ၼႂ်းလူၵ်ႈၼႆႉ ၸိုင်ႈမိူင်းဢၼ်ႁူဝ်ၵူၼ်းမိူင်းတိတ်းၸပ်းတၢင်းပဵၼ် COVID-19 ၼမ်လူင်လၢင်သေ လူႉသုမ်းတၢႆၼမ်သုတ်းလိူဝ်ပိူၼ်ႈ တၢင်ႇဝၢၼ်ႈတၢင်ႇမိူင်းၼၼ်ႉ ၸွမ်းၼင်ႇၼႂ်းသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇလၢႆလၢႆတီႈ ဢွၵ်ႇဝႆႉၼၼ်ႉ လႆႈႁူႉၵၼ်ဝႃႈပဵၼ်မိူင်း ဢဵၼ်ႁႅင်းလူင် ၸိုင်ႈမိူင်းဢမေႊရိၵႃႊယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈသင်လႄႈ တိတ်းၸပ်းတၢင်းပဵၼ်ၼမ်၊ သမ်ႉလူႉတၢႆၼမ်သုတ်းၼၼ်ႉ မီးလွင်ႈတၢင်းလၢႆၸိူဝ်ႉလၢႆပိူင်။
ၸိုင်ႈမိူင်းဢမေႊရိၵႃႊယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ ၵူၼ်းၸပ်းတၢင်းပဵၼ်မီးယဝ်ႉ ၼိုင်ႈလၢၼ်ႉသၢမ်မိုၼ်ႇပၢႆ ။ ၵူၼ်းလူႉတၢႆၵေႃႈမီး 80000 ပၢႆ။ ဢၼ်ယူတ်းယႃႁၢႆၶႅၼ်းယဝ်ႉမီး 230000 ပၢႆ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ၵူၼ်းဢၼ်တိတ်းၸပ်းၸိူဝ်ႉမႅင်းထႅင်ႈၵေႃႈ မီးယူႇၵူႈမိုဝ်ႉၵူႈဝၼ်း၊ ၵူၼ်းလူႉတၢႆၵေႃႈ မီးယူႇၵူႈဝၼ်း၊ တေႃႇထိုင်မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ယင်းပႆႇႁူႉဝႃႈတေၸၢင်ႈတိုၵ်းတေႃး ၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉမွတ်ႇႁၢႆပႅတ်ႈ လႆႈတၢင်းပဵၼ်ၼႆႉ မိူဝ်ႈလႂ်ဝၼ်းလႂ်လိူၼ်လႂ်။ ၵူၼ်းမိူင်းဢမေႊရိၵႃႊ တေလူႉတၢႆထႅင်ႈၵႃႈႁိုဝ်ၼၼ်ႉ ၵေႃႈ ယင်းပႆႇၸၢင်ႈလၢမ်းၶၢတ်ႈလႆႈတႅတ်ႈတေႃး။
ၸွမ်ၸိုင်ႈဢမေႊရိၵႃႊ ၻူဝ်ႊၼေႃႊ ထရမ်ႉ လၢတ်ႈဝႃႈ- “ယွၼ်ႉၽေးတၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 ၼႆႉသေ ၸၢဝ်းဢမေႊရိၵၼ်ႊၸၢင်ႈ လူႉတၢႆၼမ်ထိုင်ပဵၼ်သႅၼ်ၵေႃႉလူးၵွၼ်ႇ။ ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈယဝ်ႉ မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ဢမေႊရိၵၼ်ႊတိုၵ်ႉၶတ်းၸႂ်ၶပ်းၶိုင်ႁဵတ်းဢွၵ်ႇယႃႈယႃ(ဝၵ်ႉသိၼ်ႊ) ႁႄႉၵင်ႈတၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉၼႆႉယူႇ။ တိုၼ်းဢၢၼ်းႁဵတ်းႁႂ်ႈယဝ်ႉတူဝ်ႈၼႂ်းပီၼႆႉၼႄႉၼွၼ်း။ ၼႂ်းလိူၼ်ၼူဝ်ႊဝႅမ်ႊၿိူဝ်ႊပီၼႆႉ ယိူင်းဢၢၼ်းႁဵတ်းဢွၵ်ႇမႃးလႆႈဝၵ်ႉသိၼ်ႊ (ယႃႈယႃတႃႇၵိၼ်ပွၵ်ႈလဵဝ်) 100 လၢၼ်ႉ။ ပၢႆးၼႂ်းလိူၼ်ၻီႊသႅမ်ႊၿိူဝ်ႊ ယိူင်းဢၢၼ်းႁဵတ်းဢွၵ်ႇမႃးလႆႈ 200 လၢၼ်ႉ။ တေႃႇထိုင် လိူၼ်ၵျႅၼ်ႊၼိဝ်ႊရီႊပီၼႃႈသမ်ႉ ယိူင်းဢၢၼ်းႁႂ်ႈမီးဝၵ်ႉသိၼ်ႊ 300 လၢၼ်ႉ”-ၼႆယဝ်ႉ။
ၸိုင်ႈမိူင်းဢမေႊရိၵႃႊၼႆႉ ၵူၼ်းၸပ်းတၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်းဝိတ်ႉ ယၢမ်းလဵဝ်မီးလၢၼ်ႉပၢႆ၊ ၵူၼ်းလူႉတၢႆမီး ပႅတ်ႇမိုၼ်ႇပၢႆ။ တၢင်းၼႃႈၼႆႉ လၢႆၵေႃႉလၢႆၸဝ်ႈၶၢတ်ႈလၢမ်းဝႃႈ ၸၢင်ႈမီးၵူၼ်းမိူင်းဢမေႊရိၵႃႊ လူႉတၢႆ ၼပ်ႉႁူဝ်သႅၼ်။
Dr. ဢႅၼ်ႊထူဝ်ႊၼိ ၽဝ်ႊသီႊ ၽူႈပွင်ၵၢၼ်ႁွင်ႈၵၢၼ်လူင် တၢင်းပဵၼ်ၸိူဝ်ႉမႅင်းၽႄႈလၢမ်းၸပ်းၵၼ် လႄႈႁႅင်းၵမ်ႉတူဝ်ၶိင်းၵူၼ်း တႄႉလၢမ်းၶၢတ်ႈဝႃႈ- “တေၸၢင်ႈမီးၸၢဝ်းဢမေႊရိၵၼ်ႊ လူႉတၢႆသုမ်း ယွၼ်ႉတၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 ၼႆႉၼမ်ထိုင် ၼိုင်ႈသႅၼ်ၵေႃႉထိုင်သွင်သႅၼ်ၵေႃႉၸိူဝ်းၼႆႉယူႇ။ လၢႆဝၼ်းပူၼ်ႉမႃးၼႆႉ ပဵၵ်ႉသမ်ႉဝႃႈတူဝ်ၼပ်ႉႁူဝ်ၵူၼ်းလူႉတၢႆ လူတ်းလူင်းမႃးၽွင်ႈယဝ်ႉ ”-ဝႃႈၼႆ။
ၸိုင်ႈမိူင်းဢၼ်လွၵ်းပိူင်ပၢႆးယူႇလီ ဢမ်ႇလႆႈတမ်းဝၢင်းဝႆႉၶႅမ်ႉလႅပ်ႈၼၼ်ႉ ႁႅင်းၵၢၼ်မိူင်းၵၢၼ်သိုၵ်း ယႂ်ႇၵေႃႈ ပေႃးမီးတၢင်းပဵၼ်လူင်မႃး သေၸိူဝ်ႉသေပိူင် ၵူၼ်းမိူင်းၸၢင်ႈလူႉယႂ်ႇတၢႆၼမ်။
