လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင် ၊ ၶေႃႈတူၵ်းလူင်းဝႆႉ တင်း ၸွမ်သိုၵ်းဢွင်ႇသၢၼ်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇမိူၼ် ၼင်ႇၵၢင်ၸႂ် ဢၼ်ၸဝ်ႈၾႃႉ တႆး ၵူၼ်းမိူင်းတႆးမုင်ႈမွင်း။ ၽွင်းၼၼ်ႉ ၼႂ်းၸဝ်ႈၾႃႉၵေႃႈ မီးၵၢင်ၸႂ်ဢမ်ႇမိူၼ်ၵၼ်၊ ၸုမ်းၼိုင်ႈၶႂ်ႈယူႇ ၼႂ်းသၽႃးသေမူၼ်ႉမႄး ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း 1947 ၊ ၸုမ်းၼိုင်ႈသမ်ႉႁၼ်ဝႃႈ ပေႃးဢမ်ႇယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ဢဝ်ဢမ်ႇလႆႈယဝ်ႉ ဢမ်ႇပဵၼ်ယဝ်ႉ ဝႃႈၼင်ႇၼႆ။

ဢိင်ၼိူဝ် ၸဝ်ႈၾႃႉၵမ်ႈၽွင်ႈပၼ်ႁႅင်းလၢႆးလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉသေ ၸဝ်ႈၼွႆႉ သေႃးၼၼ်ႇတ (ဝၢႆးမႃးႁွင်ႉဝႃႈ သေႃးယၼ်ႇတ/ ၸဝ်ႈယၼ်ႇတ/ ၸဝ်ႈၼွႆႉ/ ၸဝ်ႈငိူၵ်ႈၵၢင်းလၢႆး။) ဢႃႇယု 31 ပီ (လုၵ်ႈၸၢႆး ၽွင်းမိူင်းလူင် မိူင်းမၢဝ်းလူင် ၸဝ်ၶုၼ်ၵမ်ႇ- ၸဝ်ႈၼၢင်းယေႈ)  ပဵၼ်တႆးၸႃႇတိမိူင်းဝၼ်း (ယၢမ်းလဵဝ် ယူႇၼႂ်းၸိုင်ႈၶႄႇ) ယႂ်ႇတီႈဝၢၼ်ႈမေႃႈ (Bhamo) ဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်း လူင်းထိုင်မိူင်းတႆးပွတ်းၸၢၼ်းသေ သူၼ်းတုမ် ၵူၼ်းမိူင်းပၼ်ႇ 30 ၵေႃႉယဝ်ႉ လုၵ်ႉတၢင်းတူၵ်းၶူင်းမႃးၶၢမ်ႈၶူင်းတီႈ တႃႈၽႃလႅင် ၵႄႈမိူင်းပၼ်ႇ တင်းမိူင်းၵျွတ်ႈ။

Photo by –SHAN

ႁွတ်ႈၽႅဝ်လိုဝ်ႈၼွၼ်းႁႅမ်းတီႈသူပ်းႁူၺ်ႈသမၢၼ်း ၾၢႆႇၼိူဝ်တႃႈ ယၢၼ် 3 လၵ်း။ ပေႃးမိူင်းလႅင်းမႃး ထႅင်ႈဝၼ်းၼိုင်ႈ မႅၼ်ႈမိူဝ်ႈလိူၼ်မေႊ 21 ဝၼ်း 1958 ပွတ်းၼႂ် ၸဝ်ႈၼွႆႉ ဢွၼ်ႁူဝ်ၸုမ်းၸိူဝ်း လုၵ်ႈၼွင်ႉႁူမ်ႈၵူၼ်း 31 ၵေႃႉ ၵေႃႇတင်ႈတပ်ႉၼုမ်ႇသိုၵ်းႁၢၼ် ႁဵတ်းၵၢၼ်ဢဝ်ၶိုၼ်းမိူင်းၸိုင်ႈတႆး၊  ၸတ်းႁဵတ်းပၢင်ၵိၼ်ၼမ်ႉသၸ်ႉၸႃႇ ၼႂ်းထိူၼ်ႇတီႈသူပ်းႁူၺ်ႈသမၢၼ်း (သူပ်းၼမ်ႉၵျွတ်ႈ၊ ၾင်ႇၾၢႆႇဢွၵ်ႇၶူင်း) ႁိမ်းမိူင်းၵျွတ်ႈ မိူဝ်ႈလဵဝ် ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းမိူင်းတူၼ် ၸႄႈတွၼ်ႈမိူင်းသၢတ်ႇ ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းဢွၵ်ႇ။

ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉ ၸဝ်ႈၼွႆႉ လႆႈတႅမ်ႈဝႆႉဝႃႈ- “ပုၼ်ႈတႃႇႁဵတ်းၵၢၼ်ၵွၼ်းၶေႃၼၼ်ႉ ၼင်ႇႁိုဝ်တေမီး တီႈမၼ်ႈၵႅၼ်ႇ ယုမ်ႇယမ်ၵၼ်။ လႆႈတႅပ်းတတ်းမၼ်ႈၵႅၼ်ႇဝႃႈ တူဝ်ၵဝ်ႇပူၼ်ႉတၢင်းတုၵ်ႉၶယဝ်ႉ ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတူဝ်ၵဝ်ႇၵေႃႈ ႁႂ်ႈပူၼ်ႉတၢင်းတုၵ်ႉၶမိူၼ်တူဝ်ၵဝ်ႇၼၼ်ႉ တေဢဝ်ၼႃႈဢူၵ်းႁဵတ်း တမ်ႇတိူင်းသေ တိုၵ်းတေႃးၵႂႃႇဢမ်ႇသုတ်ႈဢမ်ႇႁူၼ်”-ၼႆယူႇယဝ်ႉ။

ၸဝ်ႈၼွႆႉသေႃးယၼ်ႇတ

ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈယဝ်ႉ ၼႂ်းလူၵ်ႈၼႆႉ ဢၼ်ၶႂ်ႈလႆႈၶႂ်ႈပဵၼ်သေ မုင်ႈမွင်းဝႆႉၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇသူႈပဵၼ်မႃး။ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢၼ်ဢမ်ႇထၢင်ႇဢမ်ႇထိူမ် ဢမ်ႇမုင်ႈမွင်းဝႆႉသမ်ႉ ၵိုင်ႉၵၢင်ႉပဵၼ်မႃး။ မိူၼ်ၼင်ႇတၢင်းပဵၼ် ၵႃႇလလူင် ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 ၼႆႉ ၽူႈလႂ်ၽႂ်ၵေႃႈ တိုၼ်းဢမ်ႇၶႂ်ႈႁႂ်ႈမီးမႃးၽုတ်းမႃး ၸပ်းပဵၼ်ထိုင်တူဝ် ထိုင်သၢႆၸႂ်ၵၼ်။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၼၼ် ၸၢဝ်းၶိူဝ်းတႆးၵူႈၵေႃႉ ၵူၼ်းမိူင်းတႆးၵူႈၵေႃႉ ပႃးၸဵမ်ၸၢဝ်းလူၵ်ႈ ၵူႈၵေႃႉၵူႈၵူၼ်း ၼင်ႇႁိုဝ်သူၵဝ်ႁဝ်းႁႃးတင်းသဵင်ႈ ပေႃးတေပူၼ်ႉလွတ်ႈၽေးလူင်ၼႆႉ ၶႅၼ်းတေႃႈ ႁႂ်ႈဢွၼ်တၢင်းႁဵတ်းၸွမ်းလၢႆးတၢင်း ႁႄႉၵင်ႈတၢင်းပဵၼ်ၸိူဝ်ႉမႅင်းၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 လႄႈ ဢၼ်ၸုမ်းပၢႆးယူႇလီလုမ်ႈၾႃႉ ၼႄႉၼမ်းဝႆႉၼၼ်ႉသေၵမ်း။

ဢၢၼ်ႇယဝ်ႉႁူမ်ႈပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင်တီႈၼႆႈ

- Subscription -
- SHAN's Apps -spot_img

ၶၢဝ်ႇလိုၼ်းသုတ်း