ၸဝ်ႈၶိုၼ်းသႂ် ၸႂ်ယဵၼ် ၽူႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းငဝ်းလၢႆးၵၢၼ်မိူင်း ၼွၵ်ႈမိူင်းၼႂ်းမိူင်းလၢတ်ႈဝႃႈ- “လွင်ႈၼႆႉ မၼ်းၵဵဝ်ႇလွင်ႈလွၵ်းပိူင်ပၢႆးယူႇလီ။ တူၺ်းဢဝ်တူဝ်ယၢင်ႇ မိူင်းၶႅၼ်ႊၼၻိူဝ်ႊ ဢၼ်ယူႇၸပ်းၵၼ် တင်း မိူင်းဢမေႊရိၵႃႊ။ ၸွမ်းၼင်ႇၼႂ်းသဵၼ်ႈမၢႆၶဝ်ၼၼ်ႉ မိူင်းၶႅၼ်ႊၼၻိူဝ်ႊပဵၼ်ဢေႇတၢႆဢေႇ၊ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈပၢႆးယူႇလီၶႅၼ်ႊၼၻိူဝ်ႊၶဝ်ၼႆႉ ၶဝ်ႁဵတ်းသၢင်ႈတမ်းဝၢင်းဝႆႉၶႅမ်ႉလႅပ်ႈလီ၊ ပၢႆးယူႇလီ ၵူၼ်းၼိုင်ႈၵေႃႉၼႆႉ ယူႇတီႈၸိုင်ႈမိူင်းဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်းဝႆႉၵမ်းလဵဝ်။ ပေႃးၸိူင်ႉၼၼ် တီႈမိူင်းၶဝ်ၼႆႉ မီးမႃးပၼ်ႁႃ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇတၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉၼႆႉၵေႃႈ မၼ်းတိုၼ်းၵုမ်းလႆႈ ၵမ်းလဵဝ်ယဝ်ႉ”။
ၵူၺ်းၵႃႈ မိူၼ်ၼင်ႇမိူင်းဢမေႊရိၵႃႊၼႆႉသမ်ႉ ဢမ်ႇမီးလွၵ်းပိူင်ၸိူင်ႉၼၼ်။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဢမ်ႇမီး လွၵ်းပိူင်ၸိူင်ႉၼၼ်လႄႈ ၵူၼ်းၽၢၼ်တင်းၼမ်ၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇမီးလွၵ်းပိူင်ဢၼ် ၵႅတ်ႇၶႄႁႄႉၵင်ႈ ပၼ်ၶဝ် မိူဝ်ႈတၢင်းပဵၼ်လၢမ်းၽႄႈမႃး မၼ်းၸင်ႇပဵၼ်မႃးၸိူင်ႉၼႆယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈပၢၼ်ၸွမ်ၸိုင်ႈ ဢူဝ်ႊၿႃႊမႃႊၼၼ်ႉ မၼ်းၵေႃႈလႆႈၶတ်းၸႂ်ၶိုင်ပွင်ဝႆႉယူႇၽွင်ႈ။ ၶတ်းၸႂ်ၶိုင်ပွင်ဝႆႉၽွင်ႈသေတႃႉၵေႃႈ ၽိူဝ်ႇထိုင်မႃးပၢၼ်မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉသမ်ႉ ဢမ်ႇပေႃးသႂ်ႇၸႂ်ၵၼ်လႄႈ မၼ်းဢမ်ႇပေႃးၸွႆႈလႆႈၼမ်။ ၶဝ်ယင်းဝႃႈ ၵတ်ႉၵႃႈမီးလွၵ်းပိူင်ဢၼ်ၸွမ်ၸိုင်ႈဢူဝ်ႊၿႃႊမႃႊ တမ်းဝၢင်းဝႆႉၼၼ်ႉလူးၵွၼ်ႇ မၼ်းယင်းၸွႆႈလႆႈယူႇၽွင်ႈ- ၸဝ်ႈၶိုၼ်းသႂ် လၢတ်ႈၼႄၼင်ႇၼႆ။
မိူင်းဢမေႊရိၵႃႊၼႆႉ ၵူတ်ႇထတ်းႁၼ်မႅၼ်ႈ ၵူၼ်းၸပ်းတၢင်းပဵၼ်ဢွၼ်တၢင်းသုတ်းမိူဝ်ႈ ဝၼ်းတီႈ 06/02/2020 ။ ၽူႈၵေႃႉဢၼ်တၢႆဢွၼ်တၢင်းသုတ်း ပဵၼ်ၼၢင်းယိင်း ပဵၼ်ၵူၼ်းၸႄႈမိူင်း ၶႃႊရိၾေႃႊၼီႊယိူဝ်ႊ။ ဝၢႆးၼၼ်ႉမႃးၵေႃႈ ၵူၼ်းပဵၼ်ၵူၼ်းတၢႆၼမ်ၶိုၼ်ႈမႃးတိၵ်းတိၵ်း။ ဝၼ်းထီႉ 4/4/2020 ၵူၼ်းလူႉတၢႆၼႂ်းမိူင်းဢမေႊရိၵႃႊ တဵမ်ၼိုင်ႈမိုၼ်ႇၵေႃႉ။ ဝၢႆးၼၼ်ႉထႅင်ႈႁႃႈဝၼ်း (9/4/2020) ၵူၼ်းတၢႆၶိုၼ်ႈထိုင်သွင်မိုၼ်ႇ၊ သိုပ်ႇမႃးထႅင်ႈႁႃႈဝၼ်း (14/4/2020) ၵူၼ်းတၢႆထိုင်သၢမ်မိုၼ်ႇ၊ ထိုင်မႃး (19/4/2020) လူႉတၢႆသီႇမိုၼ်ႇ၊ ထိုင်မႃး (23/4/2020) တၢႆႁႃႈမိုၼ်ႇ။ ထိုင်မႃး 29/4/2020) ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းတၢႆပဵၼ်မႃး 59266 ၵေႃႉ။ ထိုင်မႃးဝၼ်းတီႈ 5/5/2020 ၼႆႉ မီးၵူၼ်းလူႉတၢႆ 69,579 ၵေႃႉလႄႈဝၼ်းတီႈ 10/5/2020 မိူဝ်ႈၼႆႉမီးၵူၼ်းတၢႆ 80040 ယဝ်ႉ။
ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈယဝ်ႉ ယၢမ်းလဵဝ် ဢမေႊရိၵႃႊၶဝ်ၼႆႉ မီးၵၢင်ၸႂ်ၶႂ်ႈပိုတ်ႇၶိုၼ်းပၢႆးမၢၵ်ႈမီးယဝ်ႉ။ ၼင်ႇႁိုဝ်ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်း ပေႃးလႆႈၶိုၼ်းမႃးႁဵတ်းၵၢၼ်မိူၼ်ၵဝ်ႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ လၢႆၾၢႆႇလၢႆၵေႃႉ ဢွၼ်ၵၼ်မႆႈၸႂ်ဝႃႈ ပေႃးဝႃႈပိုတ်ႇၶိုၼ်းပၢႆးမၢၵ်ႈမီးၸိုင် တၢင်းပဵၼ်ၼႆႉ ၸၢင်ႈၶိုၼ်းမႃးလၢမ်းၽႄႈထႅင်ႈ ၵမ်ႈၼိုင်ႈၵေႃႈပဵၼ်လႆႈ။ ယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ ဝဵင်းလူင်ၼိဝ်ႊယွၵ်ႉ မီးၵူၼ်းၸပ်းတၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ ၼမ်လိူဝ်ပိူၼ်ႈ-ၼႆယဝ်ႉ။
ဢိင်ၶေႃႈမုလ်းၶၢဝ်ႇထႆး TTN ၶျွင်ႉ 16 (tnnthailand.com)
